Эш программалары
календарно-тематическое планирование на тему

Опубликовано 18.01.2015 - 21:13 - Исмагилова Гульнара Тагировна

Рус төркемнәрендә эшләү өчен эш программалары (Р.З.Хәйдәрова дәреслеге)

Скачать:

Вложение	Размер
1_kl_lit._chten.docx	99.61 КБ
3_kl_tat_lit.doc	273 КБ
5_kl_tat_lit-ra.doc	288.5 КБ
5_kl_tat_yazyk.doc	406.5 КБ
6_kl_tat_lit-ra.doc	299 КБ
6_kl_tatarskiy_yazyk.doc	853 КБ
7_kl_tat_lit.doc	298.5 КБ
7_kl_tat_yazyk.doc	324.5 КБ
8_kl_tat._literatura.doc	252.5 КБ
8_kl_tatarskiy.doc	380.5 КБ
9_kl_tat_literatura.docx	99.26 КБ
9_kl_tatarskiy_yazyk.doc	331.5 КБ

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

Эш программасының статусы

Эш программасы түбәндәге документларга таянып төзелде:

1)Татарстан Республикасының “Мәгариф турында” законы.

2)” Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова, К.С.Фәтхуллова, Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

3). Учебного плана МБОУ «Больше-Фроловская общеобразовательная школа» Буинского муниципального района Республики Татарстан на 2014-2015 учебный год (утвержденного решением педсовета №1 от 28 августа 2014 года)

4) Федерального государственного образовательного стандарта начального общего образования (№373, зарегистрирован в Минюсте России 22 декабря 2009 г.

5) Дәреслек: Р. З. Хәйдәрова, Н.Г. Галиева “Күңелле татар теле”. Дүртьеллык башлангыч рус мәктәбенең 1нче сыйныфы өчен татар теле һәм әдәби уку дәреслеге (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2012

Эш программасының структурасы

Татар теленнән һәм әдәби укудан эш программасы бербөтен документ булып тора.Ул түбәндәге өлешләрдән тора: аңлатма язуыннан, УМК, төп бүлекләрне,белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән,укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләрдән, календарь-тематик планнан,әдәбият исемлегеннән.

Эш программасы “Рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы”на һәм “Үрнәк программа”га нигезләнеп төзелде.Авторлары: Р.З.Хәйдәрова,Р.Л.Малафеева. Программа 2011 нче елда бастырылган.

“Рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы”нда 1 нче сыйныф өчен татар теленә һәм әдәби укуга 168 сәгать каралган. Зур Фролово мәктәбенең базис укыту планы буенча 1 нче сыйныфта уку елы 33 атна тәшкил итә. Атнага 3 сәгать татар теле, 1 сәгать әдәби уку. Елга барлыгы 132 сәгать . Шунлыктан эш программасына үзгәрешләр кертелде. Темаларга бирелгән сәгать саннары Р.З.Хәйдарованың “Үрнәк программасына” нигезләнеп кыскартылды. “Кунакта” һәм “Яз” темалары “Безнең гаилә” темасы белән; “Киемнәр кибетендә” темасы “Кибеттә” темасы белән берләштереп бирелде. Дәреслек белән эшләүне җиңелләштерү максатыннан кайбер темаларның урыннары алыштырылды.

Эш программасы 1 елга исәпләнеп төзелде.

УМК

- Р. З. Хәйдәрова, Н.Г. Галиева “Күңелле татар теле”. Дүртьеллык башлангыч рус мәктәбенең 1нче сыйныфы өчен татар теле һәм әдәби уку дәреслеге (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2012.
-Мультимедиа;

-Эш дәфтәре;

-Укытучы өчен методик ярдәмлек;

-Ата-аналар өчен кулланма;

-Эш программасы үрнәге

Эш программасының эчтәлеге

Федераль дәүләт башлангыч белем бирү стандарты нигезендә башлангыч белем төп гомуми белем бирүнең беренче баскычы булып тора. Аның төп максаты - балаларга башлангыч белем бирү белән беррәттән, аларның танып белү активлыгын үстерү, уку эшчәнлеге күнекмәләрен формалаштыруга нигез салу, максат куя һәм аны гамәлгә ашыру юлларын эзли белү, уку нәтиҗәләрен бәяли алу күнекмәләрен үстерү. Укытуның беренче баскычында ук инновацион һәм интерактив, дистанцион технологияләрдән файдалану зарур.

Татарстан Республикасы Конституциясенең 4 нче маддәсе һәм “Татарстан Республикасы халыкларының телләре турындагы” Закон”” нигезендә татар һәм рус телләре - тигез хокуклы дәүләт телләре. Күп милләтле Татарстанда дәүләт телләренең икесен дә белү халыкларның, үзара аңлашып, тату яшәвенең нигезен тәшкил итә. Татар теле, дәүләт теле буларак, барлык урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләрендә төп уку фәннәренең берсе булып тора.

Татар теленә өйрәтүнең төп максатлары:

башлангыч мәктәп укучысының аралашу даирәсен, аралашу ситуацияләрен исәпкә алып, сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу) буенча укучыларда коммуникатив компетенция (аралашу осталыгы) формалаштыру;
укучының танып белү мөмкинлекләрен, гомуми уку күнекмәләрен, сөйләм культурасын үстерү;
татар милләтенә, аның тарихи һәм мәдәни хәзинәләренә карата хөрмәт тәрбияләү; укучыларны мәдәниара диалогка тарту; татар телен дәүләт теле буларак өйрәнүгә ихтыяҗ тудыру.

Татар исемнәрен, Татарстанның табигатен, җирлеген, топонимикасын дөрес әйтә белергә өйрәтү, аларның семантикасы белән кызыксындыру, балалар фольклоры, татар халкы авыз иҗаты, әдәбият-сәнгать вәкилләре белән беренчел таныштыру - башлангыч этапта танып белү максатының төп эчтәлеген тәшкил итә

Рус мәктәбендә чит тел буларак татар теле укытуның төп бурычлары түбәндәгеләр:

1. Татар теленең барлык тармаклары буенча эзлекле рәвештә фәнни белем бирү.

2. Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча ныклы күнекмәләр булдыру. Татар телендә матур һәм дөрес аралашырга өйрәтү.

3. Телдән һәм язма сөйләм осталыгы һәм күнекмәләрен камилләштерү, татар теле мөмкинлекләреннән тулысынча файдалана белергә өйрәтү.

4. Татар телен башка фәннәр буенча белем алу чарасы буларак кулланырга өйрәтү күнекмәләре булдыру.

5. Укучыларның логик фикеләү сәләтләрен үстерү.

6. Дәреслек, өстәмә һәм белешмә әдәбият белән эш итү, уку, язу күнекмәләрен камилләштерү

Программа Россия Федерациясендәге башлангыч гомуми белем бирү мәктәпләренең базис укыту планы нигезендә төзелгән. Россия Федерациясенең мәгариф өлкәсендәге законнары нигезендә базис укыту планында Россия Федерациясе субъектларының дәүләт телләрен өйрәнү мөмкинлеге каралган.

Башлангыч гомуми белем бирү баскычында татар теленә өйрәтүнең программада күрсәтелгән күләмдә гомуми нәтиҗәләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт:

- беренчел коммуникатив компетенция, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашуга әзер булу;

- коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват рәвештә арашуның вербаль һәм вербаль булмаган чараларыннан, сөйләм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, итәгатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу;

- “Татар теле һәм әдәби уку” фәненә карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру, шулай ук тиешле гомуми һәм махсус күнекмәләр формалаштыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштерүне тәэмин итү.

УКЫТУНЫҢ ПЛАНЛАШТЫРЫЛГАН НӘТИҖӘЛӘРЕ

“Татар теле һәм әдәби уку” предметы буенча 1 нче сыйныф программасын үзләштерүнең шәхси нәтиҗәләре:

– татар теленең дәүләт теле буларак ролен аңлау;

– шәхесара һәм мәдәниара аралашуда татар телен куллануга уңай караш булдыру;

– татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге формалаштыру.

--Әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау.

Татар теленә өйрәтүнең метапредмет (регулятив, коммуникатив, танып-белү) нәтиҗәләре:

укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү;
эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү;
дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли белү, алар белән дөрес эш итә белү;
дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү;
әңгәмәдәшең белән аралаша белү күнекмәләрен формалаштыру;
парларда һәм күмәк эшли белү;
әңгәмәдәшең белән контактны башлый, дәвам итә, тәмамлый белү;
үрнәк буенча эшли белү;
аерым темаларга караган сорауларга җавап бирә белү;
рәсем буенча җөмләләр, сораулар төзи белү;
аңлап укый белү;
укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирү
- чагыштырып нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен формалаштыру

Татар теленә өйрәтүнең предмет нәтиҗәләре.

I Сөйләшү.

Диалогик сөйләм.

1 нче сыйныфта дәрес вакытының 70-80% ын сөйләшергә өйрәтү ала. Сөйләм эшчәнлегенең бу төре буенча укучылар түбәндәге күнекмәләргә ия булырга тиешләр:

– сайланган эчтәлек аша әңгәмәдәшең белән контакт урнаштыра, сорау куя, җавап бирә, кире кага, раслый белү;

– дәреслектә бирелгән үрнәк диалогларны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, программада күрсәтелгән коммуникатив максатлар буенча әңгәмәдә катнаша алу.

Монологик сөйләм:

– җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;

– өйрәнелгән темалар буенча кечкенә информация бирә белү.

II Ишетеп аңлау (аудирование).

Аралашу өчен, төп шартларның берсе – әңгәмәдәшләрнең бер-берсенең сөйләмен аңлавы. 1 нче сыйныфта ишетеп аңларга өйрәтүнең бурычлары түбәндәгеләр:

– нормаль темп белән әйтелгәннең ишетү аша мәгънәсен аңларга, аңлаган турында фикер йөртергә, аралашуда кулана белергә өйрәтү;

– сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетү аша аерырга өйрәтү;

– ишетү хәтеренең күләмен үстерү.

III Уку.

Уку эшчәнлеге буенча укучылар түбәндәге күнекмәләргә ия булырга тиешләр:

– Татар әлифбасына гына хас хәрефләрне дөрес уку, авазларны дөрес әйтә белү.

Транскрипция билгеләрен укый һәм куллана белү күнекмәләрен формалаштыру.

– Интерференция күренешеннән котылу өчен, рус теленнән кергән сүзләрдә һәм татар теленең үз сүзләрендә бер үк хәрефнең төрле авазлар белдерүен аңлап аера белү. Мәсәлән: алма – автобус; кош – помидор һ.б.

– Сәнгатьле дөрес уку күнекмәләре формалаштыру.

– Уку техникасын үстерүгә ярдәм итә торган рифмовкалар, җырлар, рифмалаштырылган әкиятләр өйрәнү.

Язу.

– 1 нче сыйныфта язуга өйрәтүнең төп максаты – татар әлифбасы хәрефләрен, программага кергән сүзләрне дөрес язарга өйрәнү.

– Иптәшеңә яки әниеңә записка язу, төрле бәйрәмнәр белән котлау, уенга чакыру язу, үзең турында кечкенә белешмә яза белү күнекмәләрен булдыру.

-Дөрес күчереп язу күнекмәләрен формалаштыру.

Укучыларның белем дәрәҗәсенә таләпләр

Тыңлап аңлау

-Укытучының дәрес, уен ситуацияләре белән бәйле сорауларын, күрсәтмәләрен аңлау;

-тыңлаганда җөмлә, сүз чикләрен билгеләү, интонацияне аеру;

-сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетеп аера белү.

-сүзләрне, җөмләләрне тыңлап тәрҗемә итә белү;

-ишеткән сөйләмнең, җөмләнең эчтәлегенә төшенү.

Диалогик сөйләм:

-Өйрәнелгән эчтәлек нигезендә әңгәмәдәшең белән контакт урнаштыра, сорау куя, җавап бирә, кире кага, раслый белү;

-программада күрсәтелгән темалар буенча укытучының сорауларына жавап бирү һәм сораулар куя белү;

-дәреслектә бирелгән үрнәк диалогларны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, программада күрсәтелгән коммуникатив максатлар буенча әңгәмәдә катнаша алу.

Монологик сөйләм

-Җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;

-тәкъдим ителгән план, терәк сүзләр ярдәмендә укылган өзек яисә караган рәсем буенча, өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып, хикәя төзү;

-укыган хикәяләрнең эчтәлеген сөйли белү;

-үзе, гаиләсе һәм дуслары турында кечкенә информация бирә белү.

Уку

-Татар алфавитындагы хәрефләрне таный белү;

-хәреф-аваз системасын аера, татар теленә хас булган авазларны дөрес әйтеп укый белү;

-дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укый белү;

-тексттагы тыныш билгеләренә карата тиешле пауза һәм интонацияләрне үтәү,өтерләр янындагы сүзләрне тиңдәшлек, эндәшү интонацияләре белән уку;

-укыган материалның эчтәлегеннән кирәкле мәгълүматны аерып ала белү;

-кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;

-укыганда сүзлекләр куллана белү.

Язу

-Татар алфавитындагы хәрефләрне дөрес, матур яза белү;

-дөрес күчереп язу күнекмәләрен булдыру;

-бәйрәмнәр белән котлау, чакыру кәгазьләре язу;

-конверт һәм дәфтәр тышына яза белү;

-программада күрсәтелгән темалар буенча, терәк сүзләр кулланып, хикәя язу күнекмәләре формалаштыру.

Уку елы ахырына универсаль уку гамәлләре формалаштыру. УУГ.

Шәхси нәтиҗәләр.

Шәхси универсаль уку гамәлләре:

- “Гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек”, “башкаларга карата түземлелек” төшенчәләрен кабул итү, аларның кадерен белү;

- Туган республикага, гаиләгә, туганнарга карата хөрмәт, әти-әнине ярату; үз милләтеңне ярату, татар булуың белән горурлану;

- укуга карата кызыксыну хисе булу, укучы ролен үзләштерү;

- әдәби әсәрләрдәге төрле тормыш ситуацияләрен һәм геройларның гамәлләренә кешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;

Предметара нәтиҗәләр.

Регулятив универсаль уку гамәлләре:

Эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү.
Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү.
Укытучы ярдәмендә эшнең дөреслеген тикшерү.
Эш сыйфатына бәя бирә белү.
Эш барышында гади генә эш приборлары белән эш итә белү.( линейка, бетергеч, карандаш, )

Танып белү универсаль уку гамәлләре:

- Дәреслек белән эш итә белү.

- Хәрефләрне танып, текстны (хикәя, шигырь, әкиятне) сәнгатьле итеп уку.

- Этнокультура өлкәсенә караган сүзләр булган текстны, сүзлекләр кулланып, аңлап уку.

- Текстта очраган таныш сүзләргә таянып, яңа сүзләрнең мәгънәсен төшенү.

- Текстны сәнгатьле итеп укыгач, сорауларга җавап бирү.

- Укытучының авыр булмаган сорауларына җавап бирә, тиешле мәгълүматны дәреслектән таба белү.

- Предметларны, чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү.

- Укылган яки тыңланган зур булмаган текстның эчтәлеген сөйли белү.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре:

Дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә диалогта катнаша белү
Укытучының, классташларның сорауларына җавап бирү;
Сөйләм этикеты нормаларын үтәү: исәнләшә, саубуллаша, рәхмәт белдерә белү.
Башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү.
Парларда эшли белү.

Программанының тематик эчтәлеге (әдәби уку) 1нче сыйныф

№	Тема	Сәгать саны	Якынча сөйләм үрнәкләре	Сүзләр һәм сүзтезмәләр	Матур әдәбият
1	Әйдәгез танышабыз!	3	Исәнме(сез). Син кем? Мин – Оля. Мин малай(кыз). Синең исемең ничек? Мин - Оля. Бу кем? Бу - Оля. Хәлләр ничек? Рәхмәт, яхшы. Бу Азатмы? Син Азатмы? Әйе, мин Азат. Юк, ул Азат түгел. Сау бул(ыгыз) Син кайда яшисең? Мин Казанда яшим. Сиңа ничә яшь? Миңа 7 яшь. Алсуга 7 яшь. Сиңа 7 яшьме? Әйдә бергә уйныйбыз. Ярый.	Исәнме(сез), хәерле көн, мин, син, ул, бу, кыз, малай, укучы, укытучы, хәлләр, ничек? кем? нәрсә? исем, сау бул, яхшы, әйе, юк, түгел, ул, кайда? шәһәр исемнәре, яши, авыл, шәһәр, ничә? яшь, Татарстан, Рәсәй, ә, уйныйбыз,әйдә, ярый, Шүрәле, бала, күбәләк, эт, песи, Акбай, урман. 1-10 кадәр саннар, ничәнче?	Г.Тукай “Шүрәле” Г.Тукай”Бала белән Күбәләк” Г.Тукай “Кызыкы шәкерт” Р.Миңнуллин “Саный беләм”
2	Урман дусларыбыз	2	Бу нәрсә? Бу аю. Ул урманда яши (яшәми). Аю зур, усал. Ничә аю бар? 3 аю бар. Бу зур аю түгел, кечкенә аю. Аю Татарстанда яшиме? Балык йөзә, куян йөгерә, кош оча. Куян дус, кил монда. Булат Акбай белән уйный. Ул беренче килә. Оля ничек йөгерә	Сарык, сыер, ат, кәҗә, дуңгыз, кош, әтәч, тавык, чеби, каз, үрдәк, куян, аю, бүре, төлке, тиен, керпе, кояш, оча, фил, жираф, арыслан, шүрәле, агач, алмагач, сандугач, укый, утыра, монда, җир, су, зур, кечкенә, усал, хәйләкәр, куркак, йөзә, сикерә, оча, йөгерә, бара, кайта, нишли? нишлиләр? кил, дус, әле .	Татар халык әкияте”Наян төлке” “Төремкәй” әкияте Г.Тукай “Шүрәле” Р.Вәлиева “үбәләк һәм Кырмыска" әкияте
3	Спорт бәйрәме	2	Айрат нишли?айрат сикерә,йөгерә.Кечкенә кыз сикерә.Бака серәме?Ничә бака сикерә?Кош йөзәме?Юк,кош оча.Мин йөгерәм.Азат,бас.Алсу,утыр.Син йөгер.Гафу итегез,сез тренермы?Әйе,мин- тренер.Керергә ярыймы?Керегез.Син ничек йөгерәсең?Мин тиз йөгерәм.Тагын кем йөгерә? Бу-куян.Куян кечкенә.Ул соры.Куян тиз йөгерә.Ул урманда яши.бу-бүре.Ул зур,көчле.Бүре усал.Син көчлеме?Син кем белән утырасың?	Кош,бака,йөгерә,сикерә.йөзә,оча,алар,мин син,ул,бас,утыр,гафу ит(итегез),мөмкинме,ярыймы,тиз.әкрен,саескан, тукран,шахмат уйный,үрдәк,бүре,ун,иң зуры,җиңел.авыр,белән.уйный,утыра. басалар,саныйлар,язабыз,укыйлар,ярыш,финиш	Г.Тукай “Эш беткәч уйнарга ярый” Р.Миңнуллин “Югалган көн”
4	Мәктәптә	2	Бу нәрсә? Бу китап. Ничә китап бар? 2 китап бар. Миңа дәфтәр кирәк. Сиңа китап кирәкме? Миңа дәфтәр бир әле. Мә дәфтәр. Рәхмәт. Бу китапмы? Юк, бу китап түгел. Китап кайда? Китап сумкада. Сумкада каләм бармы? Бу нинди дәрес? Математика. Укучы нишли? дәресе. Укучы укый, яза, саный, җырлый, рәсем ясый. Ничек яза? Чиста яза, яхшы укый, каләм белән яза.	Дәфтәр, китап, бетергеч, каләм, акбур, дәрес, рәсем, татар теле, нишли? укый, яза, рәсем ясый, җырлый, мәктәп, бүген, бар, кирәкме? дөрес, такта, нинди? ничек? пычрак,чиста, яхшы, матур, кирәк(ми), рәхмәт, кайда? өстәлдә, укучы, укытучы, начар, бас, утыр, татар теле, җыр.	Белем турында татар халык мәкальләре А.Алиш “Нечкәбил” әкияте Р.Вәлиев “Әлифба” шигыре
5	Йорт хайваннары һәм кошлары	3	Мин авылда яшим.Син кайда яшисең?Эт өрә.песи мияулый.Син кая барасың?Мин авылга барам. Сау булыгыз! Безгә кунакка кил.Марат,син кайдан кайтасың?Хәлләр ничек?Рәхмәт,яхшы.Су өстендә(астында),Балыклар су астындаАктырнак өрә.Актырнак-зур,матур эт.Әни йоклый.Бәби йоклыймы?Азат урманнан кайта.Бүген кайта.Елга ерак түгел.	Сарык, сыер, ат, кәҗә, дуңгыз, кош, әтәч, тавык, чеби, каз, үрдәк, куян, аю, бүре, төлке, тиен, керпе, кояш, оча, фил, жираф, арыслан, шүрәле, агач, алмагач, сандугач, укый, утыра, монда, җир, су, зур, кечкенә, усал, хәйләкәр, куркак, йөзә, сикерә, оча, йөгерә, бара, кайта, нишли? Нишлиләр? Кил, дус, әле	Ә.Бикчәнтәева “Каз бәбкәләре” М.Җәлил “Карак песи” Г.Тукай “Гали белән кәҗә” Җыр “Ләлә мәктәпкә бара” Ш.Галиев “Мактаныша малайлар” Ә.Бикчәнтәева “Дәү әнием"
6	Бакчада	3	Кәҗә эшлиме?Үрдәк ялкаумы? Ялкау түгел. Шамил кишер,шалкан чәчә.шамил,мә,кишер аша.Кишер бик тәмле. Әби,кил әле,булыш.Бабай шалкан тарта.Син кыяр җый,ә мин помидор җыям. Әйдә,бакчада эшлибез.Син яхшы эшлисең.	Кишер, яшелчә, помидор, шалкан, алма, кыяр, бәрәңге, суган, кәбестә, җиләк, кызыл, зәңгәр, яшел, ак, кара, сары, тәмле, тәмле түгел, яратам, бир әле, мә, ал ничә сум, бирегез әле, чия, карлыган, әфлисун, җыя, чәчәк.	Рус халык әкияте”Шалкан” Татар халык әкияте “Камырбатыр” Хезмәт турында татар халык мәкальләре Г.Тукай “Гали белән кәҗә” Табышмаклар Җ.Тәрҗеманов “Биш чия” шигыре
7	Кыш җитте	3	Чанада нинди уенчыклар бар?Чыршда нәрсәләр бар? Әйдәгез.уйныйбыз.син бәйрәмдә нишлисең?Мин бәйрәмгә барам.Җырлыйм.Биим.Гармунда уйныйм.Нинди җыр җырлыйсың?Сине яңа ел белән котлыйм.Бу-чыршы.Малай кар бабай янына килә,Катя Казанга бара,Без футбол уйныйбыз.Кем белән уйныйбыз?Салкын түгел.Кар ява.урамда рәхәт.Ничә градус салкын?Минем чаңгым бар(юк). Көн салкын, ... . Мин чаңгы шуам. Әйдә, чана шуабыз. Син ничек шуасың? Мин яхшы шуам. Әйдә, шугалакка барабыз Яңа елга кем килә? Кыш бабай, кар кызы килә. Кыш бабай бүләк алып килә.Кыш бабай, миңа бүләк бир әле. Мин бәйрәмгә барам.	Буран,салкын,кыш,кар кызы,уенчыклар,чыр- шы,әлбәттә,кыш бабай,чана,яңа ел,бәйрәм, котлыйм,уңышлар,унбер,унике,унөч..., янына,яныннан,бүләк итә,килә,бара,кайта. Сана,качышлы.әбәкле,без,чаңгы,тау,тимераяк,тау,шуа.шугалак,аяз,җил,салкын,кар	Сынамышлар Ә.Бикчәнтәева “Салкын саф һава” Җыр “Яшел чыршы”
8	Сәламәт бул!	3	Бу баш, күз, ... . Миңа сабын бир әле. Синең сөлгең нинди? Мин бит юам, теш чистартам. Кулың чистамы? Башым авырта. Синең башың авыртамы? Әйе, авырта. Юк, авыртмый. Әби, хәлең ничек? Температура бармы? Мә, дару (чәй) эч.	Баш, бит, чәч, борын, колак, авыз, кул, күз, аяк, бармак, авырта, сабын, тарак, сөлге теш щеткасы, чистарта, сикерә, сөртә, тарый.	К.Чуйковский “Айболит” Сәламәтлек турында татар халык мәкальләре
9	Безнең гаилә	3	Кадерле әнием!Сине бәйррәм беән котлыйм.Сиңа сәламәтлек телим.Улың Тимур.Кемне котлыйсың?Нәрсә бүләк итәсең?Мин чәчәк бирәм.лилия-эшчән кыз.Улым,булыш әле.Иддән юа. Бу безнең гаилә. Безнең гаилә зур түгел. Бу минем әтием. Аның исеме – Александр Львович. Яз җитә. Тамчы тама, көн җылы, кар эри, кошлар килә. Әнием, сине 8нче Март белән котлыйм.Сиңа сәламәтлек, уңышлар телим. Мин әнигә чәчәк бирәм.	Сәламәтлек,телим,бәхет,бүләк итә,идән,юа,ярата,булыша, Яз, тамчы тама, эри, рәхәт, ошый, кошлар килә, көн җылы, яз җитә, ни өчен? Котлыйм, уңышлар, телим, бүләк, 8нче март.	Г.Тукай “Безнең гайлә” Татар халык әкияте “Зөһрә кыз” Язгы сынамышлар Ф.Кәрим “Яз җитә” “Кем уяткан Ләйләне” З.Туфайлова “Әни сүзе”
10	Татар халык ашлары	2	Әни бәлеш пешерә. Гөбәдия бик тәмле. Мин гөбәдия ашыйм, чәй эчәм Оля, чәй эч, аш аша. Син нәрсә яратасың? Мин варенье яратам. Мин варенье белән чәй эчәм. Керергә ярыймы? Әйдә, уз. Бүген туган көнем. Без җырлыйбыз, уйныйбыз. Синең туган көнең кайчан? Минем туган көн 5нче августа	Әни, әти, апа, абый, сеңел, эне, әби, бабай, бәлеш, гөбәдия, чәкчәк, өчпочмак, ипи, эшли, пешерә, ит, савыт-саба, тәлинкә, чынаяк, чәнечке, кашык, пычак, эчә, ашый, өй, тату, кунак, булыша, ю, юа, тәмле, идән.кишер,кыяр, Кунак, ярый, ярамый, уз, туган көн, кайчан? Сөт, май, чәй, ипи, сыр, шикәр, конфет, кефир, сок, чынаяк, чәйнек, тәлинкә, чәнечке, кашык, пычак,гөбәдия,бәлеш,коймак,өчпочмак, ипи,пешер,ит.кирәк,туган көн,кайчан	Ш.Галиев “Рәхмәтләр хакында”
11	Кибеттә	13	Бәрәңге ничә сум тора?Миңа 5 кг бәрәңге бирегез әле. Син кая барасың? Мин базарга барам. Нәрсә аласың? Бу - кыяр. Кыяр яшел. Миңа кыяр бир(егез) әле. Бакчада нәрсә үсә? Шалкан, кишер, ... . Син нәрсә яратасың? Мин кыяр яратам. Тәмлеме? Алма бармы? Алма ничә сум? Миңа алма бирегез әле. Мин кызыл чәчәк яратам. Оля, мә кызыл чәчәк. Бу тун матур,җылы.Миңа чалбар бирегез әле.Киемнәр кибете кайда?Бу күлмәк кечкенә.Бу юл кая бара?Киемнәр матур.Сиңа ничә яшь?Ә сиңа?Миңа сары итәк кирәк.Бу яшел кофта. Сөт бармы? Сөт ничә сум тора? Миңа сөт бирегез әле. Бу кашык. Кашык бармы? Кашык ничә сум тора? Синең кашыгың бармы? Әни бүген бәлеш пешерә.бәлешкә ит кирәк.	курчак,туп,фил, машина,уйнамый,Зәй,Чаллы,Бөгелмә,Минзәлә,Буа,иң зур,кайчан,иртәгә,автобуста,трам- вайда,дуслар,сум,аша,килограмм,әйтегез әле Яшел,кызыл,сары,ак,кара,зәңгәр,кулъяулык,ашъяулык,яулык,яшь,алъяпкыч,тун,күлмәк,кибет,чалбар,итәк,бүрек,бияләй,итек,башлык,менә,киемнәр кибете	Б.Рәхмәт “Аш вакыты” А.Алиш “Чукмар белән Тукмар” әкияте
12	Без шәһәрдә яшибез	2	Безгә кунакка кил.Безнең шәһәргә килә.Сәлам белән Олег.Мин көтәм.Мин шәһәрдә яшим.Безнең шәһәр бик зур,матур.Урамнары киң.Шәһәрдә татарлар,руслар,марилар,чувашлар яши.Бу минем әни.Безнең гайлә дус-тату яши. Циркта бик күңелле.Әтәч гармун уйный.Аю бии.Әйдә.футбол уйнарга.Азат эт белән уйный.Мин Казанга барам.Кем белән?	Хат,сала,көтәм,кил,безгә,күңелле,иртәгә.һәм,бик,киң,урам,йөри,гайлә,абый,апа,сеңел,безнең.әйтә,дус-тату,гармун уйный.сикерә,бии, уен,яхшы,дәрес әзерлим.
13	Җәй җитә	2	Азат,урманга барасыңмы?Кем белән барасың? Урманда матур чәчәкләр,тәмле җиләкләр пешә. Дустым, әйдә сабантуйга барабыз!Син бәйрәмдә нишлисең?Мин йөгерәм,сикерәм,җырлыйм,биим.	кояш балкый,күбәләкләр оча,чәчәкләр үсә,җиләк-җимеш пешә,урамда җылы, чүлмәк вата,капчык белән сугыша.	Җ.Тәрҗеманов “Тукран малае Шуктуган” Г.Тукай “Бала белән күбәләк” Сынамышлар Табышмаклар

Әдәби укудан календарь-тематик план 1нче сыйныф

Атнага 1 сәгать уку (елга 33сәгать)

№

Дәрес номеры

Дәреснең темасы

Планлаштырылган нәтиҗәләр

контроль төре

Сөйләм материалы

дәресне үткәрү вакыты

авазлар һәм хәрефләр

Лексика

сөйләм үрнәге

план

фактик

Уен-дәрес. Кемнәр? соравына җавап

Кемнәр? соравына җавап бирү

ы к, авазы

Кертелгән исемнәрнең күплек санда кулланылышы.

Исәнмесез,укучылар.

Кызлар.
Малайлар.

3.09

Сәяхәт-дәрес. Татарстан шәһәрләре

Татарстан шәһәрләре исемнәрен әйтә белү.

сорау\җавап

г,а авазлары

Казан
Чаллы
Әлмәт
Лаеш
Чистай
Зәй
Алабуга

Бу – Алабуга.

Бу Лаеш түгел.

10.09

Уен-дәрес. Мин беренче сыйныфта укыйм

Бер-береңнең яшен, ничәнче сыйныфта укуын сорый һәм җавап бирә белү

сорау-җавап

ничәнче

сыйныф

бар

Син ничәнче сыйныфта укыйсың?
Мин беренче сыйныфта укыйм.

17.09

Урман

дусларыбыз

2 сәг

Сәяхәт-дәрес. Кыргый хайван исемнәренең күплек сан формасы

Исемнәрнең күплек сан формасы белән таныштыру

Рәсемнәргә карап сорау куя һәм җавап бирү

ә хәрефе һәм авазы

бер
ике
өч
абый
дустым

Рәсемдә ике тычкан бар. Бу Шүрәлеме?
Исәнме, Дима!
Хәлләр ничек?
Рәхмәт, яхшы

24.09

Уен-дәрес. “Төремкәй” әкияте

Әкият уку, уйнау

ө хәрефе һәм авазы

төремкәй
хәйләкәр
куркак
соры
усал
кечкенә
зур

Төрем-төремкәй.
Төремкәйдә кем яши?
Әйдә, кер, бергә яшибез.Чык әле.
Мин – куркак куян.
Мин – хәйләкәр төлке.
Кечкенә, соры куян.

1.10

Уен-дәрес. Хикәя фигыльнең хәзерге заман 3нче затта берлек сан формасы

Куша һәм үтенә белү.Нишли? соравына җавап бирә белү күнекмәләрен формалаштыру

Рәсемнәр буенча сорау кую һәм җавап бирү.

Расскажи про друга.что он делает?Тренер думает,что Оля бегаетА она плавает.Сообщи об этом тренеру.

и ,ы хәрефен уку һәм язу

укый
уйный
йөзә
яза

Азат укый.
Ул җырлый.
Бүре йөгерә.Кем йөгерә?

8.10

Уен-дәрес. уйный фигыленең 1-2 нче затларда төрләнеше

уйный фигыленең 1-2 нче затларда төрләнеше белән таныштыру

“Белмәмеш” уены

курчак
туп
уйныйм
уйныйсың

Мин курчак белән уйныйм.
Син туп белән уйныйсың

15.10

Сәяхәт-дәрес. Уку-язу әсбаплары

Уку-язу әсбапларының исемен әйтә белү.

Ситуатив күнегүләр.Как скажешь о то,.что в сумке есть три тетради и две книги?

м хәрефе һәм авазы

дәфтәр
каләм
китап
бетергеч
карандаш
акбур

ак

Сумкада нәрсә бар?
Сумкада дәфтәр бар.
Сумкада дәфтәр бармы?
Сумкада дәфтәр юк.
Ничә китап бар?
Ике китап бар.

22.10

Уен-дәрес. Без ничек укыйбыз?

Үзеңнең һәм иптәшеңнең ничек укыганын әйтә белү. Уку-язу әсбаплары сорый белү. Бер-береңнең укуы белән кызыксына белү. Билге алуың турында хәбәр итә белү.

сорауларга җавап бирү

матур
чиста
дүртле
бишле
өчле
ала
ничәле

Марат язмый.
Миңа каләм бир әле.
Марат ничек яза?
Марат чиста, матур яза.
Ул яхшы укый.
Ул ничек укый

29.10

Йорт хайваннары

һәм кошлары

3 сәг

Яши фигыленең берлек сан,1-2нче зат формасы

Яши фигылен берлек сан,1-2нче затта куллану;
Кайда?соравына җавап бирә белү күнекмәләрен камилләштерү

Ситуатив күнегүләр

г хәрефен уку һәм язу

кайда
кайтам
кайта
кайтасың
кил

Син кайда яшисең?
Мин авылда яшим.
Мин урманнан кайтам.
Сау булыгыз!
Безгә кунакка кил.

12.11

Иптәшеңнең һәм үзеңнең нәрсә яратканыңны әйтү һәм сорау
Г.Тукай “Гали белән кәҗә”

Иптәшеңнең һәм үзеңнең нәрсә яратканыңны әйт һәм сорый белү

Ситуатив күнегүләр.Спросите у друга,что он любит?

д хәрефен уку һәм язу

яратам
пәрәмәч
яратасың
өйдә
печән
бирә

Гали,син нәрсә яратасың?
Мин пәрәмәч яратам.Син алма яратасыңмы?

19.11

Исемнәрнең 1нче зат берлек сан тартым белән төрләнеше

Ә.Бикчәнтәева “Дәү әнием” шигыре

Предметның үзеңнеке булуын әйтергә өйрәтү.Исемнәргә 1нче зат берлек сан тартымкушымчалары ялгану тәртибе белән таныштыру

Ситуатив күнегүләр

э хәрефен уку һәм язу

минеке
синеке
минем
синең

Минем куяным.
Минем курчагым.

26.11

Кирәк,кирәкми сүзләре

Кирәк,кирәкми сүзләрен сөйләмдә куллануны камилләштерү

Ситуатив күнегүләр

Миңа кыяр кирәк.Кыяр бир әле

3.12

Ярдәм сорыйм.

Ярдәм сорый белү. Эш куша белү. Эшне планлаштыру. Эшләгән өчен мактый белү.

Ситуатив күнегүләр

бабай
әби
булыш
тарта
үсә
уңыш
ялкау

Әби, кил әле, булыш.
Шалкан чыкмый да чыкмый.
Бабай шалкан тарта.
Син кыяр җый.
Син кишер җый, ә мин помидор җыям.
Әйдә, бакчада эшлибез.
Син яхшы эшлисең.
Син эшчән.
Син ялкау түгел.

10.12

Хезмәтенә карап,геройга бәя бирү

Табышмаклар

Хезмәтенә карап,геройга бәя бирүә белү

Ситуатив күнегү

тырыш
эшчән
уңган
ялкау

Таня,син-яхшы,эшчән кыз

17.12

Кыш бабайга хат язабыз

Кыш бабайга хат яза ,бүләк сорап ала белү.

Хат язу

өйрәнгән хәрефләрне кабатлау

Кыш бабай
Кар кызы
капчык
бүләк
туп
курчак
машина
килә

Кыш бабай,кил тизрәк.Миңа бүләк кирәк!
Миңа бүләк бармы?.

24.12

-мы/-ме сорау кисәкчәләрен кулланып,сорау бирү;раслау һәм инкарь итү

мы/-ме сорау кисәкчәләрен кулланып,сорау бирү күнекмәләрен камилләштерү;раслау һәм инкарь итү

Сорау-җавап

әйе
юк
түгел

Синең чаңгың бармы?
Көн җылымы?
Син урамга чыгасыңмы?

14.01

Төсләр

Предметларның төсен әйтә белү.Бер-береңнең яшен сорый белү

Предметлар ярдәмендә сорау-җавап

ак
кара
кызыл
сары
яшел
зәңгәр
җирән

Парта нинди төстә?.Шар нинди төстә? Сумка кызылмы?Юк,кызыл түгел

21.01

Гәүдә өлешләре

Гәүдә өлешләрен әйтә белү

Рәсемнәр,предметлар ярдәмендә сорау-җавап бирү

презентация

“Кеше”

баш
бит
колак
чәч авыз
борын
аяк
авыз
кул
тел

Бу бармак. Бу минем башым.
Бу кулмы?
Юк,бу кул түгел.

28.01

Сәламәт булу өчен киңәшләр бирү

Сәламәт булу өчен киңәшләр бирә белү

Киңәшләр бирү

авырта
авыртмый
дару
чәй
лимон
витамин

Миңа чәй бир әле.
Бал белән чәй эч.Зарядка яса.
Сарымсак аша.

4.02

Мин сабын белән кул юам төзелмәсе

Мин сабын белән кул юам төзелмәсе белән танышу

Ситуатив күнегү

сөртә
юа
чиста
юеш
пычрак

Дима нишли?
Дима бит юа.
Нәрсә белән юа?
сабын белән юа.

11.02

Ашамлыклар кибетендә

Кибеттә сатып ала белү

Ситуатив күнегүләр

торт
ит
ипи
шикәр

Апа,ипи бармы?
Сөт ничә сум тора?Сөт унбиш сум тора.

8.04

А.Алиш “Чукмар белән Тукмар” әкияте

Аңлап сәнгатьле уку

15.04

Төсләр

Төсләрне кулланып сөйләшә белү.

Предметлар,рәсемнәр ярдәмендә сорау-җавап бирү

презентация

яшел
кызыл
кара
сары
ал
зәңгәр
коңгырт

Миңа сары күлмәк кирәк.
Бу яшел кофта.
Аңа кызыл күлмәк бир.
Синең ак күлмәгең бармы?

22.04

Кайда? соравы

Кайда? соравына җавап бирә белү күнекмәләрен камилләштерү

Ситуатив күнегүләр

Мин машинада барам.
Мин автобуста барам.

29.04

Исемнәрнең урын-вакыт килеше

Исемнәрнең урын-вакыт килешендә куллану күнекмәләрен камилләштерү

Сорау-җавап

Мин авылда(Казанда,шәһәрдә,Татарстанда) яшим.

6.05

Габдулла Тукай
“Бала белән күбәләк”

Аңлап,сәнгатьле укый белү күнекмәләрен формалаштыру

чәчәкләр үсә
җиләкләр пешә
кырга төшерү
пешерә

13.05

Без Сабантуйга барабыз

Сабантуй турында сөйли белү.

Ситуатив күнегү

презентация «Сабантуй»

көрәшә
чүлмәк вата
чабыша
Сабантуй

Сабантуйда бииләр, җырлыйлар, йөгерәләр, сикерәләр, көрәшәләр.
Сабантуйда атлар чабыша.
Сабантуйда чүлмәк ваталар.
Оля, син Сабантуйга барасыңмы?

Сәгать ничәдә?

20.05

Әдәбият исемлеге

УМК

Укытучы өчен

Укучы өчен

Электрон кулланмалар

1)Р.З.Хәйдәрова,Н.Г.Галиева “Күңелле татар теле”. Дүртъеллык башлангыч рус мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен татар теле һәм уку дәреслеге (рус телендә сөйләшүче балалар өчен).Казан,”Татармультфильм» нәшрияты,2012.

2)Р.З.Хәйдәрова,Н.Г.Галиева,Л.Ә.Гыйниятуллина. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту(укытучылар өчен методик кулланма). Казан,”Татармультфильм» нәшрияты,2012.

3)Эш дәфтәре

1)Мультимедийная обучающая программа «Татар Телле заман».

А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Татарский язык в русскоязычной аудитории » Казан, «Магариф», 1995

2. А.Ш. Әсәдуллин, Р.А.Юсупов «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен укыту методикасы нигезләре» Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 1998

3.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә татар телен укыту методикасы»

4. Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

5. Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова, Н.Г.Сазанова “Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар” Казан Тарих, 2003

6. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

7. Ф.Ф.Харисов “Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре” Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2002

1) Эш дәфтәре

2) Ата-аналар өчен кулланма.(в помощь родителям русскоязычных учащихся 1-2 классов по изучению татарского языка). ,”Татармультфильм» нәшрияты,2012.

