"Тыуған илем"
методическая разработка на тему

МБОУ СОШ №7 с.Миндяк

ДЕНЬ КОНСТИТУЦИИ РФ И РБ

  Рәсәй Федерацияһы һәм Башҡортостан Республикаһы Конституцияһы    көнөнә арналған  “Тыуған илем”кисәһе.

Маҡсат:уҡыусыларҙа Тыуған илгә,туған халҡына,теленә һөйөү һәм ғорурлыҡ тойғоһо,уның тарихына,мәҙәниәтенә ихтирам тәрбиәләү,бөгөнгө яҙмышына ҡыҙыҡһыныу уятыу.

Йыһазландырыу: Башҡортостан һәм Рәсәй гербы, флагы, гимны.

                                           Кисәнең барышы:

Талғын ғына ҡурай моңо яңғырай. Ике яҡтан ике алып барыусы сыға.

Бер.ал.бар.:

                         Башҡортостан! Һинең ғәҙеллеккә

                         Тиң булырлыҡ ерҙәр бармы икән?

                         Аҡҡош кеүек ап-аҡ  Ағиҙелкәй

                         Ҡайһы илдә генә бар икән?

 Ик.ал.бар.:

                         Мәңге йәшә, гүзәл Ватаныбыҙ –

                         Гүзәллек һәм дуҫлыҡ бишеге.

                         Рәсәйҙең даны итеп күтәр

                         Башҡортостан тигән исемде.

 Бер.ал.бар.:Хәйерле көн, уҡыусылар, хөрмәтле уҡытыусылар! Бөгөнгө Башҡортостан Республикаһы һәм Рәсәй Федерацияһы конституцияһына арналған кисәбеҙҙе асыҡ тип иғлан итәбеҙ.

                                                  (Гимн  яңғырай.)

 Ик.ал.бар.: Каждому из нас близко и понятно слово «Родина». Родина это место, где мы родились, это страна, в которой мы живем, в которой жили наши родители, дедушки и бабушки и наши далекие предки. Здесь нам все близко и знакомо – язык, быт и традиции народа.

Бер.ал.бар.:-Эйе, һәр  кем үҙенең тыуған ерен ярата,уның  сәскә атыуын  теләй, киләсәген хәстәрләй.

                               Һәм беҙ-йәш быуын,

                               Дәүергә тиңдәш быуын!

                               Беҙ ғорур дауам итербеҙ

                               Атайҙарҙың данлы юлын.

                                       ( Йыр башҡарыла)

 Ик.ал.бар.

                              Есть книга правды и свободы,

                              Вся наша жизнь – ее слова,

                              Запечатлели в ней народы

                              Свои священные права.

Бер.ал.бар.:Уҡыйсылар,ниндәй китап тураһында һүҙ бара?

Ик.ал.бар.:1. Эта книга является основным законом нашего государства и называется «Конституция РФ». Последняя конституция РФ была принята всенародным голосованием 12 декабря 1993 года. « Мы, многонациональный народ РФ, соединенные общей судьбой на своей земле … стремясь обеспечить благополучие и процветание России принимаем Конституцию РФ»

Бер.ал.бар.:2. Итак основным законом любого государства является его Конституция, знание и соблюдение Конституции – это не только юридическая обязанность, но и нравственный долг каждого человека.

Бер.ал.бар.:Ә хәҙер һеҙҙең алдығыҙҙа өсөнсө синыф уҡыусылары йыр менән сығыш яһай.

                                                       (3 класс бейей)

Ик.ал.бар.:Афарин, малайҙар!Рәхмәт!

Беҙ шул тиклем матур илдә йәшәйбеҙ.Беҙҙең республикабыҙ йылдан-йыл сәскә ата,төҙөкләнә бара,үҫешә. Беҙ- көслө рухлы халыҡ, беҙ – Салауат тоҡомонан!Илебеҙҙең киләсәге,именлеге тик беҙҙең генә ҡулда.Һәм шул айҡанлы 1993 йылдың 25 апрелендә Башҡортостан Республикаһы үҙенең Конституцияһын ҡабул итә.

Бер.ал.бар.2. Безусловно, мы, многонациональный народ Республики Башкортостан, соединенные общей судьбой на своей земле,исходя из результатов республиканского референдума 25 апреля 1993 года, подтвердившего договорный характер отношений Республики Башкортостан и Российской Федерации, принимаем Конституцию Республики Башкортостан.

Ик.ал.бар.:Әллә күпме  быуат буйы беҙ Рәсәй менән ҡулға ҡул тотоношоп атлайбыҙ.

                             Рәсәйебеҙ-беҙҙең уртаҡ Әсә,

                             Ә һин уның ғәзиз балаһы.

                             Һәр баланың киләсәге өсөн

                             Хәстәрлеген күрә әсәһе.

Һеҙҙең алдығыҙҙа 1 класс ҡыҙҙары бейеү менән сығыш яһайҙар.

                                                             (Бейеу)

 Бер.ал.бар.:  Ә хәҙер “Үҙенең илен иң яҡшы белгән уҡыусы”викторинаһы үткәреләсәк һәм төрлө  өлкәнән  һорауҙар  биреләсәк.  Әлбиттә, улар  Башҡортостанға ҡағылышлы  буласаҡ, һеҙ  үҙ- ара кәңәшләшкәндән   һуң,    яуап  бирергә  тейешһегеҙ.  

