Урок осетинского языка в 6 классе
план-конспект урока (6 класс) по теме

Темæ: Уалдзæг – царддæттæг.

Урочы нысан: 1.   Сочинени ныффыссынмæ цæттæгæнæн куыст бакæнын.

                         2.  Хуымæтæг даргъ хъуыдыйæдтæ аразыныл

                               фæлтæрæнтæ   кæнын.

                        3.   Уалдзæг - ног царды минæвар.

Урочы фæлгонц: экраныл презентацийы хуызы нывтæ уалдзыгон пейзажимæ,  музыкæ Вивальди «Времена года».  

Урочы цыд.

Бацæттæгæнæн хай.

- Уæ бон хорз! Абон урочы нæхи цæттæ кæндзыстæм сочинени ныффыссынмæ. Ныффыссут уæ тетрæдты абоны нымæц æмæ къласы куыст.

- Бакæсут, темæ цы хъуыдыйадæй загъд æрцыд, уый.

- Равзарут ацы хъуыдыйад уæнгтæм гæсгæ.

Бамбарын кæнын, тире цæмæн æвæрд æрцыд хъуыдыйады, уый.

- Цавæр ныхасы хæйттæй загъд æрцыдысты хъуыдыйады уæнгтæ?

- Цавæр  у лæвæрд мивдисæг йæ арæзтмæ гæсгæ?

- Дзырд царддæттæг –æн бамбарын кæнут йæ растфыссынад. Равзарут æй морфемикон æгъдауæй.

- Бафæлварут-ма нæ темæ цы хъуыдыйадæй загъд æрцыд, уымæ фарст раттын. (Цæмæн хонынц уалдзæг царддæттæг?)

- Абоны урочы мах хъуамæ нæхи бацæттæ кæнæм ацы фарстæн дзуапп раттынмæ сочиненийы хуызы.

- Ахъуыды –ма кæнут æмæ зæгъут, цымæ ацы фарстыл дзургæйæ нæ хъуыдытæ цавæр ныхасы хуызы хъуамæ равдисæм?

Равдисын слайд  (æрфыстон, тарæгъон, тæрхæттæ) Бамбарын кæнын тексты хуызты хицæндзинæдтæ.

- Ахъуыды кæнут æмæ зæгъут, нæ темæмæ гæсгæ хæстæгдæр кæцы тексты хуыз у, кæцы хуызæй спайда кæндзыстæм сочинени фысгæйæ?

- Спайда кæндзыстæм тæрхæттæй, уымæн æмæ нæ хъæуы нæ хъуыдыты равдисын, уалдзæг царддæттæг кæй у, уый. Æмæ ма спайда кæндзыстæм æрфыстæй, уымæн æмæ нæ бафидар кæнын хъæуы нæ хъуыдытæ, куыд равдисы царды райгуырд уалдзæг, уымæй.

Равдисын слайд

- Бакæсæм-ма æмæ нæ зæрдыл æрлæууын кæнæм, цавæр хæйттæй арæзт вæййы текст.

- Кæцы хайы цавæр тексты хуызæй спайда кæндзыстæм?

Равдисын слайд.

Эпиграф бакæсын.

Бакæнын дзырдуатон куыст эпиграфы зынæмбарæн дзырдтæм гæсгæ.

- Цавæр мадзæлттæй ис спайда кæнæн дзырды лексикон нысаниуæг бамбарын кæнынæн?

Слайдыл равдисын дзырдтæ сæ тæлмацимæ.

- Иннæ фæрæзты фæрцы бамбарын кæнут ацы дзырдты нысаниуæг. (Синонимтæ: хæты, зилы, тезгъо кæны, бæстыл зилы- контекстуалон синоним; уафы, бийы, нывæнды)

- Цавæр нысаниуæджы спайда кодта автор ацы дзырдтæй тексты? (ахæсгæ) Дзырдтæ ныффыссут тетрæдты, сæ нысаниуæг сын бамбарын кæнут, афтæмæй.

- Цавæр ныхасы хæйттæ сты ацы дзырдтæ? Сбæрæг сын кæнут сæ грамматикон формæ.

- Зæгъут-ма, цы дæтты хур æрдзæн? (рухс, хъарм) 

- Куыд уæм кæсы, цæмæн хоны автор хурæн йæ тын сызгъæрин?

- Цавæр аивадон фæрæз у уый поэтикон ныхасы? (эпитет)

- Цавæр аивадон фæрæзтæ ма дзы æмбæлы ацы рæнхъыты? (уафы тын, бонтæ райдайынц хæтын - метафорæ)

- Цæмæн хъæуынц аивадон мадзæлттæ тексты?

- Цы пайда у хуры хъарм зæххæн?

- Куыд баст сты эпиграфы ныхæстæ темæимæ?

- Цæй хуызы ауайы уалдзæг уæ цæстытыл?

Равдисын слайд.

- Æрбакæсут нывтæм æмæ зæгъут, кæцы афонтæ æвдыст æрцыд нывы?

- Байхъусут музыкæмæ æмæ зæгъут, цавæр афон ауад уæ цæстытыл æмæ цæй хуызы?

Равдисын слайдыл схемæ.

- Схемæмæ гæсгæ ныффыссут, уæ цæстытыл цы предметтæ ауад, уыдоны нæмттæ.  

- Равзарут сæм, сæ миниуджытæ æвдисæг дзырдтæ (миногонтæ æмæ миногмитæ), цы архайд февдисынц (мивдисджытæ), уый æвдисæг дзырдтæ.      

- Бакæсут, цы хъуыдыйæдтæ уæм рауад, уыдон.

- Баххæст кæнут хъуыдыйæдтæ фæрссаг уæнгтæй.

Равдисын слайд æмбисондимæ.

Æвзонгдзинад æмæ уалдзæг æфсымæртæ сты.

- Бакæсут æмæ бамбарын кæнут æмбисонды хъуыды.

- Куыд æмбарут дзырд æвзонгдзинад. Бамбарын ын кæнæм йæ лексикон нысаниуæг.

- Цавæр синонимæй ис баивæн ацы дзырдæн? (æрыгон)

- Равзарут æй дзырды хæйттæм гæсгæ (морфемикон æгъдауæй).

- Æцæгæй дæр царды райдайæн вæййы æрыгон бонты.

- Цавæр хатдзæг скæндзыстæм не ´рмæгмæ гæсгæ?

Кæронбæттæн ныхас.

- Уалдзæг цард ратты æрдзы æрмæст дидинджытæн, кæрдæгæн, дæттæн, мæргътæн нæ, фæлæ адæймагæн дæр. Цæмæ гæсгæ зæгъын афтæ? Уымæн æмæ уалдзæджы сæмбæлæм, царды райгуырд цы бæрæгбæттимæ баст у, уыдонимæ.

- Цавæр бæрæгбæттæ ис уалдзæджы?

- 8-æм Мартъи – сылгоймæгты бæрæгбон. Сылгоймаг та фыццаджыдæр  мад. Мад та у  царддæттæг!

- Куадзæны бæрæгбон. Кадзæны символ цы? Аик – ног царды символ. 

- 9 май – Уæлахизы бон! Уæлахиз адæмæн балæвар кодта ног цард!

- Нæ бон фидарæй зæгъын у, уалдзæг царддæттæг кæй у, уый?

Хæдзармæ куыст.

Ныффыссын сочинени лæвæрд темæмæ гæсгæ: «Уалдзæг – царддæттæг».

Бæрæггæнæнтæ комментаритимæ.