3)СД дисклар “Татарча да яхшы бел”

4) З.И.Җамалетдинова электрон кушымта”Татар теле”

5)Сафиуллина Ф.С. “Карманный татарско-русский и русско-татарский словарь” – Казан, ТаРИХ, 2001

6)” Салават күпере”

журналы

tarkhanova.ru

gzalilova.narod.ru

tatartele2010.ucoz.ru

raushania.ucoz.ru

tugan-tel.blogspot.com

tatartele5.edu.tatar.ru

belem.ru

forum.tatar.info›index.php

halik-ishati.ucoz.ru

janar.ucoz.ru›publ/i_tugan_tel/i_tugan_tel/

adiplar.narod.ru

tatardeti.blogspot.com

tatar.org.ru›kurs/6-tatar-tele/cyr_1.php

in-yaz-book.narod.ru›tatar.html

tugantelem.narod.ru›tel/nigmatullina.html

Первая помощь - shkola.edu.ru

Школьный портал - portalschool.ru

Министерство образования и науки РФ - mon.gov.ru

http:www.tatar.org.ru

http:www.1september.ru

http:www.zavuch.info.ru

http//pedsovet.org.ru

belem.ru

Министерство образования и науки РТ - mon.@ tatar.ru

Кушымта

Мөстәкыйль эш. 1 кл.___________________________

1)Саннарны татарча яз:

2_____________ 3__________ 10__________ 8_____________

5 ____________ 7_________ 15_________ 6____________

2)Татарча яз:

В городе_______________

в деревне_____________, в Буинске_______________.

4)Нинди яшелчәләр беләсең?:

5)Татарстанның шәһәрләре:___________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________

Әдәби укудан еллык контроль эш

1 нче класс ________________________________________

1нче вариант

1. Изменить слова во множественное число:

Сабын – сабын... ,

сөлге –сөлге...,

тарак –тарак...,

щётка – щётка...,

муен – муен...,

малай – малай... .

2. Правильно составить предложение:

Минем тарагы зәңгәр .

Синең көзгем йомшак .

Аның сөлгең кечкенә .

3. Правильно подобрать к предложению слово обозначающее действие:

Настя битне сабын белән тарый .

Костя чәчне тарак белән сөртә .

Митя кулны сөлге белән юа .

Әдәби укудан еллык контроль эш рус төркеме

1 нче класс ________________________________________

2нче вариант

1. Изменить слова во множественное число:

Көзге – көзге...,

сабын –сабын.. .,

паста –паста... ,

бит – бит. ..,

ирен – ирен... ,

кыз – кыз... .

2. Правильно составить предложение:

Минем сабының зур.

Синең көзгесе чиста.

Аның кулым кызыл .

3. Правильно подобрать к предложению слово обозначающее действие:

Витя кулны сабын белән тарый .

Катя чәчне тарак белән сөртә .

Саша битне сөлге белән юа .

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

Эш программасы федераль дәүләт белем бирү стандартына нигезләнеп, түбәндәге документларны исәпкә алып төзелде.

1. Программа:

Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова, К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова

2.Дәреслек: Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтжанова, Л,М..Гыйниятуллина“Күңелле татар теле”. - Казан: “Татармультфильм” нәшрияты, 2013

3.Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен укыту. Укытучылар өчен методик кулланма. -Казан: “Татармультфильм” нәшрияты, 2013

1992 елның 8 нче июлендә “Татарстан Республикасы халыклары турында”гы Татарстан Республикасы Законы кабул ителде. Аның нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле Мәгариф министрлыгында расланган махсус программа буенча укытыла. “Күңелле татар теле”-3 кл шушы программага нигезләнеп төзелгән. Татар әдәбияты дәресе атнага 3 тапкыр үткәрелә. Телгә өйрәтүдә коммуникатив методка өстенлек бирелә.

Татар теленә өйрәтүнең төп максаты – гамәли максат: телне аралашу чарасы буларак үзләштерү өчен, укучыларга гаилә-көнкүрешкә, уку хезмәтенә бәйле сөйләм ситуацияләре кысаларында белем бирү һәм күнекмәләрен үстерү. Гомуми белем бирү максаты укучыларның акыл эшчәнлеген активлаштыру, логик фикерләү сәләтен камилләштерү, сөйләм культурасын үстерүдән гыйбарәт. Тәрбияви максат балаларның рухи дөньяларын баету, аларны татар халкының мәдәнияте һәм сәнгате белән таныштыру, төрле милләт вәкилләре арасында дуслык һәм хөрмәт хисе тәрбияләүгә юнәлтелә.

Әдәби уку дәресләренең төп максаты һәм бурычлары:

башлангыч мәктәп укучысының аралашу даирәсен, аралашу ситуацияләрен исәпкә алып, сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу) буенча укучыларда коммуникатив компетенция (аралашу осталыгы)формалаштыру;
укучының танып белү, гомуми уку күнекмәләрен, сөйләм культурасын үстерү;
татар милләтенә, аның тарихи һәм мәдәни хәзинәләренә карата хөрмәт тәрбияләү; укучыларны мәдәниятара диалогка тарту; татар телен дәүләт теле буларак өйрәнүгә ихтыяҗ тудыру.
татар балалар әдәбиятының күренекле вәкилләре, аларның иҗаты турында беренчел мүгълүмат бирү
әдәби әйтелеш нормаларын саклап, дөрес, йөгерек, аңлап, сәнгатьле итеп укырга һәм уку тизлеге нормаларын үтәргә өйрәтү
әсәрнең темасын һәм төп геройның характерын, гамәлләре һәм гамәл кылырга этәргән сәбәпләрне, геройның эмоциналь һәм әхлакый кичерешләрен аңларга һәм әсәрдәге вакыйгаларга, геройларга карата үз фикерләрен белдерергә өйрәтү
халык әкиятләрен һәм кече фольклор жанрларын, автор әкиятләрен, хикәя, шигырь, мәсәлләрне әдәби жанр буларак кабул итәргә күнектерү
укучыларда эхлакый-эстетик сыйфатлар, төрле милләт вәкилләре арасында дуслык хисе тәрбияләү.

3 нче сыйныф укучысының әдәби укудан белем дәрәҗәсенә таләпләр

беренчел коммуникатив компетенция, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашуга әзер булу;
коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват аралашуның вербаль һәм вербаль булмаган чараларыннан, сөйләм әдәбе үрнәкләреннән файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу;
«Татар теле һәм әдәби уку» предметына карата уңай мотив һәм тотрыклы кызыксыну булдыру, шулай ук тиешле гомуми һәм махсус күнекмәләр формалаштыру һәм, шулар нигезендә, белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштерүне тәэмин итү.

3 нче сыйныфны тәмамлаучы сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча түбәндәге күнекмәләргә ия булырга тиеш

Сөйләү

сөйләм этикеты үрнәкләрен кулланып, гади диалогларда катнашу;

предметны, персонажны яки рәсемне тасвирлау;
үзе, гаиләсе, дусты, шәһәре (авылы), табигать турында сөйләү;
укылган (тыңланган) текстның эчтәлеген кыскача сөйләү.

Тыңлап аңлау

аралашу барышында укытучының һәм сыйныфташларның сөйләмен ишетеп аңлау, вербаль яки вербаль булмаган рәвештә җавап кайтару;
аудиоязмадагы кечкенә хәбәрләмәнең, тыңланган хикәянең, әкиятнең төп эчтәлеген сөйләп бирү.

Уку

татар сүзенең график образын аның авазлы образы белән чагыштыру;
укуның орфоэпик һәм интонацион нормаларын белү;
өйрәнелгән материалга нигезләнгән кечкенә күләмле текстны сәнгатьле итеп һәм әйтелеш нормаларын саклап уку;
өйрәнелгән материалга нигезләнгән кечкенә күләмле текстның эчтәлеген аңлап, эчтән уку;
тексттан кирәкле мәгълүматны табу;
укылган мәгълүматка бәйле гади нәтиҗәләр ясау.

Электрон ресурслар исемлеге:

СD Әлифба.
DVD. Барсикның мультфильмнар иленә сәяхәте. (Дәүләт телләрен өйрәнү өчен мультимедиа басма, 2009 ел)
DVD.Барсикның легендалар иленә сәяхәте. (Дәүләт телләрен өйрәнү өчен мультимедиа басма, 2009 ел)
“Ана теле” он-лайн мәктәбе.

Электрон китапханә
http://www.belem.ru/
http://www.kitap.net.ru/
tatarile.org/audio - татар җырлары (сүзләре белән) һәм көйләре
tatarile.org/video – татар мультфильмнары, фильмнары, тапшырулар
tatarile.org/photo – фотогалерея, татар рәссамнары хезмәтләре

№	Дәрес темасы	Сәг. Са ны	Дәрес тибы	Эш алымнары һәм методлар	Укучылар ның белем дәрәҗәләрен тикшерү	Планлаштырыл ган нәтиҗәләр	Милли төбәк компонен ты	Үткәрү вакыты
№	Дәрес темасы	Сәг. Са ны	Дәрес тибы	Эш алымнары һәм методлар	Укучылар ның белем дәрәҗәләрен тикшерү	Планлаштырыл ган нәтиҗәләр	Милли төбәк компонен ты	План	Факт
1.	Беренче сентябрь - белем бәйрәме	1	Дәрес- әңгәмә	Сорауларга дөрес, тулы җавап бирү	өйрәнелгән сүзләрне искә төшерү	Җөмлә төзи белү		2.09
2.	Диалогик һәм монологик сөйләмне үстерү.	1	Дәрес-диалог	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү	Сорауларга җавап бирү	Диалог төзи белү		3.09
3	Кереш контроль эш	1		Укучыларның белемнәрен тикшерү				4.09
4.	1-10га кадәрге саннар	1	Дәрес- аңлату	Шигырьне анализлау	Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		9.09
5.	Төсләр	1	Дәрес-әңгәмә		Эчтәлек сөйләү, сүзлек эше	Мәктәптә дежур тору кагыйдәләре		10.09
6.	Бер-береңә комплимент әйтә белү	1						11.09
7.	БСҮ Диалогик һәм монологик сөйләмне үстерү “Минем гаиләм” .	1	Дәрес- диалог	Укытучы сүзе, әңгәмә	Табышмаклар уку	Дөрес, тулы җавап бирү		16.09
8.	Рәсем буенча әңгәмә	1	Дәрес-әңгәмә	Рәсем буенча хикәя уйлау, исем кую	Сорауларга җавап бирү	Көзге табигать үзгәрешләрен әйтү	Көз тур. сы-намышлар җыю, дәфтәргә язу	17.09
9.	Безнең сыйныф	1	Дәрес-әңгәмә	План төзү	Сүзлек эше, тәрҗемә итү	План буенча эчтәлек сөйли белү	Дуслык тур. мәкальләр уку	18.09
10.	Безнең билгеләр	1	Дәрес-әңгәмә	Эчтәлек б-н фикер алышу	Тәрҗемә итү	Китапханә кагыйдә-ләренә буйсыну		23.09
11.	Үзеңнең, иптәшеңнең нинди эшләр эшләгәнен әйтә белү	1	Дәрес-әңгәмә	Шигырьне анализлау	Сорауларга җавап	Сәнгатьле уку	Шигырьне сәхнәләштерү	24.09
12.	Йомгаклау дәресе	1	Дәрес кабатлау	Укытучы сүзе, фикер алышу	Үткәннәрне кабатлау			25.09
13.	“Чын иптәш” текстын уку	1	Дәрес-әңгәмә	Кеше сыйфатының дәрәҗәсен сурәтләү	Тәрҗемә итү	Ашханәдә үз-үзеңне тоту кагыйдәләренә буйсыну		30.10
14.	“Чын иптәш” хикәясе	1	Дәрес-әңгәмә	Шигырьне анализлау	Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		1.10
15	Шәүкәт Галиев “Онытылган”	1	Дәрес-әңгәмә	Шигырьне анализлау	Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		2.10
16	Без китапханәгә йөрибез.	1	Дәрес-әңгәмә	Текстны ролләргә бүлеп уку	Сорауларга җавап	Үз сүзең б-н сөйли белү		7.10
17	Без китаплар укыйбыз	1	Дәрес-әңгәмә			Сәнгатьле уку		8.10
18	Ә.Исхак “Сөмбелә” шигыре	1	Дәрес-әңгәмә	Текстны уку, фикер алышу	Сорауларга җавап	Сорауларга тулы җавап бирә белү		9.10
19	Г.Зәйнәшева “Бу атнада ничә көн?” шигыре	1			Сорауларга җавап	Сәнгатьле уку һәм ятлау		14.10
20	Кабатлау дәресе. Тестлар .	1						15.10
19.	Диалогик һәм монологик сөйләмне үстерү.	1	Дәрес- диалог	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү			Тәмле сүзләрне искә төшерү, диалог төзү	16.10
20.	Көндәлек режим	1	Дәрес-әңгәмә	Рольләргә бүлеп уку	Сүзлек эше	Эчтәлекне тулы итеп сөйләү		21.10
21.	Сәгать ничәдә?	1	Дәрес-әңгәмә	Укытучы сүзе, фикер алышу	Сүзлек эше	Вакытны атау		22.10
22.	М.Җәлил “Сәгать”	1	Дәрес-әңгәмә	Шигырьне анализлау	Табышмаклар уку	Сәнгатьле уку, авторны тану		23.10
23.	Кабатлау дәресе	1	Дәрес –күргәзмә	Укытучы сүзе, фикер алышу	Шигырләр уку	Авторны тану, шигырләрен белү		28.10
24.	Ашханәдә	1	Дәрес аңлату	Шигырьне анализлау	Рәсем буенча эш	Сәнгатьле уку		29.10
25.	“Ашханәдә” тексты	1	Дәрес-әңгәмә	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү	Сүзлек эше	Тәрҗемә итү	Ипи тур. мәкалләр табу	30.10
26.	Минем яраткан ашларым	1	Дәрес-әңгәмә			Сәнгатьле итеп уку		11.11
27.	Без татлы ризыклар яратабыз	1	Дәрес-әңгәмә	Сорауларга җавап бирү			Ризык исемнәре	12.11
28-29	Без җиләк-җимешләр яратабыз	2	Дәрес-әңгәмә		Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		13.11 18.11
30	Безгә кунаклар килә	1	Дәрес-әңгәмә	Рәсем буенча әңгәмә кору				19.11
31.	Бари Рәхмәт “Аш вакыты”	1	Дәрес-әңгәмә	Рәсем буенча әңгәмә	Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		20.11
32.	БСҮ Диалогик сөйләмне үстерү. “Без халык ашларын яратабыз”	1	Дәрес- диалог	Сайлап уку, текст б-н эш	Сүзлек эше			25.11
33.	Гардановның “Икмәк” хикәясе	1	Дәрес-әңгәмә			Сәнгатьле уку		26.11
34	“Безнең авыл” тексты	1	Дәрес-әңгәмә	Сорау-җавап рәвешендә эчтәлекне ачу
35	Шәүкәт Галиев “Кунаклар” шигыре	1	Дәрес-әңгәмә	Шигырьне анализлау		Сәнгатьле уку һәм яттан сөйләү		27.11
36	Йомгаклау дәресе	1						2.12
37-38	Без табын әзерлибез	2	Дәрес-әңгәмә	Сөйләм телен үстерү	Сүзлек эше, сорауларга җавап, ризык исменәрен әйтттерү		Материал- лар җыеп албаом ясау	3.12 4.12
39-40	Г.Тукай – бөек шагыйрь	2	Дәрес-әңгәмә	Шигырьне анализлау		Сәнгатьле уку, автор әйтмичә калдырган фикерне табу		9.12 10.12
41.	Минем әти – әнием кем булып, кайда эшли?	1	Дәрес кабатлау	Сәнгатьле уку күнекмәләрен булдыру	Сүзлек эше	Тәрҗемә итү		11.12
42	Г.Тукай “Безнең гаилә” шиг	1	Дәрес-әңгәмә	Сыйныф малайлары тур. әңгәмә		Сәнгатьле уку		16.12
43	“Акыллы малай” тексты	1	Дәрес-әңгәмә	Сыйныф малайлары тур. әңгәмә	Сорауларга җавап			17.12
44	“Иң яхшы укучы!” конкурс	1	Дәрес-әңгәмә		Сүзлек эше			18.12
45	Без хикәя сөйлибез	1	Дәрес кабатлау					23.12
46	Бер-беребезне мактыйбыз	1	Дәрес-әңгәмә	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү	Сүзлек эше	өзекләргә бүлеп сөйләү		24.12
47	Без өйдә булышабыз	1	Дәрес-әңгәмә	Рольләргә бүлеп уку	Сорауларга җавап			25.12
48-49	Ихсан Әхтәмнең “Ана рәхмәте” тексты Образга бәя бирә белү	2	Дәрес-әңгәмә					13.01 14.01
50.	Без өйдә булышчылар	1	Дәрес-әңгәмә		Сүзлек эше		Олыларга ярдәм итү	15.01
51.	Ә. Бикчәнтәеваның “Дәү әнием” шигыре	1	Дәрес-әңгәмә	Шигырьне анализлау	Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		20.01
52-53	Идрис Туктарның “Авыраяк” хикәясе	2	Дәрес-әңгәмә	Рольләргә бүлеп уку	Сорауларга җавап	Хикәяне сәхнәләштерү		21.01 22.01
54-55	Кабатлау дәресе. БСҮ “Минем гаиләм” темасына хикәя төзү	2	Дәрес-әңгәмә		Сорауларга җавап			27.01 28.01
56	Туган якка кыш килде	1	Дәрес кабатлау					29.01
57	Чыршы бәйрәме	1	Дәрес-әңгәмә	Хикәяне анализлау		Сәнгатьле уку		3.02
58	Кышкы уеннар	1	Дәрес-әңгәмә		Сүзлек эше		Балалар күңелендәге үзгәрешләр	4.02
59	“Тауда” хикәясе	1	Дәрес-әңгәмә	Хикәяне анализлау	Сүзлек эше	Олыларга булышу	Кешеләргә яхшылык, изгелек эшләү	5.02
60	Спорт төрләре	1	Дәрес-әңгәмә		Сорауларга җавап	Сәнгатьле уку		10.2
61-62	“Дуслар” хикәясе	2	Дәрес-әңгәмә	Текстны рольләргә бүлеп уку		План буенча эчтәлеген сөйләү		11.02 12.02
63	Без хикәя сөйлибез	1	Дәрес-әңгәмә		Сорауларга җавап	Эчтәлеген сөйләү		17.02
64	БСҮ””Минем кышкы ялым” темасына хикәя	1	Дәрес-аңлату	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү		Җәйге каникул вакытында куркынычсызлык кагыйдәләренә буйсыну		18.02
65	“Каникулда” хикәясе	2	Дәрес-әңгәмә		Сүзлек эше	Кышын уйный торган уеннар уйнау	Кышкы уеннар	19.02 24.02
66-67	Йомгаклау, үткәннәрне кабатлау дәресе	2	Дәрес-әңгәмә	Укытучы сүзе, сөйләм телен баету	Сайлап уку, сүзлек эше			25.02 26.02
68	Татарстан – минем туган ягым	1						3.03
69	Татарстан – зур, бай республика.	1	Дәрес-әңгәмә	Укытучы сүзе, сөйләм телен баету			Үзең яшәгән төбәкнең исемен дөрес әйтә белү	4.03
70	Татарстанда яшәүче милләтләр	1	Дәрес –күргәзмә	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү				5.03
71	Татарстан шәһәрләре	1	Дәрес-әңгәмә	Укытучы сүзе, сөйләм телен баету	Сайлап уку, сүзлек эше	План буенча эчтәлеген сөйләү	Буа шәһәре турында тулы мәгълүмат	10.03
72	Без нинди транспортта барабыз	1	Дәрес-әңгәмә	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү	Сайлап уку, сүзлек эше	План буенча эчтәлеген сөйләү		11.03
73	Без нинди йортта яшибез	1	Дәрес-әңгәмә		Сүзлек эше	План буенча эчтәлеген сөйләү		12.03
74	Без шәһәргә барабыз	1	Дәрес-әңгәмә					17.03
75	Безнең авыл	1		Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү	Сайлап уку, сүзлек эше			18.03
76	БСҮ “Минем туган авылым” темасына хикәя	1	Дәрес-әңгәмә	Укытучы сүзе, сөйләм телен баету		Үз сүзең б-н сөйли белү	Үзең яшәгән төбәкнең исемен дөрес әйтү	19.03
77	Әдәпле сүзләр.	1	Дәрес-әңгәмә			Сәнгатьле итеп уку		1.04
78	Телефоннан әдәпле сөйләшәбезме?	1		Укытучы сүзе, сөйләм телен баету				2.04
79	Туган көнгә ничек чакырабыз?	1	Дәрес-әңгәмә	Сорауларга җавап бирү			Ризык исемнәре	7.04
80	Дусларны каршылыйм	1	Дәрес-әңгәмә		Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		8.04
81	8 нче март – Әниләр бәйрәме	1	Дәрес-әңгәмә	Рәсем буенча әңгәмә кору				9.04
82	Без бүләкләр бирәбез	1	Дәрес-әңгәмә	Рәсем буенча әңгәмә	Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		14.04
83	“Трамвайда” хикәясе.	1	Дәрес- диалог	Сайлап уку, текст б-н эш	Сүзлек эше			15.04
84	Дәрдемәнднең “Өч ул” хикәясе	1	Дәрес-әңгәмә			Сәнгатьле уку		16.04
85	В.Осееваның “Бер әби ич” хикәясе.	1	Дәрес- диалог		Сүзлек эше			21.04
86	Кабатлау дәресе. Тестлар.	1	Дәрес кабатлау	Сәламәтлек тур. әңгәмә	Сорауларга җавап	Сәламәтлегең тур. кайгырту		22.04
87	“Дуслар” хикәясе	1	Дәрес- диалог	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү	Сүзлек эше		Эт кушаматлары	23.04
88	М.Җәлилнең “Макмай” шигыре	1	Дәрес-әңгәмә	Сорау-җавап рәвешендә				28.04

89	“Минем песием”	1	Дәрес-әңгәмә			Сәнгатьле итеп уку		29.04
90	“Кем нәрсә ярата?” әкияте	1		Укытучы сүзе, сөйләм телен баету				30.04
91	Кабатлау дәресе. БСҮ “Минем этем(песием) ” темасына хикәя	1	Дәрес-әңгәмә	Сорауларга җавап бирү			Йорт хайваннары исемнәре	5.05
92	Дусларны каршылыйм”Җәй җитте” тексты	1	Дәрес-әңгәмә		Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		6.05
93	“Төсләр” әкияте	1	Дәрес-әңгәмә	Рәсем буенча әңгәмә кору				7.05
94	Равил Фәйзуллин “Җиләк кайда күп?”	1	Дәрес-әңгәмә	Рәсем буенча әңгәмә	Сүзлек эше	Сәнгатьле уку		12.05
95	“Җиләк җыям, как коям” уены	1	Дәрес- диалог	Сайлап уку, текст белән эш	Сүзлек эше		Уеннар	13.05
96	Х.Халиковның “Витаминлы аш” хикәясе.	1	Дәрес-әңгәмә			Сәнгатьле уку		14.05
97	Р.Миңнуллин “К” лар тулган бакчага”	1	Дәрес- диалог		Сүзлек эше			19.05
98	Җәйге ял	1	Дәрес кабатлау	Сәламәтлек тур. әңгәмә	Сорауларга җавап	Җәйге ял турында сөйли белү		20.05
99	БСҮ “Без су буенда” темасына хикәя	1			Сорауларга җавап			21.05
100-101	Без Сабантуйга барабыз	2	Дәрес- диалог	Сөйләм телен шомарту, фикерләү сәләтен үстерү	Сүзлек эше		Милли бәйрәмнәр	26.05
102-103	Кабатлау дәресләре. Тестлар.	2						27.05
104-105	Үткәннәрне кабатлау. Йомгаклау дәресе	2	Дәрес-әңгәмә	Сорау-җавап рәвешендә				28.05

Әдәбият исемлеге

УМК

Укытучы өчен

Укучы өчен

Электрон кулланмалар

1 Дәреслек: Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтжанова, Л,М..Гыйниятуллина“Күңелле татар теле”. - Казан: “Татармультфильм” нәшрияты, 2013

2) Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен укыту. Укытучылар өчен методик кулланма. -Казан: “Татармультфильм” нәшрияты, 2013

3)Эш дәфтәре

1)Мультимедийная обучающая программа «Татар Телле заман».

2.А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Татарский язык в русскоязычной аудитории » Казан, «Магариф», 1995

3 А.Ш. Әсәдуллин, Р.А.Юсупов «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен укыту методикасы нигезләре» Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 1998

4.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә татар телен укыту методикасы»

5. Нигъматуллина Р.Р «Татар телен өйрәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күнегүләр җыентыгы » Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2004

6. Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

7. Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова, Н.Г.Сазанова “Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар” Казан Тарих, 2003

8. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

9. Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова

Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмаларында татар теле укыту 5 нче сыйныф” Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2014

10. Ф.Ф.Харисов “Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре” Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2002

11. З.Н.Хәбибуллина, К.Х.Фәйзрахманова “Татар теленнән мөстәкыйль эшләр”

Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2008

«Гаилә һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Ачык дәрес” , “Тәрбия ” газеталары

1) Эш дәфтәре

3)СД дисклар “Татарча да яхшы бел”

4) З.И.Җамалетдинова электрон кушымта”Татар теле”

5)Сафиуллина Ф.С. “Карманный татарско-русский и русско-татарский словарь” – Казан, ТаРИХ, 2001

6)” Салават күпере”

журналы

tarkhanova.ru

gzalilova.narod.ru

tatartele2010.ucoz.ru

raushania.ucoz.ru

tugan-tel.blogspot.com

tatartele5.edu.tatar.ru

belem.ru

forum.tatar.info›index.php

halik-ishati.ucoz.ru

janar.ucoz.ru›publ/i_tugan_tel/i_tugan_tel/

adiplar.narod.ru

tatardeti.blogspot.com

tatar.org.ru›kurs/6-tatar-tele/cyr_1.php

in-yaz-book.narod.ru›tatar.html

tugantelem.narod.ru›tel/nigmatullina.html

Первая помощь - shkola.edu.ru

Школьный портал - portalschool.ru

Министерство образования и науки РФ - mon.gov.ru

http:www.tatar.org.ru

http:www.1september.ru

http:www.zavuch.info.ru

http//pedsovet.org.ru

belem.ru

Министерство образования и науки РТ - mon.@ tatar.ru

Кушымта

Кереш контроль эш (тест) 3класс

1. Выбирай правильный ответ:

Гали әтисе белән базар... (га, гә) бара. Азат бакча... (да, дә) кыяр җыя. Алсу класс... (тан, тән) чыга.

2. Какие вопросы задашь, чтобы получить такие ответы?

- ...?

- Юк, базарга бармыйм.

- ... ?

- Әйе, урамда уйныйм.

3. Подбери подходящее слово в предложении:

Мин ... белән кул сөртәм.

Сөлге 2) Сабын 3) Щетка

Мин ... белән чәч тарыйм.

Сабын 2)Тарак 3)Сөлге

Гали щетка белән теш ... .

Тора 2)Сөртә 3)Чистарта

4. Напиши окончания:

Минем каш... Минем чәч...

Минем авыз... Минем теш...

Кереш контроль эш (тест) 3класс

1. Выбирай правильный ответ:

Гали әтисе белән базар... (га, гә) бара. Азат бакча... (да, дә) кыяр җыя. Алсу класс... (тан, тән) чыга.

2. Какие вопросы задашь, чтобы получить такие ответы?

- ...?

- Юк, базарга бармыйм.

- ... ?

- Әйе, урамда уйныйм.

3. Подбери подходящее слово в предложении:

Мин ... белән кул сөртәм.

Сөлге 2) Сабын 3) Щетка

Мин ... белән чәч тарыйм.

Сабын 2)Тарак 3)Сөлге

Гали щетка белән теш ... .

Тора 2)Сөртә 3)Чистарта

4. Напиши окончания: Минем каш... Минем чәч...

Минем авыз... Минем теш...

3 сыйныф (рус төркеме)

1. Переведи данные слова и запиши их.

Тетрадь, книга. доска, учитель, ученик. дневник. урок, читает, пишет, рисует, чистый, грязный.

2. Как ты скажешь, что:

1) Это ваша школа.

2) Это ваш класс.

3) Это ваша учительница.

4) Что ты учишься в первом классе.

5) Ты хорошо (плохо,средне) учишься.

3. Вместо точек впиши нужные окончания.

1) Илдар мәктәп... (кая?) бара.

2) Илдар мәктәп... (кайда?) укый.

3) Илдар мәктәп... (кайдан?) кайта.

4) Алсу белән Ренат урам... (кая?) чыгалар.

5) Алсу белән Ренат урам... Кайда?) уйныйлар.

6) Алсу белән Ренат урам... өйгә керәләр.

4. Выбери правильный перевод.

Айрат идёт на стадион.

а) Айрат стадионга килә.

б) Айрат стадионнан кайта,

в) Айрат стадионга бара.

5. Какие вопросы задашь, чтобы получить такие ответы. Напиши.

- Синең исемең ничек?

- ...................................

- Сиңа ничә яшь?

- ……………………..

- Син ничәнче мәктәптә укыйсың?

- ..................................

3 сыйныф (рус төркеме)

____________________________

Составь правильно предложения.

Сатучы, кибеттә, эшли, булып, апам.

Тегә, ул, матур, бик, күлмәк.

Ел саен, килә, туристлар, Казанга.

Подбери правильно слова, которые даны в скобках (Мин, син, ул, без, сез, алар).

... утырдың

... ашадылар

... булыштым

...бүләк иттегез

...укыды

...килдек

Найди правильный перевод слов.

Алдында Потому что

Артында Спереди

Белән Каждый

Өстендә Но,однако

Саен Сзади

Чөнки С

Ләкин На, на верху

Задай вопросы к данным предложениям.

...?

Таһир песиемне бик ярата.

...?

Ул бик акыллы һәм хәйләкәр.

....?

Без мәктәптә тырышып укыйбыз.

Просклоняй слова по падежам.

Нәрсә? Казан мәктәп

Нәрсәнең?

Кая?

Нәрсәне?

Кайдан?

Кайда?

Вместо многоточий вставь отсутствующие реплики.

Син ничәнче мәктәптә укыйсың?.....

Мәктәпкә сәгать ничәдә барасың?......

Әдәби укудан еллык контроль эш,3 нче сыйныф,рус төркеме

Роза чәчәге һәм Кычыткан.

Бер бакчада Роза чәчәге үскән.Аның бик матур күлмәге булган.Роза янында яшел Кычыткан үскән.Ул Роза чәчәген яратмаган.Аны энәле кулы белән чаккан.Бу турында Роза чәчәге Сандугачка әйткән.

-Минем бер дустым бар.Аның исеме-Керпе.Ул энәле күлмәк кия.Әйдә,аннан ярдәм сорыйбыз,-дигән Сандугач.

Керпе аларга энәләр биргән.Бу энәләрне Роза чәчәге күлмәккә теккән.Шул вакыттан Роза чәчәге энәле күлмәк кия.

А1 Бу текст нәрсә турында?

А2 Бакчада нинди үлән һәм чәчәк үскән?

А3 Кемнең күлмәге матуррак булган?

А4 Розаның дусты кем булган ?

А5 Ни өчен Кычыткан Розаны яратмаган?

2. Кайсы җөмлә текстка туры килми?

В1 Кычыткан Роза чәчәген яратмаган.

В2 Керпе аларга чәчәкләр биргән.

В3 Сандугач-Роза чәчәгенең дусты.

3.Тулы җавап бир.

В4 Роза янында нәрсә үскән?

В5 Сандугач кемнән ярдәм сораган ?

С1 Кычыткан турында нәрсәләр беләсең?

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

Татар әдәбиятыннан 5 нче сыйныф укучылары өчен төзелгән программа дәүләт стандартларының федераль компонентына, гомуми белем бирү федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп эшләнгән Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисматова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова тарафыннан язылган дәреслекләрдән (1 нче, 2 нче кисәк) укытуны күздә тота. Программа ( V-VII сыйныфлар) өчен татар әдәбиятыннан авторлык программасы Төзүче-авторлары: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисмәтова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова) стандартның эчтәлеген җентекләп ачып бирә, стандарт таләп иткән күләмдә рус телле балаларга татар әдәбиятын укытуның гомуми юнәлешләрен билгели, предмет чаралары белән укучыларны тәрбияләү юлларын, аларның әдәби үсеш дәрәҗәсен билгели.

Күпмилләтле аудиториядә татар әдәбиятын укыту өчен төзелгән программа бербөтен документ булып тора, ул биш өлешне иңли: аңлатма язуы; укыту курсының эчтәлеге, укыту-тематик планы; укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр; курсның укыту-методик тәэмин ителеше өчен әдәбият исемлеге.

Әдәбият һәр яктан үскән, рухи яктан бай, әхлакый идеаллары һәм эстетик таләпләре булган камил шәхес тәрбияләү әһәмиятле урын алып тора. Урта белем бирү системасындагы татар әдәбияты курсы сәнгатьне тормыш белән бәйләп өйрәнүгә, эчтәлек белән форма берлеге, тарихилык, традиция һәм новаторлык, тарихи-культурологик мәгълүматларны аңлау, әхлакый-эстетик күзаллау булдыру, әдәбият теориясе һәм тарихы буенча төшенчәне үзләштерү, әдәби әсәрне бәяләү һәм күнекмәләрне формалаштыру, әдәби телнең сәнгатьлелек чараларын үзләштерү.

Федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп төзелгән татар әдәбияты дәреслекләре барлык фәннәрне өйрәнү барышындагы фундаменталь төшкә (фундаментальное ядрога), универсаль уку гамәлләренә нигезләнә, укучыларның яшь һәм әдәби үсеш дәрәҗәсен исәпкә ала. Укыту һәм тәрбиянең гомуми нәтиҗәләре иҗтимагый, шәхси, танып-белү һәм коммуникатив үсешне тәэмин итеп, укучыларның белемнәрен, күнекмәләрен үстереп, дөньяны танып белүгә әзерләп, хезмәттәшлеккә, үзлегеннән белем алуга, камиллеккә омтылучы шәхес тәрбияләүгә барып тоташа. Аерым алганда, уку-укытуга системалы-гамәли якын килү нәтиҗәсендә, укучыларның иҗтимагый үсешенә (халыкның рухи кыйммәтләрен аңлаучы, үстерүче Россия гражданины тәрбияләү); шәхси үсешенә (үзлегеннән белем алырга, иҗади сәләте үскән, компетентлы, үзаңы үскән, үзенең гражданлык карашларын ачыктан-ачык белдерүгә сәләтле, үз-үзенә тәнкыйди карашта торган, тормыш авырлыкларын каршы торырлык шәхес тәрбияләү); танып белү эшчәнлеген үстерүгә (фәнни дөнья сурәтен аңлаучы, үзенең танып-белү һәм интеллектуаль эшчәнлеге белән идарә итә ала торган, уку, белем алу чараларын күзаллый торган, репрезентатив, символик, логик, иҗади фикерләү сәләте үскән, рефлексиягә сәләтле укучы тәрбияләү); коммуникатив үсешкә (аралашу компетенциясе үскән, тыңларга, диалогта, гомуми сөйләшүдә катнаша алырлык, туган телен, рус телен, чит телне камил белүенә) басым ясалды. Шул ук гамәлләрне тормышка ашыру барышында, яшүсмерләрнең яшь үзенчәлекләре дә игътибарга алынды.

Күпмилләтле мохиттә гомуми әдәби белем бирү барышында универсаль уку гамәлләре дүрт блокка бүлеп каралды. Алар арасында шәхси УУГ − тормышчан, шәхескә юнәлтелгән, һөнәри юнәлештә үз юлын табуга, кешенең эчке потенциалын рациональ файдалана белүенә бәйле блок. Регулятив уку гамәлләре шәхес тәрбияләүдә планлаштырырга өйрәтү, фаразлау, коррекция, бәяләү кебек якларны үзәккә ала. Танып белү гамәлен алгы планга чыгарган блокта логик, проблеманы кую һәм чишүгә юнәлтелгән, тамга-символик якны иңләгән гомумуку гамәлләренә игътибар ителә. Коммуникатив УУГ кешеләр язмышына битараф булмауны, кешеләргә ярдәмчеллек сыйфатларын тәрбияләүне, иҗтимагый компетентлыкны үз эченә ала.

Универсаль уку гамәлләрен рус телле балаларга татар әдәбиятын укыту барышында куллану нәтиҗәсендә, укучыларны мөстәкыйль эшләргә өйрәтү юнәлеше көчәйде (мәсәлән: өй эше бирү − берничә вариантта). Бу вакытта укытучы эшчәнлегендә идарә итү алымнары көчәя.

Шул рәвешле, федераль дәүләт стандартларына таянып татар әдәбиятын өйрәнүнең максаты да ачыкланды: туган халкының һәм җирле халыкның телен, мәдәниятен, әдәбиятын яхшы белгән, һәрьяктан камил, милли горурлык хисләре үскән шәхес (гражданин) тәрбияләү.

Әлеге максатны тормышка ашыру өчен, түбәндәге бурычлар билгеләнде:

− Татарстан төбәгендә яшәп, җирле халык белән аралашкан укучыларны төбәкнең әдәби-мәдәни байлыгы белән якыннан таныштыру;

− татар әдәбияты турындагы мәгълүматларны төрле халык фольклоры, әдәбияты, мәдәнияте, милли образлары белән чагыштырма-типологик аспектта бирү;

− татар халык авыз иҗаты турында тулы күзаллау булдыру, аны баланың үз туган халыкының рухи җәүһәрләре белән чагыштырырга күнектерү;

− татар әдипләре, мәдәният әһелләре турында күзаллау булдыру, аларны танырга, аңларга, башка халык сүз сәнгатен үстерүчеләр белән чагыштырма планда бәяләргә өйрәтү;

− татар, рус, Россиядә яшәүче башка халыклар, бөтендөнья әдәбияты белеме казанышларының уртак нигезен аңлау, аларны үстерү һәм киңәйтү.

Әлеге максат һәм бурычларга ирешү өчен, түбәндәге принциплар истә тотылырга тиеш. Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар әдәбиятының асылын төшендерү укытучының сүз сәнгате серләрен яхшы белүен, иҗади эшләү күнекмәләре булуын таләп итә. Мәктәп баласына сүз сәнгатенең серләрен ачуда эстетик принцип (укытучының матурлыкны күрә алуы һәм башкаларне да күрергә өйрәтә алуы), эзлеклелек (укучы алган белемнең тулыланып, баеп баруы), әдәбиятны сүз сәнгате буларак өйрәнү (татар телендә язылган әсәрләрдә әдәби образларны ачу үзенчәлекләре, татар теленең матурлыгын күрергә өйрәтү), күләме ягыннан кечкенә булган әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт булдыру, ягъни психологик принцип (мәктәп баласының яшь үзенчәлекләрен, әдәби әзерлек дәрәҗәсен исәпкә алып эш итү) ярдәмгә килә. Аерым игътибар коммуникативлык принцибына бирелә. Бу принципның өстен чыгуы рус телендә сөйләшүче укучыларның әдәби әсәр аша татар теленең серләренә тирәнрәк төшенүләре, матур әдәбият әсәрен сорауларга нигезләнеп сөйли алуы, үз фикерләрен ачык әйтә алуы, әдәби әсәрнең аралашу чарасына әверелүе белән дә бәйле. Укучыларның әдәби әсәрне кабул итү һәм әдәби үсеш үзенчәлекләрен исәпкә алып, дифференциацияләү (аерым төркемнәргә аерып, бүлеп эшләү) һәм интеграцияләү (татар теле һәм рус әдәбияты дәресләрендә алынган теоретик белемнәрне һәм гамәли эш күнекмәләрен файдалану) дә үзәккә алына.

5 НЧЕ СЫЙНЫФ

I бүлек

Төп мәктәп уку-укыту системасында 5 нче сыйныф әһәмиятле урын алып тора. Бу сыйныф балаларының яшь һәм әдәби үсеш үзенчәлекләрен исәпкә алып төзелгән УМК үз эченә дәреслекне, укучы өчен мөстәкыйль эш дәфтәрен, укытучылар өчен методик әсбапны ала.

Дәреслек ике кисәктән тора. Укучыларның белем-күнекмәләрен бәяләп бару өчен, һәр кисәк тә дүртәр модульгә бүлеп төзелгән. Һәр модуль бөтен кисәкнең өлешләрен хәтерләтә. Модульгә салынган мәгълүмат та, дәреслек үзе дә хронологик нигезгә корыла. Шул ук вакытта модульләр эчендә тематик-хронологик принцип та саклана.

Һәр модуль укучыларның әдәби үсеш дәрәҗәсен үстерүне дә, эрудициясен киңәйтүне дә, әдәбиятны сәнгатьнең башка төрләре белән бәйләп баруны да, теоретик төшенчәләрне үзләштерүне дә, сорау-биремнәрне үтәгәндә файдалана алуны да күздә тотып урнаштырылган. Дәреслектә модульләр арасындагы бәйләнешләр сорау-биремнәр һәм контроль тестлар аша гамәлгә куела. Шулай итеп, дәреслекне әдәби-теоетик төшенчәләр сүзлекчәсе, фразеологик сүзлекчә кебек белешмәләр төгәлләп куя.

Дәреслеккә салынган әдәби әсәрләрнең нигезен “Үрнәк программа”да күрсәтелгән (төзүчеләре: Ф.Х.Җәүһәрова, К.С.Фәтхуллова) әдәби әсәрләр минимумы (7 әсәр) тәшкил итә. Алар түбәндәгеләр:

К. Насыйри, “Патша белән карт”;

Г. Тукай, “Су анасы”;

М. Җәлил, “Алтынчәч” (либреттодан өзек);

Ф. Кәрим, “Кыр казы”;

Ф. Хөсни, “Чыбыркы” (хикәясеннән өзек);

М. Әгъләм, “Матурлык минем белән”;

Н. Дәүли, “Бәхет кайда була?”

II бүлек

5 нче сыйныф укучыларының әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:

– әдәби әсәрләрне сүзләрен дөрес әйтеп йөгерек уку;

– авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

– әдәби − теоретик төшенчәләрне рус әдәбият белеме белән тәңгәлләштерү;

– татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

– авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

– 8 − 10 татар, рус, чит ил язучысы, шагыйрьләре исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

– 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗатын турында мәгълүматлы булу;

– Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, концерт залы, һ. б.), балалар матбугаты турында белү;

– төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру;

– төрле халыкларның киң таралган мифларыннан хәбәрдар булу, берничә мисал китерә белү;

– 5 мәкаль, 5 әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;

– мәкаль белән әйтем, миф белән әкият, халык җыры белән автор җыры арасындагы аерманы белү;

– төрле авторларның 2 − 3 шигырен яттан сөйли белү;

– сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, үзенә кирәкле материалны табу;

– төрле темаларга проект эше яклау;

– әдәби әсәргә тормыш белән бәйләп, үз гамәлләренә бәя бирү.

