И.Намсараевай зохёолнуудаар хэшээл
план-конспект урока (5 класс) на тему

Предмет: буряад литература

Класс: 5-дахи

Хэшээлэй  сэдэб: Илья Намсараев. «Олзо», «Хайран нохоймни»                                                

Хэшээлэй зорилгонууд: 

1.һургалгын: Илья Намсараевай намтар, рассказуудайнь удха һурагшадай хэр зэргэ мэдэхыень шалгаха;

2. хүгжөөлгын: һурагшадай  аман ба бэшэмэл хэлэлгэ, ухаа бодол  хүгжөөхэ;

3. хүмүүжүүлгын:  амитадта гамтайгаар хандалга  хүмүүжүүлхэ.

Хэшээлэй янза: дабталгын хэшээл

Хэшээлэй түхэл: хэшээл-мүрысөөн

Методическа арганууд: наадан, хөөрэлдөөн, творческо хүдэлмэри

 Хэшээлэй хэрэгсэлнүүд:  проектор, презентаци, И.Намсараевай номууд.

Хэшээлэй түсэб: 1. Эмхидхэлэй үе.

                             2. Мүрысөөн.

                             3. Хэшээлэй дүн.

Хэшээлэй ябаса:

1. Эмхидхэлэй үе. Багшын оролто үгэ.

            - Урда хэшээлдээ бидэ манай Түнхэнэй уран зохёолшо Илья Намсараевай намтартай, тэрэнэй «Олзо», «Хайран нохоймни» гэжэ рассказуудаар танилсаабди. Мүнөөдэр тэдэ зохёолнуудаа хэр анхаралтайгаар  уншаабта гэжэ элирүүлхэбди. Тиигээд хэшээл-мүрысөө үнгэргэхэбди. Хоёр бүлэг боложо хубаараад, капитануудаа hунгаа гээшэт.Наадаяа эхилэе.

2.     Мүрысөөн.

1 шата. Блиц-турнир. Бүлэг бүхэндэ  асуудалнууд үгтэхэ, hурагшад түргэн харюусаха.

1-дэхи бүлэгэй асуудалнууд:

1. Илья Намсараевай түрэhэн нютаг. (Нуга)
2. Хэзээ зохёолнуудаа бэшэжэ эхилээб? (hургуулида hуража ябахадаа)
3. Түрүүшын номынь юун гэжэ нэрэтэйб? («Мундаргын үхибүүд»)
4. Хэды ондо хэблэгдээб? (1973 ондо)
5. Ямар номынь хоёр дахин ород хэлэн дээрэ гарааб? («Мундаргын үхибүүд»)
6. Хүбүүн хаанаhаа гүлгэ олооб? (клубай хэрэлсы дороhоо)
7. Тэрэнэй гэртэнь үшөө ямар  амитад байнаб? (тугал, хурьган)
8. Хүбүүнэй дүү басаган хэн гэжэ нэрэтэйб? (Эржээхэй)
9. Хэн дүү басагыень hахижа hуугааб? (Сэбжээн теэбэй)
10. Гүлгэндөө хүбүүн хэн гэжэ нэрэ үгөөб? (Олзо)

2-дохи бүлэгэй асуудалнууд:

1. Хоёрдохи номойнь нэрэ. («Дабаан»)
2. Хэды ондо хэблэлдэ гарааб? (1976 ондо)
3.  Уран зохёолшын гурбадахи номойнь нэрэ. («Минии хаданууд»)
4. Хэзээ хэблэгдээб?(1981 ондо)
5. Илья Намсараев ямар журналай шангай лауреат бэ? («Крестьянка»)
6. Хүбүүнэй хурьганай нэрэ. (Буржаадай)
7. Тугалайнь нэрэ. (Малаадай)
8. «Үглөө бүри минии гарhаа хилээмэ эдижэ hураhаар үнинэй юм». Хэн тухай хэлэгдэнэб? (Малаадай)
9. Хэн хүбүүе үглөө бүхэндэ hургуули хүрэтэр үдэшэдэг бэ? (Олзо)
10. Хүбүүн hургуулиhаан гараад, юундэ гайхааб? (Олзо үгы байгаа)

2 шата. «Уран зураашад». Бүлэгүүдэй эрхим зураашад гэртээ рассказуудай удхаар hайшаагдаhан эпизодтоо зураг зураха байгаа ( А3 - ватманай 4-дэхи хуби болохо саарhан дээрэ). Тиигээд мүнөө тэдэ зурагуудаа хамгаална.

3 шата. «Ямар үгэ дутанаб?» Бүлэгүүдтэ 4-4 карточканууд тараагдана.

А) «… hүүлээр гэртээ харибаб. Хорон … хасарыемни хайрана.   … хажуугаар үнгэржэ ябатарни, ямаршьеб нэгэ … дуулдахадал гэбэ». (Хэшээлэй, хорон, клубай, абяан)

Б) «… хонгёохоноор хашхаран дэбхэрбэ.   … теэбэй нюдэнэйнгөө нёлбоhо аршасагаан энеэбэ.  … табаг соо hү хэжэ үгэбэб. Тэрэ ехэ … хэлээрээ шал-шал долёожо эхилбэ». (Эржээхэй, Сэбжээн, гүлгэндөө, хомхойгоор)

В) «Хэшээлэй дүүрэхэтэй адли … яарабаб.  … намаяа hургуулиин газаа заабол хүлеэгшэ. Харин мүнөө … байба. Би тон …» (газаашаа, Олзомни, үгы, )

Г) «Орхи даа, бү …, - гэбэ …хойноhоомни гараад.- Олзомнай … мэдээд, хээрэ ябашоо ха юм даа.  … нохой тиигэдэг юм хүбүүмни» (бэдэрэ, эхэмни, эдэгэхэгүйгөө, hайн)

 4 шата. Капитануудай мүрысөөн. Творческо хүдэлмэри: «Нохой –хүнэй нүхэр» гэжэ темэдэ найруулга-миниатюра бэшэхэ.

3.  Хэшээлэй дүн.

- Рассказуудые уншаад, ямар hургаал абабат?

- Нохой гээшэмнай ямар амитан гээшэб?

- Мүнөөдэр нютагайнгаа уран зохёолшын намтараар hайн мэдэсэ, зохёолнуудыень   анхаралтайгаар  уншаат гэжэ харуулбат. Тиигээд хэшээл-мүрысөөндэ булта эдэбхитэйгээр ажаллаhандатнай баярые хүргэнэб. Саашадаа ходо буряад уран зохёолоо уншажа, түрэл хэлэндээ дурлажа, амитадта гамтайгаар хандажа ябахыетнай  үнэн зүрхэнһөө хүсэнэб.