Воспитание детей - самый ответственный труд. ( на татарском языке)
статья на тему

Тэрбия - ин мокатдэс эш ул

λэр ата-ана да уз баласынын сау –сэламэт, акыллы, тэуфиклы, бэхетле булып усуен телидер. Эмма аларнын λэммэсе дэ энэ шундый итеп тэрбияли белэме? Бала язмышы θчен жаваплылык хисе тоямы? Алар бу мокатдэс эшкэ эзерлеклеме? Кызганычка каршы бу сорауларга λэрчак унай жавап биреп булмый.

Жэмгыятебезне узгэртеп кору, мэктэп реформасын гамэлгэ ашыру  чорында гаилэдэ бала тэрбиялэу эшен нык яхшырту талэп ителэ.  Укытучылар λэм ата-аналар  арасындагы элемтэне дэ янача оештыру,камиллэштеру – бик життди бурыч. Ин беренче чиратта барлык категория ата-аналарга педагогик-психологик белем биру эшен нык жанландырырга, монын θчен λэртθрле  мθмкинлеклэрдэн, тθрле алымнардан файдаланырга була. Сонгы елларда гаилэдэ бала тэрбиялэугэ багышланган китаплар да куп чыкты, газета-журналларда да махсус сэхифэлэр биреп барыла. Эдэби эсэрлэрдэ дэ чын кеше тэрбиялэу мэсьэлэлэре шактый кин яктыртыла. Без бу материалларны ата-аналарга дθрес итеп тэкъдим итэргэ тиеш. Китапханэчелэр, тэрбиячелэр белэн бергэ бала тэрбиялэудэге кыенлыкларны жинеп чыгарга θйрэту юллары θзлэргэ кирэк.

Гаилэ –баланын ин беренче  λэм ин зур тэрбиячесе. Сабыйда, усмердэге индивидуаль  узенчэлеклэр, эхлэкый сыйфатлар гаилэдэ формалаша,шунда ул уз-узен  ничек тотарга кирэклегенэ,игелекле, шэфкатьле булырга θйрэнэ. Эмма λэр гаилэ дэ уз баласында энэ шундый куркэм сыйфатлар тэрбияли алмый яисэ телэми, яки тэрбияли белми.

Кызганычка каршы, жэмгиятьтэге тискэре куренешлэр ата-аналарга да начар  йогынты ясады. Гаилэ узе дэ куп кенэ узгэрешлэр кичерэ. Мэсэлэн, кубесе гаилэдэ  1-2 бала тэрбиялэнэ, ир-атлар эш эзлэп чит якларга китэ,бала тэрбиялэудэ булышмый, еш кына мондый гаилэ таркала. Тик кайвакыт балаларын калдырып «зур»  акча эзлэп чит якка энилэр дэ китеп бара. Бу очракта ата-ананын бала тэрбиялэугэ вакыты аз кала, яки калмый. Элбэттэ,гаилэнен сыйфаты, хатын-кызнын статусы да узгэрэ. Гаилэдэ ата-ана - бала арасындагы мθнэсэбэтлэрдэ  дэ тискэре якка узгэрешлэр кузэтелэ. Алар  узара анлашу-аралашуда кыенлыклар кичерэлэр. Кайбер ата-аналарнын «байлык артыннан кууы», θй-квартирларын зиннэтле эйберлэр белэн тутырырга омтылуы да бала-чагада унай сыйфатлартэрбиялэугэ ярдэм итмэде.

     Халыкнын тормыш-кθнкуреш шарлары яхшыра, эмма гаилэнен ныклыгы, абруе кими бара. Шунын нэтижэсендэ яшусмелэр арасында хокук тэртибен бозучылар, эрэмтамаклар елданλел арта. Алкоголизм  λэм  наркомания «чире»  яшусмерлэлрне  буйсындыра. Бу хэл λэркемне дэ житди уйландырырга тиеш.

Сонгы елларда гаилэнен уз эчендэ дэ бик кискен педагогик проблемалар барлыкка килде. Кабер ата-аналар тыйнаксыз, бала тэрбиялэугэ бик тэ жавапсыз карый, гаилэне ныгыту, бер-беренне хθмэт иту турында кайгыртмый. Андый гаилэлэрдэ педагогик λэм юридик культура тубэн, хатын-кызларга, аналарга карата ихтирам юк.

Еш кына кайбер гаилэлэрдэ θлкэннэр балаларга карата дθрес мθнэсэбэттэ тормыйлар: я аларны артык битэрлилэр, яки «сукырларча» яратып бик иркэ итеп устерэлэр… Мондый кимчелеклэрне тагын да санап булыр иде.

Шуна курэ хθкумэтебез, жэмэгать оешмалары, хθзмэт коллективлары гаилэдэ бала тэрбиялэуне яхшырту, монын θчен тиешле шартлар булдыру, ата-аналар λэм яшьлэрнен жаваплылыгын, педагогик-психологик культурасын кутэру турында житди кайгыртучанлык курсэтсен иде. Элбэттэ, укытучылар λэм тэрбиячелэр дэ бу эштэн читтэ калмаслар дип ошанабыз.

Балалар – безнен килэчэгебез. Яшь буыннын сау-сэламэт, зирэк акыллы, тирэн белемле, шэфкатьле-миλербанлы, хезмэт сθючэн булып усуе укытучылар λэм тэрбиячелэргэ, ата-аналарга, гомумэн, λэркемгэ бэйлэнгэн. λэркайсыбыздан ижади тырышлык, педагогик осталык, рухи байлык λэм зур туземлелек сорый ул. Эмма бу житди мэсьэлэдэ куп кенэ кимчелеклэр бар. Аларны тиз генэ арада бетеру зарур. Бала тэтбиялэу кебек  бик мθкатдэс эш λэркемнэн зур жаваплылык талэп итэ.

        И.Х.Басырова, Комсомолдагы  2-нче

                                                                     урта мэктэбенен югары квалификация                                                                                

        категорияле  укытучы.