III бүлек

Курс темаларының эчтәлеге

Эчтәлек	Сәгать саны
Борын-борын заманда...	8
Әкият яздым – укыгыз...	5
Хыял канатларында.	5
Белем баскычлары.	7
Балачак – хәтердә мәңге калачак...	9
Ватаным өчен.	15
Кояшлы ил – бәхет иле.	9
Кеше − табигать баласы.	7
Эш беткәч көләргә ярый.	5
Барысы:	70

Сәгатьләр:

Тест – 8;

Проект – 4;

Әсәрләрне өйрәнү – 58.

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:

Дәрдемәнд, “Кил, өйрән...”

Ф.Кәрим, “Сөйләр сүзләр бик күп алар...”

Р.Фәйзуллин, “Табигать кочагында”

Дәрестән тыш (өстәмә) уку өчен тәкъдим ителгән әсәрләр

(укытучы сайлавы буенча):

Башмак (татар халык әкияте)

Төлке белән Алёнушка (рус халык әкияте)

Карга ни өчен исемен әйтеп бетерми? (башкорт халык әкияте)

Куркак юлдаш (татар халык әкияте)

Каюм Насыйри. Күләгә

Фәнис Яруллин. Хәтерсез күке

Владимир Даль. Кар кызы

Ганс Христиан Андерсен. Борчак өстендәге принцесса

Рудольф Эрих Распе. Сигез аяклы куян

Тукай-Апуш. Рабит Батулладан

Илдус. Ибраһим Газидан

Мөнирә Булатова

Фатих Кәрим. Ватаным өчен

Мәңгелек хәтер. Лев Кассильдан

Сугышчан бурыч. Фаил Шәфигуллиннан

Шәүкәт Галиев

Оҗмах балалары. Мәдинә Маликовадан

Көнбагыш чәчәге. Фоат Садриевтан

Әхмәт Рәшитов. Кояшлы ил — бәхет иле

Туган көн. Мәгъсүм Хуҗиннан

Нури Арсланов. Ринат авылда

Чәчәк нигә боекты? Габделхәй Сабитовтан

Борис Вайнер. Искиткеч китап

Шәүкәт Галиев. Мәрзия мәсьәләсе

IV бүлек

5 НЧЕ СЫЙНЫФ ӨЧЕН КАЛЕНДАРЬ-ТЕМАТИК ПЛАН

Дә- рес №	Дәрес темасы	Дә-рес са-ны	Төп эчтәлек	Көтелгән нәтиҗә			Укучылар эшчәнлеге төрләре	Контроль эш төрләре	Үткәрү вакыты план / факт
Дә- рес №	Дәрес темасы	Дә-рес са-ны	Төп эчтәлек	метапредмет	предмет	шәхси
1	Акыллы сүзгә ни җитә!	1	Халык авыз иҗатына гомуми күзаллау булдыру.	Халык авыз иҗатын тарих белән бәйләп өйрәнү.	Халык авыз иҗатына гомуми күзаллау ясау.	Укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү.	«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслектә, эш дәфтәрендә биремнәр, рус халык авыз иҗаты белән чагыштырып, мисаллар китерү.		3.09
2	Белмәгән-гә — әкият, белгәнгә — чын.	1	Халык авыз иҗатына гомуми күзаллау булдыру, әкият турында белем бирү.	Татар һәм рус әкиятләрен чагыштырып өйрәнү.	Халык авыз иҗатына гомуми күзаллау ясау, әкият турында белем алу.	Укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү.	«Әкиятләр» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр эшләү, чылбыр буенча уку, чылбыр буенча сөйләү, җөмләләр төзү.		6.09
3 4 5	Кереш контроль эш Яхшылыкка каршы яхшылык.	1 2	«Ак бүре» әкияте белән танышу. Әкиятне уку.	Укыган буенча кирәкле мәгълүматны аерып ала белү.	«Ак бүре» әкиятен укып үзләштерү, аның кайсы төргә керүен билгеләү.	Балаларда табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен ныгыту, яхшылык эшләргә өндәү.	Белемнәрне тикшерү. Әкиятне укып чыгу һәм терәк сораулар буенча анализлау, гомумиләштереп, нәтиҗәләр чыгару.	Кереш контроль эш (тестлар, тәрҗемә)	10.09 13.09 17.09
6	Булма син төлке, булырсың көлке.	1	«Абзар ясау-чы Төлке» татар халык әкиятен өйрәнү.	Уңай һәм тискәре сыйфатларны билгели алу, чагыштырып нәтиҗә ясый белү.	«Абзар ясаучы Төлке» татар халык әкиятен өйрәнү.	Балаларда намуслылык, гаделлек сыйфатларына карата хөрмәт тәрбияләү.	Әкияттәге уңай һәм тискәре образларны табу, аларга хас сыйфатларны билгели белү.		20.09
7	Ана дигән хәзинә.	1	«Өч кыз» татар халык әкиятен өйрәнү, эчтәлеген үзләштерү.	Кирәкле мәгълүматны аерып алып, чагыштырып нәтиҗә ясый белү.	«Өч кыз» татар халык әкиятен өйрәнү, эчтәлеген үзләштерү, кызларга сыйфатнамә бирү.	Балаларда ата-анага, олыларга карата хөрмәт тәрбияләү.	Дәреслектә, эш дәфтәрендә биремнәр эшләп, әкиятнең эчтәлегенә төшенү, геройларга бәяләмә бирү.		24.09
8	Борын-борын заманда... (Кабатлау дәресе) БСҮ Контроль монолог	1	Халык әкиятләрен гомумиләш-тереп кабатлау, аларның төрләргә бүленешен искә төшерү.	Халык иҗатының бай мирасын өйрәнү, әхлак һәм эстетик тәрбия бирү.	Әкият жанрын кабатлау, аның төрләргә бүленешенең принципларын истә калдыру.	Укучыларда әкиятләргә мәхәббәт тәрбияләү, сөйләм культурасын үстерү.	Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, белемнәрне тикшерү.	БСҮ Без әкият сөйлибез. Контроль монолог.	27.09
9	Яшәгән, ди, булган, ди...	1	К.Насыйри-ның тормыш юлы һәм иҗаты ту- рында белемнәрне үзләштерү, «Патша белән карт» әсәрен өйрәнү; «автор әкияте», «әдәби герой» төшенчәләрен аңлату.	Билгеле күрсәтмә нигезендә эшли белү, нәтиҗә ясау.	Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Патша белән карт» әкиятен өйрәнү; «автор әкияте», «әдәби герой» төшенчәләрен аңлату.	Балаларда кешелек-лелек, намуслылык, гаделлек сыйфатларына карата хөрмәт тәрбияләү.	Әңгәмә, сәнгатьле уку. Бирелгән билгеләмәләргә нигезләнеп, нәтиҗә ясау. Үз фикереңне әйтә белергә өйрәнү.		1.10
10	Юк дип әйтмә, бардыр ул...	1	Г.Тукайның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Су анасы» әкиятен өйрәнү; «шигъри әсәр», «әкият-поэма» төшенчәлә-рен аңлату.	Рус әдәбияты белән чагыштырып, мифик образлар сурәтләнгән әсәрләрне анализлау.	Г.Тукайның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Су анасы» әкиятен өйрәнү; «шигъри әсәр», «әкият-поэма» төшенчәләрен аңлату.	Укучыларга, әсәрдән чыгып, кеше әйберен сораусыз алырга ярамаганлыкны аңлату.	Әкиятне уку, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр эшләү, әкият-поэмада әкияткә хас сыйфатларны табу.		4.10
11	Б.Әлменов. «Су анасы» картинасы.	1	Рәссам Б.Әлменов-ның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Укучыларда рәсем сәнгате аша эстетик зәвык тәрбияләү.	Рәссам Б.Әлменовның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу; рәсем сәнгате турында сөйләү.	Балаларда табигатьнең матурлыгына соклану, рәсем сәнгатенә карата кызыксыну уяту.	Рәсемне аңлау, төп детальләргә игътибар итеп, аның эчтәлеген сөйләтү, нәтиҗә ясау.		8.10
12	Әкиятче бездә кунакта.	1	Т.Миңнул-линның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Гафият турында әкият» әсәрен өйрәнү.	Укучыларда театр сәнгате аша әкиятләр укуга кызыксыну уяту.	Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Гафият турында әкият» әсәрен өйрәнү, «әкият-пьеса», «драма әсәре» төшенчәсен аңлату.	Балаларда үз-үзләренә карата җаваплылык, олыларны хөрмәт итү хисе тәрбияләү.	Әкият-пьесаны сәнгатьле итеп уку, аңлаганны сораулар ярдәмендә тикшерү, анализлау.		11.10
13	Әкияттә кунакта.	1	«Әкият» курчак театры белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.	«Әкият» курчак театры турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Балаларда театр сәнгатенә карата кызыксыну, ихтирам уяту.	Яңа материал белән танышу, укытучының кереш сүзе, укылган текст буенча фикер алышу.		15.10
14 – 16	Әкият тә түгел, чын да түгел...	3	А.Тимергалин- ның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу, «Сәер планетада» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү; укучыларда космос, галәм, космик корабльләр белән кызыксынуга омтылыш уяту.	Укучыларда галәмне өйрәнүгә, астрономия фәненә кызыксыну уяту.	А.Тимергалин-ның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу, «Сәер планетада» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү.	Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү.	Хикәяне уку, сүзләрне аңлату, сораулар буенча төп фикерне табу, нәтиҗә ясау.		18.10 22.10 25.10
17	Кабатлау дәресе. Хыял дөньясын- да.	1	Әкият һәм фантастика темаларын гомумиләш- тереп кабат- лау, әкият белән фан- тастиканы аера белү күнекмәләре булдыру.	Укыганны гомумиләш-терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү.	Әкият жанрын фантас-тикадан аеру күнекмәләрен булдыру.	Укучыларда әкиятләргә мәхәббәт тәрбияләү, сөйләм культурасын үстерү.	Сайлап алып уку, укыганны анализлый белү, үз фикереңне тексттан дәлилләр табып исбатларга өйрәнү, белемнәрне тикшерү.	Тест №1	29.10
18	Дәрес-проект.	1	Укучылар- ның бәйләнешле сөйләм телен үстерү. Әкият һәм фантастика темаларын гомумиләш- тереп кабат- лау, әкият белән фантастиканы аера белү күнекмәләре булдыру.	Үз куллары белән китапчык ясау, команда белән эшләү күнекмәләрен булдыру.	Әкият жанрын фантас-тикадан аеру күнекмәләрен булдыру.	Укучыларда хезмәткә мәхәббәт, үз эшең белән горурлану хисләрен үстерү, дөрес бәяләү күнекмәләре булдыру.	Укучылар үзләре уйлап язган яки башка авторларныкы булган, тәрҗемә иткән әкият һәм фантастик әсәрләрне китапчык итеп, рәсемнәр белән бизәп, сыйныфташларына тәкъдим итәләр.		1.11
19	Белем — бәхет ачкычы.	1	«Белемгә омтылу» белешмәсен уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү, белем алу, укымышлы булу турында фикер алышу, белемгә омтылыш тәрбияләү.	Татар әдәбиятының үсешен тарих белән бәйләп өйрәнү.	«Белемгә омтылу» белешмәсен уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү, «мәгърифәт-челек хәрәкәте» төшенчәсен аңлату.	Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү.	Уку, эчтәлеге буенча фикер алышу, мәкальләр уку, рәсемнәр күзәтү. Төрле биремнәр эшләү.		12.11
20	Белем укудан башлана.	1	«Мөхәммә- дия» мәдрәсәсе турында уку; татар халкы-ның белемле булуы турын- да сөйләшү, белем алу, укымышлылык турында фикер алышу, белемгә омтылыш тәрбияләү.	Укыган текстны аңлап, тарихи күзәтү ясый белү.	«Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү.	Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү.	Китаптагы текст белән танышу, уку, укытучының истәлекләр белән таныштыруы.		15.11
21	Укытучылар мәктәбе.	1	Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү, белем алу, укымышлы булу турында фикер алышу, белемгә омтылыш тәрбияләү.	Укучыларда белем алуга, укымышлы булуга кызыксыну уяту.	Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү.	Балаларда белемгә омтылыш, укытучы һөнәренә ихтирам тәрбияләү.	Тема буенча укытучының кереш сүзе, текстны укып, әңгәмә оештыру.		19.11
22	Казан университеты.	1	Казан университеты турында уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү, белем алу, укымышлылык турында фикер алышу, белемгә омтылыш тәрбияләү.	Казан университеты тарихы белән таныштыру.	Казан университеты турында уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү.	Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү.	Текст җөмләләрен кыс-картып әйтү, анализ ясау.		22.11
23	Галим кеше хөрмәткә лаек!	1	Г.Исхакый-ның «Мөгал-лим» әсәрен уку, эчтәлек- не үзләште-рү; укучыларда белемгә омтылыш уяту, укытучы хезмәтенә ихтирам тәрбияләү.	Укыган әсәрне бүгенге көн, көндәлек тормыш белән бәйләнештә күзаллый белү.	Г.Исхакыйның «Мөгаллим» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү.	Балаларда укытучы хезмәтенә ихтирам тәрбияләү.	Әсәрне аңлату, сөйләү, әңгәмә, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару.		26.11
24	БСҮ Шигырьне яттан сөйләү Кил, өйрән…	1	Дәрдемәнд-нең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Кил, өй-рән…» шигы-рен өйрәнү.	Шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысулларын белү.	Дәрдемәнднең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Кил, өйрән…» шигырен өйрәнү.	Укучыларда телләр өйрәнүгә кызыксыну тудыру.	Текстның эчтәлеген аңлап, үз фикереңне әйтә белү.	БСҮ Шигырьне яттан сөйләү	29.11
25	Укысаң – белерсең...	1	Мәгърифәт-челек чоры әдәбия- тын кабатлау.	Укыганны гомумиләш- терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгъ-лүматны аерып ала белү.	Мәгърифәтче-лек чоры һәм әдәбияты белән танышуны гомумиләште- реп кабатлау.	Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү.	Сайлап алып уку, укыганны анализлый белү, үз фикереңне тексттан дәлилләр табып исбатларга өйрәнү, белемнәрне тикшерү.		3.12
26 – 29	Исендә калганнар.	4	Г.Тукайның «Исемдә кал- ганнар» авто- биографик әсәре аша укучыларны аның балача- гы белән таныштыру; әти-әниләргә карата ихтирам тәрбияләү.	Шагыйрьнең авыр тормышта үсүен укучыларга аңлату.	Г.Тукайның «Исемдә калганнар» автобиографик әсәре аша укучыларны аның балачагы белән таныштыру.	Укучыларда әти-әниләргә карата ихтирам тәрбияләү.	Әңгәмә, сөйләү, образларга бәяләмә, сүзлек эше, анализ, биремнәр эшләү.		6.12 10.12 13.12 17.12
30	Бөек Тукай һәм Бәләкәй Апуш.	1	Рәссам Х.Казаков- ның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә мате- риаллар аша танышу.	Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.	Рәссам Х.Казаковның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу; рәсем сәнгате турында сөйләү.	Балаларда Г.Тукайның балачагына, рәсем сәнгатенә карата кызыксыну уяту.	Рәсемне аңлау, төп детальләргә игътибар итеп, аның эчтәлеген сөйләтү, нәтиҗә ясау.		20.12
31	Музейларда — хәтер.	1	Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.	Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Балаларда Г.Тукай белән бәйле истәлекләргә карата кызыксыну, ихтирам уяту.	Тукай музее белән танышу. Видео, презентацияләр карау.		24.12
32	Кабатлау дәресе. Ямьле балачак.	1	Укыганнарны гомумиләш- тереп кабат- лау, белем- нәрне тикше- рү.	Укыганны гомумиләш- терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгъ- лүматны аерып ала белү.	Укыганнарны гомумиләш- тереп кабатлау.	Балаларда һәр мизгелнең кадерен белеп яшәүне тәрбияләү.	Укыганнарны искә төшереп, гомумиләштереп кабатлау. Тексттан мисаллар китереп, теорияне искә төшерү. Белемнәрне тикшерү.	Тест №2	27.12
33	«Салават күпере» журналы.	1	«Салават күпере» журналы турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.	«Салават күпере» журналы белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Балаларда «Салават күпере» журналына карата кызыксыну уяту.	Хикәя төзү, диалогик сөйләм күнекмәләрен үстерү.		14.12
34	Проект-дәрес «Салават күпере — дуслык күпере».	1	Укучылар «Салават күпере» журналы белән танышып, аның турында сөйләргә өйрәнәләр. Үз эшеңне тәкъдим итү күнекмәлә-рен булдыру.	Командада эшләргә, проект эше башкарырга өйрәнү.	«Салават күпере» журналы белән таныштыру, сөйләм телен үстерү.	Татар телен өйрәнүгә кызыксыну булдыру, үзара сөйләшеп, күмәк эшләргә өйрәтү.	Командалап эшләү, рубрикаларны укып, фикер алышу, булган материалдан кирәклесен сайлап алып эшкәртү, эшне аудиториягә тәкъдим итү.		17.12
35 – 38	«Әгәр мин тылсымчы булсам...»	4	Гадел Кутуй-ның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Рөстәм маҗара- лары» әсәрен өйрәнү; «чагыштыру» төшенчәсен аңлату.	Укучыларга әсәрнең фантастик маҗара стилендә бирелешен аңлату.	Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрәнү; «чагыштыру» төшенчәсен аңлату.	Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сүзен тыңларга, олыларны хөрмәт итәргә өйрәтү.	Фантастик хикәяләүне аңлап, әсәрне аңлау, сугыш чоры, партизаннар турында белү, сүзләрне тәрҗемә итеп, мәгънәләренә төшенү.		21.01 24.01 28.01 31.01
39	Мин сине шундый сагындым...	1	Муса Җәлилнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Сагыну» шигырен өйрәнү, язучының патриот шагыйрь икәнлеген, каһарман сугышчы булуын аңлату.	Балаларга язучының патриот шагыйрь икәнлеген, каһарман сугышчы булуын аңлату.	Муса Җәлилнең «Сагыну» шигырен өйрәнү, язучының патриот шагыйрь икәнлеген, каһарман сугышчы булуын аңлату.	Балаларда азатлык өчен көрәшүче сугышчыларга карата ихтирам тәрбияләү.	Язучы иҗаты белән танышу, әсәрне укып, укытучы җитәкчелегендә бергәләп анализлау, нәтиҗә ясау.		4.02
40	Гомере аның моңлы бер җыр иде...	1	Герой-шагыйрь Муса Җәлилнең тормыш юлы һәм иҗаты буенча белемнә-рен ныгыту, «Соңгы җыр» шигырен өйрәнү, сугышчылар- ның батырлыгына ихтирам, фашизм- га карата тарих аша нәфрәт хисе тәрбияләү.	Сугышчылар-ның батырлыгына ихтирам, фашизмга карата нәфрәт хисе тәрбия- ләү.	Герой-шагыйрь Муса Җәлилнең тормыш юлы һәм иҗаты буенча белемнәрне ныгыту, «Соңгы җыр» шигырен өйрәнү.	Балаларга язучының үлем куркынычы астында да туган илгә, халкыбызга туг-рылык саклап калган шагыйрь икәнлеген аңлату.	Шигырьне уку, сорау-биремнәргә җавап эзләү.		7.02
41 – 42	«Алтын- чәч».	2	Муса Җәлилнең «Алтынчәч» әсәрен өйрәнү, «опера», «либретто» төшенчәләрен аңлату, балаларда татар халкының тарихына карата кызыксыну уяту.	Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү; М.Җәлилнең татар театр сәнгатен үстерүдәге эшчәнлеген аңлату.	Муса Җәлилнең «Алтынчәч» әсәрен өйрәнү.	Укучыларда татар халкының тарихына карата кызыксыну уяту.	Эчтәлек белән танышу, әсәрнең төп фикерен аңлату, эш дәфтәрендә биремнәр эшләү, чылбыр буенча уку.		11.02 14.02
43	Опера ничек туа?	1	Композитор Нәҗип Җиһановның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.	Композитор Нәҗип Җиһановның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Балаларда татар музыкасына карата кызыксыну уяту.	Тема белән кызыксынып, уйны ачык итеп әйтү.		18.02
44	Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет теат-ры.	1	Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Театр, балет, опера сәнгате белән әдәбиятны бәйләп өйрәнү.	Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Балаларда татар музыкасына карата кызыксыну, ихтирам уяту.	Эчтәлек белән танышу, әсәрнең төп фикерен аңлату, эш дәфтәрендә биремнәр, чылбыр буенча уку, диалогик сөйләм үстерү.		21.02
45	Кыр казы	1	Фатих Кәримнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, Фатих Кәримнең «Кыр казы» шигырен өйрәнү.	Сугыш кырларында илебезнең азатлыгы өчен кан коелуның мәгънәсен укучыларга аңлату.	Фатих Кәримнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, Фатих Кәримнең «Кыр казы» шигырен өйрәнү.	Укучыларда азатлык өчен көрәшкән сугышчыларга карата ихтирам тәрбияләү.	Сәнгатьле уку, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр аша лирик әсәрне анализлау.		25.02
46	БСҮ Сөйләр сүзләр бик күп алар...	1	Фатих Кәрим иҗатын өйрәнүне дәвам итү, «Сөйләр сүзләр бик күп алар» шигырен сәнгатьле итеп уку; туган илгә карата мәхәббәт тәрбияләү.	Шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысулларын өйрәнү.	Фатих Кәрим иҗатын өйрәнүне дәвам итү, «Сөйләр сүзләр бик күп алар» шигырен сәнгатьле итеп уку.	Укучыларда азатлык өчен көрәшкән сугышчыларга карата ихтирам тәрбияләү.	Сәнгатьле уку өстендә эшләү, әңгәмә, сорауларга җавап бирү.	БСҮ Шигырьне яттан сөйләү	28.02
47	Аталы-уллы солдатлар.	1	Ш.Галиевнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, шагыйрьнең «Аталы-уллы солдатлар» балладасын өйрәнү; «баллада» төшенчәсен аңлату.	Укыганны гомумиләш- терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү.	Ш.Галиевнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, шагыйрьнең «Аталы-уллы солдатлар» балладасын өйрәнү; «баллада» төшенчәсен аңлау.	Укучыларда илебез халкының фашистларга каршы гомерләрен дә кызганмыйча көрәш алып барулары турында фикер алышу, ветераннарга багышланган истәлекләргә сакчыл караш тәрбияләү.	Уку, рәсемнәр буенча әсәрнең эчтәлеген сөйләү, фикерне ачу.		4.03
48	Кабатлау дәресе. Сугыш кайтавазы.	1	Бу бүлектә өйрәнелгән материалны гомумиләш-тереп кабатлау, белемнәрне тикшерү.	Укыганны гомумиләш- терә, нәтиҗә ясый, иң мө- һим мәгълү- матны аерып ала белү.	Укыганнарны гомумиләш- тереп кабатлау.	Укучылар белән тынычлык өчен көрәш алып баручылар турында фикер алышу, аларга багышланган истәлекләргә сакчыл караш тәрбияләү.	Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү.		7.03
49	Дәрес-проект «Беркем дә, бернәрсә дә онытылмый...»	1	Сугыш елларының әдәбиятта сурәтләнүен аңлау, аны бүгенге күзлектән тасвирлау.	Команда белән эшләү күнекмәләрен булдыру.	Әдәбиятта сугыш сурәтләнешен бәяләү.	Укучыларда көрәшчеләргә ихтирам, үз эшең белән горурлану хисләрен үстерү, дөрес бәяләү күнекмәләре булдыру.	Командалап эшләү, китапчыклар, буклетлар яки плакатлар ясау, аларны тәкъдим итү.		11.03
50 – 51	«Бәхет кайда була?»	2	Нәби Дәүлинең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Бәхет кайда була?» шигырен өйрәнү.	Укучыларга хезмәтнең, тырышлык- ның бәхет чыганагы икәнлеген аңлату.	Шагыйрь Нәби Дәүлинең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Бәхет кайда була?» шигырен өйрәнү.	Балаларда хезмәткә, хезмәт кешесенә ихтирам тәрбияләү.	Язучы иҗатына күзәтү ясау, әсәрен укып, ярдәмче сорауларга нигезләнеп, аңа бәя бирү.		14.03
52	Туган җирдә минем бәхетем.	1	«Мин җирдә калам» әсәрен өйрәнү, шигырьне сәнгатьле итеп уку; бәхет, хезмәт турында фикер алышу, хезмәткә ихтирам тәрбияләү.	Укучыларга әдәби әсәр аша туган илнең кадерен төшендерү.	«Мин җирдә калам» әсәрен өйрәнү, шигырьне сәнгатьле итеп уку.	Балаларда туган якка, табигатькә ихтирам тәрбияләү.	Уку, сораулар, биремнәр ярдәмендә эчтәлеген аңлау, әсәр буенча фикер алышу.		18.03
53 — 57	Минем холкым — минем язмышым.	5	Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү; сюжет элементларын өйрәнү; укучыларда белемгә омтылыш уяту, җаваплылык хисләре тәрбияләү.	Укылганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллану.	Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү, сюжет элементларын өйрәнү.	Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү.	Әсәрне өлешләргә бүлү. Эчтәлекнең идеясен таба белү. Исем табу — тема — идея — эчтәлек бәйләнешләрен табу, анализлау.		21.03 1.04 4.04 8.04 11.04
58	Кабатлау дәресе. Кояшлы ил — бәхет иле.	1	Өйрәнелгән материалны гомумиләш-тереп кабатлау, белемнәрне тикшерү. «Кояшлы ил — бәхет иле» шигырен укып, җырын өйрәнү.	Укыганны гомумиләш- терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгъ-лүматны аерып ала белү.	Укыганнарны гомумиләш- тереп кабатлау.	Балаларда бәхетнең кадерен белеп яшәү хисләрен тәрбияләү.	Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, җыр өйрәнү, белемнәрне тикшерү.		15.04
59	БСҮ Табигать кочагында.	1	Равил Фәйзуллин-ның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Табигать кочагында» әсәрен өйрәнү.	Укучыларга экологик тәрбия бирү.	Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Табигать кочагында» әсәрен өйрәнү.	Балаларда табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен ныгыту.	Уку, әңгәмә, биремнәрне үтәү, рәсем ясау.	БСҮ Шигырьне яттан сөйләү	18.04
60 – 61	Матурлык минем белән.	2	Мөдәррис Әгъләмнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Матурлык минем белән» әсәрен өйрәнү.	Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.	Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу; «Матурлык минем белән» әсәрен өйрәнү.	Укучыларда табигатьнең матурлыгына соклану, туган илгә карата мәхәббәт тәрбияләү.	Уку, сорауларга җавап бирү. Хикәя буенча фикер алышу.		22.05 25.04
62	Җир-ана, кояш һәм башкалар.	1	Мөдәррис Әгъләмнең «Җир-ана, кояш һәм башкалар» әсәрен өйрәнү, «баллада» төшенчәсен кабатлау.	Экологик тәрбия бирү.	Мөдәррис Әгъләмнең «Җир-ана, кояш һәм башкалар» әсәрен өйрәнү, «баллада» төшенчәсен кабатлау.	Укучыларга хезмәтнең бәхет, шатлык, хөрмәт чыганагы икәнлеген төшендерү.	Сүзлек өстендә эш, эчтәлек буенча фикер алышу.		29.04
63	Җир-ана- быз —рәсем-нәрдә.	1	Рәссам И.И.Шиш-кинның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу.	Рәсем сәнгатенә карата кызыксыну уяту.	Рәссам И.И. Шишкин-ның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу; рәсем сәнгате турында сөйләү.	Балаларда табигатьнең матурлыгына соклану, рәсем сәнгатенә карата кызыксыну уяту.	Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау.		2.05
64	БСҮ Монолог төзү. Кабатлау дәресе. Туган илем — иркә гөлем.	1	Өйрәнелгән материалны гомумиләш-тереп кабатлау, белемнәрне тикшерү.	Укыганны гомумиләш-терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү.	Укыганнарны гомумиләш- тереп кабатлау.	Табигатькә мәхәббәт тәрбияләү.	Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү.	КОНТРОЛЬ МОНОЛОГ ҖИР-АНА.	6.05
65	Дәрес-проект «Гүзәл табигатьле туган җирем».	1	Әдәбият белән сәнгатьне бәйләп күзаллау. Картина аша әйтергә теләгән фикерләрне сүз белән әйтергә өйрәтү.	Команда белән эшләү күнекмәләрен булдыру.	Әдәбият белән сәнгатьне бәйләп күзаллау. Картина аша әйтергә теләгән фикерләрне сүз белән әйтергә өйрәтү.	Табигатькә мәхәббәт тәрбияләү.	Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау.		9.05
66	Белем — нур, белмәү — хур.	1	Л.Леронның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Пирамида» әсәрен өйрәнү.	Укучыларда укуга, фәннәргә карата кызыксыну уяту.	Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Пирамида» әсәрен өйрәнү, «юмор» төшенчәсен аңлату.	Балаларда үз-үзләренә карата таләпчәнлек, җаваплылык, игътибарлылык хисе тәрбияләү.	Текстны уку, сүзлек эше, рәсем буенча сөйләшү, биремнәр эшләү, сорауларга җавап бирү.		13.05
67	Беренче хисләр...	1	А.Гыйма-диевның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Зөлфия +...мин» әсәрен өйрәнү.	Әдәби әсәрләрдә укыганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллана белү.	Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Зөлфия +...мин» әсәрен өйрәнү.	Укучыларда бер-берләренә карата ихтирам, дуслык хисләре тәрбияләү, әдәплелек кагыйдәләрен төшендерү.	Дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәрне эшләп, хикәянең эчтәлегенә төшенү, геройларга бәяләмә бирү.		16.05
68	Шәвәли шуклыгы.	1	Ш.Галиев- нең «Ул кем?», «Әлләкем» шигырьләрен өйрәнү.	Укучыларга эстетик тәрбия бирү.	Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында искә төшерү, «Әлләкем» шигырен өйрәнү.	Укучыларның хайваннарга карата игътибарларын, күзәтүчәнлекләрен, күзаллауларын үстерү, матурлыкка омтылыш тәрбияләү.	Шигырьне укып, сорау-лар буенча анализлау, нәтиҗәләр ясау.		20.05
69	.Еллык контроль эш. Кабатлау дәресе. Уйныйк та көлик!	1	Өйрәнелгән материалны гомумиләш-тереп кабатлау, белемнәрне тикшерү.	Укыганны гомумиләш-терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү.	Укыганнарны гомумиләш- тереп кабатлау.	Балаларда һәр мизгелнең кадерен белеп яшәү сыйфатын тәрбияләү.	Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү.	Тест	23.05
70	Йомгаклау дәресе.	1							27.05 30.05

Курс темаларының эчтәлеге

Дәреслекнең 1 нче кисәге

Кереш.

Язучылар китапның кеше тормышындагы роле турында. Китап бер буынның икенчесенә васыяте. Китапның төзелеше (тышы, титул, форзац битләре, астөшермәләр, бүлек исемнәре); китапны төзүчеләр (авторлары, рәссамы, редакторлары, корректоры, җыючылары, нәшрияты). Татар әдәбияты дәреслеге һәм аның белән эшләү үзенчәлекләре.

I бүлек. Борын-борын заманда.

Халык авыз иҗаты.

Фольклор – халыкның коллектив иҗат җимеше. Анда халыкның теләк-омтылышының чагылышы. Фольклорның вариантлы булуы. Фольклор әсәрләрен башкаручылар (әкият сөйлә\челәр, чичәннәр һ.б.). Фольклор әсәрләренең төрләре, жанрлары. Балалар фольклоры (бишек җырлары, табышмаклар, тизәйткечләр һ.б.).

Әдәбият теориясе. Фольклор. Халык авыз иҗаты.

Татар халык әкиятләре. Халык прозасының бер төре буларак әкиятләр. Әкиятләрнең хайваннар турында, тылсымлы, тормыш-көнкүреш төрләре булуы. Әкиятләргә салынган мәгънә, аларның әкият төзәтүгә юнәлдерелгән булуы, фәлсәфәсе.

«Ак бүре» (татар халык әкияте). Әкияттә яхшылык белән явызлык көрәше. Әкияттә халык морале, тылсым элементлары. Ак бүренең төрки халыкларның тотемы булуы. Әкияттәге традицион образлар. Тылсымлы әкиятләрнең поэтикасы. Тылсымлы әкияттә фантастика.

Татар халык әкияте «Абзар ясаучы төлке», «Өч кыз», «Башмак», «Куркак юлдаш», рус халык әкиятләре «Төлке белән Алёнушка», башкорт халык әкияте «Карга ни өчен исемен әйтеп бетерми?» Төрле халык әкиятләрендәге уртак һәм аермалы яклар. Әкиятләрдә халыкның яшәү рәвеше, менталитеты чагылышы. Әкият геройлары, аларга хас сыйфатлар.

Әдәбият теориясе. Әкият. Әкият төрләре. Әкиятләрнең теле. Гипербола, литота. Әкият формулалары. Чагыштыру.

II бүлек. Әкият яздым укыгыз...

Халык әкиятләреннән үсеп чыккан автор әкиятләре турында мәгълүмат. Аларның уртак һәм аермалы яклары. Автор әкиятләрендә халык әкиятләренең мотивлары, образларының үстерелеше.

Каюм Насыйри. Тормыш юлы турында мәгълүмат.

«Патша белән карт» әкияте. Әкияттә ил белән идарә итүче образы. Халыкның бер вәкиле булган тапкыр карт образы, аның зирзклеге. Әкиятнең диалогка корылган булуы. «Күләгә» әкиятенә салынган мораль.

Габдулла Тукай. Әдип турында мәгълүмат.

«Су анасы» әкият-поэмасы. Әкият-поэмада кеше һәм табигать мөнәсәбәтләре. Су анасы мифик образы. Әсәрдә малай образының бирелеше, аңа салынган мәгънә. Г.Тукай әкиятләренә иллюстрацияләр авторы – Байназар Әлменов. Аның иҗаты, ачыш-табышлары.

Әдәбият теориясе. Әкият-поэма төшенчәсе.

Фәнис Яруллинның «Хәтерсез Күке» әкияте. Әкиятнең эчтәлеге. Күке образы. Авторның ачышы. Халык әкиятләре уртак яклары.

Владимир Дальның «Кар кызы» әкияте. Рус халык әкиятынең эчтәлеге. «Төлке белән Алёнушка» әкияте белән уртак яклары.

Ганс Христиан Андерсенның «Борчак өстендәге принцесса» әкияте. Әкиятләрдә төрле катлам халык вәкилләрен ачу үзенчәлеге. Әкияттә халык әкиятләренә хас үзенчәлекләр.

Туфан Миңнуллинның «Гафият турында әкият» әкият-пьесасы. Драматургиядә халык әкиятләренең мотивын куллану. Гафият исемле малай, әкиятче, мифик образлар, урман җәнлекләре образлары. Алар аша автор идеясенең ачылуы.

Әдәбият теориясе. Әкият-пьеса төшенчәсе.

«Әкият» курчак театры турында мәгълүмат. Театрлар тарихында курчак театрларының урыны, әһәмияте. Казандагы «Әкият» курчак театрының бинасы, репертуары, җитәкчелеге, режессёрлары, актёрлары.

III бүлек. Хыял канатларында.

Адлер Тимергалин «Сәер планетада». Адлер Тимергалин турында белешмә. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү. Әсәрдәге фантастик алымнар.

Теоретик төшенчә. Фантастика. Фантастик элементлар.

Рудольф Эрих Распе. «Сигез аяклы куян». Барон Мюнхгаузен маҗараларының бер өлешен өйрәнү. Әсәрдәге чындарлык белән фантастиканың нисбәте.

IV бүлек. Белем баскычлары.

Белемгә омтылу. «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында мәгълүмат. Мәдрәсәнең 1882 нче елда Казанда ачылуы. Анда белем алучыларның шәкертләр дип аталуы.

Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында мәгълүмат. Аның 1876 нчы елда ачылуы. Дүрт ел дәвамында белем алган укучыларның рус теле укытучысы булып китүе. Аларны Василй Радлов, Василий Богородицкий, Каюм Насыйри укытуы.

Казан университеты турында мәгълүмат. Аның 1804 нче елның 17 нче ноябрендә ачылуы. Анда Карл Фукс, Илья Березин, Николай Лобачевский эшләве. Анда белем алган атаклы кешеләр. Хәзер аның Казан (Идел буе) федераль университеты дип аталуы.

Гаяз Исхакыйның «Мөгаллим» пьесасы. Гаяз Исхакый турында мәгълүмат. «Мөгаллим» пьесасындагы Салих образы. Аңа салынган автор идеалы.

Дәрдемәннең «Кил, өйрән...» шигыре. Дәрдемәнд турында мәгълүмат. «Кил, өйрән...» шигыренә бәйләп телләр белүнең әһәмияте турында сөйләшү.

V бүлек. Балачак — хәтерләрдә мәнге калачак...

Габдулла Тукайның «Исемдә калганнар» әсәреннән өзек. Әсәрдә кечкенә Тукай образының бирелүе. Автобиографик әсәр герое белән Тукай арасында уртак һәм аермалы яклар. Кечкенә Габдулланың Хаҗиморат Казаковның «Бәләкәй Апуш» картинасында сурәтләнеше.

Рабит Батулланың «Тукай-Апуш» әсәрендә кечкенә Апушка хас сыйфатлар. Аның иптәшләреннән аермалы ягы – сәләтле булуы.

Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее. Музей урнашкан төбәк. Андагы истәлекле экспонатлар.

Теоретик мәгълүмат. Мемориаль комплекс.

Ибраһим Газның «Илдус» әсәре. Малайның үз-үзен тотышы. Лагерьда Илдус белән бәйле вакыйга турында сөйләшү.

«Салават күпере» журналы. Аның тарихы һәм бүгенгесе турында мәгълүмат.

Дәреслекнең 2 нче кисәге

I бүлек. Ватаным өчен.

Гадел Кутуйның «Рөстәм маҗаралары» повестеннан «Әби әкияте», «Яз җиткәч», «Сихерле чәчәкләр», «Расад» бүлекләрен уку. Рөстәм образы турында сөйләшү. Малайга хас сыйфатларны табу. Хыял белән чынбарлык арасындагы аерманы табарга өйрәнү.

Муса Җәлилнең «Сагыну», «Соңгы җыр» шигырьләрен уку. Аларга салынган хисне аңлау. «Алтынчәч»либреттосыннан өзек өйрәнү. Либреттоның әкияткә һәм дастанга нигезләнеп язылган булуы. Аның төп каһарманнары: Тугзак ана, Җик, Алтынчәч. Нәҗип Җиһановның либреттога музыка язуы. Композиторның иҗаты.

Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында мәгълүмат.

Җырчы Мөнирә Булатова иҗаты. Ул башкарган арияләр. Язмышының опера сәнгате белән бәйле булуы.

Фатих Кәримнең «Кыр казы», «Ватаным өчен», «Сөйләр сүзләр бик күп алар...» шигырьләрен уку. Аларда Туган илне саклау, ярату хисләренең салынган булуы.

Лев Кассильнең «Мәңгелек хәтер». Мәскәү Кремле янындагы мәңгелек ут.1965 нче елда Мәскәүгә герой-шәһәр исеме бирелүе.

Фаил Шәфигуллинның «Сугышчан бурыч» хикәясе. Әсәрдә Нәбир исемле малайның үз-үзен тотышы. Малай кыйлган гамәлләр.

Шәүкәт Галиевның «Аталы-уллы солдатлар» балладасы. Илне басып алучыларга көрәштә халыкның фидәкарьлеге. Ил батырларына хөрмәт.

Теоретик төшенчә. Баллада.

II бүлек. Кояшлы ил – бәхет иле.

Нәби Дәүлинең «Бәхет кайда була?» «Мин җирдә калам»шигырьләрендә бәхет эзләү һәм табу кебек фәлсәфи мәсьәләнең чишелеше. Лирик герой өчен бәхетнең үзе яшәгән җирдә булуы.

Теоретик төшенчә.Шигырь. Ритм. Рифма.

Мәдинә Маликованың «Оҗмах балалары». Пьесада кешенең үз илендә, туганнары янында гына бәхетле була алуы.

Фатих Хөснинең «Чыбыркы» хикәясе. Автор турында белешмә. Хикәядә малайның үз эшләре өчен җавап бирүе. Авторның бала психологиясен ачу үзенчәлеге.

Теоретик төшенчә.Сюжет. Сюжет элементлары (экспозиция, төеноәнеш, вакыйгалар үстерелеше, кульминация, чишелеш)

Фоат Садриевның «Көнбагыш чәчәге» хикәясе. Яхшылыкның нәтиҗәсе яхшылык булуын аңлау.

Әхмәт Рәшитовның « Каяшлы ил – бәхет иле» шигыре. Туган ил кадерен белергә өйрәтү. Лирик геройның кичерешләрен ачу.

Мәгъсүм Хуҗинның «Туган көн» хикәясе. Олыларга игътибарлы булырга өйрәтү. Кешеләрнең күңелен күтәрү - зур бәхет булуын ачыклау.

III бүлек. Кеше – табигать баласы.

Равил Фәйзуллинның «Табигать кочагында» шигыре. Шигырьдә табигатьне саклау, аны ярату хисләре өстенлек итүен ачыклау.

Мөдәррис Әгъләмовның «Матурлык минем белән» шигыре, «Җир-ана, кояш һәм башкалар» балладасы. Матурлыкны табигатьтән эзләү мотивы. Табигатьнең кешеләргә мәрхәмәтле булуы, аны сакларга кирәклеген төшендерү.

Рәссам Иван Иванович Шишкин иҗаты. Аның Татарстан белән бәйле язмышы. Иҗаты.

Нури Арслановның «Ринат авылда» шигыре. Лирик геройның авыл табигате, мохите белән танышуы.

Гәбделхәй Сабитовның «Чәчәк нигә боекты?» хикәясе. Кызчыкның әнисенә ярдәм итүе, табигатьне яратуы. Борис Вайнерның «Искиткеч китап». Елның дүрт фасылы. Аларның һәрберсе үзенчә матур булуы.

IV бүлек. Эш беткәч көләргә ярый.

Ләбиб Леронның «Пирамида» хикәясе. Укучыларда белем алуга теләк тудыру. Укымыйча гына белемле булып булмавын ачыклау.

Теоретик төшенчә. Юмор.

Алмаз Гыймадиевның «Зөлфия + ... мин» хикәясе. Яшүсмерләрне беренче мәхәббәт хисләренең сурәтләнеше. Язуда гына түгел, тормышта да хаталар җибәрергә ярамавын ачыклау.

Шәүкәт Галиевның «Ул кем?» «Әлләкем», «Мәрзия мәсьәләсе» шигырьләре. Шагыйрьнең табышмак, юмористик -шигырьләрендә бала хисләренең ачылышы.

