Уругларны сайзырадып ооредирде ажыглаар мергежилгелер.
методическая разработка (6 класс)

Слайд 1

А жылдың темазы : « Уругларны сайзырадып өөредирде, тыва дыл кичээлдеринге ажыглап болур мергежилгелер » Тыва Республиканың Чөөн-Хемчик кожууннуң Чадаананың ийи дугаар муниципалдыг бюджеттиг ниити билиг ортумак өөредилге чери Чадаананың ийи дугаар ниити билиг ортумак школазының тыва дыл болгаш чогаал башкызы Куулар Чодураа Сергеевна кылган . 2022-2023 ө . ч.

Слайд 2

Саннар артында чаштына берген турар сөстү чазып номчааш , синонимин тывар . 21 1 36

Слайд 3

Саннар артында чаштына берген турар сөстү чазып номчааш , синонимин тывар . 21 1 36 сая-миллион

Слайд 4

Көзүлбес сөстерни тывыңар. Тып алган сөстериңер кандыг чугаа кезектеринге хамааржырыл ? Айтыңар. Малгаштаар , сарыгбай , күскээр, быжыккан .

Слайд 5

Көзүлбес сөстерни тывыңар. Тып алган сөстериңер кандыг чугаа кезектеринге хамааржырыл ? Айтыңар. Малгаштаар , сарыгбай , күскээр, быжыккан . Харыылары : Малгаштаар – мал(ч.а), аш (д.а), ашта (к.с), алга ( к.с ), сарыгбай-ары (ч.а), арыг (д.а), бай (д.а), күскээр – үс (ч.а), күске ( ч.а ), быжыккан - ыжык (д.а, ч.а).

Слайд 6

Сөстерни чазып номчааш , артык сөстү ап каавыт : гычыл , кибед , рбоакб , тихпег . рымтаал , оланага , адыгагоч , личээк . далбай , дытордагала , мелдене , киглесөч.

Слайд 7

Сөстерни чазып номчааш , артык сөстү ап каавыт : гычыл , кибед , рбоакб , тихпег . рымтаал , оланага , адыгагоч , личээк . далбай , дытордагала , мелдене , киглесөч . Харыызы : чылыг , бедик , борбак , хептиг . тарымал , онаалга , чогаадыг , кичээл . байдал , тодарадылга , немелде , сөглекчи .

Слайд 8

Таблицада бижикти дүлгүүрнү ажыглап тургаш , шын кылдыр эде тургус . Үлегер домактың утказынга хамаарыштыр чүнү чугаалап болур сен? 1 2 3 4 5 А өрт ү р не кын Б чаш ер үн чы дан В чааш тан ү ер дан Дүлгүүрү: Б1 В2 Б4 В5 А1 Б3 В4, В1 А5 Б5 А2 Б2 В3 А4 А3.

Слайд 9

Таблицада бижикти дүлгүүрнү ажыглап тургаш , шын кылдыр эде тургус . Үлегер домактың утказынга хамаарыштыр чүнү чугаалап болур сен? 1 2 3 4 5 А өрт ү р не кын Б чаш ер үн чы дан В чааш тан ү ер дан Дүлгүүрү: Б1 В2 Б4 В5 А1 Б3 В4, В1 А5 Б5 А2 Б2 В3 А4 А3. Харыызы : Чаштанчыдан өрт үнер, чаашкындан үер үнер.

Слайд 10

Скобка иштинге турар билдинмес чүве аттарын тывар . Баажызын бирги одуругларны кончуг кичээнгейлиг топтап көргеш, билип алыр силер . сава – ( тыва ) – бачыт башкы – ( ) – баштак тавак – ( ) – ааспырак идик – ( диис ) – сиген галстук – ( ) – мыйыт амданныг – ( ) - кадык

Слайд 11

сава – ( тыва ) – бачыт башкы – ( каткы ) – баштак тавак – ( карак ) – ааспырак идик – ( диис ) – сиген галстук – ( агым ) – мыйыт амданныг – ( маак ) - кадык Харыызы :

Слайд 12

Сан аттарын хамааржып чоруур сөстери-биле ушта бижээш , уткаларының аайы-биле бөлүүн тодарадыр . Черниң чеди чаражы : 1. Ол дээрге бистиң эрага чедир 2700-1780 чылдарга чедир Гизага туттунган Египет пирамидалары . 2. Бистиң эрага чедир 605-562 чылдарда туттунган Вавилоннуң Семирамидада агаарда астынган садтар . 3. Бистиң эрага чедир VI векте Эфесте туттунган Артемида дуганы . 4. Бистиң эрага чедир 430 чылдар үезинде кылган Зевстиң статуязы . 5. Бистиң эрага чедир VI вектиң ортан үезинде туттунган Биче Азияда Галикарнасс мавзолейи . 6. Үжен чеди метр узун Хүн бурганы Гелиостуң хүлер тураскаалы – Колосс Родосский. Бистиң эрага чедир 285 чыл үезинде кылдынган . 7. Чүс дөртен үш метр бедик Александрия портунда Фарос маяк. Бисти­ң эрага чедир 279 чылда кылдынган .

Слайд 13

Кичээнгейлиг ды ӊнааныӊар дээш четтирдим !