къовсадалар нохчийн мотт 5 класс
материал (5 класс) по теме

мелхи

нохчийн мотт къовсам 5 класс

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл dar_ya_hilar_micha_holeh.docx82.88 КБ

Предварительный просмотр:

                         къовсадаларш 5-6 классашна    

                     1. «х1етал – метал хаиЛда хьуна»

                    (класс шина декъе йоькъу,т1аккха къовсам д1аболабо)                                               

1.Дар я хилар мича хьолехь,                                                 8. подлежащих лаьцна дуьйцу                                                                                               Маца ,муха,муьлха меттахь,                                                  коьрта меже ма ю со.                                                                                             Х1унда , мича 1алашонца                                                       х1ун до ? дина? Я дийр ду?                                                                                     Кхочушхуьлу гойту ас.                                                              Хаттаршна ас жоьпаш ло…СКАЗУЕМИ                                                                                                 Шаьш ца тешахь, де аш хаттар-                                                                                                                                            Гучубер бу т1аккха …ЛАТТАМ                                               9.сказуемино сайх лаьцна дуьйцу                                                                                      

2.Х1уманан билгало а гойту                                                  коьрта меже со маю.                                                                                                                    Коьртаза меже ю со.                                                                Мила? х1ун? Я хьанна? Стенна?                                                                                        Муха ю? мичара? Хьенан?                                                     Хаттаршна со жоп луш ду.                                                                              Хаттаршна жоьпаш а ло.                                                         Хьан? Я стен? Я хьаьнга? Стенга?                                                                                                              Хала дац кхечарех къасто                                                       боху хаттарш а диц ца ло…ПОДЛЕЖАЩИ                                                                                                         Юьйцург хилча меже…КЪАСТАМ

3.Дожарийн хаттаршна жоп ло                                            10. предложенехь дешнаш хуттуш,                                                                                                           Коьртаза меже ю со.                                                                Вовшех дузуш, з1е тосуш,                                                                                                                                                                                                                       Хаттаре хьаьжжина,лач а                                                       лелаш ю со цаьрца гуттар                                                                                                                Я нийса хила тарло.                                                                  Цундела сох олу…ХУТТУРГ                                                                                                   Меже йовза хьекъал кхачахь,                                                                                                                                                                    Хуур хьуна буй и…КХАЧАМ

4.х1умунан дар я  хилар гойту                                               11.масса, мел ю аса дуьйцу                                                                                            къамелан дакъа ду со                                                              эшахь, гойту рог1алла.                                                                                                                       х1ун дина? дийр ду? я до?                                                      хьем ца беш, ахь ала дош,                                                                                                               хаттаршна жоьпаш ло …ХАНДОШ                                        вай дуьйцург ду …ТЕРАХЬДОШ

5.къамелан дакъош ца эшош,                                              12. х1уманан билгало гойту                                                                                                                    ду со церан мета лелош:                                                         къамелан дакъа ду со.                                                                                                                     со, хьо,иза дилла аш,                                                                муха ю? я хьенан? стенан?                                                                                                                                                 хир ду т1аккха…Ц1ЕРМЕТДОШ                                             хаттаршна ас жоьпаш ло…БИЛГАЛДОШ

6.х1уманаш,адам билгалдо,                                                  13.орамна со т1ехьа лаьтта,                                                                                                         мила? х1ун ю? хаттарш до.                                                    дашна керла маь1на ло.                                                                                                                  ойлаей хьо дийций вала,                                                        цуьнца даим цхьаьна язйо                                                                                                муьлха дакъа ду со ала?...Ц1ЕРДОШ                                  х1ун дешдакъа хир ду со?...СУФФИКС

7.гергарчу дешнийн юкъара дакъа                                    14. дашна т1еххьа даим лаьтта,                                                                                                                                                 хуьлий со лела ,хаалаш даим.                                              сайна лиъча хийца а ло.                                                                                    ойлаей,жоп ло,бе ахь сан лерам                                         дешнийн уьйр ас шуна гойту,                                                                                                                       хуур ду хьуна буьйцург буй…ОРАМ                                     х1ун дешдакъа хир ду?...ЧАККХЕ

15.дош кходуш, хийцалун дакъа                                          16.орамна со хьалха лаьтта ,                                                                                                                 цунах д1акъастош, юххера даккха.                                      дашна керла маь1на ло,                                                                                                                                                  

дисна дош гайта,к1ел сиз ахь хьакха                                   цуьнца даим цхьаьна язйо,                                                                                                        билгал вай яькккхинарг  хир ю т1аккха…ЛАРД                х1ун дешдакъа хир ду со?..ДЕШХЬАЛХЕ

17.алар,яздар цхьаъ долуш,                                                  18.вай и дешнаш яздо,доьшу-                                                                                                     маь1нашца ду къаьсташ уьш.                                                къамелехь уьш ч1ог1а оьшу.                                                                                                       дуьйцурш дешнаш даладахь,                                                дуьхь-дуьхьал ду церан маь1наш.                                                                                                             дуьйцурш хир …ОМОНИМАШ                                               дийци,ала,аш ц1е яккха

19.алар,яздар къаьсташ ду,                                                       х1ун дешнаш ду дуьйцурш                                                                                                                                                   цхьана маь1нехь хуьлуш ду.                                                      т1аккха?...АНТОНИМАШ                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      мотт хазбан,и куьце бало                                                                                                                                                         оьшуш ду уьш юкъадало…СИНОНИМАШ

                                          2. х1ун ю юьйцург?