Кушымта

5 нче сыйныф. Кереш контроль эш

1 1. Уку әсбабын белдерә торган сүзне табыгыз.

А) сабын

Б) савыт

В) дәфтәр

Г) кул

Д) канат

2. Хаталы сүзтезмәне табыгыз.

А) Алсуның китабы

Б) Маратның апасы

В) Әлфиянең иписе

Г) Дустымның энесе

Д) Кунакның киеме

3. Кирәкле кушымчаны куегыз

Алар Екатеринбург... кайттылар

А) –кә

Б) –дан

В) – тан

Г) – тә

Д) – нән

4. Татар телендә балалар өчен нинди газета- журналлар чыга?

А) “Сабантуй”

Б) “Мәгариф”

В) “Салават күпере”

Г) “Ялкын”

Д) “Татарстан яшьләре”

5. Мәкальне дәвам итегез

Калган эшкә .....

А) җил исә

Б) кар ява

В) су ага

Г) аз була

Д) боз каплый

6. Магазин работает с 8 утра до 8 часов вечера.

а) Кибет иртәнге сигездән кичке сигезгә кадәр эшли;

б) Кибеттә ял вакыты көндезге сәгать бердән икегә кадәр;

в) Кибет иртәнге сәгать җидедән кичке унга кадәр эшли

7. Мәкальнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

Ленивость – позор, старание – почет.

а) Кем эшләми, шул ашамый.

б) Бергә эшлә, бергә аша;

в) Ялкаулык – хурлык, тырышлык – зурлык.

8. Выберите правильный перевод:

Я умею варить суп.

а) мин аш пешерә алам.

б) мин аш пешерә беләм;

в) мин беләм пешерергә аш

2.Переведи

Пример-

Задача-

Успехи-

Класс-

3.Переведи.

Кто?Что?Какой?что делает?

4.Как скажешь о том ,что:

-Ты живёшь в Казани.

-Оля уехала в Альметьевск.

5.Вместо точек вставь нужные буквы.

К..з,..ст..л,Р...ст...м,т..лк.. .

6.Переведи:

-Как тебя зовут?

-Сколько тебе лет?

-В какой школе тыучишься ?

Тест №1

1.Халык авыз иҗатына керә

А)фольклор

Ә) шигырь

Б)хикәя

2. Әкиятләрне ничә төргә бүләләр?

А) 1

Ә) 2

Б)3

3. “Ак бүре” әкиятендә патшаның ничә улы булган?

А) 1

Ә)3

Б) 4

4. “Абзар ясаучы Төлке” әкиятендә

А) Төлке ярдәмчел

Ә) Төлке хәйләкәр

Б) Төлке куркак

5. “Өч кыз” әкиятендә кайсы кыз әйбәтрәк?

А) 1

Ә) 2

Б) 3

6. “Куркак юлдаш” әкиятендә ничә кеше юлга чыккан?

А) 1

Ә) 2

Б) 3

7. Бу әкиятне Г.Тукай язмаган.

А) “Куян кызы”

Ә) “Шүрәле”

Б) “Су анасы”

Тест №2

1. Габдулла Тукайның туган авылы:

а) Кушлавыч ә) Сасна б) Кырлай в) Өчиле

2. Габдулла Тукайның әнисенең исеме:

а) Саҗидә ә) Газизә б) Мәмдүдә в) Зөһрә

3. Габдулла Тукайның әтисе Мөхәммәтгариф кайсы авылда мулла була?

а) Кушлавыч ә) Сасна б) Кырлай в) Өчиле

4. Габдулла Тукайның әнисе кайсы авылда вафат була?

а) Кушлавыч ә) Сасна б) Кырлай в) Өчиле

5. Әнисе икенче авыл кешесенә кияүгә чыгып киткәч, кечкенә Тукай вакытлыча кем кулында калып тора?

а) Сабира ә) Саҗидә б) Газизә в) Шәрифә

6. Казанда Габдулла Тукайның әти-әнисе кемнәр була?

а) Мөхәммәтгариф-Мәмдүдә ә) Мөхәммәтвәли-Газизә

б) Сәгъди-Зөһрә в) Галимҗан-Газизә

7. Г. Тукай яшәгән төбәкләрнең схемасын табыгыз:

а) Казан-Уральск-Өчиле-Сасна-Кырлай-Кушлавыч-Казан

ә) Кушлавыч-Казан-Өчиле-Уральск-Сасна-Өчиле-Кырлай-Казан

б) Кушлавыч-Сасна-Өчиле-Казан-Өчиле-Кырлай-Уральск-Казан

8. Габдулла Тукай ничәнче елда вафат була?

а) 1899 ә) 1887 б) 1913 в) 1907

9. Габдулла Тукайның үлеменә нәрсә сәбәпче була?

а) үпкә авыруы ә) йөрәк авыруы б) авариягә эләгү в) тиф авыруы

10. Габдулла Тукайның кайсы шигырен татар халкы үзенең гимны дип саный?

а) Кичке азан ә) Эшкә өндәү б) Туган тел в) Китмибез

Еллык контроль эш

Шигырьгә төшеп калган сүзне куегыз. (1 балл)

... өзмәдек без,

Куаклар сындырмадык.

Яшел урман аланында

Уйнадык та җырладык.

(Р.Фәйзуллин)

А) үләннәр

Б)яфраклар

В) Гөл-чәчәкләр

2. Татарстан Дәүләт гимнының сүзләрен кем язган? (1 балл)

А) Р. Байтимеров

Б) И.Юзеев

В) Р.Әхмәтҗанов

3. Татарстан Дәүләт гимнының музыкасын кем язган? (1 балл)

А) С.Сәйдәшев

Б) Р.Яхин

В) С.Садыйкова

3. «Рөстәм маҗаралары»н кем язган?

А) Гадел кутуй

Ә) Муса Җәлил

Б) Г.Тукай

4. Балалар өчен чыгучы журналларны атагыз. (1 балл)

А) “Ялкын”, “Сабантуй”, “Салават күпере”

Б) “Мәйдан”, “Ялкын”, “Идел”

В) “Чаян”, “Мәгариф”, “Сабантуй”

5. “Куркак юлдаш” әкиятендә Аю бер малайның колагына нәрсә ди? (1 балл)

А) дустың үзеңнән матуррак булсын

Б) дустың үзеңнән батыррак булсын

В) дустың үзеңнән зуррак булсын

6. Дөрес җөмләне табыгыз. (1 балл)

А) Сабантуйда зур бүләкләр бирәләр.

Б) Сабантуй – татар халкының милли бәйрәме.

В) Сабантуй – рус халкының милли бәйрәме.

7. Сабантуй кайчан үткәрелә? (1 балл)

А) чәчү эшләре беткәч

Б) укулар беткәч

В) көннәр җылыткач.

8. Татарстан нинди республика? (1 балл)

А) матур, кечкенә

Б) бай, зур

В) дөрес җавап бирелмәгән.

9. “Куркак юлдаш” хикәясендә нинди мәкаль яңгырый? (В рассказе “Трусливый попутчик” какая пословица звучит?)

а) Юлга чыксаң, дустың үзеннән батыррак булсын.

б) 100 сум урынына, 100 дусың булсын.

в) Кем эшләми, шул ашамый.

г) Җиде кат үлчә, бер кат кис.

С1. Син нинди әкиятләр беләсең? Шулар турында яз.

С2.

5әр мисал яз

Татар шагыйрьләре:

Татар язучылары:

ӘДӘБИЯТ ИСЕМЛЕГЕ

Укытучы өчен:

1. Әдәбият белеме: Әдәбият белеме сүзлеге. – Казан: Татар.кит.н.шр., 1990. – 238 б.

2. Әдипләребез: биобиблиографик белешмәлек: 2 томда / төз. Р.Н.Даутов, Р.Н.Рахмани. – Казан: Татар.кит.н.шр., 2009. – Т.I. – 751 б.; Т.II. – 735 б.

3. Закирҗанов Ә.М. Мәктәптә татар әдәбиятын укыту мәсьәләләре: Укытучылар өчен методик кулланма / Әлфәт Закирҗанов. − Казан: Мастер Лайн, 1997.

4. Заһидуллина Д.Ф. Урта мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы: Метод. кулланма / Дания Заһидуллина. − Казан: Мәгариф, 2004.

5. Татар әдәбияты: Теория. Тарих/Д.Ф.Заһидуллина, Ә.М.Закирҗанов, Т.Ш.Гыйләҗев, Н.М.Йосыпова. – Казан: Мәгариф, 2006. – 319 б.

6. Татар халык әкиятләре. – Казан: Татар.кит.н.шр., 1993. -352 б.

7. Хатипов Ф.М. Әдәбият теориясе: Югары уку йортлары, педагогия училищелары, колледж студентлары өчен кулланма. – Тулыландырылган икенче басма / Ф.М.Хатипов. – Казан: Раннур, 2002. – 352 бит.

2003.

8. Яхин А.Г. Әдәбият дәресләре: Укытучылыр, югары уку йортлары студентлары, укучылар өчен методик кулланма / А.Г.Яхин. − Казан: Мәгариф, 2003.

Укучы өчен:

1. «Татар әдәбияты», Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 5 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел.

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

Федераль Дәүләт стандартларында белем бирү системасының төп үсеш юнәлеше – системалы-эшчәнлекле (системно-деятельностный подход) юнәлеше, ә системаны барлыкка китерә торган төп компонент – нәтиҗә: шәхси, метапредмет, предмет нәтиҗәләре дип билгеләнелә. Стандартларда күрсәтелгән бу концептуаль методологик нигез барлык фәннәрне укыту системасына да, шул исәптән рус телле балаларга татар теле һәм татар әдәбияты укыту системасына да карый. Ягъни рус телле балаларга татар теле һәм татар әдәбияты укыту системасының барлык компонентлары да: программалар, укыту-методик комплектлары, дәрес процессы, контроль, идарә итү, белем күтәрү һ.б. – бар да бер максатка – нәтиҗәгә хезмәт итә.

1.Программа: Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

2. Дәреслек: Татар теле 5 нче сыйныф. Хәйдәрова Р.З., Әхмәтҗанова Г.М.– Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2014.

1992елның 8 нче июлендә “Татарстан Республикасы халыклары турында”гы Татарстан Республикасы Законы кабул ителде. Аның нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды.Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле Мәгариф министрлыгында расланган махсус программа буенча укытыла. “Татар теле”-1 кл шушы программага нигезләнеп төзелгән. Татар теле дәресе атнага 3 тапкыр тапкыр үткәрелә. Телгә өйрәтүдә коммуникатив методикага өстенлек бирелә.

Рус телле балаларга татар теле укыту максатлары берничә юнәлешне үз эченә ала: танып белү, үстерү, тәрбияви, белем бирү юнәлешләре.

Танып белү максатының эчтәлеге

Татарстан Речспубликасында яшәүче һәр милләт кешесенә, үз халкы тарихыннан тыш, шушы төбәктә төп халык булып торган татар халкы мәдәнияте, гореф-гадәтләре, тарихи үткәне, бүгенгесе, киләчәге турында хәбәрдар булу зарур. Татар халкы белән үзара тыгыз элемтәдә яшәүче башка милләт кешеләре татаррларның милли бәйрәмнәрен, традицияләрен аңларга, хөрмәт итәргә, әдәбият-сәнгать вәкилләренең иҗади казанышлары белән үзен рухи яктан баета алу мөмкинлегеннән файдаланырга тиеш.

Программа материалын өйрәнү барышында укучыларның Татарстан Республикасында яшәүче милләтләр, Татарстанның дәүләт символлары, республиканың территориясе, географик урыны; башкалабыз Казанның тарихи үткәне, бүгенге йөзе; татар сәнгатенең төрле тармаклары, күренекле шәхесләр турында билгеле бер мәгълүмат алуы максат итеп куела.

Гомуми белем бирү максаты укучыларның акыл эшчәнлеген активлаштыру, логик фикерләү сәләтен камилләштерү, сөйләм культурасын үстерүдән гыйбарәт. Тәрбияви максат балаларның рухи дөньяларын баету, аларны татар халкының мәдәнияте һәм сәнгате белән таныштыру, төрле милләт вәкилләре арасында дуслык һәм хөрмәт хисе тәрбияләүгә юнәлтелә.

Бурычлар:

Гамәли максатка ирешү өчен,укучыларда татар сөйләмен тыңлап аңлау күнекмәләрен булдыру; диалогик һәм монологик сөйләм күнекмәләрен үстерү; төрле жанрдагы татар текстларын аңлап укуга өйрәтү; дөрес язу һәм язма сөйләм күнекмәләрен

булдыру; татар теленең фонетик, орфоэпик, лексик, грамматик нигезләрен һәм үзенчәлекле тел күренешләрен гамәли үзләштерү.

Гомумдидактик һәм тәрбияви максатларга ирешү өчен, укучыларның акыл хезмәте күнекмәләрен булдыру; татар сөйләм этикеты үрнәкләрен кулланып, әңгәмә корырга, фикер йөртергә, хәбәр итәргә күнектерү; татар дөньясына караган милли традицияләр, ризыклар, бәйрәмнәр, уеннар, халык авыз иҗаты үрнәкләре белән таныштыру һәм татар әдәбияты, сәнгате, мәдәнияте турында мәгълүмат җиткерү.

Коммуникатив нигездә татар теленә өйрәтү гомумдидактик принципларга ( фәннилек, аңлылык, аңлаешлылык, системалылык, эзлеклелек, күрсәтмәлелек, белемне ныклы үзләштерү); психологик принципларга ( мотивация булдыру, укучыларның шәхси-психологик үзенчәлекләрен исәпкә алу); лингвометодик принципларга ( коммуникативлык, комплекслылык, укытуны телдән алып бару, телгә өйрәтүне гамәли эшчәнлеккә юнәлтү, тел һәм сөйләм күренешләрен сайлау һәм өйрәтүгә функциональ якын килү, тел күренешләрен концентрик рәвештә урнаштыру һәм этапларын өйрәтү, лексик-грамматик материалны синтаксик нигездә үзләштерү, укучыларның ана теле үзенчәлекләрен исәпкә алу) таянып оештырыла.

Гомуми белем мәктәбендә укучыларга татар теленең фонетик, интонацион-прсодик, лексик, грамматик катламнары турында төп мәгълүмат бирелә.

Гомуми белем мәктәбендә грамматикага өйрәткәндә, укучыларның ана теле үзенчәлекләрен исәпкә алу прицибы укытучы игътибарыннан читтә калмаска тиеш, чөнки татар һәм рус телләрендәге сөйләмдә сүзләрне һәм җөмләләрне үзара бәйләү закончалыклары күпкә аерылалар; шуңа күрә татар сөйләмендәге иң актив җөмлә калыплары рус телендәге калыплар белән чагыштырылырга, гамәли үзләштерелергә тиеш.

Укытуның предмет нәтиҗәләре

Төп гомуми белем бирү мәктәбен тәмамлаганда, рус телле укучылар татар теленнән түбәндәге предмет нәтиҗәләренә ия булырга тиеш:

коммуникатив компетенциягә (аралашу осталыгына) ия булу, ягъни татар телендә телдән яки язмача аралашу күнекмәләрен үзләштерү;
коммуникатив бурычлар куя һәм аларны хәл итә белү; аралашуның вербаль һәм вербаль булмаган чараларыннан, сөйләм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу;
“Татар теле” фәнен өйрәнүгә карата уңай омтылышта булу, татар теле белән даими кызыксыну һам шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштерү.

Укытуның шәхси нәтиҗәләре

Төп гомуми белем бирү мәктәбен тәмамлаганда, укучының үзенә һәм әйләнә-тирәсендәге кешеләргә, яшәеш проблемаларына карата түбәндәге шәхси кыйммәтләре формалашкан булуы күзаллана:

шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы карашта булу һәм аны яхшы өйрәнү теләгенә ия булу;
әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;
текстлардагы төрле тормыш ситуацияләренә һәм геройларның гамәлләренә гомумкешелек нормаларыннан чыгып бәя бирә белү;
гаилә, туган ил, туган җир, мәрхәмәтлелек төшенчәләрен аңлап кабул итү; укучыда башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык, кеше кадерен белү кебек хисләр формалашу.

Укытуның метапредмет нәтиҗәләре

Төп белем бирү баскычында татар теле һәм әдәбиятын укыту, танып белү чарасы буларак, укучыларның фикер йөртү, интеллектуаль һәм иҗади сәләтләрен үстерүгә, шулай ук, реаль тормышта туган проблемаларны хәл итү өчен кирәк булган универсаль уку гамәлләрен (танып белү, регулятив, коммуникатив)формалаштыругахезмәт итә.

Укучыларда мәгълүмати җәмгыятьтә яшәү һәм эшләү өчен кирәкле күнекмәләр үстерелә. Укучылар текст, күрмә-график рәсемнәр, хәрәкәтле яисә хәрәкәтсез сурәтләр, ягъни төрле коммуникацион технологияләр аша тапшырыла торган мәгълүмати объектлар белән эшләү тәҗрибәсе ала; презентацион материаллар әзерләп, зур булмаган аудитория алдында чыгыш ясарга өйрәнә; укучыларда, компьютер яисә ИКТ нең башка чаралары белән эш иткәндә, сәламәтлеккә зыян китерми торган эш алымнарын куллана алукүнекмәләре формалаша.

Танып белүнәтиҗәләре:

фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;
иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;
объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;
төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;
тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;
эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;
уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;
билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;
укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;
ихтыяр көче,максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;
дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;
дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;
әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;
аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);
парларда һәм күмәк эшли белү;
мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;
әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Программаның эчтәлеге

№	Бүлекләр, темалар	Сәгать саны	Темага караган төп төшенчәләр
1	Без мәктәптә	27	Боерык фиг., хәзерге зам. хик. фиг., билгеле үткән зам. хик. фиг., инфинитив
2	Мин – өйдә булышчы	36	Сыйфат дәрәҗәләре. Өчен, белән, кебек, сыман, шикелле, төсле. Минемчә, синеңчә, билгеле, әлбәттә, беренчедән, икенчедән, минем фикеремчә, эшли ала, яза ала, укый ала, җырлый ала, булыша ала һ.б.
4	Дуслар белән күңелле	24	Микьдар саны, тәртип саны. Астында, өстендә, янына, янында, артында, алдына Берл. сан I зат –ым, -ем, -м; II зат –ың, -ең, -ң; III зат –ы, -е, -сы, -се. Күпл. сан I зат –ыбыз, -ебез, -быз, -без; II зат –ыгыз, -егез, -гыз, -гез; III зат –лары, -ләре Эшләргә телим, укырга телим, булышырга телим
5	Дүрт аяклы дусларыбыз	9	Укырга кирәк, тырышырга тиеш, язарга мөмкин, тыңларга ярый Б.к., и.к., ю.к., т.к., ч.к., у-в.к.; мин, син, ул, без, сез, алар Билгеле киләчәк заман хикәя фигылъ. Нишләячәк? Нишл мәячәк? Нишләр? Нишләмәс? сораүлары. -ыр, -ер, -ар,-әр, -яр,- р кушымчалары Нишләгән? Нишләмәгән? Сораулары.
6	Без спорт яратабыз	8	Бу, шул, теге, болар, тегеләр, ул Берл. сан I зат –ым, -ем, -м; II зат –ың, -ең, -ң; III зат –ы, -е, -сы, -се. Күпл. сан I зат –ыбыз, -ебез, -быз, -без; II зат –ыгыз, -егез, -гыз, -гез; III зат –лары, -чы, -че, -лык, -лек, -даш, -дәш, -таш, -тәш.

Үзләштерергә тиешле грамматик материал

Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр.
Тартым һәм килеш белән төрләнгән исемнәрнең берлек һам күплек сандагы кушымчаларын аера белү.
Тамыр, кушма, парлы тезмә исемнәрнең ясалышы, аларның сәмдә куллануын кабатлау.
Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибе.
Сыйфат дәрәҗәләре белән таныштыру, аларны сөйләмдә куллану.
Микъдар, тәртип, җыю саннарын аера белү.
Мин, син, ул зат алмашлыкларын иялек, төшем, урын-вакыт килешләрендә сөйләмдә куллана белү.
Хәзерге заман хикәя фигыльнең барлыкта һам юклыкта зат-сан белән төрләнешен сөйләмдә куллану.
Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең барлыкта һәм юклыкта зат-сан белән төрләнешен сөйләмдә куллану.
Билгесез үткән заман хикәя фигыльнең барлыкта зат-сан белән төрләнеше белән танышу.
Боерык фигыльнең зат-сан белән төрләнешен сөйләмдә куллану.
Фигыльнең инфинитив формасын сөйләмдә куллану.
Фигыльнең инфинитив формасын модаль сүзләр ( кирәк, кирәкми, ярый, ярамый) белән сөйләмдә куллану.
Эшләргә телим төзелмәсен сөйләмдә куллану.
Өчен, шикелле бәйлекләрен сөйләмдә куллану.
Минемчә, синеңчә, билгеле, әлбәттә, беренчедән, минем фикеремчә кереш сүзләрен сөйләмдә куллану.

Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Исмәгыйлева Гөлнара Таһир кызының татар теленнән 2014-2015 нче уку елына

Календарь-тематик планы

План Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013 программасы нигезендә төзелгән

Предмет

Сыйныф

Барлык сәгатьләр саны

Атнага сәгатьләр саны

Контроль эшләр саны

Өйрәтү характерында мөстәкыйль эшләр саны

БСҮ дәресләре саны

Дәреслекнең авторы, елы

Татар теле

105

Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова “Татар теле”, 5 нче кл. Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2014

№

Тема

5 татар теле

максат

Сәг. саны

Кал.срок

Конт-роль

Гомуми төшенчә

Искәрмә.

Лек-ка

Грам-ка

Белемнәре

Күнекмә-ре

Универсаль Уку гамәлләре

Без мәктәптә- 27сәг.

1-2

Яңа уку елы котлы булсын!

Контроль эш. Сүзлек диктанты

Темага караган сүзләр белән таныштыру

2.09

3.09

6.09

с/д №1

Хәзерге заман хикәя һәм боерык фигыльләр

Исәнләшү сүзләрен искә төшерү

Өлкәннәр һәм кечкенәләр белән исәнләшү, саубуллашу кагыйдәләре

Эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

4-5

“Мәктәп” темасына караган лексик-грамматик материал. Исемнәрнең төшем,юнәлеш килешләрендә төрләнүе

Уку әсбаплары исемнәрен искә төшерүкилеш белән төрләндерергә өйрәтү

9.09

10.09

Кушымчаларны дөрес кулланылы-шын истә калдыру

уку-язу әсбапларының барлыгын, юклыгын кайда икәнлеген әйтә белү

уку-язу әсбапларын сөйләмдә куллану

объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;

6-7

“Мәктәптә белем бәйрәме” текстындагы лексик-грамматик материал

Бәйрәм турында сөйләргә өйрәтү

13.09

16.09

Гаҗәп,табигать,искиткеч,хөрмәтле,җылы,кояшлы,быел, узган ел

Фигыльнең җөмләдә урыны, яңа лексика

мәктәптә белем бәйрәме турында сөйләү

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү

“Без хикәя сөйлибез”,”Дәүләт гимны””Үткәннәрне гомумиләштереп кабатлау.

Белемнәрен контрольгә алу

17.09

Үткән сыйныф материалы

Татар телендәге лексика һәм грамматик материалны куллану

Үз эшчәнлегең белән идарә итү;

үзеңә контроль ясау.

“Мәктәптә белем бәйрәме” темасына сөйләшү

Кушымчаларны дөрес куярга өйрәтү

20.09

БСҮ №1

Фигыль, исем кушымчалары

Зат-сан, килеш кушымчалары кагыйдәләрен

Кушымчалар дөрес ялгау,сүз тәртибе дөрес кую

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;

Исемнәрнең берлек санда тартым белән төрләнеше.

Тартым кушымчаларын дөрес куя белергә өйрәтү

23.09

Язма эш, хата,хаталы,хатасыз,мисал,мәсьәлә

Исемнәрнең берлек санда тартым белән төрләнеше

Төрләнеш формалары

Минем мәктәбемдә төзелмәсен сөйләмдә дөрес куллану

объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;

Тартымлы исемнәрнең сөйләмдә кулланылышы

Тартым кушымчаларын дөрес куя белергә өйрәтү

24.09

Кушымчалары

Исемнәрнең күплек санда тартым белән төрләнеше

Куплек сан кушымчаларын дөрес куярга өйрәтү

27.09

Ашханә, ничә, яңа, уку елы,гаҗәптабигать, күңелле

исемнәрнең күплек санда тартым белән төрләнеше

Күплек сан, тартым кушымчалары

Исемнәрнең күплек санда тартым белән төрләнешен сөйләмдә дөрес куллану

тиешле мәгълүматны сайлау;

13-14

Боерык фигыль. Боерык фигыльнең зат-сан белән төрләнеше

Боерык фигыльнең зат-сан белән төрләндерергә өйрәтү

30.09

1.10

Эшлә, чиш,укы, сөйлә, кара, тыңла,ясатор, кер,

Тарат, үтенеч

Боерык фигыльнең зат-сан белән төрләнеше

Боерык фигыльнең кушымчалары, я на лексик материал

Боерык фигыльнең II зат берлек һам күплек саннарда кулана белү

Билгеләнгән криерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирү

15-16

Әдәпле сөйләм формалары. “Әдәпле сөйләшәбез”

Әдәпле сүзләр

4.10

7.10

17-18

Исемнәр ясалышы

“Китап –минем дустым, киңәшчем”

Исем ясагыч кушымчаларны дөрес кую

8.10

Киңәшче, ярдәмче, хөрмәт, почмак, бөкли, бит, ертма, тотма

Исем ясагыч кушымчалары

Китапны кадерләп тоту турында киңәш бирә белү

фикерләрне логик чылбырга салу;

Хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык формасында зат-сан белән төрләнеше

фигыльнең хәззерге заманда куллана белү күнекмәләрен формалаштыру

11.10

Башлана, бетә,контроль эш,мәсьәлә,мисал,эшли,чишә,кайта,сорый,укыта

Хәзерге зман хикәя фигыльнең барлык формасында зат-сан белән төрләнеше

Зат-сан белән төрләнеш формалары, яңа сүзләр

Хәзерге заман хикәя фигыльне барлык формасында сөйләмдә куллану

Билгеләнгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү

БСҮ “Без дәрестә” темасына өйрәтү характерындагы сочинение

Инша язарга өйрәтү

14.10

БСҮ №2

Хәзерге зман хикәя фигыльнең барлык формасында зат-сан белән төр-ше

Инша калыбы, темага туры килүе

Хәзерге заман хикәя фигыльне барлык формасында сөйләмдә куллану

дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү

Хәзерге заман хикәя фигыльнең юклык формасында зат-сан белән төрләнеше

Юклык формасын барлык формадан аера беләргә өйрәтү

15.10

Хәзерге заман хикәя фигыльнең юклык формасында зат-сан белән төрләнеше

Зат-сан төрләнеше 9барлык/юклык формалары)

Хәзерге заман хикәя фигыльнең юклык формасында сөйләмдә куллану

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштырырга өйрәтү

Билгеле үткән заман хикәя фигыль.

Лексиканы сөйләмдә куллана белергә өйрәтү

18.10

Бүген,иртәгә,мөстәкыйль эш, вакыт, озак, кызыклы,чирек азагы

Яңа сүзләр, фигыльләрнең кулланылышы

Сүзләрне сөйләмдә куллана белү

Объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак якларны билгеләү

“Олегның нигә кәефе юк?” тексты буенча лексик-грамматик материал

21.10

Хикәяне сәнгатьле уку, сөйли белү

Сан. ”Сан+исем” төзелмәсе. Сүзлек диктанты

Сан төркемчәләрен аера белергә,куллана белергә өйрәтү

22.10

с/д№2

Кушарга,алырга,тапкырларга,бүләргә,чишәргә,рәт,бүлмә,мисал, мәсьәлә

Сан төркемчәләре

Дистәләр һәм йөзләр эчендәге саннарны белү.

Дәресләр расписаниесен әйтә белү. Үзе турында, саннар,кулланып, мәгълүмат бирә белү

әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү

Контроль эш “Без мәктәптә”

Белемнәрне контрольгә алу

25.10

К\э№1

Җөмләдә сүз тәртибе

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Хаталар өстендә эш “Исем.Фигыль”

Хаталарны анализлау

28.11

Кушымчалар ялгау

Хата яасуның сәбәпләре

Барлык формаларны дөрес куллану,аера белү

Кирәкле төзәтмәләр кертү

Мин өйдә булышчы – 36 сәгать

28-29

“Иртәнге режим” темасы буенча лексик-грамматик материал.

Яңа сүзләрне хәзерге заманда, чөнки теркәгеченкуллана белергә өйрәтү,прак.күнекм. форм-ру

29.10

1.11

Урын җыям,сөртәм,юынам,иртәнге аш ашыйм,кайтам,алам

Хәзерге заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләнеше.Чөнки теркәгече

Яңа сүзләр, теркәгечләр

Шигырь героеның һәм үзеңнең иртәнге режимың турында сөйли белү

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү

30-

Сәгать ничә? Конструкциясе

“Минем көндәлек режимым”

Саннарны, вакытны дөрес билгели белргә, сөйләмдә кулланырга өйрәтү

11.11

Сәгать җиде,җидедә, нәкъ сәгать җидедә,көндезге җидедә,дәрестән соң, яртыда

Сәгать ничә? Сәгать ничәдә?

Вакыт билгели белергә тиеш

Көндәлек режимын белү

Коммуиникатив мәсьәләдән чыгып,фикерне төгәл итеп җиткерү

32-33

Билгеле үткән заман хикәя фигыль.

“Мин өйдә булышчы”

Яңа лексиканы зат-сан кушымчаларын дөрес куеп, диалогик сөйләмдә куллана белергә өйрәтү

12.11

15.11

Чүп ыгара,тузан сөртә,кер үтүкли,идән себерә,сеңлесен карый,тузан суырта,ашарга әзерли

Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең зат-сан белөрләнеше

Үткән заман фигыль кушымчалары, кагыйдәләре Яңа сүзләр

Хәзерге заман һәм Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең барлык,юклык формаларын кулланып, өй хезмәте турында сөйләшү

әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү

34-35

Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләнеше

Сөйләмдә кулланырга өйрәтү

18.11

19.11

Мөстәкыйль эш Фигыльнең үткән заман формасы.

Белемнәрен контрольгә алу

22.11

м/э№1

Фигыль кушымчалары

Сингармонизм законы

Сүзләрне сөйләмдә куллану

укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

37-38

“Мәктәпкә киткәнче”.

“Илнур белән Рәсимнең иртәнге режимы

25.11

26.11

Коймак, һәрвакыт, киенә, үзе,булыша, ипи, кисә, һәркем, чәй әзерли

Илнур, Рәсим образларына чагыштырмача характеристика

Чагыштыра белү

29.11

Ихтирамлы, ихтирамсыз, тәрбияле, ярдәмчел

40-41

Инфинитив.

“Без киңәшләр бирәбез”

Инфинитив кушымчаларын аера белү,модаль сүзләр белән кулланырга өйрәтү

2.12

3.12

өй хезмәтенә караган лексика

Инфинитив +ярый (кирәк)

Кушымчалар төркемләү

Эш эшләргә киңәш бирә белү,өй эшләрен эшләргә кирәклеген әйтә белү

Уку максатын мөстәкыйль билгеләү

42-43

“Без нинди булышчылар?”Мин энемне мактыйм””

Мактау, комплимент әйтү өчен сүзләр белән таныштырукулланырга өйрәтү

6.12

9.12

Тыйнак, ялкау, начар, мактанчык,ихтирамлы, дус

Мактау формалары

Эндәш сүзләр, әдәплелек формалары

Яхшы эшләр өчен бер-береңне мактый белү.

әңгәмәдәщеңнең фикерен тыңлый белү,аралашу күнекмәләрен формалаштыру

44-45

“Рәсим” хикәясендәге лексик-грамматик. материал. Сүзлек диктанты

Белемнәрен тикшерү, яңа сүзләрне сорау/җавап формасында кулланырга өйрәтү

10.1213.12

с/д№3

Кичке аш,мәче уйный,өй эше бирмәделәр,онытканмын,мәсьәлә чишәсе бар,алдаша,яхшы булышчы

Фигыль формалары

Яңа сүзләр, фигыль кушымчалары

Дәрес әзерләшүнең сәбәбен сорый, әйтә белү.

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

46-47

“Рәсимнең хатасы”

“Без өйдә булышырга телибез”

16.12

17.12

Чөнки теркәгече

“Без - өйдә ярдәмчеләр”

Сорау кушымчаларын дөрес куярга өйрәтү

20.12

Циклның лексикасын кабатлау.

Нишләргә булышасың? Соравын төзи белү

Җөмләдә сүз урыны

өйдәге ярдәмеңне әйтә,тәкъдим итә,үзеңә ярдәм сорый белү

әнгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый белү, аралашу күнекмәләрен формалаштыру

Өчен бәйлеге.

Сорауга өчен бәйлеген кулланып җавап бирә белергә өйрәтү

23.12

өчен бәйлеге, зат алмашлыклары

Минем өчен...,.безнең өчен... төрләнеше.Бу китап синең,аның өчен төзелмәсе

Бәйлекләрнең кулланылыш формаларын

Предметның кем өчен икәнен әйтә белү

Төшенчәгә якын килү өчен нәтиҗә ясау

Яртыеллык контроль эш “Мин өйдә булышчы”

Белемнәрне контрольгә алу

24.12

к/э№2

Фигыль кушымчалары

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Хаталар өстендә эш Фигыль формалары

Хаталарны анализлау

27.12

Фигыль формалары

Хаталарның килеп чыгышы

фигыльформаларын дөрес куллану, аера белү

Кирәкле төзәтмәләр кертү

Ю.Ермолаевның “Ике пирожный” хикәясендәге лексик-грамматик материал.

Сүзләр белән таныштыру сөйләмдә куллана белү күнекмәләрен формалаштыру

13.01

Ярдәм итәргә уйлады,булышырга уйлады,чакырды, үзем өчен,синең өчен

Инфинитив

Яңа сүзләр, кушымчалар

Булышырга чакыра белү

Мәсьәләне чишү өчен уңайлы ысул сайлау

“Без сәхнәдә уйныйбыз” Сүзлек диктанты

Кереш сүзләр белән таныштырусөйләмдә кулланырга өйрәтү,

14.01

с/д№4

Минемчә,минем фикеремчә,мин риза,риза түгел, әлбәттә, минем уйлавымча,беренчедән,икенчедән

Кереш сүзләр

Дәлилләү өчен кирәкле сүзләр белү

Кереш сүзләрне кулланып, үз фикереңне әйтү

Коммуникатив мәсьәләдән чыгып,фикерне төгәл итеп җиткерү

“Без хикәя язабыз”

17.01

Хикәядәге сөйләм үрнәкләре

Бирелгән темага хикәя яза белү

55-

“Тавык,Тычкан һәм Көртлек” әкиятендәге лексик грамматик материал

“Ипи ничек пешә?”

Сүзләр белән таныштыру сөйләмдә куллана белү күнекмәләрен формалаштыру

20.01

Орлык,тегермән,ипи изә,икмәк,пешә,мичкә яга,алып бара,алып кайта

Хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык,юклык формасы

Яңа лексик материал, фигыль урыны

Ипи пешерү турында сү

Уку эшчәнлеген оештыра белү,

57-58

“Без әкият сөйлибез”. Мөстәкыйль эш

Килеш кушымчаларын, фигыль формаларын монологик сәмдә дөрес куллану

21.01

24.01

м/э№2

Хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык,юклык формасы

Җөмләдә сүз урыны килеш кушымчалары

әкиятнең эчтәлеген сөйли белү

төшенчәгә якын килү өчен нәтиҗә ясау

59-60

Билгесез үткән заман хикәя фигыль.

Фигыль кушымчалары

“Без әкиятләр язабыз”.

Кушымчаларны дөрес куярга, сөйләмдә кулланырга өйрәтү

27.01

28.01

31.01

Билгесез үткән заман хикәя фигыль.

Фигыльнең зат-сан кушымчалары

Билгесез үткән заман хикәя фигыльне кулланып,хикәя образларына бәя бирә белү

Фикерләрне логик чылбырга салу

62-63

“Минем дусларым” темасына лексик-грамматик материал.

Сүзләр белән таныштыру сөйләмдә куллана белү күнекмәләрен формалаштыру

3.02

4.02

Дуслык,дустым,дуслаштык,ярдәмчел,шаян,гадел,көчле,бергә

Яңа сүзләр, үтенеч формалары

“минем дусларым бар” темасын дәреслектәге дуслашырга тәкъдим итү

Уку эшчәнлеген оештыра белү,

Дуслар белән күңелле – 24 сәг.

Сыйфат дәрәҗәләре

Сыйфат дәрәҗәләренең сөйләмдә кулланылышы

Дәрәҗәләрне аера белергә, сәмдә куллана белергә өйрәтү

7.02

10.02

Зур,зуррак,зәп-зәңгәр

Сыйфат дәрәҗәләре

Дәрәҗәләр төркемнәре, ясалу ысуллары

Сыйфат дәрәҗәләрен сөйләмдә куллану

Төп һәм ярдәмче билгеләрне аеру анализлау,объектларны чагыштыру,классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү

“Язгы каникул” хикәясендәге лексик-грамматик материал.

“Язгы каникул” хикәясе

Яңа лексика белән таныштыру сөйләмдә куллана белү күнек-рен форм-у

11.02

14.02

Кәшәкә таягы,күптән, алып чык,бозыла,ялгыз, күңелсез

Алып бара фигыле.Инфинитив+кирәк төзелмәсе

Яңа сүзләр, инфинитив кушымчалары

Киңә́ш һәм боеру белдерелгән формалар

Укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү

Боеруны һәм үтенечне белдерү

”Без матур сөйләшәбез”

Боерык фигыльләрне кулланырга өйрәтү

17.02

18.02

Боеруны һәм үтенечне белдерү

Боерык фигыль формалары

Боеруны һәм үтенечне белдерүче җөмләләрне сөйләмдә куллану

Уку максатын мөстәкыйль билгеләү

70-71

Инша “Дусларга ни өчен күңелсез?”, “Без хикәя язабыз”

Үз фикерләреңне калыпка салып язма сөйләмдә куллану

21.02

24.02

БСҮ №3

Чөнки теркәгече

Хәзерге һам үткән заман хикәя фигыль

Инша язу калыбы

Яңа хикәя язу

Уку эшчәнлеген оештыра белү

72-73

Телефоннан сөйләшү этикеты

Телефоннан әдәпле, матур сөйләшә белү формалары белән таныштыру

28.02

3.03

Шалтырый,шалтырата,телефон трубкасы,күрше, чакырыгыз әле

Исем+исем төзелмәсе

Изафә бәйләнешләре

Телефоннан сөйлә́шү кагыйдәләрен белү

Коммуникатив мәсьәләдән чыгып, фикерне төгәл итеп җиткерү

74-

“Татар халык ашлары”. Сүзлек диктанты

”Мин нәрсә яратам?”

Белемнәрне контрольгә алу, халык ашлары белән таныштыру

4.03

7.03

с/д№5

Ботка,аш, кәбестә ашы,татар халык ашлары исемнәре

Ботка ашарга яратам төзелмәсе

Изафә бәйләнешләре, килеш кушымчалары

Нәрсә ашарга яратканны әйтә, сорый белү

Укудагы уңышларын,уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый,анализлый белү

76-77

Исемнәрнең килеш белән төрләнеше

кушымчаларны дөрес куярга өйрәтү

10.03

11.03

Исемнәрнең килеш белән төрләнеше

Килеш кушымчалары

Килеш кушымчаларын сөйләмдә куллану

Төп һәм ярдәмче билгеләрне анализлау

”Гүзәл Ләсәннәрдә” хикәясе

14.03

Түрдән уз, яңа гына, кыста, ашап кара, тук, әдәпле

Табынга чакыра, кыстый, рәхмәт әйтә белү

“Без табын әзерлибез”

“Мин салатлар ясыйм”

Сүзләр белән таныштыру сөйләмдә куллана белү күнекмәләрен формалаштыру

17.03

18.03

Беренче куела,чәнечке,кашык,пычак,уң,сул кул,кишер,суган,кыяр,кәбестә,бәрәңге,турый,сала

Җөмләдә сүз тәртибе

Табын әзерләү турында сөйләшү

әңгәмәдәшең белән аралашу калыбын төзү

Контроль эш “Дуслар белән күңелле”

Тема буенча белемнәрне контрольгә алу

21.03

к/э№3

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Хаталар өстендә эш. Туган көнгә чакыру

Хаталарны анализлау

1.04

Онытма,очрашу,бүләк алу,кичке,тәбәнәк,биек,киң,тар

Хата ясау сәбәбе

Туган көнгә чакыра белү яза белү

Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

84-85

“Табын янында” хикәясендәге лексик-грамматик материал.

“Табын янында” хикәясе

Схемалар буенча җөмләләр төзергә өйрәтү

4.04

7.04

Ян,өс, арт,ас,ал

Тиз-тиз, башта, хуҗабикә, аннан соң, көтмәде, пычрак, валчык

Бәйлек сүзләрнең юнәлеш,чыгыш,урын-вакыткилешләрендә кулланылышы

Яңа лексик материал, схема төзү калыбы

Бәйлек сүзләрнең килеш белән төрләндерә белү

Чагыштырып нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен формалаштыру

БСТҮ Изложение “Кунак апа”

Хаталар өстендә эш.

Аңлашылган фикерләрне калыпка салып,язма сөйләмдә куллана белү

8.04

11.04

БСТҮ №4

Тиз-тиз, башта, хуҗабикә,аннан соң,көтмәде,пычрак,валчык

Изложение язу калыбы

Бәйлек сүзләр кулланып, хикәянең эчтәлеген сөйли белү, киңәшләр бирә белү

Сөйләм берәмлекләрен логик эзлеклелеккә салу

Дүрт аяклы дусларыбыз - 9 сәгать

88-89

Дүрт аяклы дусларыбыз,

аларның гадәтләре

Этләрнең гадәтләре турында мәгълүмат бирү, сөйләмдә куллана белергә өйрәтү

14.04

15.04

Койрыгын болгый,күзләре ут яна,чаба,бөтерелә,шатланып өрә,күзләре ялтырый,колклары үрә тора, тәпиен бирә

Исемнәрнең тартым белән төрләнеше

Тартым кушыммчалары, төрләнеше

Этнең барлыгы,юклыгы,этнең кемнеке икәнен әйтә белү.