                                                       Һорауҙар:

 1)Был район территорияһының  100%-ҡа  яҡын  өлөшөн  урмандар  тәшкил  итә.  Ниндәй  район  хаҡында  һүҙ  бара? ( Бөрйән)

2)Был   ҡомартҡы  3  ҡаттан  тора,  залдары  бар, ә стеналарында  боронғо  кеше  тәүге  һүрәттәрен  төшөргән.  Ниндәй  ҡомартҡы  тураһында  һүҙ  бара? (Шүлгәнташ мәмерйәһе)

3)Сит  илдәге  сәхнәләрҙе  дан  менән  яулап  алыусы,  Башҡортостан  исемен  донъяға  таратыусы  билдәле  бейеүсе .  Кем  хаҡында  һүҙ  бара? (Рудольф  Нуриев).

4)Башҡорт  дәүләт  ҡурсаулығы  ошо  уникаль  эш  һөйөүсе  наҙлы  ҡортто  һаҡлап  ҡалыу  өсөн  асыла.  Бөтә  донъя  кимәленә  сыҡҡан  күргәҙмәләрҙә  еңеүҙәр  яулаған. Был  ҡорттоң  исеме  нисек?  Ошо  ҡорттар  менән  эш  итеүсе  кешеләрҙең  шөғөлө  нисек атала? ( Солок  ҡорто,  солоҡсолоҡ).

5)Был   шәхес    хәрби  бригадир  дәрәжәһенә  еткән.

 14 йәшендә  айыуҙы  йыҡҡан.

25 йыл  ул  үҙенең  тыуған  ерен күрмәй   һәм  сит  тарафта  үлеп  ҡала.

Уға  яҙмышы  ҡушыуы  буйынса  Йүрүҙән  тулҡындарын  ғына  түгел, Балтик  ярҙарын  да  күрергә  тура  килә.

Был  шәхескә  арналған  китап  бар, уның  авторы  Степан  Злобин.

Импровизатор-шағир  булған.

Был   ҡала  уның  исемен йөрөтә.(Салауат  Юлаев- милли герой)

6)Икенсе  шәхес:

1.Башҡорт  АССР-ының  аткаҙанған  нефтсеһе исемен  йөрөтә.

2.Хәҙерге  ваҡытта  Өфөлә  йәшәй.

3.»Салауат Юлаев»  хоккей  командаһы  көйәрмәне.

4.Был  шәхескә  ошо  һүҙҙәр  тап  киләсәк:»Башҡортостан-минең  яҙмышым». Ул республиканың  үҫеше  өсөн  күп  көс  һала.

5.Хеҙмәт  юлын  Өфө  нефть  эшкәртеү  заводы  операторы булып башлай.

6.Тыумышы менән Күгәрсен районынан.

7.Башҡортостандың  тәүге  президенты. (Мортаза Ғөбәйҙулла улы  Рәхимов-Башҡортостан  Республикаһы  президенты)

7) Өсөнсө  шәхес:

1.Башҡорт  йырында  уның  исеме  телгә  алына.

2.Ҡыҙыл  Байраҡ  һәм  Ҡыҙыл  Йондоҙ  ордендары  менән  бүләкләнгән.

3.Генерал-майор  хәрби  дәрәжәһенә  эйә  булған.

4.Ул  Өфө  ҡалаһынан  башлап  Ворошиловградҡа  тиклем  хәрби  юл  үтә.

5.Уның  үлеменән  һуң  урынына.Белов  Григорий  Андреевичты  ҡуялар.

6.Сығышы  менән  Ҡырмыҫҡалы районынан.

7.Уның  юлдашы  һәр  ваҡыт булған.(Шайморатов  Минниғәле- Башҡорт  кавалерия  дивизияһының командиры)

                                                             ( Шиғыр )

Бер.ал.бар.:  Одной дорогой мы идем всегда,

                       И друг без друга нам не весел мир.

                       В дни грозных битв и мирного труда

                       Мы всюду вместе:русский и башкир.

Ик.ал.бар:Ә һеҙ беләгеҙме быйыл башҡорт халҡының Рәсәйгә үҙ ихтияры менән ҡушылыуына 455 йыл була.

Бер.ал.бар.:Хәҙер һеҙҙең алдығыҙҙа Рифат Бүләков “Любизар” йыры менән сығыш яһаясаҡ.

                                                        (Йыр)

Ҙур рәхмәт һиңә, Рифат!Донъялар тыныс, күгебеҙ аяҙ, илебеҙ имен булһын!Амин!

Ик.ал.бар:   Ерҙә беҙгә ни кәрәк?

                     -Әсәй һәм атай кәрәк.

                     -Ерҙә беҙгә ни кәрәк?  

                      -Яҡты, йылы өй кәрәк.

Бер.ал.бар.:-Ерҙә беҙгә ни кәрәк?

                      -Мәңге йәшәр тел кәрәк.

                      -Ерҙә беҙгә ни кәрәк?

                      -Тыуып үҫкән ер кәрәк.

 Ик.ал.бар:- Ерҙә беҙгә ни кәрәк?

                      -Мәңге имен ил кәрәк.

                      -Ерҙә беҙгә ни кәрәк?

                      -Быуын ныҡлығы кәрәк.

Бер.ал.бар.:  Барығыҙға  ла  рәхмәт!  Ошоноң менән  кисәбеҙ  тамам.  Тыуған  ерегеҙҙе,  уның   тәбиғәтен, тарихын,  күренекле  шәхестәренең  яҙмыштарын  өйрәнегеҙ.  Уларҙан  өлгө  алып, ғорурланып  йәшәгеҙ!

.