къега, лепа,дохдо…МАЛХ                                                                                    уьду,кхиссало,лета…Ж1АЬЛА                                                                                                              дека,з1окъетта,т1ома лела…ХЬОЗА                                                                                                                       марг1ал доьду,мажло,дужу…Г1А                                                                                                                          дуьне самадоккху,1уналдо,кхойкху…Н1АЬНА                                                                                                               горга ,бовха,сирла…МАЛХ

                                    3.   АНТОНИМАШ                                                                                                                       (10 сек.сихха а,дуккха а дуьхьал маь1на долу дешнаш дало деза)

аьхка-1ай                                 уллохь -генахь                        жоп - хаттар                                                                                                         кхушара- стохка                      кхузахь - цигахь                    лаца-хеца                                                                                                      дийнахь –буса                         к1езиг - дуккха                      зударийн- божарийн                                                                                                             1уьйре – суьйре                      г1еххьа -алсам                       сихалла -собар                                                                                                шело – йовхо                            чехка - меллаша                   малхбале -малхбуза                                                                                              г1енахь- саамах                       наггахь – кест –кеста           сахуьлу –садов

                          4.  СИНКВЕЙН                                                                                                (шина тобана шишша дош ло синквейн х1отто)

1 б1аьсте                                                                    1 1алам                                                                                                      2 баьццара,йовха                                                    2 хаза,дийнатийн                                                                                            3 т1екхечи,дендина,дохдина                              3 кхиаво,1алашдо,дарба до                                                                                                            4  б1аьсте- иза шеран мур  бу                              4 1алам – иза дуьненан хазалла  ю                                                                                                     5 самукъадоккху                                                      5 1алам – дуьне

1 нана                                                                            1 мотт                                                                                                                2 хьоме,зсала                                                              2 оьзда,говза                                                                                                             3  дуьйцу,1амаво,кхиаво                                         3 бека,буьйцу,кхетаво                                                                                                                            4  шен сил а мерзаниг                                               4 ширчу маттах цхьаъ бу                                           5 нана-марзо                                                                5 мотт – хазна

        5. АНАГРАМАШ                                                                                    (элпаш дехьа – сехьа дохуш,керла дешнаш кхолла,кеп:ламаро-маларо)                                                                                                                            базар –(забар)                         локъам-(къолам)                                                                                                                               восса-  ( совса)                         кхолу-(локху)                                                                                                          кхоам- (мокха)                        лаам-(мала)                                                                                                                 кхела –(лекха)                          мила-(лами)

6.КЛАСТЕР                                                                                                             (сихо а,дукхо а дешнаш яздина тобана толам бокху)                                                                 т1ом-                                                        машар-                                                                                                             къизалла                                                 серло                                                                                                                          герз деттар                                             синкъерам                                                                                                                                     сингатам                                                  масла1ат                                                                                                             х1аллакдар                                             барт                                                                                                                       тезет                                                          хазалла                                                                                                        бохам  и.д1.кх.                                       парг1ато и.д1.кх.      

                                   7.ПРЕДЛОЖЕНИ                                                                                                                                          (дешнаш вовшах а тосуш текс х1оттае, т1аккха ц1е тила текстан )                                                                                                                         

1-ра тоба.  Ц1ена,декхар ду,адамана,хилар,т1ехь долу.   Нахана а  веза,леларг,ц1ена.  Юккъехь, сий а хуьлу,нахана.  Т1едиллина,ц1ена,Дала,лелар,вайна.   Ц1ано,яр ду,эцар, ламаз.

2-г1а тоба. Х1ума яа,вай,деза,1ама.  Т1аккха,довр дац,вайн,юккъехь,сий,нахана.  Хир ву,реза,вайна,Дела.  Хилар,вайна,кхоьллина,юург,хаа деза.   Бусалба дино,ала,вайна,цаезнарг,ца магийна,ца еза.

Жам1 дар. шина тобанах дуккхо смайлик яькхачара толам боккху. Комментировани. Иштта ловзар д1адерзо.  БАРКАЛ


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

тест на тему "нохчийн г1арбевла яздархой""известные чеченские писатели"

тест для 5 класса,итоговый тест по родной литературе,...

Нохчийн меттан викторина

Нохчийн меттан  хаарш т1еч1аг1дар, ненан матте болу безам кхиор. Хьайн ненан мотт хаахь ,Дозалла ас до хьох,Даггара и безахь, Ас хастам бо хьуна. Цунах ма херлолахь,Мел дукха вахарх,Нен...

8 –чу классана нохчийн литературин хаарш талларан тесташ.

8 –чу классана нохчийн литературин хаарш талларан тесташ....

«Бекалахь, нохчийн мотт, тахна…»

«Бекалахь,  нохчийн мотт, тахна…»...

9 классан дешархошна к1оштан нохчийн литературин олимпиадин тесташ.

9 классан дешархошна к1оштан   нохчийн литературин олимпиадин тесташ.       ...


 

Комментарии

мелхи

жду отзывов