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

90-92

Дүрт аяклы дусларыбыз, аларның кыяфәтләре, токымнары.

“Минем дүрт аяклы дустым”

Классификация ясарга өйрәтү

18.04

21.04

22.04

Таблицадагы сөйләм үрнәкләре

Җөмләдә сүз тәртибе

Этләрнең кыяфәтләре,кушаматлары турында сорый,сөйли белү

Иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы чишү ысулларын мөстәкыйль рәвештә булдыру

93-94

Мин, син зат алмашлыкларының килеш белән төрләнеше.

Тартымлы һәм күрсәтү алмашлыкларын сөйләмдә кулланырга

25.04

28.04

Хөрмәт итә, ягымлы, койрыгын болгый, исәнләшә, сорый, саубуллаша

Хәзерге заман хикәя фигыль

Алмашлыкларның килеш кушымчалары

Килеш белән төрләнгән алмашлыкларны сөйләмдә куллану.

Тиешле мәгълүматны билгеләү, анализлау, объектларны чагыштыру,классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү

Мөстәкыйль эш “Дүрт аяклы дусларыбыз”

Белемнәрне контрольгә алу

2.05

м/э №3

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Уку эшчәнлеген оештыра белү

Хаталар өстендә эш. Алмашлыкларның килеш белән төрләнеше

Хаталарны анализлау

5.05

Хаталарны чыгу сәбәпләре

Эш башкару ысулларына һәм шартларына анализ ясау

Инша “Минем дүрт аяклы дустым”

Сүзләрне сөйләмдә дөрес кулланырга өйрәтү

6.05

Инша язу калыбыз, темага туры килүе

Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

Без спорт яратабыз – 8 сәгать

“Мин авырыйм”

“Мин табибта”

Тән әгъзаларын сорау җөмләләрдә кулланырга өйрәтү

9.05

12.05

Тән әгъзалары исемнәре, сызлый, теш табибы,салкын тиде

Сорау кушымчалары

Кушымчалар ялгау тәртибе

Тән әгъзаларының исемнәрен, кайсы җиренең авыртканын табибка әйтә белү

Уку эшчәнлеген оештыра белү

100

Спорт төрләре

хәзерге заман хикәя фигыльләрне алгоритм буенча куллана белергә өйрәтү

13.05

Чана шуа, кызына, хоккей уйный, йөзә, спорт түгәрәге, сикерә, йөгерә

Җөмләдә фигыль урыны

Яңа сүзләр, фигыль кушымчалары

Нинди спорт төрләре яратканны сорый, әйтә белү.

Эш башкару ысулларына һәм шарталрына анализ ясау классификацияләү өчен уртак билгеләр табу

101

Мөстәкыйль эш “Без спорт яратабыз”

Белемнәрне контрольгә алу

16.05

м/э№4

Җөмләдә сүз тәртибе

Килеш белән төрләнгән алмашлыкларны сөйләмдә куллану.

уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

102

Сәламәт булу өчен нишләргә кирәк?”

Фикерне дәлилли белү

19.05

Саф һавада булу, файда, аңлый, тәмәкече

Инфинитив кушымчалары

әйе/юк, чөнки... конструкциясе

Сәламәт булу өчен киңәшләр бирү

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

103

Контроль эш “5нче сыйныфта үткән материал”

Белемнәрне контрольгә алу

20.05

к/э№4

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

104

105

Хаталар өстендә эш.

Сабан туе уеннары

Сабан туе программасы

Хаталарны анализлау

23.05

26.05

Хаталар ясау сәбәбе

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Эш башкару ысулларына һәм шартларына анализ ясау

Контроль эшләр графигы

Дата	Форма	Тема
1 триместр
25.10	Контроль биремнәр	“Без мәктәптә”
2 триместр
24.12	Контроль биремнәр	“Мин өйдә булышчы”
21.03	Контроль биремнәр	“Дуслар белән күңелле”
3 триместр
23.05	Контроль биремнәр	“5нче сыйныфта үтелгән материал”

Практик эшләрне уздыру графигы

Контроль төре	Тема	Дата
Контроль төре	Тема	план	факт
1 триместр
Сүзлек диктанты		6.09
БСТҮ №1 Сөйләшү	“Мәктәптә белем бәйрәме”	20.09
БСҮ №2 Инша	“Без дәрсетә”	14.10
Сүзлек диктанты	“Без мәктәптә”	22.10
Мөстәкыйль эш	Фигыльнең үткән заман формасы	22.11
2 триместр
Сүзлек диктанты	Мин өйдә булышчы	10.12
Сүзлек диктанты	Без нинди булышчылар	14.01
Мөстәкыйль эш	“Без әкият сөйлибез”.	21.01
БСТҮ №3 Инша	“Дусларга ни өчен күңелсез?”	21.02
Сүзлек диктанты	Дуслар белән күңелле	4.03
БСТҮ №4 Изложение	“Кунак апа”	8.04
3 триместр
Мөстәкыйль эш	“Дүрт аяклы дусларыбыз”	2.05
Мөстәкыйль эш	Без спорт яратабыз	19.05

Мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары

УМК

Укытучы өчен методик әдәбият

Укучылар өчен әдәбият

Программа:Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем бирү мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

Дәреслек: Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова “Татар теле”, 5 нче кл. Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2014

1.А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Татарский язык в русскоязычной аудитории » Казан, «Магариф», 1995

2 А.Ш. Әсәдуллин, Р.А.Юсупов «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен укыту методикасы нигезләре» Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 1998

3.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә татар телен укыту методикасы»

4. Нигъматуллина Р.Р «Татар телен өйрәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күнегүләр җыентыгы » Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2004

5. Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

6. Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова, Н.Г.Сазанова “Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар” Казан Тарих, 2003

7. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

8. Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова

9. Ф.Ф.Харисов “Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре” Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2002

10. З.Н.Хәбибуллина, К.Х.Фәйзрахманова “Татар теленнән мөстәкыйль эшләр”

Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2008

«Гаилә һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Ачык дәрес” , “Тәрбия ” газеталары

1.Нигъматуллина Р.Р «Татар телен өйрәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күнегүләр җыентыгы 1,2 кисәк» Яр Чаллы, 2003

2. Сафиуллина Ф.С. «Базовый татарско- русский и русско-татарский словарь для школьников» Казань, ТаРИХ, 2007

3. Хәсәнова Н.М..«Рус мәктәпләрендә татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар җыентыгы» Яр Чаллы, 2000

4. «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Гаилә һәм мәктәп”, журналлары, “Ачык дәрес” газеталары

Кушымта

Сүзлек диктанты№1

укытучы, укучы, дәрес, дәфтәр, тырыша, мисал, чирек, чишә, мәсьәлә, шигырь, өй эше, ятлый, оныта, яхшы, керә, чыга, күнегү, сүзлек, китапханә

. Сүзлек (биремле ) диктант. №2

1. Тыңлагыз, тәрҗемә итеп языгыз.

15 алма, 12 китап, 12 девочек, 15 мальчиков, 16 учеников

2. Тыңлагыз, фигыльләрне үткән заман формасына куеп языгыз.

уйный, ясый, пешерә, бара, керә, чыга, эшли, яза, килә, китә

Контроль эш(№1). Без мәктәптә

1. Җөмләләрне төгәлләгез.

Каләм белән ....
Чүпрәк белән ....
Линейка белән....
Буяу белән ....
Акбур белән ....
Бетергеч белән ....

2. Сүзләрнең антонимнарын табыгыз.

әдәпле — тырыш — ихтирамлы — эшчән — тәрбияле — начар —

3. Җөмләләрне дәвам итегез.

Олег — яхшы укучы, чөнки ул ... .
Петя өй эшен эшләми, шуңа күрә ....

4. Определите все аффиксы в словах:

күзләремне, открыткагыз, бүләгеңә, дусларны

5. Используя данные словосочетания, скажи:

что ты сейчас делаешь
что ты сделал

Словосочетания: өй эшен эшли, күнегү яза, китап укый, шигырь ятлый

6. Узнайте у друга:

какие отметки сегодня он получил
сколько уроков было
какой был первый урок
писали ли они диктант
есть ли у него тетради в клетку

7. Попросите себе у друга:

тетрадь в линейку
новую тетрадь
цветные карандаши

8. Сообщи маме:

что ты во второй четверти стал ударником
выучил стихотворение
хорошо знаешь математику
плохо знаешь английский язык
тебе нравится татарский язык

Мөстәкыйль эш №1

Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләндерегез.

Яз, укы, җырла, сөйлә, кил.

Сүзлек диктанты( №3) Биремле диктант.

Тыңлагыз. Тиешле кушымчаларны куеп языгыз.

Мин өстәл... ипи, чәй, шикәр куйдым.
Оля өстәл... ике дәфтәр алды.
Өстәл... ризыклар күп иде.

Контроль эш (№2). Мин —өйдә булышчы

1. Астына сызылган сүзләргә сорау куегыз.

Сораулар: нишли? нишләргә? нишләде? нишләмәде? нишләмәделәр?

Әнисе балаларны мактады.
Наил белән Галия кибеткә бармадылар.
Гүзәл әнисенә булышмады.
Олег әнисен ярата.

2. Фигыльләрне хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык һәм юклык
формасында языгыз.

Фигыльләр: кил, ю, җый, сөрт, яз, җырла, эшлә.

3. Используя данные глаголы,

1) скажи:

что ты делаешь сейчас
что ты уже сделал

2) вырази:

просьбу;
повеление.

Глаголы: эшлә, бар, кайт, бир, кил, себер, сөрт, ю, булыш

4. Күпнокталар урынына тиешле кушымчаларны өстәп языгыз.

Әни, урамгачы(к)... мөмкинме?
Әни, уйна... ярыймы?
Гөлләргә еш су си(п)... ярамый.
Өйдә әнигә булыш... кирәк.

5. Как скажете о том, что:

надо сходить в магазин
дома нельзя прыгать
нельзя громко кричать
надо помочь маме, бабушке

6. Напишите, как вы спросите у друга:

убирает ли он постель
идет ли он в школу
идет ли он в бассейн
во сколько он встает
делает ли он зарядку

Сообщи другу о том, что:

ты летом загорал, плавал, но не рыбачил
ты утром делаешь зарядку
вчера к тебе пришел в гости Азат
вы с сестрой помогали маме

Сүзлек диктанты (№4) Биремле диктант.

Тыңлагыз. Тиешле кушымчаларны куеп языгыз.

Бүген Алсу... туган көне.
Алсу өй җыештыр... .
Алсуның әни... тәмле торт пешер... .
Тиздән кунаклар кил ....

Сүзлек диктанты.( №5) Биремле диктант.

1. Тыңлагыз, тәрҗемә итеп языгыз.

15 алма, 12 китап, 12 девочек, 15 мальчиков, 16 учеников

2. Тыңлагыз, фигыльләрне үткән заман формасына куеп языгыз.

уйный, ясый, пешерә, бара, керә, чыга, эшли, яза, килә, китә

Контроль эш(№3).

Дуслар белән күңелле

1. Сүзләрнең тәрҗемәсен табыгыз, алар белән җөмлә төзегез.

внимательный, отзывчивый, честный, друг, подруга, вместе, ве-село, совет, подружились, соседи, сильный

2. Как скажешь о том, что:

у тебя есть друг
он внимательный
ты его ждешь
друг лучше тебя
тебе с ним интересно
вы вместе играете, готовите уроки, ходите в школу

3. Саннарны сүзләр белән әйтегез.

1,11,111,1111;5, 55, 555, 5555;1999,2001,2002,3002

4. Тәрҗемә итегез.

15 яблок, 12 книг, 10 тетрадей, 2 кг апельсинов, 5 кг муки, 16 учеников, 8 девочек, 9 мальчиков

5. Сүзтезмәләр ясагыз һәм тәрҗемә итегез. Алар белән җөмләләр
төзегез.

Хочу пригласить

надо идти

можно купить

должен помочь

6. Түбәндәге сүзтезмәләрне кулланып, җөмләләр төзегез.

ярдәм кирәкме, ярдәм ит әле, булышырга кирәк, сезгә булышыйкмы

7. Тәрҗемә итегез.

Өстәл өсте чиста.
Өстәл өстенә чәчәк куйдым.
Өстәл өстеннән төш.
Өстәл өстендә хат ята.

8. Допишите окончания.

Өстәл... чәчәк куям.
Өстәл... чәчәк бар.
Өстәл... чәчәк алам.

10. Скажите о том, что на день рождения можно:

испечь пироги, бэлиш, чакчак, перемячи, губадию
пригласить подругу, друзей, одноклассников

11. Напишите приглашение на день рождения. Научите сестренку
накрывать на стол. Дайте ей советы.

15. Бирелгән схема буенча диалоглар төзегез:

приглашение — согласие с благодарностью
приглашение — отказ с благодарностью

Изложение Кунак апа

Бүген безгә кунак апа килде. Ул миңа матур курчак алып килде. Миңа бүләк бик ошады. Безгә Оля керде. Оляга да курчак ошады. Без бергә уйнадык. Безгә бик күңелле булды.

Мөстәкыйль эш (№3)

Дүрт аяклы дусларыбыз

1. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Мохнатый Глаза сверкают

усал 1) күзләре матур
зур 2) күзләре зур
йонлач 3) күзләре ут яна

2. Сезнең этегез ничек шатлана? Җөмләләрне язып бетерегез.

Аның күзләре ..., койрыгын ... .
Ул тәпиен ... .
Кулдан бияләйне ....
Мине мәктәптән каршы ... .

3. Җөмләләрдән исемнәрне табыгыз, килешләрен билгеләгез.

Минем этем бар.
Аның исеме — Акбай.
Мин этемне бик яратам.
Ул башка малайларны яратмый, мине генә ярата.
Мин этемә ашарга бирәм, этемне уйнарга алып чыгам.
Минем этем — ишегалдыбызда иң матур эт.

Переведите указательные местоимения эта, тот, та. Составьте с ними предложения.

Спросите у друга:

какие повадки собак он знает
кто подарил ему собаку
кого он болыне любит: кошек или собак
сколько лет его собаке
какая у него собака: злая или добрая

Диалогка төшеп калган репликаларны өстәп языгыз.

... ?

Аның исеме Акбай.
Ул синең белән ничек исәнләшә?
... ?
Әйе, минем песием дә бар.
... ?
Әйе, алар бик дус.

Опиши овчарку, болонку, колли.
Вспомни прочитанные рассказы. Каких героев ты запомнил? Рас-скажи о них.

Мөстәкыйль эш (№4)

Без спорт яратабыз

1. Күп нокталар урынына тиешле кушымчаларны куеп языгыз. 1. Идән... түшәм... кадәр.

Театр... тукталыш... кадәр.
Тукталыш... өй... кадәр.
Кибет... кибет... кадәр.

2.Скажем, вы с друзьями катаетесь на санках.

Попроси, чтобы тебе дали санки.
Предложи свои санки другу.
Похвали новые санки друга.

3. Допустим, вы хотите узнать, каким видом спорта занимается ваш
друг. Как спросите:

нравится ли ему спорт
какой вид спорта он любит
ходит ли он в спортивный кружок

Посоветуйте другу заняться спортом и посещать спортивные круж-ки.
Предложите своему другу пойти на стадион

На соревнованиях ваш друг занял первое место. Какой комплимент вы ему скажете?
Вам хочется кататься на лыжах. Пригласите друга, скажите ему, что сегодня хорошая погода.
Вы катаетесь на лыжах. А ваш друг почему-то не катается. Спросите, почему он не катается.

Составьте диалог на тему «Табибта».

Контроль эш (№4)

Әйтик, дустыгыз еш авырый. Сәламәт булу өчен нинди киңәшләр бирәсез? Языгыз. (4 киңәш) _____________________________________________________________

___________________________________________________________________

Картадагы информацияне кулланып, 5 җөмлә төзеп языгыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Текстны укыгыз.

Рөстәм җәй көне әнисе белән авылга әбиләренә кунакка кайтты. Алар шәһәр уртасында яшиләр. Рөстәмнең авылда булганы юк. Ә авыл яшел урман янында урнашкан. Авылда әбисе бик ягымлы каршылады. Ул аны тәмле ризыклар белән сыйлады.

Рөстәм авылда үзләренең матур шәһәре һәм киң урамнары турында сөйләде. Балалар аның сөйләвен рәхәтләнеп тыңладылар.

Текстка исем бирегез._______________________________________________
Тексттан 5 үткән заман фигыльне табыгыз, аларны хәзерге заманга куеп языгыз.

________________________________________________________________________

Тексттан бәйлекләр һәм бәйлек сүзләрне үзләрнең бәйләнгән сүзләр белән күчереп языгыз._______________________________________________________________________________________________________________________________________________
Текстны 1 заттан (Рөстәм исеменнән) дәвам итегез – 10 җөмлә.

___________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

Татар әдәбиятыннан 6 нчы сыйныф укучылары өчен төзелгән программа дәүләт стандартларының федераль компонентына, гомуми белем бирү федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп эшләнгән Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисматова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова тарафыннан язылган дәреслекләрдән (1 нче, 2 нче кисәк) укытуны күздә тота. Программа ( V-VII сыйныфлар) өчен татар әдәбиятыннан авторлык программасы Төзүче-авторлары: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисмәтова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова) стандартның эчтәлеген җентекләп ачып бирә, стандарт таләп иткән күләмдә рус телле балаларга татар әдәбиятын укытуның гомуми юнәлешләрен билгели, предмет чаралары белән укучыларны тәрбияләү юлларын, аларның әдәби үсеш дәрәҗәсен билгели.

Әлеге максатны тормышка ашыру өчен, түбәндәге бурычлар билгеләнде:

6 НЧЫ СЫЙНЫФ

I бүлек

«Үрнәк программа»га кертелгән (төзүчеләре: Ф.Х.Җәүһәрова, К.С.Фәтхуллова) әдәби әсәрләр минимумы:

1. Г.Тукайның «Шүрәле» әкият-поэмасы, «Туган авыл» шигыре;

2. М.Гафуриның «Ана» шигыре;

3. Һ.Такташның «Мокамай» поэмасы;

4. М.Җәлилнең «Чәчәкләр» шигыре;

5. Ә.Еникинең «Туган туфрак» хикәясе;

6. Г.Бәшировның «Туган җирем — яшел бишек» повестеннан «Сабантуй» өзеге.

II бүлек

6 нчы сыйныф укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:

– әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку;

– авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

– әдәби − теоретик төшенчәләрне рус әдәбият белеме белән тәңгәлләштерү;

– татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

– авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

– 6 нчы сыйныф өчен минимумга кергән әсәрләрнең кыскача эчтәлеген, төп геройларын, күтәрелгән проблеманы белү;

– 10 −12 татар, рус, чит ил язучысы, шагыйрьләре исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

– 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу;

– төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру;

– төрле халыкларның киң таралган мифларыннан хәбәрдар булу, берничә мисал китерә белү;

– 5 мәкаль, 5 әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;

– мәкаль белән әйтем, миф белән әкият, халык җыры белән автор җыры арасындагы аерманы белү;

– төрле авторларның 2 − 3 шигырен яттан сөйли белү;

– сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, үзенә кирәкле материалны табу;

– төрле темаларга проект эше яклау;

– әдәби әсәрне тормыш белән бәйләп, үз гамәлләренә бәя бирү.

III бүлек. Укыту-тематик план

Эчтәлек	Сәгать саны
1. Мифлар дөньясыннан — чынбарлыкка.	6
2. Халык моңнары: җырлата да, елата да...	6
3. Кадерле син, кеше-туганым!	14
4. Энҗе карлар явып үткән...	6
5. Акыл — тузмас кием, белем — кипмәс кое.	13
6. Ил өстендә илле дустың булсын.	10
7. Көлке көлә килә...	5
8. Һәр фасылың гүзәл, табигать!	10
Барысы:	70

Әдәби әсәр өйрәнү: 54 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе: 10 сәгать (монда кабатлау, проект дәресләре)

Сыйныфтан тыш уку дәресе: 4 сәгать (өстәмә уку өчен бирелгән әсәрләрне алган дәресләр)

Кабатлау: 2 сәгать (иң соңгы ике дәрес)

IV бүлек

6 НЧЫ СЫЙНЫФ ӨЧЕН КАЛЕНДАРЬ-ТЕМАТИК ПЛАН

№

Дәрес темасы

Дә-рес саны

Төп эчтәлек

Көтелгән нәтиҗә

Укучылар эшчәнлеге төрләре

Кон-троль эш төрләре

Үткәрү

вакыты план / факт

метапредмет

предмет

шәхескә кагылышлы

Мифлар дөньясыннан — чынбарлыкка

Халык зур ул, әдип ул, шагыйрь ул...

Халык авыз иҗаты (әкият, табышмак, мәкаль).

Төрле халыклар-ның фольклор үрнәкләрен чагыштырып карау.

Халык авыз иҗатын гомуми күзаллау.

Халык авыз иҗаты әсәрләренә карата кызыксыну уяту, сөйләмне алар ярдәмендә баету мөмкинлеген аңлау.

«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр, рус халык авыз иҗаты белән чагыштырып, мисаллар китерү.

2.09

Һич сине куркытмасыннар шүрәле, җен һәм убыр...

«Шүрәле», «Шүрәлене ничек алдарга?» мифлары, «миф» төшенчәсе.

Рус, грек һәм татар мифологиясен чагыштыра белү.

Мифлар, мифик геройлар турында төшенчә формалаштыру, миф белән әкиятнең

аермасын аңлау.

Халык авыз иҗаты әсәрләрнә карата кызыксыну уяту.

«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр, чылбыр буенча уку, чылбыр буенча сөйләү, җөмләләр төзү.

8.09

Кереш контроль эш

Укучыларның белемнәрен тикшерү, сорауларга җаваплар эзләү

9.09

Мифлар бүген дә онытылмый. Су асты галәмәт-

ләре.

«Су иясе», «Өй иясе», «Дедал белән Икар» мифлары. «Албасты» мифы, Батулланың «Албасты» пьесасы.

Проект әзерләргә өйрәнү. Рус, грек һәм татар мифологиясен чагыштыра белү.

Мифик геройлар турында төшенчә формалаштыруны дәвам итү, миф белән әкиятнең аермасын аңлау.Язучылар иҗатына мифик геройлар керүе белән

таныштыру.

Аралашу культурасы тәрбияләү, экологик тәрбия.

Сорауларга җавап эзләү, ишетеп аңлау, рольләргә бүлеп уку, әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне табу, әдәби әсәр турында фикер алышу, проект эшенә әзерлек.

«Табигатьне саклау өчен без нишли алабыз» проекты.

15.09

Әйтем — сүзнең бизәге, мәкаль —
сүзнең җиләге.

Мәкальләр, әйтемнәр.

Татар һәм рус халык мәкальләрен чагыштыру.

Мәкаль һәм әйтем турында теорияне аңлап истә калдыру, аларның аермасын белү, мәкаль, әйтемнәр өйрәнү.

Халык авыз иҗаты белән кызыксыну уяту, әдәплелек тәрбияләү.

Төркемнәрнең чыгыш ясавы, теоретик материал белән танышу, дәреслек, дәфтәр белән эш, фронталь эш.

16.09

БСҮ. Монолог.

Нәтиҗә ясарга вакыт.

Мифлар, мәкальләр, әйтемнәр.

Белгәннәр-не кирәк ситуациядә искә төшереп куллана белү.

Миф, мәкаль, әйтем турында теорияне, аларга үрнәкләрне гомумиләштерү, аермаларын таба белү.

Халык авыз иҗатына карата кызыксыну уяту, аның кешеләрне тәрбияләүдәге әһәмиятен аңлау.

Монологик сөйләм, мәкаль-әйтемнәрнең башка телдәге эквивалентларын табу, төркемнәрдә сораулар, биремнәр төзү, мөстәкыйль эш.

БСҮ Мифлар турында

22.09

Халык моңнары: җырлата да, елата да...

Халык җырла-

ры — иң кадерле мирас.

Халык авыз иҗатында җыр жанры, йола җырлары, Сөмбелә, Чуклеме бәйрәмнәре.

Халкыбызның онытылып бара торган бәйрәмнәре белән таныштыру.

Халык җырлары жанрлары, йола җырлары турында белешмә бирү, Сөмбелә бәйрәмен аңлату.

Укучыларда халкыбызның йолалары, гореф-гадәтләренә мәхәббәт тәрбияләү.

«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, ишетеп аңлау, дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, сүзлек белән эш, җыр тыңлау, өйрәнү.

23.09

Халык җырла-рында —
тарих

чагылышы.

Тарихи җырлар, «Көзге ачы җилләрдә» җыры.

Тарихи вакыйгалар, тарихи шәхесләр белән таныштыру, татар халкының үткәнен, тарихын, язмышын аңлату.

Тарихи җырлар турында белешмә бирү, «Көзге ачы җилләрдә» дигән татар халык җырын өйрәнү.

Тарихи җырлар аша чорны, халыкның язмышын аңлау.

Җырлар тыңлау, ишетеп аңлау, яңа сүзләр белән эш, фронталь әңгәмә, дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү —
үз фикереңне әйтү, Интернеттан тарихи җырлар турында мәгълүмат табу.

29.09

Уйный-

быз да, җыр-

лыйбыз да.

Уен җырлары: «Кәрия-Зәкәрия», «Әпипә».

Сәнгать тәрбиясе бирү.

Уен җырлары турында белешмә бирү, «Кәрия-Зәкәрия» уен җырын өйрәнү.

Коллектив белән башкарылган халык җырлары, җыр культурасы белән танышу.

Сәнгатьле уку, чылбыр буенча уку, халык җырына яңа куплет уйлау, җырлы уен өйрәнү, видеоязмада татар биюе карау, милли киемгә орнаментлар ясау.

30.09

Шигъ-

рияттә —

халык

көе.

Г.Тукайның «Туган тел», «Туган авыл» шигырьләре, А.Монасый-

пов иҗаты.

Милли үзаңны үстерү, үткәнеңне, тарихны өйрәнү.

Г.Тукайның халык җырлары турындагы хезмәтләре белән танышу, «Туган тел», «Туган авыл» җырларын өйрәнү; А.Монасыйпов турында белү.

Тукайга хөрмәт, милләтеңә, туган җиреңә, туган телеңә мәхәббәт тәрбияләү.

Бер уен җырын яттан сөйләү, тыңлап аңлау, сәнгатьле уку, фронталь эш, төркемнәрдә эш, аудиоязма тыңлау, дәреслек белән эшләү, дәфтәрдә эш, презентация карау.

6.10

БСҮ.

Татарстан Респуб-ликасының Дәүләт гимны.

Татарстан Республи-

касының Дәүләт

гимны.

Дәүләт гимнын тыңлау тәртибен белү.

Дәүләт гимны турында теоретик төшенчә бирү һәм гимнның сүзләрен аңлап истә калдыру.

Татарстан Республикасы, аның казанышлары белән горурлану хисләре тәрбияләү.

Фронталь әңгәмә, яңа сүзләр белән танышу, җыр тыңлау,

җыр сүзләрен тәрҗемә итү, истә калдыру.

БСҮ Гимн сүзләрен

яттан

өйрәнү

7.10

Җырсыз кеше — канатсыз кош.

Халык җырлары, җыр жанрлары, автор җырлары, гимн.

Төрле чыганаклар-дан кирәкле мәгълүмат таба белү.

Җыр жанрлары, җыр сәнгате турында белемне ныгыту.

Укучыларда җырга, музыкага мәхәббәт тәрбияләү, коллектив башкару, җырлау культурасы үстерү.

Телдән журнал әзерләү, төркемнәрнең чыгыш ясавы, диалогик сөйләм, чылбыр буенча сорау — җавап.

13.10

Кадерле син, Кеше туганым!

Иң

кадерле кешеләр.

Н.Исәнбәтнең «Өч матур сүз» шигыре,

«лирик герой» төшенчәсе.

Автор әйтергә теләгән төп фикерне таба, аны тормыш белән бәйли белү.

Язучы Н.Исәнбәт иҗаты белән танышу, «Өч матур сүз» шигыренең эчтәлеген, «лирик герой» төшенчәсен аңлау.

Әти-әнинең, туган илнең кадере турында аңлау, сөйләм телен үстерү.

Фронталь әңгәмә, язучы турында презентация ясау, карау, шигырьне тыңлап аңлау, сәнгатьле уку, рольләргә бүлеп уку, дәреслек, дәфтәр белән эш.

14.10

Ирек

кадерлеме?

М.Гафури иҗаты, «Әтәч белән Сандугач» мәсәле,

«сынландыру», «мәсәл».

Татар мәсәлчеләрен рус әдәбиятын-дагы мәсәлчеләр белән чагыштыра, мөстәкыйль укып, нәтиҗә ясый белү.

Язучы М.Гафури иҗаты, «Әтәч белән Сандугач» мәсәле белән танышу, «сынландыру» төшенчәсен аңлау.

Тормышта ихтыяр көченең, белемнең кирәклеген аңлау.

Биографияне мөстәкыйль укып, сорауларга җавап эзләү, сәнгатьле уку, сайлап уку, яңа сүзләрне өйрәнү, мәсәлнең морален табу, рәсемнәр белән эш, дәреслек, дәфтәр белән эш.

20.10

Анага бала кадерле, балага ана кадерле.

М.Гафури-

ның «Ана»

шигыре.

Музыка дәресендә өйрәнгән бишек җырлары яки әниләр турындагы җырларны искә төшереп, әдәбият белән бәйләнешне аңлау.

Язучы М.Гафури иҗаты белән танышуны дәвам

итү, «Ана»

шигырендә

автор фикерен

аңлау, сәнгатьле

уку.

Әниләргә

карата ихтирам тәрбияләү.

Рольләргә бүлеп уку, шигырьне тыңлау, сүзлекчә белән эшләү, сәнгатьле эшләү, парларда яки төркемнәрдә эшләү, яңа материалның таныш әсәрләр белән бәйләнешен табу.

21.10

Г.Тукай-

ны

биргән, җырлар-

да җыр-

ланган

ямьле

Казан

арты...

Г.Тукай иҗаты, «Шүрәле» әкият-поэмасы.

Географик картадан Тукай туган, яшәгән җирләрне, әкият-поэма-дагы «Казан арты» дигән урынны таба белү, аңлау.

Шагыйрь Г.Тукай турында 5 нче сый-
ныфта өйрәнгән-нәрне искә төшерү, тулыландыру, «Шүрәле» әкият-поэмасының 1 нче өлеше белән

танышу.

Әкият-поэмада сурәтләнгән урман матурлыгы, урманда үз-үзеңне тоту кагыйдәләре аша экологик тәрбия бирү.

Презентация карау, төркемнәрдә биремнәр үтәү, әкият-поэманы тыңлау, сүзгә-сүз тәрҗемә итү, ярымтавыш белән уку, сәнгатьле уку, сайлап уку, чылбыр буенча уку, парлап сөйләшү.

27.10

17,

Барыбызга да таныш Шүрәле.

Г.Тукай иҗаты, «Шүрәле» әкият-поэмасы.

«Аршын» сүзе-нең мәгънәсен аңлау, кайда кулланылы-шы турында белү, рәссам Б.Әлменов картинасы белән танышу.

Шагыйрь Г.Тукай биографиясен истә калдыру, «Шүрәле» әкият-поэмасының 2,

3 нче өлешләре белән таныш булу.

Экологик тәрбия

бирү.

Дәреслек, дәфтәр белән эш, яңа сүзләрне активлаштыру — сүзләр, җөмләләр төзү, рольләргә бүлеп уку, сайлап уку, мультфильм карау.

28.10

10.11

Дөнья-

ларны

«гизгән»

Шүрәле.

Ф.Яруллин-

ның

«Шүрәле»

балеты.

«Балет», «либретто», «балетмейстер» төшенчәләрен белү.

Г.Тукайның «Шүрәле» әкият-

поэмасына балет

язылуы, аның эчтәлеген белү, композитор Ф.Яруллин турында мәгълүматлы булу.

Эстетик тәрбия бирү.

Теоретик төшенчәләр белән танышу, видеоязма карау, композитор биографиясе белән танышу, аның буенча хронологик таблица тутыру, фикер алышу.

11.11

20,

Чәчәк-

ләр —

матур-

лык һәм

үлемсез-

лек сим-

волы.

М.Җәлил

иҗаты, «Чәчәкләр», «Тик булса

иде ирек»

шигырь-

ләре.

Тарихтан сугыш чоры турында белү.

М.Җәлил биографиясен искә төшерү, сугыш чоры иҗаты белән танышу, «Чәчәкләр» шигырен аңлап уку, «символ», «строфа» төшенчәләре белән танышу.

Туган илне ярату, туган илне саклау —
мактаулы икәнен аңлау.

Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, шигырьне тыңлап аңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, шигырьгә анализ ясау.

17.11

18.11

Рәхәт

булса да

торган

җир,

сагындыра

туган ил.

Ә.Еники иҗаты,

«Туган туфрак» хикәясе.

Катлаулы текст белән эшләү, иң әһәмиятле-сен таба белергә өйрәнү.

Ә.Еники иҗаты белән танышу, «Туган туфрак» әсәрен укый

башлау.

Өлкән буынга

карата ихтирам, туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү.

Презентация ярдәмендә язучы тормышы белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, таблица тутыру.

24.11

—

Әби-ба-

байлар-

ның

туган

җире

онык-

ларга

кадер-

леме?

Ә.Еники иҗаты, «Туган туфрак» хикәясе,

«символик образ» төшенчәсе

План төзи белү.

«Туган туфрак» әсәрен уку, аңлау, Ә.Еники турында мәгълүматлы булу, әсәрдән өйрәнгән тропларны, символик образларны таба белү.

Өлкән буынга карата ихтирам, туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү.

Яңа сүзләрне уку, язу, эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәргә җавап табу, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү.

25.11

1.12

2.12

БСҮ

Диалог төзү

Бүлекне кабатлау, йомгак-лау.

Н.Исәнбәт, М.Гафури, Г.Тукай, М.Җәлил, Ә.Еники иҗатлары.

Белгәннәрне кирәкле ситуациядә кулланып, тестка җавап бирә белү.

Бүлектә укылган әсәрләрне истә калдыру.

Туган җирне ярату, туган як кадере, иң якын кешеләребезнең кадере турында аңлап калу.

Укылган әсәрләр турында фикер әйтү, кыскача эчтәлеген сөйләү, викторина сорауларына җавап бирү, мөстәкыйль эш.

БСҮ

Диалог төзү

8.12

Энҗе карлар ява.

Г.Ибра-

һимов

иҗаты,

«Кар ява»

хикәясе.

Табигатькә карата күзәтүчәнлек тәрбияләү, һава торышының үзгәрешен аңлау.

Г.Ибраһимовның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Кар ява» әсәрен өйрәнү, һава торышы турында сөйли белү.

Укучыларга экологик тәрбия бирү.

Портретлары буенча язучыларны тану, яңа сүзләрне истә калдыру, язучы биографиясен уку, сораулар төзү, җавап бирү, презентация карау, караган буенча фикер алышу, һава торышы турында сөйләү.

9.12

Мәрхә-

мәтле

булыйк!

К.Нәҗми иҗаты, «Кызыклы хәл» шигыре.

Игътибарны арттыру, балаларда күзәтүчәнлек тәрбияләү.

Язучының иҗаты турында белү, «Кызыклы хәл» шигырен өйрәнү, сөйләм телен үстерү.

Укучыларга экологик тәрбия бирү.

Язучы тормышы белән танышу, презентация карау, кош исемнәрен истә калдыру, дәреслек, дәфтәр белән эш, парларда сөйләшү.

15.12

Чыршыларны сак-лыйк!

М.Фәйзул-

лина

иҗаты,

«Чыршы күлмәклә-

ре» шигыре.

Табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен белү.

М.Фәйзул-линаның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Чыршы күлмәкләре» әсәрен өйрәнү.

Табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү.

Шагыйрәнең тормыш юлы белән танышып, хронологик таблица тутыру, шигырьне тыңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча уку, сайлап уку, яңа сүзләрне өйрәнү, парлап сөйләшү, проект эшенә әзерлек.

«Чыршыларны сак-лыйк» проекты.

16.12

Табигать — безнең байлыгыбыз.

Р.Вәлиева иҗаты, «Нәни чыршы» шигыре.

Чыршылар турында мәгълүмат бирү.

Р.Вәлиеваның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Нәни чыршы» шигырен өйрәнү.

Экологик тәрбия

бирү.

Проект эшен яклап, төркемнәрнең чыгыш ясавы, яңа әсәр белән танышу, сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу.

22.12

Бәйрәм-

нәр

кирәк

сезгә дә,

кирәк

һәммә-

безгә дә!

Т.Миңнул-

лин иҗаты, «Акбай һәм Кыш бабай» пьесасы.

Укучыларда татарча җыр-бию, рольләргә бүлеп уку сәнгатен үстерү.

Т. Миңнуллинның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Акбай һәм Кыш бабай» әсәрен өйрәнү.

Җыр, бию сәнгатенә кызыксыну

тудыру.

Сорауларга җавап эзләү, ишетеп аңлау, рольләргә бүлеп уку, әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне табу, әдәби әсәр турында фикер алышу.

23.12

БСҮ Хикәя язабыз

Бүлекне кабатлау, йомгак-
лау дәресе.

Г.Ибраһи-

мов, К.Нәҗми,

Т.Миңнул-

лин,

Р.Вәлиева, М.Фәйзул-

лина

иҗатлары.

Белгәннәрне кирәкле ситуациядә кулланып, тестка җавап бирә белү.

Бүлектә укылган әсәрләрне истә калдыру.

Экологик тәрбия

бирү.

Төркемнәрдә эшләү, викторина сораулары, мөстәкыйль эш.

. БСҮ Хикәя язабыз

12.01

Акыл — тузмас кием, белем — кипмәс кое

Күп укыган —
күп белер.

К. Насый-риның «Әбүгали-сина» әсәре.

Үзеңә кирәкле белемне дөрес итеп таба белергә, китапларны теләп укырга күнектерү.

К.Насыйриның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Әбүгалисина» әсәрен өйрәнү.

Белемгә омтылыш тәрбияләү.

13.01

Күп укыган —

күп белер.

К.Насыйри-

ның «Әбүгалиси-на» әсәре,

«кыйсса» төшенчәсе.

География,

биология,

тарих фәннәре

белән бәйләп

аңлату.

К.Насыйриның «Әбүгалисина» әсәрен өйрәнү.

Белемнең, акылның тормышта төп рольне уйнавына төшендерү.

19.01

Ни чәч-

сәң —

шуны

урыр-

сың.

К.Насыйри-ның «Әбүгали-сина» әсәре,

К.Насыйри музейлары.

Укучылар-ны музейлар белән таныштыру, кызыксындыру.

К.Насыйриның Казандагы һәм Олы Ачасыр авылындагы музейлары белән таныштыру, «кыйсса» төшенчәсе белән танышу.

Белем алырга, кешеләргә файда китерергә, игелекле булырга омтылыш тәрбияләү.

Сүзлек белән эш, парлап сөйләшү, мөстәкыйль укып, төп мәгълүматны аңлау, дәреслек, дәфтәр белән эш, презентация карау, фикер алышу.

20.01

Тырышкан — табар, ташка кадак кагар.

Г.Сабитов иҗаты, «Чүкеч» хикәясе,

«хикәяләү» төшенчәсе.

Хикәядә очрый торган яңа сүзләрне (эш кораллары атамаларын) тормыш белән бәйләп истә калдыру.

Г.Сабитов турында белешмә бирү,

«Чүкеч» хикәясен өйрәнү,

«хикәяләү» төшенчәсе белән танышу.

Хезмәт тәрбиясе бирү, җаваплылык хисләре, һәр эшне ахырына кадәр җиткерә белү теләге тәрбияләү.

Язучы тормышы белән танышу, презентация карау, инструмент исемнәрен истә калдыру, дәреслек, дәфтәр белән эш, парларда сөйләшү.

26.01

37,

Эшләгә-

нең — кешегә, өйрәнгә-

нең —

үзеңә. Егет кеше-
гә җитмеш төрле һө-нәр дә аз.

А.Алиш иҗаты,

«Әни ялга киткәч»

хикәясе,

«хикәяләү-че» төшен-чәсе.

Төрле ситуациядә югалып калмас-ка кирәклеген аңлату.

А.Алиш турында белешмә бирү, «Әни ялга киткәч» хикәясен өйрәнү, «хикәяләүче»

теоретик төшенчәсен истә калдыру.

Укучыларга хезмәт тәрбиясе бирү.

Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, яңа сүзләрне төрле фигыль формаларына кую, җөмләләр төзү, план төзү, укыганны гади җөмләләр белән кыскача сөйли белү.

27.01

2.02

39,

Эш кеше-

не тәрбия-ли, ялкау-лык —
боза. Ялган әйткән —
тотылыр...

Ф.Яруллин иҗаты,

«Кояштагы тап» хикәясе,

«притча» төшенчәсе.

Җаваплылык хисләре, һәр эшне ахырына кадәр җиткерә белү теләге тәрбияләү.

Ф.Яруллин турында белешмә бирү, «Кояштагы тап» хикәясен уку, «притча» төшенчәсен истә калдыру.

Әниләргә карата шәфкать-лелек, хөрмәт хисләрен үстерү.

Презентация ярдәмендә язучы тормышы белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, хронологик таблица тутыру, план төзү.

3.02

9.02

Иң элек син Кеше бул, балам!

Г.Зәйнашева

иҗаты, «Кем булырга»

шигыре.

Төрле һөнәрләр, аларның үзенчәлекләре турында мәгълүмат бирү.

Г.Зәйнашева турында белешмә бирү, «Кем булырга?» шигырен өйрәнү.

Тормышта үз урыныңны, һөнәреңне, аңа ирешү юлларын табарга омтылыш тәрбияләү.

Шагыйрәнең тормыш юлы белән танышып, хронологик таблица тутыру, шигырьне тыңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча уку, сайлап уку, яңа сүзләрне өйрәнү, парлап сөйләшү, бер һөнәр турында сөйләү.

Проект.

10.02

Сәйдәш-

нең юл башы.

М.Латыйфул-линның «Сәйдәшнең юл башы» хикәясе,

«биографик әсәр» төшенчәсе.

Укучыларга төрле һөнәр сайлау юлларын аңлату.

М.Латыйфуллинның «Сәйдәшнең юл башы» өзеген уку, «биографик әсәр» төшенчәсе белән танышу.

Яңалыкка омтылу, һәрнәрсәне белергә теләү хисе тәрбияләү, милли горурлык хисләре формалаштыру.

Презентация ярдәмендә язучы тормышы белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү.

16. 02

Моңнар чишмәсе

Салих

Сәйдә-

шев.

С.Сәйдәшев иҗаты.

Җыр, музыка сәнгатенә мәхәббәт тәрбияләү.

С.Сәйдәшевның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү.

Төбәгебезнең күренекле шәхесләре белән горурлану хисләре уяту.

Презентация карау, композитор турында музыка дәресендә алган белемнәрне яңа мәгълүмат белән тәңгәлләштерү, дәреслек, дәфтәр белән эш, музыка тыңлау, фикер алышу, парлап сөйләшү.

17.02

Син башкаларга үрнәк-

ме?

Р.Фәйзуллин

иҗаты, «Бердән-

бер» шигыре.

Төрле яклап үз сәләтләрен үстерүгә омтылыш тәрбияләү.

Р.Фәйзуллин турында белешмә бирү, «Бердәнбер» шигырен уку, анализлау.

Әти-әни, туган ил алдында җаваплылык хисләре, ватанпәрвәрлек тәрбияләү.

Язучы иҗаты белән танышу, шигырьне тыңлап аңлау, чылбыр буенча сәнгатьле уку, сайлап уку, дәреслек, дәфтәр белән эш, төркемнәрдә фикер алышу.

23.02

БСҮ. Хикәя сөйләү.Йомгак-лау, кабатлау.

К.Насыйри,

Г.Сабитов,

А.Алиш,

Г.Зәйна-шева,

С.Сәйдәшев,

Р.Фәйзуллин

әсәрләре.

Укылганны искә төшереп, гомумиләштерә белү,

командада эшли белү.

Бүлектә өйрәнгән язучы, шагыйрьләр турында иң төп мәгълүматны белү, әсәрләрен хәтердә ныгыту.

Һөнәр сайлауга, тормышта урыныңны табуга дөрес караш тәрбияләү.

Язучыларның портретлары белән эш, викторина сорауларына төркемләп, парлап җавап эзләү, мөстәкыйль эш.

БСҮ Хикәя сөйләү

24.02

Илдә илле дустың булсын

Туган туганга кирәк.

Дәрдемәнд иҗаты, «Ике туган» әсәре.

Сәламәт яшәү рәвеше турында мәгълүмат бирү.

Дәрдемәнднең тормыш юлы белән танышу, әсәрне уку.

Әхлак тәрбиясе бирү,

сәламәт яшәү рәвеше турында мәгълүмат бирү.

2.03

Туганнар белән яшәү күңелле.

Дәрдемәнд иҗаты, «Ике туган» әсәре.

Бирелгән текст буенча план төзи белү.

Дәрдемәнднең тормыш юлы турында белү, сәнгатьле уку күнекмәләре үстерү.

Әхлак тәрбиясе бирү.

Хикәяне рольләргә бүлеп уку, рәсемгә карап сайлап уку, өлешләргә бүлү, план төзү, план буенча кыскача эчтәлекне сөйләү.

3.03

Шагыйрь үткән юл.

Һ.Такташ иҗаты, «Мокамай» поэмасы.

Тарихтан Һ.Такташ яшәгән чор турында мәгълүмат бирү.

Һ.Такташ турында мәгълүмат бирү, «Мокамай» поэмасы белән таныша башлау.

Туган якның

кадерле, онытылмас икәнен аңлату.

Презентация ярдәмендә шагыйрь тормышы, ул яшәгән чор белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, сәнгатьле уку.

9.03

49,

Әкият-

тәге ике бала кебек...

Һ.Такташ иҗаты, «Мокамай» поэмасы,

«поэма» төшенчәсе.

Һәр кеше тормышын-да хатирәләр барлыгы, аларның нинди булуының кешенең үзеннән торуы турында аңлау.

Поэма турында теоретик төшенчә белән танышу, «Мокамай» поэмасын уку, аңлау.

Чын дуслык кадере, ялгыш адым ясамаска

кирәклек турында аңлату.

Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, поэманы тыңлау, аңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, поэмага анализ ясау.

10.03

16.03

50,

Бәхетне, шатлыкны

сакларга кирәк.

Р.Харис иҗаты,

«Серле алан» пьесасы, «диалог»,
«монолог»,

«символик
образ» тө-шенчәләре.

Укыганны гомумиләш-терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү.

Р.Харис иҗаты белән танышу, пьесаны укып, нәтиҗә ясау, «диалог», «монолог» төшенчәләрен әдәби термин буларак истә калдыру.

Үзләре өчен, әйләнә-тирә өчен җаваплылык хисләре тәрбияләү.

Ишетеп аңлау, рольләргә бүлеп уку, әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне табу, әдәби әсәр турында фикер алышу, Р.Харисның рәсемнәре буенча җөмләләр төзү.

17.03

6.04

Дус булуга ни җитә.

Э.Шәрифул-лина иҗаты, «Дуслык,

чын дус-

лык» шигыре.

Шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысулларын өйрәнү.

Э.Шәрифуллина иҗаты турында мәгълүмат бирү, дуслык турында шигырьне уку, сөйләм телен үстерү.

Дуслыкның кеше өчен мөһимлеген аңлату.

Шагыйрә турында белешмәне уку, сораулар төзү, сорауларга җавап бирү, шигырьне тыңлау, тәрҗемә итү, сәнгатьле уку, сайлап уку, биремнәр үтәү, ятлау.

Дуслык булса, яшәр тынычлык.

Ш.Галиев иҗаты,

«Дуслык балы» шигыре.

Әдәбият теория-се, җыр, рәсем белән бәйләнеш табу.

Ш.Галиевнең иҗатын, тормыш юлын белү, сәнгатьле уку күнекмәләре үстерү.

Поликультуралылык, толерантлык хисләре тәрбияләү.

Парлап сөйләшү, шигырьне тыңлап аңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, шигырьгә анализ ясау, төрле милләт кешеләренең киемнәре, теле, йолалары турында сөйләшү.

7.04

БСҮ. Сочинение язу

Кабатлау, йомгаклау.

Дәрдемәнд,

Һ.Такташ,

Р.Харис,

Ш.Галиев,

Э.Шәрифул-лина әсәрләре.

Укыганны искә төшереп, гомумиләштерә белү,

командада эшли белү.

Бүлектә өйрәнгән язучы, шагыйрьләр турында иң төп мәгълүматны белү, әсәрләрен хәтердә ныгыту.

Туганнар, яшьтәшләр, төрле милләтләр, илләр арасында

дуслыкны аңлау, дус яшәүгә омтылыш тәрбияләү.

Төркемнәрдә эшләү, викторина сораулары, мөстәкыйль эш.

БСҮ Сочинение

«Дуслык»

13.04

Көлке көлә килә...

Шәүкәт Галиев —
юмор остасы.

Ш.Галиевнең «Курыкма, тимим!», «Атлап чыктым Иделне» шигырьләре.

Елга башланган җир турында белү.

Ш.Галиевнең юмористик шигырьләре белән танышу,

шигырьгә анализ ясау, сәнгатьле уку күнекмәләрен үстерү.

Экологик тәрбия бирү.

14.04

Ике ти-ен — зур акчамы?

Ф.Шәфигул-

лин иҗаты, «Ике тиен

акча» хикәясе.

Укылган әсәрне бүгенге көн, көндәлек тормыш белән бәйләнештә күзаллый белү.

Ф.Шәфигуллин тормышы, иҗаты белән танышу, юмор аша язучы әйтергә теләгән фикерне табу.

Әхлак тәрбиясе бирү.

Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, яңа сүзләрне төрле фигыль формаларына кую, җөмләләр төзү.

20.04

Акбай белән Карабай.

Ф.Шәфигул-лин иҗаты,

«Акбай белән Карабай» хикәясе.

Көндәлек тормышка юмор белән карый белергә өйрәнү.

«Акбай белән Карабай» хикәясен уку, юмор аша язучы әйтергә теләгән фикерне табу.

Әхлак тәрбиясе бирү.

Хикәяне уку, төп эчтәлекне аңлау, фикер алышу, парлап сөйләшү, фигыльләрне, сыйфатларны табу, алар белән җөмләләр төзү, төп геройларны сурәтләү, план төзү, план буенча сөйләү.

21.04

Шаянлык файдасы.

В.Радловның «Шаян кеше» хикәясе.

Галим В.Радлов турында мәгълүмат бирү.

Хикәяне уку, сөйләм телен үстерү.

Күп телләр белергә омтылыш, чит телләргә ихтирам тәрбияләү.

Язучы тормышы белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, эчтәлекне берничә җөмлә белән сөйләү.

27.04

Кабатлау, йомгаклау.

Ш.Галиев,

Ф.Шәфигул-лин,

В.Радлов, Г.Остер әсәрләре.

Белгәннәрне кирәкле ситуациядә кулланып, тестка җавап бирә алу.

Бүлектә укылган әсәрләрне истә калдыру.

Әхлак тәрбиясе

бирү.

Язучыларның портретлары белән эш, викторина сорауларына төркемләп, парлап җавап эзләү, мөстәкыйль эш.

Тест.

28.04

Һәр фасылың гүзәл, табигать!

Җәйге иртә.

Р.Әхмәтҗа-новның «Иртә әле...» шигыре,

«пейзаж» төшенчәсе.

Рәсем сәнгатендә пейзаж белән әдәбияттагы «пейзаж» төшенчәсен бәйләнештә күзаллау.

Р.Әхмәтҗанов турында мәгълүмат, «Иртә әле...» шигырен укып аңлау, «пейзаж» төшенчәсен белү.

Табигатьнең матурлыгын күрергә өйрәтү, экологик тәрбия бирү.

Шагыйрьнең тормыш юлы белән танышып, хронологик таблица тутыру, шигырьне тыңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча уку, сайлап уку, яңа сүзләрне өйрәнү, парлап сөйләшү.

4.05

Дөнья матур булсын өчен, әни кирәк.

Г.Рәхимнең «Апрель» хикәясе,

«портрет» төшенчәсе.

Рәсем сәнгатендә портрет белән әдәбияттагы «портрет»

төшенчәсен чагыштыру.

Г.Рәхим турында белү, хикәяне укып аңлау, «портрет» төшенчәсен белү, сәнгатьле уку күнекмәләрен үстерү.

Әниләргә ихтирам

хисләре тәрбияләү.

5.05

63,

64,

Көтеп алган Сабантуй.

Г.Бәширов-ның «Язгы сабан туйлары» әсәре.

Төрле бәйрәмнәр-нең (бу очракта Сабантуй мисалында) тарихы белән кызыксыну.

Г.Бәширов турында белү, «Язгы сабан туйлары» өзеген укып аңлау, сөйләм телен үстерү.

Халыкның гореф-гадәтләре, йолаларына ихтирам тәрбияләү.

Яңа сүзләрне язу, эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәр, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, план буенча гади җөмләләр белән сөйләү.

11.05

12.05

Сабан-
туй — картиналарда.

Л.Фәттахов-ның «Сабантуй» картинасы.

Рәсем сәнгате белән әдәбиятның бәйләнеше.

Рәссам Л.Фәттахов, аның картинасы турында белү, сөйләм телен үстерү.

Халыкның гореф-гадәтләре, йолаларына ихтирам тәрбияләү.

Рәссам турында уку, презентация карау, картинаны карау, фикер алышу, сораулар төзү, сорауларга җавап бирү, картинаны сурәтләп сөйләү, парлап сөйләшү.

18.05

«Сабантуй» дигән журнал бар.

«Сабантуй» журналы.

Командада эшләргә, проект эше башкарырга өйрәнү.

«Сабантуй» журналы белән таныштыру, сөйләм телен үстерү.

Татар телен өйрәнүгә карата кызыксыну тудыру, татарча журналдан мәгълүмат сайлый белү.

Журнал тарихына, аның Интернеттагы сайтына күзәтү ясау, журнал саннары белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, бер сан белән таныштыру өчен, төркемнәрдә эшне бүлешү, әзерләнү.

Проект.

19.05

«Сабантуй» журналы бездә кунакта.

«Сабантуй» журналы.

Командада эшләргә, проект эше башкарырга өйрәнү.

«Сабантуй» журналы белән таныштыру, язма сөйләм телен үстерү.

Актив яшәү рәвеше турында аңлату.

Әзерләгән чыгышларны тыңлау — проект яклау, журналга хат язу.

25.05

69,

Еллык контроль эш. Кабатлау, йомгаклау.

Соңгы бүлектә үтелгәннәр + ел дәвамында өйрәнелгән әсәрләр.

Өйрәнгәннәрне гомумиләштерә, нәтиҗә ясый белү.

Әдәби әсәрләрне, теоретик төшенчәләрне аңлап истә калдыру.

Әдәбият белән кызыксындыру, тормыш белән бәйләнешне аңлау.

Тест, «Тапкырлар, зирәкләр клубы», викториналар, музейларга экскурсияләр, китапханәдән җәйге каникулга китап алу.

Контроль тест

26.05

Курс темаларының эчтәлеге

I бүлек. Мифлардан чынбарлыкка.

Халык авыз иҗаты.

Фольклор – халыкның коллектив иҗат җимеше. Анда халыкның теләк-омтылышының чагылышы. Фольклорның вариантлы булуы. Фольклор әсәрләренең жанрларын гомуми күзаллау. Балалар фольклоры (бишек җырлары, табышмаклар, тизәйткечләр, мәкальләр һ.б.). Башка халык авыз иҗаты белән чагыштыру.

Әдәбият теориясе. Фольклор. Халык авыз иҗаты.(1 сәгать)

Мифлар. Татар халык мифлары.

Мифлар – кешеләрнең дөньяны фантастик аңлавы. Мифик геройлар турында төшенчә. Миф белән әкиятнең аермасы. Рус, грек мифлары белән чагыштыру. «Шүрәле», «Шүрәлене ничек алдарга?» «Су иясе», «Өй иясе», «Дедал белән Икар» мифлары. Мифларны өйрәнгән галимнәр. Язучылар иҗатында мифик геройлар. Рабит Батулланың “Албасты” пьесасы.

Әдәбият теориясе. Миф.Мифик геройлар.(3 сәгать)

Мәкальләр һәм әйтемнәр.

Мәкальнең акыл бирү, сөйләмне матурлау өчен кулланылуы. Мәкальләрнең тематикасы. Әйтемнең күчерелмә мәгънәдә кулланылган, сөйләмнең эмоциональ көчен арттыра торган жанр булуы. Мәкаль белән әйтемнең аермасы. Татар мәкальләре һәм әйтемнәренең русча эквивалентлары.

Әдәбият теориясе. Мәкаль, әйтем.(1 сәгать)

II. Халык моңнары: җырлата да, елата да...

Халык җырлары.

Халык җырларының авторы халык булуы. Аларның вариантлылыгы. Халык җырларының жанрлары. Йола җырлары, аларның килеп чыгу үзенчәлеге. Йола бәйрәмнәреннән Сөмбелә бәйрәме. Чуваш халык бәйрәме Чуклеме. Тарихи җырлар. “Көзге ачы җилләрдә” җыры. Уен җырлары. “Кәрия-Зәкәрия” җыры.

Әдәбият теориясе. Халык җырлары. Халык җыры жанрлары. Йолалар, йола җырлары. Тарихи җырлар. Уен җырлары.(3 сәгать)

Шигърияттә халык көе.

Шагыйрьләрнең кайбер шигырьләре халык тарафыннан көйгә салынуы. Г.Тукайның “Туган тел” шигыре. Аның төрле телләргә тәрҗемә ителүе.

Г.Тукайның “Туган авыл” шигыре. Аның дә халык җыры кебек яратып җырлануы, киң таралган булуы. Композитор А.Монасыйпов турында кыскача белешмә. Кешенең балачагы үткән туган якның кадере.

Әдәбият теориясе. Автор җырлары.(1 сәгать)

Татарстан Республикасы гимны.

Гимнның дәүләт символы булуы. Гимн уйнала торган очраклар. Гимнны тыңлау тәртибе. Татарстан Республикасының Дәүләт гимны авторлары Р.Байтимеров, Р.Яхин. Гимн текстының эчтәлеге, көе.

Әдәбият теориясе. Гимн.(1 сәгать)

Җырны башкаручы – җырчы.

Җырның яшәвендә башкаручының роле. Җырчы Р. Ваһапов – милли профессиональ эстрадага нигез салучы.

Әдәбият теориясе. Профессиональ җырчы.(1 сәгать)

III. Кадерле син, кеше-туганым!

Нәкый Исәнбәт. Язучы турында кыскача белешмә.

“Өч матур сүз” шигыре. Әти-әни, туган илнең кадере. Шигырьдәге лирик герой. Шигырьнең диалог формасында язылуы. Шигырьнең Г.Тукайның “Туган тел” шигыре белән аваздашлыгы.

Әдәбият теориясе. Лирик герой. Сынландыру.

Мәҗит Гафури. Әдип турында кыскача белешмә. Рус мәсәлчеләре белән чагыштырып өйрәнү.

«Әтәч белән Сандугач» мәсәле. Мәсәлдә туган җир кадере темасының дәвам итүе. Ирек, кеше өчен ирек кадере турында белешмә. Мәсәлдә сынландыру алымы. Мәсәлнең морале.

“Ана” шигыре. Шигырьдә ана өчен бала, бала өчен ана кадере. Н.Исәнбәт шигырьләре белән аваздашлыгы. Бишек җырларының әһәмияте турында мәгълүмат.

Әдәбият теориясе. Мәсәл. (2 сәгать)

Габдулла Тукай. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат.

“Шүрәле” әкият-поэмасы. Әкият-поэмада кеше һәм табигать мөнәсәбәтләре, туган авыл табигатенең матурлыгы. Шүрәле мифик образы. Әсәрдә егет һәм Шүрәле образларының бирелеше, аларга салынган мәгънә. Г.Тукай әкиятләренә иллюстрацияләр авторы – Байназар Әлменов. (3 сәгать)

Фәрит Яруллин. Композитор турында белешмә.

“Шүрәле” балеты. Г.Тукайның «Шүрәле» әкият-поэмасына балет язылу. Балет авторлары Ф.Яруллин, Ә.Фәйзи, Л.Якобсон турында мәгълүмат. Былтыр, Шүрәле образларының бирелеше. Сөембикә образы, аңа салынган мәгънә.

Әдәбият теориясе. Балет. (1 сәгать)

Муса Җәлил. Шагыйрьнең тормыш юлы, сугыш чоры иҗаты, “Моабит дәфтәрләре” турында мәгълүмат. М.Җәлилнең музей-квартирасы.

“Чәчәкләр” шигыре. Шигырьнең язылу урыны, вакыты. Шигырьдәге символлар. Ччәкләрнең матурлык һәм үлемсезлек символы буларак бирелүе. Туган илне ярату, туган илне саклау идеясе.

Әдәбият теориясе. Символ, строфа. (2 сәгать)

Әмирхан Еники. Әдип турында кыскача белешмә.

“Туган туфрак” хикәясе. Әсәрнең төп идеясе. “Нигез”, “туган туфрак” төшенчәләре. Авыл табигатенең, авыл халкының бирелеше. Хикәядәге символлар. Клараның эчке кичерешләре. Авыл проблемалары. (4 сәгать)

IV. Энҗе карлар явып үткән...

Галимҗан Ибраһимов. Әдип турында кыскача белешмә.

“Кар ява” хикәясе. Кышкы табигать, кар яву күренешенең тасвирлануы. Хикәядә чагыштырулар. (1сәгать)

Кави Нәҗми. Шагыйрь турында кыскача белешмә.

“Кызыклы хәл” шигыре. Шигырьдә Вилдан белән булган хәлнең бирелеше. Строфа, рифмалар. Эчтәлекне ике өлешкә бүлеп карау мөмкинлеге. Шигырьдәге юмор. (1сәгать)

Мәрзия Фәйзуллина. Тормыш юлы, иҗаты турында кыскача белешмә.

“Чыршының күлмәкләре” шигыре. Шигырьнең эчтәлеге, поэтик яңгырашы. Чагыштырулар, сынландыру. Шигырьдә күтәрелгән экология проблемасы. (1сәгать)

Резеда Вәлиева. Шагыйрә турында кыскача мәгълүмат.

“Нәни чыршы” шигыре. Шигырьнең эчтәлеге, кулланылган троплар. Шигырьдә күтәрелгән проблема. (1сәгать)

Туфан Миңнуллин. Тормыш юлы турында мәгълүмат (5 сыйныфта үткәннәргә өстәмә).

“Акбай һәм Кыш бабай” пьесасы. Пьесада Яңа ел бәйрәменә әзерлекнең бирелеше. Кыш бабай белән Кар кызы теләкләре. Яңа ел белән котлау сүзләре. (1 сәгать)

V. Акыл — тузмас кием, белем — кипмәс кое.

Каюм Насыйри. Әдип турында кыскача белешмә. Аның энциклопедист галим булуы. Казандагы һәм Яшел Үзән районындагы музейлары.

“Әбүгалисина” кыйссасы. Әбүгалисина һәм Әбелхарис образлары. Аларның белемгә омтылышлары, белем өйрәнүдәге тырышлыклары. Белемнең файдасы. Әбүгалисинаның ярлы егеткә, Әбелхарисның патшага булышуы. Туганлык һәм көнчелек хисләре. Әбүгалисинаның галим булып танылуы.

Әдәбият теориясе. Кыйсса. (3 сәгать)

Габделхәй Сабитов. Язучы турында кыскача белешмә.

“Чүкеч” хикәясе. Язучының әйтергә теләгән фикере. Хикәядә малай һәм ата образлары. Әсәрдә искә алынган эш кораллары.

Әдәбият теориясе. Хикәяләү. (1 сәгать)

Абдулла Алиш. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат.

“Әни ялга киткәч” хикәясе. Хикәянең төп идеясе. Малайның яңага омтылышы, эшчәнлеге. Малайның өйдә башкарган эшләре. Малайның эшкә өйрәнүе турындагы мәкальләр.

Әдәбият теориясе. Хикәяләүче. (2 сәгать)

Фәнис Яруллин. Әдип турында кыскача белешмә.

“Кояштагы тап” хикәясе. Әсәрнең төп идеясе. Малай һәм ана образлары. Хикәядә ялганның, ялкаулыкның фаш ителүе. Яманлыкның эзе калуы.

Әдәбият теориясе. Притча. (2 сәгать)

Гөлшат Зәйнашева. Шагыйрә турында кыскача мәгълүмат.

“Кем булырга?” шигыре. Шагыйрәнең әйтергә теләгән фикере. Шигырьдә әйтелгән һөнәрләр. Һөнәр сайлауның мөһимлеге.

Мәгъсүм Латыйфуллин. Язучы турында кыскача белешмә.

“Сәйдәшнең юл башы” хикәясе. Салих Сәйдәшевның һөнәр сайлавында зур роль уйнаган вакыйга. Танылган кешеләрнең төрле һөнәрләр турында уйланулары. С.Сәйдәшевның тормышына йогынты ясаган шәхесләр.

Әдәбият теориясе. Биографик әсәр. (1 сәгать)

Салих Сәйдәшев. Композиторның тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. С.Сәйдәшев исемендәге Зур концерт залы, музее, һәйкәле. (1 сәгать)

Равил Фәйзуллин. Шагыйрь турында кыскача мәгълүмат.

“Бердәнбер” шигыре. Шигырьнең төп идеясе. Бердәнбер сүзенең мәгънәсе. Шигырьнең төзелеше. (1 сәгать)

VI. Ил өстендә илле дустың булсын.

Дәрдемәнд. Әдип турында кыскача белешмә.

“Ике туган” хикәясе. Хикәянең эчтәлеге. Туганлык мөнәсәбәтләренең бирелеше. Әтәч белән тавыкның кешеләштереп (персонификация) бирелүе. Сәламәт булуның, куркынычсызлыкның элементар кагыйдәләре. (2 сәгать)

Һади Такташ. Шагыйрь, аның балачагы турында мәгълүмат.

“Мокамай” поэмасы. Поэманың эчтәлеге. Мокамай образының прототибы. Поэмада кулланылган сурәтләү чаралары. Тормыштагы ялгыш адымның һәлакәткә илтүе. Шагыйрьнең дуслык хисләренә тугрылыгы. Поэмадагы символлар.

Әдәбият теориясе. Поэма. (3 сәгать)

Ренат Харис. Әдип турында кыскача белешмә. Аның төрле яклы иҗаты.

“Серле алан” пьесасы. Пьесаның эчтәлеге. Малайлар, карт образлары. Пьесадагы символик образлар. Ваемсызлык нәтиҗәләре. Бәхет, тынычлык өчен һәр кешенең җавалылыгы.

Әдәбият теориясе. Символик образ. Диалог. Монолог. (2 сәгать)

Эльмира Шәрифуллина. Шагыйрә турында кыскача мәгълүмат.

“Дуслык, чын дуслык!” шигыре. Шигырьнең эчтәлеге, төзелеше. Дуслыкның көче турында уйлану. (1 сәгать)

Шәүкәт Галиев. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат.

“Дуслык балы” шигыре. Шигырьнең эчтәлеге. Шигырьдә күтәрелгән милләтара дуслык, толерантлык проблемалары.

Шигырьнең строфалары, рифмалары, троплар. (1 сәгать)

VII. Көлке көлә килә...

Шәүкәт Галиев. “Курыкма, тимим”, “Атлап чыктым Иделне” шигырьләре. Шигырьләрнең эчтәлекләре. Һәр шигырьдәге юмор. (1 сәгать)

Фаил Шәфигуллин. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат.

“Ике тиен акча” хикәясе. Хикәянең эчтәлеге. Марат образы. Хикәядәге юмор. Язучының юмор аша әйтергә теләгән фикере. (1 сәгать)

VIII. Һәр фасылың гүзәл, табигать!

Роберт Әхмәтҗанов. Шагыйрь турында кыскача мәгълүмат.

“Иртә әле...” шигыре. Шигырьдә табигать тасвиры. Кулланылган әдәби алымнар. Туган ил кадере.

Әдәбият теориясе. Пейзаж. (1 сәгать)

Гәрәй Рәхим. Шагыйрь турында кыскача мәгълүмат.

“Апрель” хикәясе. Әсәрнең эчтәлеге. Төп идеясе. Хикәядәге чагыштырулар. Автор игътибарны юнәлткән табигать кануны.

Әдәбият теориясе. Портрет. (1 сәгать)

Гомәр Бәширов. Язучының тормыш юлы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат.

“Туган ягым – яшел бишек” повестеннән өзек. Сабантуй турындагы өзекнең эчтәлеге. Сабантуй бәйрәменең тасвирлап бирелеше. Көрәшче егетләр, Хәкимҗан образлары. Сурәтләү чаралары. Сабантуй бәйрәме тарихы. (3 сәгать)

Лотфулла Фәттахов.

Рәссамның тормышы, иҗаты турында кыскача мәгълүмат. “Сабантуй” картинасында сурәтләнгән табигать, авыл кешеләре. (1 сәгать)

Балалар өчен чыга торган газета-журналлар.

“Сабантуй” журналы. Журнал басылып чыгу тарихы. Журнал рубрикалары. Мәкаләләрнең эчтәлеге. ( 2 сәгать)

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:

– Уен җырлары.

– Татарстан Республикасы Дәүләт гимны.

– Н.Исәнбәт “Өч матур сүз”.

– М.Җәлил “Чәчәкләр” (өзек).

– Р.Вәлиева “Нәни чыршы”.

– Э.Шәрифуллина “Дуслык, чын дуслык!”.

– Г.Морат “Сабан туе”.

Өстәмә уку өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр: (укытучы сайлавы буена)

– «Су иясе», «Өй иясе», «Дедал белән Икар», “Албасты” мифлары.

– Батулла. “Албасты” пьесасы.

– “Әпипә” җыры.

– Г.Тукай. “Туган тел” җырының башка телләргә тәрҗемәсе.

– Н.Исәнбәт. “Туган ил” шигыре.

– И.Крыловның “Ат белән Эт”, Г.Шамуковның “Арыслан белән Куян” мәсәлләре.

– Г.Морат. “Чит тел”, “Сабан туе” шигырьләре.

– М.Җәлил “Тик булса иде ирек” шигыре.

– И.Юзеев “Бакчачы турында баллада” поэмасы.

– Г.Хәсәнов “ Иң кыен вакыт – шул...” хикәясе.

– Н.Арсланов “ Минем кунагым” шигыре.

– Л.Шагыйрьҗан “Ап-ак икән эзләрем” шигыре.

– Йолдыз “Китапханәдәге бәхәс” шигыре.

– Җ.Дәрзаман “Бүләк” шигыре.

– Н.Измайлова “Кеше турында – кешегә” шигыре.

– Ф.Яруллин “Тугры дус” шигыре.

– Н.Дәүли “Салих Сәйдәшев пианиносы шигыре.

– Н.Сладков “Дуслар-ахирәтләр” әкияте.

– Ф.Шәфигуллин “Акбай белән Карабай” хикәясе.

– Г.Остер “Серне ачты” хикәясе.

– Н.Мадьяров “Урман аланына баргач” шигыре.

– Г.Рәхим “Беренче күкрәү” шигыре.

– Б.Рәхмәт “Сабан туенда” шигыре.

Кушымта

6 нчы сыйныф Кереш контроль эш

Сүзләрне тәрҗемә ит.

Иностранный язык-

Города Татарстана-

Выходной день- День рождения-

Короткие ночи-

Дөрес тәрҗемәне тап.

Уртасында

а) около; б) посередине; в) напротив

аның өстәлендә

а) на моем столе; б) на его столе; в) на твоем столе

3. Дөрес вариантны тап.

Укытучы хаталарны__________ төзәтә.

а) бетергеч белән; б) кызыл каләм белән; в) линейка белән

4.Кушымчаларны өстәп яз.

Мин ярдәмне һәрвакыт дустым__ сорыйм.

Минем көндәлегем синеке__ чистарак.

Песи баласы__ сөт эчәсе килә.

Без 6нчы класс__ укыйбыз.

5.Хәрефләрне яз.

Өлк_н _йб_т

Ярд_мч_л рөхс_т

Ис_нл_ш_ т_брик

6. Өчпочмакны ничек пешерәләр? Җөмләләрне дөрес тәртиптә языгыз.

1Суга май, йомырка, тоз, он салып, камыр басабыз.

2Эчлекне салып, өчпочмаклар ясыйбыз.

3Ит, суганны турап, эчлекне ясыйбыз.

4Камырны кисәкләргә бүләбез һәм җәябез.

5Әзер өчпочмакларны духовкага куябыз.

6Өчпочмакларны 40-45 минут пешерәбез.

7..Русча языгыз.

Көн җылына—

Кояш җылыта—

Тест

Ш. Галиев кем ул?

а) шагыйрь;

ә) прозаик;

б) драматург.

2. Ул ничәнче елда туган?

а) 1930;

ә) 1956;

б) 1928.

3. Кайсы шигырь Ш. Галиевнеке?

а) “Мокамай”;

ә) “Дуслык, чын дуслык”;

б) “Дуслык балы”.

4. Ш. Галиевның исем-фамилиясе кайсы җавапта транскрипция билгеләре белән дөрес күрсәтелгән?

а) [Шәүкәт Ғәлийэф];

ә) [шәүкәт галийэф];

б) [шәwкәт ғәлийэф].

5. Ул эшләгән журнал?

а) “Чаян”;

ә) “Казан утлары”;

б) “ Идел”.

6. Фаил Шәфигуллин

а) шагыйрь

ә) драматург

б) прозаик

С. Республикада нинди милләт вәкилләре яши? Шулар турында белгәннәреңне яз.

Еллык контроль эш

1.“Дуслык балы” шигыренең авторы

а) Г.Тукай

б) Б.Рәхмәт

в) Ш. Галиев

2. Салих Сәйдәшев кем ул?

а) шагыйрь

б) композитор

в) җырчы

3. “ Моабит дәфтәре” шигырьләр җыентыгының авторы

а) М.Җәлил

б) Г.Тукай

в) Ш.Галиев

4. Абдулла Алиш әсирлектә кем белән очраша?

а) Г.Тукай

б) Ш.Галиев

в) М.Җәлил

5. “Акбай һәм Кыш бабай” пьесасында авыл этенең исеме

а) Дүрткүз

б) Тәмлетамак

в) Актәпи

6. Дөрес җавапны табыгыз.

Зур концерт залы кем исемен йөртә?

а) С. Сәйдәшев

б) М. Җәлил

в) Г. Тукай

7. Автором стихотворения “Мокамай” является:

а) А.Алиш

б) Ф. Кәрим

в) Һади Такташ

8.Ренат Харис -

а) артист

б) җырчы

в)шагыйрь

9. Татарстан Дәүләт гимнының сүзләрен кем язган? (1 балл)

А) Р. Байтимеров

Б) И.Юзеев

В) Р.Әхмәтҗанов

10. Татарстан Дәүләт гимнының музыкасын кем язган? (1 балл)

А) С.Сәйдәшев

Б) Р.Яхин

В) С.Садыйкова

С.Что ты скажешь в следующих ситуациях?

1) Вы собираетесь на Сабантуй. Ваша подруга не хочет идти. Убедите её, что на празднике будет весело.

2) Предложите другу спеть песню на татарском языке.

3) Из Турции приехали гости. Они не знают, что это за праздник. Расскажите им.

ӘДӘБИЯТ ИСЕМЛЕГЕ

Укытучы өчен:

1. Әдәбият белеме: Әдәбият белеме сүзлеге. – Казан: Татар.кит.н.шр., 1990. – 238 б.

6. Татар халык әкиятләре. – Казан: Татар.кит.н.шр., 1993. -352 б.

2003.

Укучы өчен:

1. «Татар әдәбияты», Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 6 нчы с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Э.Х.Гыйзәтуллина. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел.

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

1. Программа: Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

2. Дәреслек: Татар теле 6 нчы сыйныф. Хәйдәрова Р.З., Нәҗипова З.Р.. – Казан: “ТАТАРМУЛЬТФИЛЬМ” нәшрияты, 2014.

Эш программасы структурасы.

Татар теленең эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Эш программасының эчтәлеге.

Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуның төп максаты һәм бурычлары.

укучыларның башлангыч мәктәптә үзләштергән белемнәрен һәм сөйләм күнекмәләрен камилләштерү;

татар теленең орфоэпик, орфографик, лексик, грассатик нигезләрен системалы рәвештә үзләштерү;

укучыларның иҗади һәм мөстәкыйль фикерли алу мөмкинлекләрен үстерү, үз фикерләрен дәлилләргә күнектерү;

укучыларда тел сиземләү күнекмәләре булдыру;

татар теленең башка телләр арасындагы урыны, татар дөньясы турында мәгълүмат бирү;

халыкларның үзара аңлашып һәм хезмәттәшлек итеп яшәвенә омтылыш тәрбияләү;

укучыларның татар телен өйрәнүгә ихтыяҗын арттыру.

Белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы.

Тыңлап аңлау. Эчтәлеге һәм күләме ягыннан укучыларның яшь үзенчәлекләренә туры килгән бәйләнешле сөйләмне тыңлап аңлау һәм, үз фикереңне белдереп, төп мәгълүмат турында хәбәр итү; җанлы аралашу барышында сөйләмнең эчтәлегенә төшенү һәм фикер алышуда катнашу.

Сөйләү. Коммуникатив максатларны аңлап, аралашу ситуацияләренә бәйле диалог яки монолог төзү; тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле һәм аңлаешлы монологик сөйләм (тасвирлау, хикәяләү, фикер йөртү) булдыру; татар сөйләм этикасы гыйбарәләреннән файдаланып, әңгәмә кору.

Уку. Танышу, эзләнү, өйрәнү, карап чыгу максаты белән уку төрләреннән файдаланып, аңлап уку һәм кирәкле мәгълүматны табу; укылган текстның эчтәлеген кыскача яки тулы итеп сөйләп бирү; вакытлы матбугат язмаларын аңлап уку.

Язу һәм язма сөйләм. Аралашу темаларына бәйле язма сөйләм булдыру. Диктант язу. Бәйләнешле текстларны рус теленнән татарчага язмача тәрҗемә итү. Рәсми аралашу кәгазьләре (белдерү, хат, тәрҗемәи хәл, гариза) язу.

Укыту планында 6 нчы сыйныфта татар теленә атнага 3 сәгать вакыт бирелә. Программада 102 сәгать каралган.

УКЫТУ ПРЕДМЕТЫНА ГОМУМИ АҢЛАТМА

Татар теле һәм әдәбиятын укыту максатлары

Урта баскычта рус телле балаларга татар теле һәм әдәбиятын укыту максатлары берничә аспектны үз эченә ала: танып белү, үстерү, тәрбия, белем бирү.

Танып белү максатының эчтәлеге

Татарстан Республикасында яшәүче һәр милләт кешесенә, үз халкы тарихыннан тыш, шушы төбәктә төп халык булып саналган татар халкы мәдәниятен, гореф-гадәтләрен, тарихи үткәнен, бүгенгесен, киләчәген белү зарур. Татар халкы белән кулга-кул тотынып яшәргә әзерләнүче һәр кеше бу халыкның бәйрәмнәрен, традицияләрен аңларга, хөрмәт итәргә, әдәбият-сәнгать вәкилләренең иҗади казанышлары белән үзенең рухи үсешен баета алу мөмкинлегеннән файдаланырга тиеш. Программа эчтәлеге телгә өйрәтү процессын бала өчен “башка дөньяга тәрәзә ачу” булырлык һәм шуның аркылы аның үз яшәешен дә тулырак аңлавына ярдәм итәрлек итеп сайланды.

Урта баскычта татар халкының рухи дөньясын чагылдырган, тормыш – көнкүрештәге әхләкый проблемаларны үз эченә алган, укучыларның кызыксынуларына, яшь үзенчәлекләренә туры килгән әдәби әсәрләр белән танышу; Татарстанда яшәүче милләтләр, Татарстанның дәүләт символлары, Татарстанның территориясе, географик урыны; башкалабыз Казанның тарихи үткәне, бүгенге йөзе; татар сәнгатенең төрле тармаклары буенча күренекле шәхесләр турында укучыларның татарча сөйли алулары төп максат итеп куела.

Үстерү максатының эчтәлеге

Шәхеснең белемле булуы, тәрбиялелек һәм аның фикерләү сәләте үсеше дәрәҗәсеннән дә тора. Укыту процессында үстерү, тәрбия максатларын даими күзаллап эшләү – укытуның практик ягы уңышлылыгының алшарты. Балаларның психик үсешен түбәндәге юнәлешләрдә үстерүгә аеруча игътибар бирү таләп ителә:

– фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерләү;

– хәтерне үстерү (ихтыярый, ихтыярсыз), игътибарлылыкны үстерү;

– аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);

– ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне устерү.

Программага сайланган эчтәлек нигезендә сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре буенча да эш оештырганда, бу максатлар беренче планга куела.

Тәрбияви максатның эчтәлеге

Укучыларның тиешле дәрәҗәдәге тәрбиялелегеннән башка укыту процессын оештыру мөмкин түгел. Тәрбия процессы, беренче чиратта, укытуның эчтәлеге һәм методлары белән бәйле. Шуңа күрә программа эчтәлеген сайлаганда, материалның тәрбияви мөмкинлекләрен исәпкә алу мөһим. Эчтәлектә әхлакый проблемалар булган текстлар үзләре үк коммуникатив мотивациягә ия, шунлыктан аралашу ситуациясе булдыру әллә ни кыенлык тудырмый. Башка милләт вәкилләренең күңелен яулардай, аларда гомумкешелек әхлакый сыйфатларны тәрбияләрдәй татар әдәбияты өлгеләре белән таныштыру да шушы ук максатка буйсындырыла, сөйләшү-аралашуга алып чыгуга кулайрак булган әдәби әсәрләр тәкъдим ителә.

Белем бирү максатының эчтәлеге

Укучыларның татар теле буенча лексик, грамматик күнекмәләре филологик белемнәр суммасы дәрәҗәсендә генә калмыйча, ә сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләрендә дә аралашуда кулланырлык дәрәҗәгә җитүе зарур. Ягъни, укучылар, нинди дә булса сүзне, я грамматик категорияне тану, аеру, аңлау, тәрҗемә итү дәрәҗәсендә генә түгел, аларны аралашу максатыннан мөстәкыйль кулланырлык дәрәҗәдә өйрәнергә тиешләр. Шул вакытта гына татар телен дәүләт теле буларак өйрәнү бурычы үтәлә.

УКЫТУНЫҢ ГОМУМИ, ШӘХСИ, МЕТАПРЕДМЕТ НӘТИҖӘЛӘРЕ

Төп гомуми белем бирү мәктәбендә телне гамәли үзләштерү нәтиҗәсендә укучыларда татар теленең күп мәдәниятле дөньядагы роле һәм мөһимлеге турында күзаллаулар формалаша. Татар мәдәниятенең укучылар өчен булган катламы белән танышу башка мәдәнияткә карата ихтирам хисе уята, ягъни укучыларга үз мәдәниятләрен дә тирәнрәк аңларга мөмкинлек бирә, аларда ватанпәрвәрлек хисе уята.

Төп гомуми белем бирү баскычында татар теленә өйрәтүнең программада күрсәтелгән күләмдә гомуми нәтиҗәләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт:

укучыларның коммуникатив компетенциясен (аралашу осталыгын) үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру;
коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват рәвештә арашуның вербаль һәм вербаль булмаган чараларыннан, сөйләм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу;
“Татар теле һәм әдәбияты” предметына карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштергә шартлар тудыру.

Укытуның шәхси нәтиҗәләре

Төп гомуми белем бирү баскычын төгәлләгәндә, укучының үзенә һәм үзенең әйләнә-тирәсендәге кешеләргә, тормыштагы яшәеш проблемаларына карата түбәндәге шәхси кыйммәтләре формалашкан булуы күзаллана:

шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;
әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;
әдәби әсәрләрдәге төрле тормыш ситуацияләренә һәм геройларның гамәлләренә гомүмкешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;
“гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек”, төшенчәләрен кабул итү, “башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык”, “кеше кадерен белү” кебек хисләр формалашу.

Укытуның метапредмет нәтиҗәләре

Танып белү нәтиҗәләре:

фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;
иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;
объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;
төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;
тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;
эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;
уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;
билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;
укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;
ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;
дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;
дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;
әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;
аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);
парларда һәм күмәк эшли белү;
мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;
әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Программа эчтәлеге

№	Сәгать саны	Тема	Лексика	Грамматика
1	21	Яңа уку елы башлана	Яңа уку елы , котлыйм, уңышлар, сәламәтлек, керергә, чыгарга, башлана, тантаналы, яңгырый, котлыйлар, киңәшче, иптәш якынґ,турында, белем, чип-чиста, пөхтә,еш, өй эше, түгәрәк, китапханә,маҗаралы,балчык, кулъязма,гарәп,һәйкәл, кытай, зурлык, авырлык, тарих,тарихчы, тәрҗемә,тәрҗемәче,сүзлек, дәреслек, галим, бөек, хәзинә, аралашу, алыштыра, алмый,бөкләмә, тотма, очрашты, сорады, хәл, саклап тота, ыргытмый, онытмый, хуҗа	Инфинитив Исемнәрнең тартым белән төрләнеше. Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше. Исемнәрнең тартым белән, тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше Исем ясагыч кушымчалар Транскрипция билгеләре. Сүзлекләр. Нинди? Кайда? Ничә? Ничек? Туры сөйләм Җыйнак һәм җәенке җөмләләр Язуда килеш кушымчалары ялгану Бәйлекләр Иялек килеше хәзерге заман хикәя фигыл-нең юклык формасы боерык фигыльнең зат-сан белән төрләнеше
2	17	Без – булышчылар.	Гадел, игътибарлы, алдашмый, яхшылык, эшли, ышана үпкәләде, горур, ачуы килде, оялды, дуслашырлар, гафу үтенер, онытыр, гафу итмәс. өйрәнелгән сүзләрне кабатлау, рөхсәт сорый, рөхсәт итте, төс, буяу, яфрак, кире, авызыңа капма, очлама, онытканмын сындырырсың, яфрак, иптәш, эндәшмәде, шук, үткен, тапкыр, җыйнак, уңган, өлгер, тыйнак, мактанчык,ризыклар, иске, искиткеч, карт, такты, сүзсез, уздырмыйбыз, бераз.	3зат берлек сан хәзерге заман хикәя фигыль.+беләм төзелмәсе. Боерык фигыль+әле төзелмәсе Шарт фиг-не сөйләмдә башка формалардан аера белү. Шарт фигыльнең зат-сан белән төрләнеше. Сыйфат дәрәҗәләр Кереш сүзләр Кереш сүзләр Өйрәнелгән сүзләрне кабатлау. Сорау җөмләләр. Шарт фигыльле җөмләләр Теләк белдерү формасы:инфинитив+телим Бәйлек сүзләр
3	20	Дуслар белән күңелле	Гадел, игътибарлы, алдашмый, яхшылык, эшли, ышана,үпкәләде, горур, ачуы килде, оялды, дуслашырлар, гафу үтенер, онытыр, гафу итмәс. өйрәнелгән сүзләрне кабатлау,рөхсәт сорый, рөхсәт итте, төс, буяу, яфрак, кире, авызыңа капма, очлама, онытканмын сындырырсың, яфрак, иптәш, эндәшмәде. шук, үткен, тапкыр, җыйнак, уңган, өлгер, тыйнак, мактанчык ризыклар, иске, искиткеч, карт, такты, сүзсез, уздырмыйбыз, бераз.	Исемнәргә тартым һәм килеш кушымчаларының ялгану тәртибе Билгеле үткән заман хикәя фиг-нең зат-сан белән төрләнеше Барыйм әле, барыйм инде, эчәсе килә төзелмәләре Барыйм әле, барыйм инде, эчәсе килә төзелмәләре Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль. Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль. Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль. Боерык фигыль хикәя фигыл-нең заман формалары Чөнки, шуңа күрә Антонимнар, җыйнак һәм җәенке җөмләләр
4	15	Туган җирем - Татарстан	Ватан, ил, дәүләт, туган җир, халык, милләт, милли, башкала. Тамаша залы,кунак. Җырчы, язучылар, тамаша, атна, кызганыч, инглиз теле, чыгыш ясый, театр, соңгы, беренче, танылган, шагыйрь, атаклы, көтелгән Тамаша залы,кунак. Җырчы, язучылар, тамаша, атна, кызганыч, инглиз теле, чыгыш ясый, театр, соңгы, беренче, танылган, шагыйрь, атаклы, көтелгән Дәүләт, тел, рус, русча, милләт, татарлар, татарча, туган тел Табигать, дала, поши, аркылы, бодай, арыш, кукуруз, карабодай, борчак, тары, чөгендер, көнбагыш Чыгыш ясый, балалар театры, яшьләр театры, курчак театры, атаклы, үсәр, танылган.	Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше Үткән заман сыфат фигыльләр: көтелгән кунак, укыган китап, сөйләгән шигырь Урын, вакыт, охшату-чагыштыру рәвешләре. Рәвеш төркемчәләре, алынма сүзләр Ия белән хәбәр арасында сызык, чөнки, шуңа күрә теркәгече Казаннан яр Чаллыга кадәр төзелмәсе Исе+исем, сыйфат+исем сүзтезмәләр
5	11	Табигать белән бергә	Кояш, болыт, су, ком, таш, хайваннар, файда, кошлар, ъпкщ, чъп-чуар, пычрак, сындыра, янгын, учак.аккош, торна, акчарлак, бөркет, ябалак, сандугач, карга, чыпчык, тукран, карлыгач, кышлый, күгәрчен, саескан, песнәк, чукыр, чәүкә, үрдәк, күке маймыл, ак аю, куян, бурсык, төлке, болан, тычкан токымы, йонлач, урам эте, гадәт, койрык, йорт эте, урам эте, эзли, җылыта, кабер	Инфинитив+кирәк төзелмәсе, боерык фигыл-нең 3 зат берлек һәм күплек саны.Билгеле киләчәк заман хикәя фиг-нең зат-сан белән төрләнеше Исемнәрнең транскрипциясе Фигыл-нең заман формалары
6	13	Сәламәт тәндә – сәламәт акыл	Биеклеккә. Сикерү, узышу, ату, йөгерү, үткәрелә, ярышу, көч сынашу, катнашу. Авырый. Авырта, еш, тән әгъзалары исемнәре Киңәш, шөгыльләнә, ютәл, җиләк-җимеш исемнәре.	-чы/-че исем ясагыч кушымчалары. Билгеле киләчәк заман хикәя фиг. Формасы. “...ала(белә)”, инфинитиы+яратам(телим төзелмәсе Исем фигыль Шарт фигыл-нең барлык, юклык формалары. Шуңа күрә, чөнки теркәгечләрен кулланып, сәбәп белдерү. Инфинитив(барлыкта, юклыкта)+кирәк төзелмәсе
7	8	Светофор – минем дустым	Юл аша, ашыкты, юл янында, сызгыртты, светофор, ут, кызыл. Сары. яшел	инфинитив+ярамый төзелмәсе..

5 – 9 нчы сыйныфны тәмамлаган рус телендә сөйләшүче балалар үзләштерергә тиешле белем –күнекмәләр.

1. татар теленең башка телләр арасында урынын белү;

2. татар һәм рус телләрендә уртак булган, ләкин әйтелешләре белән аерылган авазлы сүзләрне дөрес әйтә белү;

3. авазларны сүзләрдә, сүзтезмәләрдә, җөмләләрдә дурес әйтүгә ирешү һәм мингармонизм законының асылына төшенү;

4. тамыр, ясалма, кушма, парлы сүзләрнең әйтелешен һәм язылышын белү;

5. сөйләмне орпфоэпик һәм орфографик яктан дөрес оештыра белү;

6. татар һәм рус телләренең сүзлек составындагы аермаларны белеп, бер мәгънәле һәм күп мәгънәле сүзләрне сөйләмдә куллануга ирешү;

7. телара, антонимнар, синонимнар, фразеологик һәм башка төр сүзләрдән файдалана белү; 8. сөйләм культурасы, әдәби тел, сөйләм ситуациясе кебек төшенчәләрне аңлап эш итә белү;

9. гади һәм кушма җөмләләрнең сөйләмдә кулланылыш үзенчәлекләрен белү;

10. татар әдәби теленең орфоэпик, орфографик, лексик, грамматик, пунктацион нормаларына нигезләнеп һәм татар җөмләсендә сүз тәртибе үзенчәлекләрен белеп, телдән яки язма дөрес сөйләм оештыруга ирешү;

11. тыңланган яки укылган текстның эчтәлеген сөйләп бирә белү;

12. коммуникатив максатларны аңлап, диалогик аралашуда катнаша һәм үз фикерләрен эзлекле итеп белдерә белү;

13. тәкъдим ителгән тема буенча әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлеклә монологик сөйләм төзи алу;

14. төрле аралашу сфераларыннан чыгып, телдән яки язмача үз фикерләрен белдерүгә ирешү;

15. эш кәгазьләрен (белдерү, хат, тәрҗемәи хәл, гариза) яза белү;

16. тиешле (2000 сүз) күләмдә татар сүзләрен яттан белү.

Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Исмәгыйлева Гөлнара Таһир кызының татар теленнән 2014-2015 нче уку елына

Календарь-тематик планы

План Программа: Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013 нигезендә төзелгән

Предмет

Сыйныф

Барлык сәгатьләр саны

Атнага сәгатьләр саны

Контроль эшләр саны

Өйрәтү характерында мөстәкыйль эшләр саны

БСҮ дәресләре саны

Дәреслекнең авторы, елы

Татар теле

105

Р.З. Хәйдәрова, Нәҗипова З.Р.“Татар теле”, 6 кл., Казан, “ТАТАРМУЛЬТФИЛЬМ” нәшрияты, 2014

№		Тема 6 татар теле	Максат	Сәг. сан		Кал.срок		Конт роль	Гомуми төшенчә		Гамәлләр		Коррек ция
№		Тема 6 татар теле	Максат	п	ф	п	ф	Конт роль	Лексика	Граммати-ка	Универсаль уку гамәлләре	Махсус белем күнекмә-ләр	Коррек ция
Яңа уку елы башлана – 21сәг.
1	Яңа уку елы белән Инфинитив +ярыймы(мөмкинме)		Әңгәмәдәш белән контакт урнаштыра белү. Исемнәрнең тартым белән төрләнеше темасын ныгыту. Фонема үз- енчәлекләреавазларны дөрес әйтер- гә өйрәтү. Барлык алган белемнәрне контрольгә алу Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнешен истә калды- ру,сөйләмдә куллана бел Сөйләм телен үстерү. Авазларны дөрес әйтергә өйрәнү.Исем ясагыч кушымчалар-ны истә калдыру. Сүзлекләр белән кулланып эш итә белү. Тулы һәм ким җөмләләрне аера белү. Текстлардан туры сөйләм таба белү. Кабатлау дәресе. Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сөйләм телен үстерү. Укучыларның фикерләү сәләтен үстерү.	1		4.09			яңа уку елы , котлыйм, уңышлар, сәламәтлек, керергә, чыгарга.	Инфинитив +ярый, мөмкин	Регулятив : -эшчәнлек өчен эш урыны әзерләү, укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштырырыга өйрәнү; эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү; билгеләнгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү; кирәкле төзәтмәләр кертү; үз эшчәнлегең белән идарә итү. Танып белү: -аңлап уку, эчтәлекне үз сүзләрең белән сөйли белү; тиешле мәг-ны сайлау; төп мәг-ны аера белү; фикерләрне логик чылбырга салу; иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү; аларны чишү өчен алгоритм булдыру;объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак якларны билгеләү, эшчәнлек нәтиҗәсен тикшерү һәм бәя бирү Коммуникатив: -әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү,әңгәмәдәшеңнең аралашу эшчәнлеге белән идарә итү	1нче сенятбрь бәйрәме белән котлый белү.
2	Исемнәрнең тартым белән төрләнеше.			1		6.09			Башлана, тантаналы, яңгырый, котлыйлар.	Исемнәрнең тартым белән төрләнеше.		Китапның ни өчен якын дус икәнлеген. Нинди китап укыганыңны, нәрсә турында укыганыңны әйтә белү
3	Кереш контроль эш “5нче класста үткәннәрне кабатлау”			1		8.09		к/э№1	ЛКК	ГКК
4	Хаталар өстендә эш. Тартымлы исемнәрнең сөйләмдә кулланылышы			1		11.09			Башлана, тантаналы, яңгырый, котлыйлар.	Исемнәрнең тартым белән төрләнеше.		Китапның ни өчен якын дус икәнлеген. Нинди китап укыганыңны, нәрсә турында укыганыңны әйтә белү
5 6	Транскрипция билгеләре Исемнәргә кушымчаларның ялгану			1 1		13.09 15.09			Киңәшче, иптәш якынґ. Турында, белем	Транскрипция билгеләре.		Транскрипция билгеләрен куллана белү
7	Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше.			1		18.09			Чип-чиста, пөхтә. Еш, өй эше, түгәрәк	Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше .		Тартымлы исемнәрне сөйләмдә килеш белән төрләндереп әйтә белү
8	Сорау алмашлыклары			1		20.09			Китапханә. маҗаралы	Нинди? Кайда? Ничә? Ничек?		Сорау алмашлыкларын сөйләмдә урынлы куллану
9	Тартымлы исемнәрнең сөйләмдә кулланылышы			1		22.09			Балчык, кулъязма,гарәп. Һәйкәл, Кытай, зурлык, авырлык	Китап балчыктан ясалган төзелмәсе		Китап бас тарихы турында сөйли белү Каюм Насыйри турында сөйли белү.
10	Исем ясагыч кушымчалар. Сүзлек диктанты.			1		25.09		С.д№1	Тарих. Тарихчы, тәрҗемә. Тәрҗемәче. Сүзлек, дәреслек, галим, бөек	Исем ясагыч кушымчалар.
11	Татар телендә сүзлекләр.			1		27.09			Тарих, тарихчы, тәрҗемә, тәрҗемәче, сүзлек, дәремлек, галим, бөек			Каюм Насыйри турында сөйли белү.
12	Җыйнак һәм җәнке җөмләләр			1		29.09			Тарих, тарихчы, тәрҗемә, тәрҗемәче, сүзлек, дәремлек, галим, бөек	Җыйнак һәм җәенке җөмләләр		Каюм Насыйри турында сөйли белү.
13	Бәйлекләрнең сөйләмдә кулланылышы БСТҮ “ Минем мәктәбем”			1		2.10		БСТҮ№1 инша	Хәзинә, аралашу, алыштыра, алмый.	Бәйлекләр.		Китапханәгә йөрү, язылу, китап алу. Китап укуның файдасы турында диалоглар төзи, сөйләшү белү.
14-15	Иялек килеше..Иялек килешенең сөйләмдә кулланылышы.			2		6.10 9.10			Бөкләмә, тотма	Иялек килеше		Исемнәрнең иялек килешендә төрләндереп, сөйләмдә куллану.
16-17	Хәзерге заман хикәя фигылнең юклык формасы.			1		11.10			Очрашты, сорады, хәл, саклап тота, ыргытмый, онытмый, хуҗа	Хәзерге заман хикәя фигыл-нең юклык формасы		Көндәлеккә караш, турында сөйләшү, яңа хикәя язу
18	Боерык фигыль. Боерык фигыльнең зат-сан белән төрләнеше			1		13.10				Боерык фигыльнең зат-сан белән төрләнеше		Уку-язу әсбапларын тәртипле тотарга киҗәшләр бирә белү
19	Контроль эш. “Яңа уку елы башлана”			1		16.10		к/э№2
20-21	Хаталар өстендә эш. Килешләрне кабатлау. Күнегүләр эшләү.			2		18.10 20.10
Без – булышчылар – 17 сәг.
22	Өйдәге эшләр		Билгесез үткән заман хи кәя фигыль- не башка фигыль фор- маларыннан аера белү күнекмәләре булдыру. Үтенү, белдерү фигыль формаларын сөйләмдә куллана белү. Бәйлек сүз- ләрне танып –белү ысул- рын төшен . Укучыларда хәл фигыль кушымчала-рын гамәли куллана бе- лү күнекмә- ләре булдыру.	1		23.10			Өйне җыештыра, савыт-сабаны юа, чүп ташлый, идән себерә, тузан сөртә, өйстәлне җыештыра, машина юа, урын җыештыра	3зат берлек сан хәзерге заман хикәя фигыль.+беләм төзелмәсе. Боерык фигыль+әле төзелмәсе	Регулятив: -укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштырырга өйрәнү; эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү; билгеләнгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү, уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольга ала белү. Танып белү: -Уку максатын мөстәкыйль билгеләү; тиешле мәг-ны табу, билгеләү, сөйләм берәмлекләрен логик тәртипкә салу; мәсьәләне чишү өчен уңайлы ысул сайлау; төшенчәгә якын килү өчен нәтиҗә ясау, фикерләрне логик чылбырга салу. Коммуникатив: - әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый белү, аралашу күнекмәләрен формалаштыру; әңгәмәдәшеңнең аралашу эшчәнлеге белән идарә итү; коммуникатив мәсьәләдән чыгып, фикерне төгәл итеп җиткерү	Өй хезмәте турында төзелмәләрне аңлап, урынлы куллану.
23 24	Шарт фигыль. Шарт фигыльнең юклык формасы			1 1		25.10 27.10			Җитсә, җитмәсә, укыса, укымаса.	Шарт фиг-не сөйләмдә башка формалардан аера белү.		Юнәлеш формаларының үзенчәлекләренә керү
25 26	Шарт фигыльнең зат-сан белән төрләнеше. Шарт фигыльнең сөйләмдә кулланылышы Мөстәкыйль эш			1		30.10		м/э№1	Әдәп, рәхәт тәмле	Шарт фигыльнең зат-сан белән төрләнеше.		Шарт фигыл-не сөйләмдә куллану.
27	Сыфат дәрәҗәләре		Өйрәтелгән кагыйдәләрне практика да куллана белү. Укучыларның язма һәм сөйләмә телләрен үстерү Кереш сүз- ләрне сөйләмдә кулла на белү. Җөмләләрдә сыйфат дәрә җәсе булган сүзләрне аера белергә өйрәнү. Укучыларның уйлау-фикерләү сәләтләрен, иҗади актив лыкларын үстерү.	1		1.11			Зәңгәр, зәп-зәңгәр, зәңгәррәк зәңгәрсу	Сыйфат дәрәҗәләре		Сыйфат дәрәҗәләрен билгели белү, сыйфат дәрәҗәләрен урынлы куллану.
28	Сыйфат дәрәҗәләренең сөйләмдә кулланылышы Сүзлек диктанты			1		10.11		С/д№2	Зәңгәр, зәп-зәңгәр, зәңгәрнең зәңгәре зәңгәрсу	Сыйфат дәрәҗәләре		Сыйфат дәрәҗәләрен билгели белү, сыйфат дәрәҗәләрен урынлы куллану.
29	Хәзерге заман хикәя фигыл-нең зат-сан белән төрләнеше			1		13.11			Эшчән, тырыш, ялкау, шаян, әдәпле, тәрбиясез, тыйнак, хезмәт ярата, ягымлы, ихтирамлы.			Образга бәя бирә белү.
30	Кереш сүзләрнең сөйләмдә кулланылышы			1		15.11			Минемчә, минем фикеремчә, минем уйлавымча, әлбәттә, кызганычка каршы, бәхеткә каршы, киресенчә.	Кереш сүзләр		Кереш сүзләрне сөйләмдә куллана белү
31	БСТҮ”Мин –булышчы”			1		17.11		БСТҮ№2 инша		Кереш сүзләр Өйрәнелгән сүзләрне кабатлау.
32	3зат берлек сан хәзерге заман хикәя фигыль+ ала төзелмәсе.			1		20.11			Кибеткә бара, ипи алып кайта, кар көри, урындык төзәтә	Сорау җөмләләр.		Юа ала төзелмәсен аңлап куллана белү.
33	Шарт фигыльле җөмләләрдә сүз тәртибе.			1		22.11			Кибеткә бара, ипи алып кайта, кар көри, урындык төзәтә	Шарт фигыльле җөмләләр		Сорау һәм шарт фигыльле җөмләләр оештыра белү
34 35	Теләк белдерү формасы:инфинитив+телим Бәйлек сүзләрнең сөйләмдә кулланылышы		Исемнәрнең килеш белән төрләнешен истә калды- ру, сөйләм- дә куллана белү.	1 1		24.11 27.11			Алдында, артында, астында, каршында, янында.	Теләк белдерү формасы:инфинитив+телим Бәйлек сүзләр		Теләк белдерү формасы:инфинитив+телим төзелмәсен сөйләмдә куллану Бәйлек сүзләрне, төзелмәләрне сөйләмдә дөрес куллана белү.
36	Контроль эш Мин – булышчы.			1		29.11		к/э№3	ЛКК	ГКК
37-38	Хаталар өстендә эш. Фигыльләрне кабатлау			2		1.12 4.12
Дуслар белән күңелле – 20 сәг.
39-40	Исемнәргә тартым һәм килеш кушымчаларының ялгану тәртибе		Укучыларның уйлау-фикерләү сәләтләрен, иҗади активлыкла-рын үстерү. Җөмлә төрләрен кабатлау, сорауларга төгәл җавап бирә белү. Өйрәтелгән кагыйдәләр практикада куллана бе- лү күнекмә- ләре булды Бәйләнешле сөйләм үстерү. Диалогик сөйләм үстерү. Өйрәнелгән темаларны сөйләмдә ныгыту. Сөйләм телен үстерү Телдән һәм язма күнекмәләр белән ныгыту. Диалогик, монологик сөйләмне үстерү. Сүзлекләр белән күнегүләр эшләү. Телдән һәм язма күнек- мәләрне ны- гыту.	2		6.12 8.12			Гадел, игътибарлы, алдашмый, яхшылык, эшли, ышана	Исемнәргә тартым һәм килеш кушымчаларының ялгану тәртибе	Регулятив: -укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү; укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү; уку эшчәнлеген оештыра белү; уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольга ала белү. Танып белү: -уку максатын мөстәкыйль билгеләү; тиешле мзг-ны табу, билгеләү; сөйләм берәмлекләрен логик тәртипкә салу; мәсьәләне чишү өчен уңайлы ысул сайлау; төп һәм ярдәмче билгеләрне аеру, анализлау, объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгелә, чагыштырып нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен формалаштыру. Коммуникатив: -коммуникатив мәсьәләдән чыгып, фикерне төгәл итеп җиткерү; әңгәмәдәшең белән аралашу калыбын төзү; мәгълүматны туплау өчен күмәк эш башкару	Үзеңнең дустың турында сөйли белү.
41-42	Билгеле үткән заман хикәя фиг-нең зат-сан белән төрләнеше			2		11.12 13.12			Үпкәләде, горур, ачуы килде, оялды, дуслашырлар, гафу үтенер, онытыр, гафу итмәс.	Билгеле үткән заман хикәя фиг-нең зат-сан белән төрләнеше		Лексик грамматик материалны сөйләмдә куллану.
43	БСТҮ “” Минем дустым бар”			1		15.12		БСТҮ№3 инша	Өйрәнелгән сүзләрне кабатлау.			Дискотега бару” темасы буенча лексикграмматик материалны сөйләмдә куллану. Яңа хикәя язу.
44	Үтенеч һәм рөхсәт сорау формалары: барыйм инде, барыйм әле төзерлмәләре.			1		18.12				Барыйм әле, барыйм инде, эчәсе килә төзелмәләре		Барыйм әле, барыйм инде, эчәсе килә төзелмәләрен сөйләмдә куллану
45	Теләк белдерү формасы. Сүзлек диктанты			1		20.12		С.д№3		Барыйм әле, барыйм инде, эчәсе килә төзелмәләре		Барыйм әле, барыйм инде, эчәсе килә төзелмәләрен сөйләмдә куллану
46	Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль.			1		22.12				Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль.		Билгеле киләчәк заман хикәя фигыльне куллану.
47	Билгеле киләчәк заман хикәя фигылнең зат-сан белән төрләнеше			1		25.12				Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль.		Билгеле киләчәк заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләнешен тану, аера белү.
48 49	Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль. Билгесез киләчәк заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләнеше.			1		27.12				Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль.		Билгесез киләчәк заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләнешен тану, аера белү.
50 51	Рөхсәт сорау формалары. “Зәңгәр яфраклар” хикәясендә лексик-грамматик материал Рөхсәт сорау - кирәкле эш			1		12.01			Рөхсәт сорый, рөхсәт итте, төс, буяу, яфрак, кире, авызыңа капма, очлама, онытканмын Сындырырсың, яфрак, иптәш, эндәшмәде.	Боерык фигыль хикәя фигыл-нең заман формалары		Сцйлщмдщ рцхсщт сорау формаларын куллану Лексиканы диалогларда куллану.
52	БСҮ “ Бергә күңелле була”			1		15.01		БСТҮ №4 изложе ние
53-54	Хаталар өстендә эш. Чөнки, шуңа күрә теркәгечләренең сөйләмдә кулланылышы			2		17.01 19.01		м/э№2	Шук, үткен, тапкыр, җыйнак, уңган, өлгер, тыйнак, мактанчык	Чөнки, шуңа күрә		Дусларыңның характер-сыфатын ачуда чөнки, шуңа күрә теркәгечләрен аңлап куллану.
55	Антонимнар			1		22.01			Ризыклар, иске, искиткеч, карт, такты, сүзсез, уздырмыйбыз, бераз.	Антонимнар, җыйнак һәм җәенке җөмләләр		Сөйләмдә антоним һәм синоним сүзләрне куллану
56 57 58	Контроль эш « Дуслар белән күңелле Исемнәрне кабатлау. Хаталар өстендә эш. Фигыльләрне кабатлау			1 1 1		26.01 29.01 31.01		к/э№4	ЛКК	ГКК
Туган җирем –Татарстан - 15 сәг
59 60		“Туган җирем – Татарстан” темасы буенча яңа сүзләр. Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше	Белемнәрне системага салу дәресе Бсү Бсү Белемнәрне системага салу дәресе	1		2.02			Ватан, ил, дәүләт, туган җир, халык, милләт, милли, башкала.	Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше	Регулятив: -укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштырырга өйрәнү; эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү; уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольга ала белү. Танып белү: -фикерне логик чылбырга салу; иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы чишү ысулларын мөстәкыйль рәвештә булдыру; тиешле мәгълүматны билгеләү,анализлау, объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү; эш башкаоу ысулларына һәм шартларына анализ ясау	Татарстан дәүләт символлары турында сөйли белү.
61		“ Англиядән килгән кунаклар” тексты буенча лекси-грамматик материал		1		5.02		С.д№4	Тамаша залы,кунак. Җырчы, язучылар, тамаша, атна, кызганыч, инглиз теле, чыгыш ясый, театр, соңгы, беренче, танылган, шагыйрь, атаклы, көтелгән	Үткән заман сыфат фигыльләр: көтелгән кунак, укгын китап, сөйләгән шигырь		Сыйфа фиг-ле җөмләлрне дөрем тәрҗемә итә белү
57 58		Урын, вакыт, охшату-чагыштыру рәвешләре. Рәвешләрнең төркемчәләрен сөйләмдә куллану		1 1		7.02 9.02			Тамаша залы,кунак. Җырчы, язучылар, тамаша, атна, кызганыч, инглиз теле, чыгыш ясый, театр, соңгы, беренче, танылган, шагыйрь, атаклы, көтелгән	Урын, вакыт, охшату-чагыштыру рәвешләре.		Рәвешләрне җөмләдә тану һәм сөйләмдә куллану
62		Татарстанда яшәүче милләтләр” темасы буенча лексик-грамматик материал		1					Дәүләт, тел, рус, русча, милләт, татарлар, татарча, туган тел	Рәвеш төркемчәләре, алынма сүзләр		Татарстанда яшәүче милләтләрне, аларның туган телен әйтә белү. Нинди телдә ничек сөйләшкәнеңне әйтә белү
63 64		Татарстан-туган җирем” темасы буенча лексик –грамматик материал БСТҮ “Татарсан табигате турында сөйләшәбез”		1 1		12.02 14.02		БСТҮ №5 инша	Табигать, дала, поши, аркылы, бодай, арыш, кукуруз, карабодай, борчак, тары, чөгендер, көнбагыш	Ия белән хәбәр арасында сызык, чөнки, шуңа күрә теркәгече		Сөйләмдә дәлилләр китергәндә теркәгечләрне куллану.
65		Казаннан Яр Чаллыга кадәр төзелмәсе.БСТҮ		1		16.02		БСТҮ №6 изложение		Казаннан яр Чаллыга кадәр төзелмәсе		Кайдан кая барганыңны, күпме вакыт барганыңны нәрсә белән барганыңны әйтә белү
66-67		“Татарстан елгалары.” “Татарстан елгалары турында сөйләшәбез.		2		19.02 21.02
68 69 70		Хаталар өстендә эш . Исем сүзтезмәләр Г.Камал театры Без театрга барабыз		1 1 1		23.02 26.02 28.02			Чыгыш ясый, балалар театры, яшьләр театры, курчак театры, атаклы, үсәр, танылган.	Исе+исем, сыйфат+исем сүзтезмәләр		Исем сүзтезмәләрен аңлап куллану. Русчадан татарчага тәрҗемә иткәндә, сүзләрнең урнашу тәртибен истә тотып эшли белү.
71		Контроль эш « туган җирем – Татарстан		1		2.03		к/э№5	ЛКК	ГКК
72-73		Хаталар өстендә эш .Татарстан турында кабатлау		2		5.03 7.03
Табигать белән бергә –11 сәг.
74 75 76 77-78		“ Табигать» темасы буенча лексик-грамматик материал. “Без табигатьне саклыйбыз” Билгеле киләчәк заман хикәя фиг-нең зат-сан белән төрләнеше Билгеле киләчәк заман хикәя фигыльнең сөйләмдә кулланылышы.	Бсү Белемнәрне системага салу дәресе Белемнәрне системага салу дәресе Яңа теманы аңлату дәресе Яңа теманы аңлату дәресе Белемнәрне системага салу дәресе	1 1 1 2		9.03 12.03 14.03 16.03 19.03			Кояш, болыт, су, ком, таш, хайваннар, файда, кошлар, ъпкщ, чъп-чуар, пычрак, сындыра, янгын, учак.Аккош, торна, акчарлак, бөркет, ябалак, сандугач, карга, чыпчык, тукран, карлыгач, кышлый, күгәрчен, саескан, песнәк, чукыр, чәүкә, үрдәк, күке	Инфинитив+кирәк төзелмәсе, боерык фигыл-неҗ3 зат берлек һәм күплек саны.Билгеле киләчәк заман хикәя фиг-нең зат-сан белән төрләнеше	Регулятив: -укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштырырга өйрәнү; эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү; уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольга ала белү. Танып белү: -фикерне логик чылбырга салу; иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы чишү ысулларын мөстәкыйль рәвештә булдыру; тиешле мәгълүматны билгеләү, анализлау, объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү; эш башкаоу ысулларына һәм шартларына анализ ясау	Сөйләмдә инфинитив+кирәк төзелмәсен, боерык фиг-нең 3 зат берлек һәм күплек сан формаларын барлыкта һәм юклыкта куллану.Билгеле киләчәк заман хикәя фиг-нең зат-сан белән төрләндерә, куллана белү.
79 80		“Кыргый хайваннар” темасы буенча лексик-грамматик материал. Сүзлек диктанты. “Без хайваннартурында сөйләшәбез”		1 1		21.03 2.04		С.д№5	Маймыл, ак аю, куян, бурсык, төлке, болан, тычкан	Исемнәрнең транскрипциясе
81 82		“Дүрт аяклы дусларыбыз” темасы буенча лексик-грамматик материал. “Минем дүрт аяклы дустым”		1		04.04			Токымы, йонлач, урам эте, гадәт, койрык, йорт эте, урам эте, эзли, җылыта, кабер	Фигыл-нең заман формалары		Ачыклау максатыннан чыгып, төрле сорау алмашлыклары, кисәкчәләр кулланып, сорау җөмләләр оештыра алу
83		Контроль эш «Табигать белән бергә”		1		6.04		к/э6	ЛКК	ГКК
84		Хаталар өстендә эш. Табигать турында кабатлау		1		9.04
Сәламәт тәндә –сәламәт акыл -13 сәг.
85 86		Спорт төрләре. Инфинитив+яратам(телим) төзелмәсе	Бсү Яңа теманы аңлату дәресе бсү Белемнәрне ныгыту дәресе	1 1		11.04 13.04				-чы/-че исем ясагыч кушымчалары. Билгеле киләчәк заман хикәя фиг. Формасы. “...ала(белә)”, инфинитиы+яратам(телим төзелмәсе	Регулятив: -укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштырырга өйрәнү; эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү; уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольга ала белү. Танып белү: -фикерне логик чылбырга салу; иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы чишү ысулларын мөстәкыйль рәвештә булдыру; тиешле мәгълүматны билгеләү,анализлау, объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү; эш башкаоу ысулларына һәм шартларына анализ ясау	Белемнәрне контрольгә алу Җөмләдә сүзләр тәртибе
87 88		Исем фигыль “Олимпия уеннары”		1 1		16.04 18.04			Биеклеккә. Сикерү, узышу, ату, йөгерү, үткәрелә, ярышу, көч сынашу, катнашу.	Исем фигыль		Исем фигыльне куллана белү
89-90 91 92		Шарт фигыль. Сүзлек диктанты Тән әгъзалары Табибта		1 1 1		20.04 23.04 25.04 27.04		С/д№6	Авырый. Авырта, еш, тән әгъзалары исемнәре	Шарт фигыл-нең барлык, юклык формалары. Шуңа күрә, чөнки теркәгечләрен кулланып, сәбәп белдерү.		Шарт фигыл-нең барлык, юклык формалары. Шуңа күрә, чөнки теркәгечләрен кулланып, сәбәп белдерү формаларын сөйләмдә куллану..
93-94		Инфинитив(барлыкта, юклыкта)+кирәк төзелмәсе		2		30.04 2.05			Киңәш, шөгыльләнә, ютәл, җиләк-җимеш исемнәре.	Инфинитив(барлыкта, юклыкта)+кирәк төзелмәсе		Инфинитив(барлыкта, юклыкта)+кирәк төзелмәсен сөйләмдә куллана белү
95		Контроль эш “ Сәламәт тәндә-сәламәт акыл”		1		4.05		к/э№7	ЛКК	ГКК
96-97		Хаталар өстендә эш. Фигыль төркемчәләре.		2		7.05 11.05
Светофор – минем дустым - 7сәг.
98		Инфинитив+ярамый төзелмәсе.	Яңа теманы аңлату дәресе	1		14.05			Юл аша, ашыкты, юл янында, сызгыртты, светофор, ут, кызыл. Сары. яшел	инфинитив+ярамый төзелмәсе.	Регулятив: -уку эшчәнлеген оештыра белү; уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольга ала белү; укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү Танып белү: -иҗади һәм эзләнү характерындагыпроблеманы билгеләү, аны чишү өчен алгоритм булдыру; сөйләм берәмлекләрен логик тәртипкә салу; эш башкару ысулларына һәм шартларына анализ ясау, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү. Коммуникатив: -әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый белү, әңгәмәдәшең белән аралашу калыбын төзи	инфинитив+ярамый төзелмәсен сөйләмдә куллану..
99		Юл йөрү кагыйдәләрен кабатлау дәресе		1		16.06			Юл аша чыга, рөхсәт, курка, өзелә, сикерә, тукталыш, җәяүле			Киңәшләр бирү
100		Контроль эш.”Светофор- минем дустым”		1		18.05		к/э№8	ЛКК	ГКК
101		Хаталар өстендә эш. Ел дәвамында үткәннәрне кабатлау		1		21.05
102		Арадаш аттестация эше		1		23.05		к/э№9
103		Хаталар өстендә эш. Диалогик сөйләм “юлда сак бул”		1		25.05			Юл аша чыга, рөхсәт, курка, өзелә, сикерә, тукталыш, җәяүле
104		Монологик сөйләм “ Җәяүлегә киңәшләр”сүзлек диктанты.		1		28.05		С/д №7	Юл аша чыга, рөхсәт, курка, өзелә, сикерә, тукталыш, җәяүле	ГКК
105		Юл кагыйдәләрен искә төшерү		1		30.05			Юл аша чыга, рөхсәт, курка, өзелә, сикерә, тукталыш, җәяүле	ГКК

Контроль эшләр графигы

Контроль төре	Тема	Дата
Контроль төре	Тема	план	факт
Кереш контроль биремнәр.	5нче сыйныфта үткәннәрне кабатлау	8.09.
Контроль эш	Яңа уку елы башлана.	16.10
Контроль эш	Мин - булышчы	29.11
Контроль эш	Дуслар белән күңелле	26.01
Контроль эш	Туган җирем - Татарстан	2.03
Контроль эш	Табигать белән бергә	6.04
Контроль эш	Сзламәт тәндә – сәламәт акыл	4.05
Контроль эш	Светофор - минем дустым	18.05
Контроль эш	Арадаш аттесстация	23.05

Тема	Форма	Эчтәлек	Дәрес №
Яңа уку елы башлана	Сүзлек диктанты№1.	Исем ясагыч кушымчалар	№10
Яңа уку елы башлана	БСТҮ №1 инша	Бәйлекләрнең сөйләмдә кулланылышы. “ Минем мәктәбем”	№13
Без – булышчылар.	Мөстәкыйль эш №1	Шарт фигыль	№25
	Сүзлек диктанты№2	Сыйфат дәрәҗәләренең сөйләмдә кулланылышы	№28
	БСТҮ №2 инша	Мин-булышчы	№31
Дуслар белән күңелле	БСТҮ №3 инша	Минем дустым	№43
	Сүзлек диктанты№3	Теләк белдерү формасы. Сүзлек диктанты	№45
	БСТҮ №4 Изложение	Бергә күңелле була	№52
	Мөстәкыйль эш №2		№54
Туган җирем - Татарстан	Сүзлек диктанты №4		№61
	БСТҮ №5 инша	Туган җирем-Татарстан	№63
	БСТҮ №6 изложение	Казаннан Яр Чаллыга төзелмәсе	№65
Табигать белән бергә	Сүзлек диктанты №5	Кыргый хайваннар	№80
Сәламәт тәндә – сәламәт акыл	Сүзлек диктанты №6	Шарт фигыль	№90
Светофор –минем дустым	Сүзлек диктанты №7	Светофор минем дустым	№ 104

Мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары

УМК

Укытучы өчен методик әдәбият

Укучылар өчен әдәбият

Дәреслек: Татар теле 6 нчы сыйныф. Хәйдәрова Р.З., Нәҗипова З.Р.. – Казан: “ТАТАРМУЛЬТФИЛЬМ” нәшрияты, 2014.

1.А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Татарский язык в русскоязычной аудитории » Казан, «Магариф», 1995

3.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә татар телен укыту методикасы»

5. Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

6. Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова, Н.Г.Сазанова “Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар” Казан Тарих, 2003

7. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

8. Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова

9. Ф.Ф.Харисов “Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре” Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2002

10. З.Н.Хәбибуллина, К.Х.Фәйзрахманова “Татар теленнән мөстәкыйль эшләр”

Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2008

«Гаилә һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Ачык дәрес” , “Тәрбия ” газеталары

1.Нигъматуллина Р.Р «Татар телен өйрәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күнегүләр җыентыгы 1,2 кисәк» Яр Чаллы, 2003

2. Сафиуллина Ф.С. «Базовый татарско- русский и русско-татарский словарь для школьников» Казань, ТаРИХ, 2007

3. Хәсәнова Н.М..«Рус мәктәпләрендә татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар җыентыгы» Яр Чаллы, 2000

4. «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Гаилә һәм мәктәп”, журналлары, “Ачык дәрес” газеталары

Кушымта

Кереш контроль эш

6 нчы сыйныф

Сүзләрне тәрҗемә ит.

Иностранный язык-

Города Татарстана-

Выходной день- День рождения-

Короткие ночи-

Дөрес тәрҗемәне тап.

Уртасында

а) около; б) посередине; в) напротив

аның өстәлендә

а) на моем столе; б) на его столе; в) на твоем столе

3. Дөрес вариантны тап.

Укытучы хаталарны__________ төзәтә.

а) бетергеч белән; б) кызыл каләм белән; в) линейка белән

4.Кушымчаларны өстәп яз.

Мин ярдәмне һәрвакыт дустым__ сорыйм.

Минем көндәлегем синеке__ чистарак.

Песи баласы__ сөт эчәсе килә.

Без 6нчы класс__ укыйбыз.

5.Хәрефләрне яз.

Өлк_н _йб_т

Ярд_мч_л рөхс_т

Ис_нл_ш_ т_брик

6. Өчпочмакны ничек пешерәләр? Җөмләләрне дөрес тәртиптә языгыз.

1Суга май, йомырка, тоз, он салып, камыр басабыз.

2Эчлекне салып, өчпочмаклар ясыйбыз.

3Ит, суганны турап, эчлекне ясыйбыз.

4Камырны кисәкләргә бүләбез һәм җәябез.

5Әзер өчпочмакларны духовкага куябыз.

6Өчпочмакларны 40-45 минут пешерәбез.

7..Русча языгыз.

Көн җылына—

Кояш җылыта—

Сүзлек диктанты. (№1)

китапханә, шигырь, китаплар, хәреф, котлый, бүләк, керергә, чыгарга, рөхсәт, мөмкин, матур, татарча, дәфтәр

Яңа уку елы башлана к/э№2

1. Җәяләрне ачып, сүзләрне тәрҗемә итеп языгыз.

яхшы (совет), кызыклы (наука), (толковый) сүзлек, билгеле (историк, ученый), кагыйдәләрне (вспоминает), теләсә кая (не броса-ет), (своевременно) эшли, (в клетку) дәфтәр

2. Нокталар урынына зат алмашлыкларын кирәкле килешләрдә куеп
языгыз.

... укыйсым килә.
... директор чакырды.
... укырга өйрәт.
... китап кирәк.

3. Тиешле кушымчалар куеп, җөмләләрне күчереп языгыз.

Ренат... мөстәкыйль эше... хаталар күп түгел.
Без Җәвад Тәрҗеманов... «Якын дус» шигыре... ятладык.
Укытучы апа көндәлегем... бишле кз/йды.
Дустым белән футбол секциясе... йөрибез.
Мәктәп китапханәсе... кызыклы китап алдым.

Татар теле дәресендә, математикада, физкультура дәресләрендә нишлисез? Җавапларны хәзерге заман хикәя фигыль формасын кулланып языгыз.
Как скажете, если:

вы учитесь в 6 классе
у вас сегодня 6 уроков
вам нужны тетради в клетку, а не в линейку
её тетради очень чистые
уроки начинаются в половине 9-го
у вас нет времени
вы любите читать книги о животных
вы потеряли толковый словарь

6. Попроси у соседа по парте:

цветные карандаши
тетрадь в линейку
татарско-русский словарь
стёрку

7. Спросите у друга:

чья эта книга
сколько стоит эта книга
нужна ли ему эта книга
нет ли у них дома книги о Казани
о чем это стихотворение
есть ли у них татарско-русский словарь
где находится городская библиотека
на сколько дней дают книгу

8. Выразите желание:

стать переводчиком
записаться на баскетбол
получить пятёрку по татарскому языку
болыпе узнать о Каюме Насыйри
купить новый русско-татарский словарь

9. Посоветуйте другу:

беречь книги
домашнее задание залисывать в дневник
болыпе читать
выучить правила
не опаздывать на урок

Мин – булышчы.

Мөстәкыйль эш

1.Өйдә кем нәрсә эшләргә ярата? Дәвам итегез.

Мин ... .
Сеңлем (энем)....
Әни ... .
Әти ... .
Абый (апа)....
Бергә....

Попросите сестру (брата) помочь вам:

решить задачу
перевести рассказ
нести тяжелую сумку
выбрать красивое платье
накрыть стол

Сүзлек диктанты (№2)

Зәңгәр, зәп-зәңгәр, зәңгәррәк, зәңгәрсу, китапханә, шигырь, китаплар, хәреф, котлый, бүләк, керергә, чыгарга, рөхсәт, мөмкин, матур, татарча, дәфтәр

Без — булышчылар к/э №3

1. Сез тагын нинди кереш сүзләр беләсез? Дәвам итегез.

Минемчә, ...

2. Поблагодари сестру или брата за то, что помогли:

решить задачу
перевести рассказ
нести тяжелую сумку

3. Как скажете, если научились:

варить суп — играть на баяне
пришивать пуговицу — играть на скрипке
шить платье — играть в шахматы

4. Җавапларны куеп языгыз.

1. — Рома, синең әтиең кем булып эшли?

— Ә ул кайда эшли?

2. Әйтик, дустыгыз сезне урамга чакыра. Төшеп калган репли-
каларны куеп языгыз.

... ?

Юк, мин сәгать 6 га кадәр буш түгел.
... ?

5. Бу эшләрне сез кайчан эшлисез? Җавабыгызда -гач/-гәч,-кач/-кэч
формасын кулланыгыз.

кичке аш ашыйм, дәрес әзерлим, спорт түгәрәгенә барам, сеңлем (энем) белән уйныйм, әнигә булышам, компьютерда уйныйм

6 Если некоторые из вышеприведенных действий вы выполняете вместе с кем-либо, как изменятся ваши ответы?

Сообщите о том, что:

однажды мама Ахмета заболела
ей захотелось попить холодной воды
на улице очень жарко
Ахмет принес воду из колодца, а не из родника

8. Покритикуйте Ахмета за то, что:

мама Ахмета рано встает, вкусно готовит, одна ходит за водой
он долго играет на улице, а маме не помогает
долго спит
не уважает старших
солгал маме

9. Маме тяжело делать всё по хозяйству одной. Прав ли Ахмет, не
желая ей помогать? Расскажите ему, каким должен быть воспитан-
ный мальчик.

Сүзлек диктанты (№3). Грамматик биремле диктант.

Тыңлагыз. Тиешле кушымчаларны куеп языгыз.

Минем дәфтәр..., кита(п)... бар.
Синең сумка... яңамы?
Синең сумка... китап бармы?
Сумка... китап алдыңмы?

Изложение

Бергә күңелле була

Мин урамга чана шуарга чыктым. Урамда балалар күп иде. Алар чана, чаңгы шуалар. Ә Дамир шумый, чөнки аның чанасы да, чаңгысы да юк иде. Мин өйгә кердем. Өйдән чаңгы алып чыктым һәм Дамирга бирдем. Дамир шатланып чаңгы шуды. Безгә бик күңелле булды.

Мөстәкыйль эш №2

1. Как скажете, если вам нужно:

сделать домашнее задание
почистить картошку
прибрать комнату
пойти за хлебом и молоком

2. Попросите у мамы денег для того, чтобы купить:

лекарства для бабушки
хлеба
мороженое
новых тетрадей ручки

3. Сообщите маме о том, что:

к вам вечером придёт одноклассник
вы идете в гости к другу
с другом пойдёте в кино

Дуслар белән күңелле к/э№4

1. Сүзләрнең дөрес тәрҗемәләрен табып языгыз.

внимательный ышанычлы

справедливый тугры

отзывчивый игътибарлы

честный авыр хәлдә калдырмый

преданный намуслы

надежный шәфкатьле

в беде не бросает гадел

милосердный ярдәмчел

2. Как бы вы ответили на вопрос «Каким должен быть друг? »

2. Сүзләргә кушымчалар ялгану тәртибен искә төшерегез, бирелгән сүзләрне таблицага урнаштырыгыз.

основа	+ аффикс мн.числа	+ аффикс принадлеж-ности	+ аффикс падежа	перевод слов
...	...	...	...	...

Сүзләр: дусларыма, туган көненә, иптәшеңнең, авырлыкларга

3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Близкие друзья вместе проводят

яхшы дуслар 1) бергә йөриләр
якын дуслар 2) бергә үткәрәләр
начар дуслар 3) бергә баралар

4. Выразите желание вместе с другом (подругой):

пойти на дискотеку
погулять на улице
отдыхать в лагере

5. Поинтересуйтесь:

почему Алексей не ходит в школу
почему он опоздал на первый урок
почему не питается в столовой
почему у Алексея тройка по математике
нужна ли ему ваша помощь

6. Әйтик, сезнең дустыгыз авырып киткән. Аның башы авырта,
температурасы югары, мәктәпкә йөри алмый. Телефоннан дустыгыз
белән нинди сөйләшү булыр?

7. Сораулар буенча дустыгыз турында языгыз.

Дустың кайда яши?
Сез кайчан һәм кайда дуслаштыгыз?
Ул нинди?
Дустыгыз нәрсә белән шөгыльләнә?
Сез буш вакытыгызда бергә нишлисез?
Сезнеңчә, чын дус нинди була?

Сүзлек диктанты №4

Грамматик биремле диктант.

Исемнәрдә күплек сан кушымчаларын билгеләгез.

бәйрәм, кунаклар, сорау, җаваплар, милләт, халыклар, шәһәрләр, урамнар, тел, чувашлар, марилар, руслар

Изложение

Казан — Татарстанның башкаласы

Казан — зур һәм матур шәһәр. Казан — Татарстанның башкаласы. Казанда миллионнан артык кеше яши. Казанда театрлар, цирк, зоопарк, аквапарк һәм бик күп музейлар бар. Казанда метро төзелде. Без әтием һәм әнием белән Казанга еш барабыз. Анда безнең якын туганнарыбыз яши.

Туган җирем — Татарстан К/э№5

1. Түбәндәге сүзләрнең антонимнарын тап.

бай — ... салкын — ...

зур—... биек—...

калын—... усал—...

күп — ... кыш — ...

2. Җөмләләрдәге хаталарны төзәт.

Татарстан флагында ак, зәңгәр, кызыл төсләр бар.
Татарстан гербында ак бүре рәсеме бар.
Барс — көчле, җитез җанвар.

3. Предложи другу почитать книгу о Татарстане. Скажи о том, что он
из этой книги узнает много интересного о природе Татарстана.

Спроси у друга:

какие животные обитают в Татарстане
какие реки протекают через Татарстан

4. Что ты скажешь в следующих ситуациях?

1. Ты собираешься на Сабантуй. Твоя подруга не хочет идти. Убе-
ди ее, что на празднике будет весело.

2. Предложи другу спеть песню на татарском языке.

3. Из Турции приехали гости. Они не знают, что әто за праздник.
Объясни им.

5. Предложите другу:

поехать в Казань в аквапарк
посмотреть башню Сююмбике
прочитать стихи Габдуллы Тукая
спеть песню на татарком языке

6. Попросите маму привезти с поездки:

красивые открытки
цветастую футболку
мягкую игрушку

7. Күпнокта урынына сораулар куй.

... ?

Без Татарстанда яшибез.
... ?

— Татарстанда татарлар, руслар, башкортлар һәм башка милләт кешеләре яши.

— ... ?

Алар дус һәм тату яшиләр.
... ?
Без татар телен һәм рус телен өйрәнәбез.

8. Габдулла Кариев исемендәге яшь тамашачылар театрында Галимҗан Ибраһимовның «Алмачуар» хикәясе буенча спектакль булачак. Афиша языгыз.

Сүзлек диктанты №5

Грамматик биремле диктант.

Тыңлагыз. Тиешле кушымчаларны куеп языгыз.

Тау... барабыз.
Тау... уйныйбыз.
Тау... кайтабыз.

Мин чаңгыда шу... .
Син чаңгыда шу... .
Ул чаңгыда шу....

Кыргый хайван исемнәрен языгыз.

Табигать белән бергә К\э №6

1. Җөмләләрне дәвам итегез.

Табигать ул — ... .
Без — табигать балалары, шуңа күрә ....
Табигать бай, ләкин ....
Табигатьне сакларга кирәк, чөнки ....

2. Как скажете о том, что:

нельзя разжигать костер в лесу
нельзя оставлять мусор
нельзя ломать деревья

3. Что посоветуете в этих ситуациях?

Урамда бер малай агач сындыра.
Бер кыз конфет кәгазен җиргә ташлый.
Балалар кошларга таш ыргыта.

4. Выразите желание:

поболыпе узнать о четвероногих друзьях
поехать в деревню к другу
завести собаку (кошку, хомячка)
посмотреть фильм о природе Татарстана

5.Призывайте людей:

любить животных
заботиться о чистоте улиц, дворов
не бросать животных на улице

6. У вас потерялся домашний питомец. Напишите в объявлении как он (она) выглядит, какой породы, сколько лет, что любит, о его (её) повадках.

7. Табигатьне саклау өчен нишләргә кирәк? Укучыларга, өлкәннәргә нинди киңәшләр бирер идегез?

8.Схемалар буенча диалоглар төзеп языгыз.

1) — сорау

җавап
киңәш
килешү

2) сорау

раслаучы җавап

сорау

җавап һәм киңәш

Сүзлек диктанты (№6)

Шарт фигыльләр ясап языгыз

Сикерү, узышу, ату, йөгерү, үткәрелә, ярышу, көч сынашу, катнашу,

авырый. авырта, уку, бару, кил, ал

Сәламәт тәндә — сәламәт акыл К/э№7

1. Сүзләрне тәрҗемә итегез.

беречь здоровье, интересное увлечение, спортивный кружок, плохая привычка, полезный совет, заниматься спортом

Сәламәт булу өчен,

2. Сәламәт яшәү кагыйдәләрен дәвам ит.

3. Нокталар урынына кирәкле кереш сүзләрне куеп языгыз.

..., дару үләннәре кеше өчен бик файдалы.
... , без аларны җыя белмибез.
Көндәлек режимны, ... , һәр кеше төгәл (точно) үтәргә тиеш.
... , аның әһәмияте бик зур.

Как скажете, если:

по вторникам, средам и субботам вы ходите в спортивный кру-

жок

танцами занимаетесь 5 лет
в свободное время вы с папой играете в шахматы
часто болеете
у вас сильно болит горло

5. Вы хотите узнать:

какие кружки есть в вашей школе
какой вид спорта ему (ей) нравится
что у вашего друга болит
болыпе о спортсменах
кто занял первое место по волейболу

6. Порекомендуйте другу:

записаться на плавание
по утрам делать зарядку
чаще бывать на свежем воздухе

7. Выразите сожаление о том, что:

не умеете плавать
не умеете играть в шахматы

— плохо катаетесь на коньках

8. Төшеп калган репликаларны өстәп языгыз.

... ?
Кызым, хәлем юк, башым әйләнә.
Рәхмәт, кызым.
Хәзер кан басымын үлчибез.

9. Әйтик, сез авырмыйсыз, ә дустыгыз еш авырый. Дустыгызны
көндәлек режимыгыз белән таныштырыгыз

Светофор — минем дустым К\э №8

1. Тәрҗемә итегез, җөмләләр төзегез.

возле дома, к школе, через дорогу, вдоль берега, за парком, в центре города, вдоль дороги

2. Җөмләләрне дәвам итегез.

Кызыл ут янса, ....
Яшел ут янса, ....
Сары ут янса, ....

3. Сделайте замечание другу, если:

он переходит дорогу на красный свет
он не внимателен на дороге
он не знает правила дорожного движения

4. Сез кайсы раслау белән килешмисез?

Шәһәр халкы юл йөрү кагыйдәләрен белергә тиеш.
Трамвайдан төшкәч, тимер юлны трамвай артыннан чыгарга кирәк.
Юл чатында (на перекрёстке) бигрәк тә игътибарлы булырга кирәк.

б. Как скажете, если:

Азат переходит через улицу
вам надо ехать две остановки
ваша школа находится за парком
вы хорошо знаете правила дорожного движения
нельзя дорогу переходить на красный свет

6. Что вы посоветуете, если:

соседский мальчик катается на велосипеде на проезжей части улицы

одноклассник цепляется (тотына) за трамвай

дети играют близко к дороге

7. Позовите друзей:

на игру «Зелёная дорога»
на викторину по ПДД
покататься на велосипеде

6нчы сыйныф рус телле балалар өчен татар теленнән арадаш аттестация. (к/э №9)

1. Текст өстендә эш.

1) Әнисе белән Настя тротуар буйлап баралар иде. 2) Әнисе юл янындагы киоскка газета алырга туктады. 3) “Кызым, монда гына тор, мин хәзер газета алам”, - диде ул.

4) Настя урамның икенче ягында әбисен күрде. “Әбием!- дип кычкырды ул. - Әбием, мине көт!” 5) Настя светофорга карамады һәм әбисе янына йөгерде. Борылыштан машина килә иде. Настя аны күрмәде.

Туры сөйләм булган җөмләләрнең схемаларын яса.
Барлык формасындагы 6 фигыльне юклык формасына куеп яз.
Текстны язып бетер (10 җөмлә). Текстка исем бир.

2. Әйтик, дустыгыз еш авырый. Сәламәт булу өчен нинди киңәшләр берәсең, яз (4-5 киңәш)

3.Рәсемнәргә кара, юлда үз-үзеңне ничек тотарга кирәк һәм ничек ярамый икәнен яз.

Кирәк Ярамый

Сүзлек диктанты №7

Юл аша, ашыкты, юл янында, сызгыртты, светофор, ут, кызыл.,сары. яшел ,чыга, рөхсәт, курка, тукталыш, җәяүле

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

Татар әдәбиятыннан 7 нче сыйныф укучылары өчен төзелгән программа дәүләт стандартларының федераль компонентына, гомуми белем бирү федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп эшләнгән Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисматова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова тарафыннан язылган дәреслекләрдән (1 нче, 2 нче кисәк) укытуны күздә тота. Программа ( V-VII сыйныфлар) өчен татар әдәбиятыннан авторлык программасы Төзүче-авторлары: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисмәтова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова) стандартның эчтәлеген җентекләп ачып бирә, стандарт таләп иткән күләмдә рус телле балаларга татар әдәбиятын укытуның гомуми юнәлешләрен билгели, предмет чаралары белән укучыларны тәрбияләү юлларын, аларның әдәби үсеш дәрәҗәсен билгели.

Әлеге максатны тормышка ашыру өчен, түбәндәге бурычлар билгеләнде:

7 НЧЕ СЫЙНЫФ

Сәгать саны: барлыгы 70 сәгать, атнага 2 сәгать

Әсәрләрне уку һәм өйрәнү – 58 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү – 8 сәгать

Дәрестән тыш уку – 4 сәгать

Программаны гамәлгә ашыру вакыты − 1 уку елы (2014-2015 уку елы)

7 НЧЕ СЫЙНЫФ ӨЧЕН КАЛЕНДАРЬ-ТЕМАТИК ПЛАН

Дә- рес №	Дәрес темасы	Дә-рес са-ны	Төп эчтәлек	Көтелгән нәтиҗә			Укучылар эшчәнлеге төрләре	Кон-троль эш төрләре	Үткәрү вакыты план / факт
Дә- рес №	Дәрес темасы	Дә-рес са-ны	Төп эчтәлек	метапредмет	предмет	шәхси	Укучылар эшчәнлеге төрләре	Кон-троль эш төрләре	Үткәрү вакыты план / факт
Халык әйтсә — хак әйтә
1	Хәтер катламна-рындагы гәүһәрләр	1	Йола фольклоры	йола фольклоры турында теорияне белү	халкыбыз йолаларына гомуми күзәтү	йолалар турындагы әсәрләргә карата кызыксыну уяту, сөйләмне алар ярдәмендә баету мөмкинлеген аңлау	«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр, башка милләтләрнең халык авыз иҗаты белән чагыштырып, мисаллар китерү.		4.09
2	Гомернең гүзәл мизгелләре	1	Гаилә йолалары. Бәби туе. Туй	укучыларга халкыбызның тарихы турында белем бирү	йола фольклоры турында белешмә бирү; йолаларның төрләрен өйрәнү	балаларда татар халык йолаларына, бәйрәмнәренә, халкыбызның үткәненә кызыксыну тәрбияләү	«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр, чылбыр буенча уку, чылбыр буенча сөйләү, җөмләләр төзү, проект эшенә әзерлек.	Проект «Халык- ның борын-гыдан килгән йола- лары»	8.09
3	Кереш контроль эш	1					Укучыларның белемнәрен тикшерү	Контроль эш	11.09
4	Халкым- ның күңел . бизәкләре. .Бәетләдә халкымның язмышы	1	Бурнаш иҗаты. «Яшь йөрәкләр» драмасы «Сак-Сок» бәете	халык авыз иҗатын тарих белән бәйләп өйрәтү	бәетләр турында белешмә бирү, «Яшь йөрәкләр» әсәрен өйрәнү «Сак-Сок» бәетен өйрәнү	борынгыдан килгән халык иҗатына хөрмәт һәм халык педагогикасы ярдәмендә ата-анага ихтирам, ярату хисләре тәрбияләү	«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр, чылбыр буенча уку, чылбыр буенча сөйләү, җөмләләр төзү.		15.09
5	Туган ил өчен елау да рәхәт	1	Мөнәҗәтләр. «Туган ил исемнән китмәс»	теоретик төшенчәләрне үзләштерү	мөнәҗәтләр турында белешмә бирү, «Туган ил исемнән китмәс» шигырен өйрәнү	укучыларда халык авыз иҗаты белән кызыксыну һәм туган илгә мәхәббәт хисләре тәрбияләү	«Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, ишетеп аңлау, дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, сүзлек белән эш, мөнәҗәт тыңлау, өйрәнү.		18.09
6	Шатлыгым, кайгым минем	1	Габдулла Тукай иҗаты. «Милли моңнар» шигыре	шагыйрь яшәгән чор турында тарихи белешмә бирү	шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында өстә- мә мәгълүмат бирү, «Милли моңнар» әсәрен өйрәнү	татар халкының бөек әдипләре иҗатын өйрәнү аша тормышка караш тәрбияләү	Җырлар тыңлау, ишетеп аңлау, яңа сүзләр белән эш, фронталь әңгәмә, дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү — үз фикереңне әйтү, Интернеттан тарихи җырлар турында мәгълүмат табу.	Проект «Тукайлы тормыш»	22.09
7	БСҮ Асылташларга тиң хәзинәләр	1	Бүлекне кабатлау, йомгаклау	халыкның йолаларга багышланган бай мирасын өйрәнү, әхлак һәм эстетик тәрбия бирү; белгәннәрне кирәк ситуациядә искә төшереп куллана белү	йолаларны кабатлау, аның төрләргә бүленешенең принципларын истә калдыру	укучыларда халкыбыз мирасына ихтирам тәрбияләү, сөйләм культурасын үстерү	Төркемнәрнең чыгыш ясавы, теоретик материал белән танышу. Укылган әсәрләр турында фикер әйтү, кыскача эчтәлеген сөйләү, тест сорауларына җавап бирү, мөстәкыйль эш.	МОНОЛОГ ТӨЗҮ	25.09
Аталар сүзе – акылның үзе
8 — 9	Милләтнең бриллиант кашлары	2	Фатих Әмирхан иҗаты. «Ай өстендә Зөһрә кыз» әкияте. Әдәбиятта фольклоризм	әдәбиятта фольклоризм турында теоретик төшенчә формалаштыру	язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Ай өстендә Зөһрә кыз» әсәрен өйрәнү	якыннарыңа, туганнарыңа ихтирам хисләре, мәрхәмәтлелек тәрбияләү	Презентация ярдәмендә язучының тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу, «Әдәбиятта фольклоризм» төшенчәсен үзләштерү, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, сәнгатьле уку.		29.09 02.10

Үткер сүз, тапкыр сүз — уй бинасы

Нәкый Исәнбәт иҗаты. «Җирән чичән белән Карачәч сылу» драмасы

театр сәнгате турында төшенчә формалаштыру

Н.Исәнбәтнең тормыш юлы һәм иҗаты, фольлор өлкәсендәге эшчәнлеге турында белешмә бирү; «Җирән чичән белән Карачәч сылу» әсәрен өйрәнү

әсәр аша укучыларда ныклы ихтыяр көче тәрбияләү

Презентацияләр, өстәмә материаллар кулланып, язучының тормыш юлы, иҗаты белән таныштыру, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәр, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, эчтәлек сөйли белү.

Проект

6.10

Гаделлек барыбер җиңә

Г.Ибраһимов иҗаты. «Алмачуар» хикәясе

язучы яшәгән чорга бәя бирү

Г.Ибраһимов-ның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Алмачуар» әсәрен өйрәнү

балаларда гаделлек, кешелеклелек сыйфатлары, хайваннарга карата мәхәббәт, миһербанлылык хисләре тәрбияләү, әсәргә таянып, татар халкының милли бәйрәмнәрен, йолаларын саклап калуның һәм дәвам итүнең әһәмиятен аңлату

Проект эшен яклап, төркемнәрнең чыгыш ясавы, яңа әсәр белән танышу, сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, сораулар төзү, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, эчтәлек сөйли белү.

9.10

Атың яхшы булса, тормыш итү җиңел

Г.Ибраһимов иҗаты. «Алмачуар» хикәясе

революциягә кадәрге чор турында тарихи мәгълүмат бирү

Г.Ибраһимов-ның тормышын, иҗатын кабатлау. Сорауларга җавап, викторина формасында; «Алмачуар» әсәрен өйрәнүне дәвам итү

хайваннарны яратырга өйрәтү

Сүзлек эше, тыңлау, уку, тәрҗемә итү, сорауларга җавап бирү, сайлап уку;

эш дәфтәрендәге биремнәрне эшләү, план төзү, эчтәлек сөйли белү, укыганны тәрҗемә итү.

13.10

—

Аты булса, мәйдан табыла

Г.Ибраһимов иҗаты. «Алмачуар» хикәясе

революциягә кадәрге чор турында тарихи мәгълүмат бирү

«Алмачуар» хикәясен уку, йомгаклау

балаларда сабырлык, хайваннарга карата мәхәббәт, миһербанлылык хисләре тәрбияләү; әсәргә таянып, татар халкының милли бәйрәмнәрен, йолаларын саклап калуның һәм дәвам итүнең әһәмиятен аңлату

Презентацияләр, өстәмә материаллар кулланып, әсәрне өйрәнүне дәвам итү, хикәягә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәр, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, эчтәлек сөйли белү.

Проект

16.10

20.10

Милли киемгә мәдхия

Татар халкының милли киемнәре һәм бизәнү әйберләре

милли сәнгать әсәрләре турында төшенчә бирү

татар халкының милли киемнәре (түбәтәй, калфак, читек) һәм бизәнү әйберләре (беләзек, чулпы, изү) белән таныштыру

балаларда милләтебезнең рухи мирасына ихтирам хисләре тәрбияләү

Г.Ибраһимовның «Алмачуар» әсәре буенча эшләнгән иҗади эшләрен карау (презентация), чыгышларын тыңлау.

Татар халкының милли киемнәре, бизәнү әйберләре белән танышу, төркемнәрдә эш, дәреслек, дәфтәрдә эш, презентация карау.

23.10

Кайгы җиле ишек какмасын

Роберт Миңнуллин иҗаты. «Килен төшкәндә» шигыре

шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысулларын белү

шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Килен төшкәндә» әсәрен өйрәнү

гореф-гадәтләргә, халкыбыз йолаларына ихтирам тәрбияләү

Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, чылбыр буенча яңа сүзләр белән сүзтезмәләр яки җөмләләр төзү, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, сәнгатьле уку.

27.10

Рөстәм Яхин моңнары-

ның көче

Рөстәм Яхин иҗаты

җыр сәнгате турында белешмә бирү

композитор Рөстәм Яхинның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, җырларын тыңлау

музыка әсәрләре аша туган илгә, туган җиргә мәхәббәт һәм ихтирам уяту

Композиторның тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, җырлар тыңлау,

җыр сүзләрен тәрҗемә итү, истә калдыру.

30.10

Кеше җирдә хаклы бәхеткә

Халисә Мөдәррисова иҗаты. «Көмеш дага» шигыре

Бөек Ватан сугышы турында тарихи мәгълүматлар бирү

шагыйрәнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Көмеш дага» әсәрен өйрәнү

балаларда халкыбызның йолаларына ихтирам тәрбияләү, үткәннәребезгә игътибарлы булу турында тәрбия бирү

Язучының тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау; сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу; халык йолаларын искә төшерү, сүзлекчә белән эш.

10.11

Халык авыз иҗатының

әдәбиятта чагылышы. Тестлар.

2 нче бүлекне кабатлау дәресе

укыганны гомумиләш-терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү

өйрәнгәннәрне гомумиләш-

тереп кабатлау

язучыларыбызның фольклорны, халкыбызның гореф-гадәтләрен, йолаларын чагылдырган әсәрләренә кызыксыну уяту

Тест №1

13.11

Ил язмышы – ир язмышы

Алар мәңге үлемсез

Әдип Маликов иҗаты. «Ил язмышы — ир язмышы» шигыре.

Гражданлык лирикасы. Пафос

Бөек Ватан сугышында катнашкан әдипләр турында тарихи мәгълүмат бирү

шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Ил яз-мышы —
ир язмышы» әсәрен өйрәнү. Гражданлык лирикасы, пафос турындагы төшенчәләрне үзләштерү

туган илгә мәхәббәт тәрбияләү

Бөек Ватан сугышы турында өстәмә материаллар белән танышу, презентация карау, шигырьне өлешләргә бүлү, бүлекләргә исем кую, сораулар, биремнәр үтәү, сәнгатьле уку, сүзлекчә белән эшләү, теоретик төшенчәләрне үзләштерү.

17.11

Без үлемсез туган ил белән

Гадел Кутуй иҗаты.

«Сагыну» нәсере. Нәсер, инверсия

Бөек Ватан сугышы чоры турында тарихи белешмә бирү

язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Сагыну» әсәрен өйрәнү; нәсер һәм инверсия күренеше турында төшенчә бирү

балаларда туган илгә, халкыбыз батырлыгына мәхәббәт хисләре тәрбияләү

Язучының тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау; Бөек Ватан сугышында катнашкан язучылар белән танышу, сәнгатьле уку, сүзлекчә белән эшләү, теоретик төшенчәләрне үзләштерү, өлешчә анализ ясау.

20.11

—

Ил язмышы ирләр кулында

Сибгат Хәким иҗаты. «Бакча-чылар»

поэмасы

укучыларга хезмәт тәрбиясе бирү

шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Бакчачылар» әсәрен өйрәнү

хезмәт кешесенә ихтирам тәрбияләү

Язучының тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау; Бөек Ватан сугышында катнашкан язучылар турында мәгълүмат бирү, һөнәрле булу турында әңгәмә, әсәр турында фикер әйтү, кыскача эчтәлеген сөйләү, сораулар төзү.

24.11

27.11

Илһамым — туган ягым

Сибгат Хәким иҗаты. «Бу кырлар, бу үзәннәрдә» шигыре

туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү

шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында өстәмә белешмә бирү, «Бу кырлар, бу үзәннәрдә...» шигырен өйрәнү

балаларда туган җиргә, аның табигатенә мәхәббәт хисләре тәрбияләү

Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, шигырьне ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, шигырьгә анализ ясау.

1.12

Балачак хатирәләре

Рафаил Төхфәтуллин иҗаты. «Җиләкле аланнар» повесте

язучы яшәгән чорга тарихи күзәтү

Рафаил Төхфәтуллин иҗаты белән танышу,

«Җиләкле аланнар» әсәрен укый башлау

өлкән буынга ихтирам, туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү

4.12

—

Төп астында — тирән тамырлар

Рафаил Төхфәтуллин иҗаты. «Җиләкле аланнар» повесте

туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү

«Җиләкле аланнар» әсәрен уку

үткәннәргә ихтирам тәрбияләү

Әсәрне рольләргә бүлеп уку, рәсемгә карап сайлап уку, өлешләргә бүлү, план төзү, план буенча кыскача эчтәлекне сөйләү.

8.12

11.12

—

Сугыш язган язмышлар

Мөхәммәт Мәһдиев иҗаты.

«Без —
кырык беренче ел балалары» повесте

Бөек Ватан сугышы чоры турында тарихи мәгълүмат бирү

Мөхәммәт Мәһдиевнең тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат бирү, «Без — кырык беренче ел балалары» повестеннан өзек белән таныша башлау

сугыш авырлыгын үз җилкәләрендә күтәргән яшь буынга, шул чор кешеләренә ихтирам тәрбияләү

15.12

18.12

Хәтерләргә уелган еллар

Мөхәммәт Мәһдиев

иҗаты.

«Без — кырык беренче ел балалары» повесте. Тартмалы композиция

әдәбият теориясе —
әсәрне аңларга өйрәнү

«Без — кырык беренче ел балалары» повестеннан өзекләр белән танышу. Тарт-малы композиция турында теоретик төшенчә

укытучы һөнәренә мәхәббәт тәрбияләү

Язучының тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, хронологик таблица тутыру; Бөек Ватан сугышы чоры турында өстәмә мәгълүматлар белән танышу, сүзлекчә белән эш, сораулар, биремнәр үтәү, русча өзекләрне сәнгатьле итеп уку, тәрҗемә итү, теоретик төшенчәне өйрәнү.

22.12

Балачакка илтә юллар

Мөхәммәт Мирза иҗаты. «Изге сукмак» шигыре

әхлак (кешелеклелек, юмартлык) хисләре тәрбияләү

Мөхәммәт Мирза турында мәгълүмат бирү, балачак хатирәсе турында шигырьне уку, халык йолаларын (Питрау, Карга боткасы) искә төшерү, сөйләм телен үстерү

кеше өчен балачак хатирәләренең иң саф хисләр булуын аңлату

Дәреслек, дәфтәр белән эш, парлап сөйләшү, шигырьне тыңлау, аңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, шигырьгә анализ ясау.

25.12

Батырлар бар

төш-

тә — татарлар бар...

БСҮ Сочинение

3 нче бүлекне кабатлау дәресе

өйрәнгән материалны искә төшереп, гомумиләш-

тереп куллана белү

«Ил язмышы —
ир язмышы» бүлегендә өйрәнгән материалны кабатлау, үзләштерү дәрәҗәсен билгеләү

патриотик тәрбия бирү, туган илне, туган җирне яратырга өйрәтү

Төркемнәрдә эшләү, презентация карау, викторина сораулары, мөстәкыйль эш.

БСҮ СОЧИНЕНИЕ ЯЗУ

12.01

Һәр чорның үз герое

Ак чәчәкләр ява

Нәҗип Думави иҗаты. «Беренче кар» шигыре

эстетик тәрбия бирү

шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Беренче кар» әсәрен өйрәнү

табигатькә карата күзәтүчәнлек тәрбияләү, һава торышының үзгәрешен аңлату, татарча дөрес репликалар белән аңлата белү

Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты белән танышу, сораулар төзү, җавап бирү, сүзлекчә белән эшләү, чылбыр буенча яңа сүзләр белән сүзтезмәләр яки җөмләләр төзеп әйтү, шигырьне тыңлау, аңлау, сәнгатьле уку.

15.01

—

Давыллы еллар җырчысы

Һади Такташ иҗаты. «Алсу»

поэмасы

1920 — 1930 еллар турында тарихи мәгълүмат бирү

Һ.Такташ турында мәгълүмат бирү, «Алсу» поэмасын уку

татар шигъриятенә мәхәббәт уяту

Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, хронологик таблица тутыру, парларда эшләү, шагыйрьнең тормышы турында сораулар төзү, җавап бирү, сүзлекчә белән эшләү, чылбыр
буенча яңа сүзләр белән сүзтезмәләр яки җөмләләр төзү.

ПРОЕКТ

19.01

22.01

Горурлык-

та була гүзәллек

Һади Такташ иҗаты. «Алсу» поэмасы.

Рефрен, кабатлау

әдәбият теориясе — әсәрне аңларга өйрәнү

«Алсу»

поэмасы белән танышу, рефрен һәм кабатлау турындагы теоретик төшенчәләрне үзләштерү

тормышта максатчан

булырга, үз бәхетең өчен көрәшергә омтылыш тәрбияләү

Шагыйрьнең биография-сен кабатлау, тест сорауларына җавап бирү, лирик әсәр теориясе буенча өйрәнгәннәрне искә төшерү, теоретик төшенчәләрне кабатлау, яңа төшенчәләр белән танышу, поэманы өлешләргә бүлү, анализ ясау.

26.01

Шигырь-

ләрдә —шагыйрь язмышы

Хәсән Туфан иҗаты. «Агыла да болыт агыла» шигыре

репрессия еллары турында төшенчә бирү

Хәсән Туфанның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Агыла да болыт агыла» шигырен өйрәнү. Хафиз строфасы турында теоретик төшенчә бирү

туган илне сагыну хисләре турында аңларга өйрәтү

Проект эшен яклап, төркемнәрнең чыгыш ясавы. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, хронологик таблица тутыру, парларда эшләү, шагыйрьнең тормышы турында сораулар төзү, җавап бирү. Аудиоязмада җыр тыңлау, шигырьгә анализ ясау. Яңа теоретик төшенчәләр белән танышу.

29.01

«Бирде

дөнья кирәкне...»

Хәсән Туфан иҗаты. «Тамчылар ни диләр?» шигыре

репрессия еллары турында тарихи белешмә бирү

шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне ныгыту, тест ярдәмендә тикшерү, «Тамчылар ни диләр?» әсәрен өйрәнү.

хисләр аша бирергә теләгән фикерне ачыклау, якыннарыңа мәхәббәт хисләре тәрбияләү

Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты буенча үтелгәннәрне ныгыту, тест рәвешендә белемнәрне тикшерү, шигырьгә анализ ясау, шигырьне тыңлау, аңлау, сәнгатьле уку.

2.02

—

Җан авазы

Гурий Тавлин иҗаты. «Кояш болытка кергәндә» (романнан өзек)

әсәрдәге вакыйгалар һәм геройлар аша шәхес культы фаҗигасен ачу; гаделсез-

лекләрне

күрә, аңлый һәм дөрес бәяли белергә өйрәтү

Гурий Тавлин иҗаты белән танышу, «Кояш болытка кергәндә» әсәрен укый башлау

халкыбызның үткәненә, тарихына аңлы караш булдыру, укучыларда шәфкатьлелек, миһербанлылык хисләре тәрбияләү

Язучының тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, хронологик таблица тутыру, сәнгатьле уку, сүзлекчә белән эшләү, вакыйгаларга бәя бирү, сорауларга җавап бирү.

5.02

9.02

Иң матур ил — безнең ил

4 нче бүлекне кабатлау дәресе

белемнәрне гомумиләш-

терә, кирәк ситуациядә куллана белү

Нәҗип Думави, Һади Такташ, Хәсән Туфан, Гурий Тавлинның тормышлары, иҗатлары турында белгәннәрне ныгыту, әсәрләрен хәтердә калдыру

Язучыларның портретлары белән эш, викторина сорауларына төркемләп, парлап җавап эзләү, мөстәкыйль эш.

ТЕСТ 2.

12.02

Туган җир ул була бер генә,

Туган җирнең кадерен бел генә!

—

Чит җирләрдә йөртә язмышлар

Аяз Гыйләҗев иҗаты. «Өч аршын җир» повесте

тарихи вакыйгаларга нигезләнеп, әсәр геройлары яшәгән чорга характеристика бирү

Аяз Гыйләҗев иҗаты белән танышу, «Өч аршын җир» повестеннан өзекләр уку

геройларның яшәү кыйбласы аша нәтиҗәләр ясау һәм рухи сәламәтлек тәрбияләү

16.02

19.02

—

Туган җирнең кадерен читтә йөргәннәр белер

Аяз Гыйләҗев иҗаты. «Өч аршын җир» повесте

тарихи вакыйгаларга нигезләнеп, әсәр геройлары яшәгән чорга характеристика бирү

Аяз Гыйләҗев-

нең тормыш юлын, иҗатын кабатлау, сорауларга җаваплар бирү, тест сорауларын эшләү, «Өч аршын җир» повестен уку

тарих җилләренең кай якка исүенә карамастан, туган җирнең изге икәнлеген төшендерү, җаваплылык хисе тәрбияләү

Язучының биография-сен кабатлау, тест сорауларына җавап бирү, өйрәнгәннәрне искә төшерү, теоретик төшенчәләрне кабатлау, яңа төшенчәләр белән танышу, әсәрне өлешләргә бүлү, анализ ясау.

23.02

26.02

—

Иленнән аерылган —
канаты каерылган

Илдар Юзеев иҗаты.

«Ак калфа-гым төшердем кулдан...»

драмасы. Ремарка

әдәбият теориясе —
ремарка турында төшенчә бирү

Илдар Юзеевның тормыш юлы, иҗаты белән таныштыру, «Ак калфагым төшердем кулдан...» драмасын укып нәтиҗә ясау

туган җирнең изге булуын төшендерү, аның кадерен белү турында тәрбия бирү

Презентация ярдәмендә язучы тормышы белән танышу, хронологик таблица тутыру, рольләргә бүлеп, сәнгатьле уку, сүзлекчә белән эшләү.

ПРОЕКТ

2.03

5.03

9.03

Иң матур сүз — илкәем

Фәннур Сафин иҗаты. «Туган җиремә» шигыре

шигырь аша туган илнең кадерен төшендерү

Фәннур Сафин иҗаты турында мәгълүмат бирү, «Туган җиремә» шигырен уку, туган җир турында мәкальләрне истә калдыру, сөйләм телен үстерү

туган җирнең кеше өчен кадерле булуын аңлату

Проект эшен яклап, төркемнәрнең чыгыш ясавы. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, хронологик таблица тутыру, парларда эшләү, шагыйрьнең иҗаты турында сораулар төзү, җавап бирү. Аудиоязмада җыр тыңлау, шигырьгә анализ ясау.

12.03

—

Җирдә нигез тамыр кирәк хәтта җансыз ташка да...

Марсель Галиев иҗаты. «Нигез»

повесте

катлаулы текст белән эшләү, иң әһәмиятлесен таба белергә өйрәнү

Марсель Галиев иҗаты белән танышу, «Нигез» повестен укый башлау

тарихи үткәнебезгә ихтирам, туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү

16.03

19.03

—

Туган җирдән, туганнардан аермасын язмышлар

Марсель Галиев иҗаты. «Нигез» повесте.

Повесть

әдәбият теориясе – әсәрне аңларга өйрәнү; план төзи белү.

«Нигез» әсәрен уку, аңлау, автор М.Галиев турында мәгълүматлы булу, әсәрдән өйрәнгән троп-ларны, символик образларны таба белү. Повесть турында төшенчә бирү

туганлыкның кадерен белү, туган җиргә мәхәббәт тәрбияләү

Язучының биографиясен кабатлау, тест сорауларына җавап бирү; дәреслек, дәфтәр белән эш; хикәяне рольләргә бүлеп уку, рәсемгә карап сайлап уку, өлешләргә бүлү, план төзү, план буенча кыскача эчтәлекне сөйләү.

6.04

9.04

Ватан барыннан да газиз

5 нче бүлекне кабатлау дәресе

теоретик төшенчәләрне истә калдыру

туган җирне ярату, туган як кадере, милләт язмышы, чит илләрдәге милләттәш-

ләребез турын-

да аңлап калу

туган җиргә, милләттәшләребезгә ихтирам хисләре тәрбияләү

Төркемнәрдә эшләү, викторина сораулары, мөстәкыйль эш.

ТЕСТ №3

13.04

Актыкта хаклык җиңә

—

Балачак гомергә хәтердә калачак

Фатих Хөсни иҗаты. «Сөйлән-

мәгән хикәя» әсәре.

Тема, идея

язучы яшәгән чор турында тарихи белешмә бирү

Фатих Хөснинең тормышы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Сөйләнмәгән хикәя» әсәрен өйрәнү, тема, идея турында төшенчә формалаштыру

җаваплылык хисе, һәр эшне ахырына кадәр җиткерә белү теләге тәрбияләү

Презентация ярдәмендә язучы тормышы белән танышу, хронологик таблица тутыру, сәнгатьле уку; сүзлекчә белән эшләү, өлешләргә бүлү, исем кушу; эчтәлек сөйли белү.

16.04

20.04

—

Гомерләр-

нең иң бәхетле көне

Роза Хафизова иҗаты. «Әти кайткан көн» хикәясе

Бөек Ватан сугышы елларындагы балалар язмышы турында төшенчә бирү

«Әти кайткан көн» хикәясен уку, аңлау, автор Р.Хафизова турында мәгълүматлы булу.

сугыш чоры балаларына ихтирамлы булырга өйрәтү

23.04

27.04

—

Кеше холкын күзәт, үзеңнекен төзәт

Фәнис Яруллинның «Ак төнбоек» хикәясе

укыганны гомумиләш-

терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү

Фәнис Яруллин иҗаты турында кыс-кача белешмә, «Ак төнбоек» хикәясен укып нәтиҗә ясау

тәкәбберлекнең, дуслык кадерен белмәүнең нинди куркыныч нәтиҗәләргә китергәнен аңлату, җаваплылык хисләре тәрбияләү

Язучының биографиясен кабатлау, тест сорауларына җавап бирү; эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәр, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, план буенча гади җөмләләр белән сөйләү.

Проект

30.04

4.05

Тырыш-лык — зурлык, ялкау-

лык — хурлык

Рафис Корбан иҗаты. «Ярдәм итик» шигыре

бал кортлары һәм үләннәр турында табигать белеме фәненә бәйләп аңлату

Рафис Корбанның биографиясе белән танышу; «Ярдәм итик» шигырен уку

тырышлык тәрбияләү, хезмәт яратырга өйрәтү

Проект эшен яклап, төркемнәрнең чыгыш ясавы. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, хронологик таблица тутыру, шигырьне тыңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча уку, сайлап уку, яңа сүзләрне өйрәнү, парлап сөйләшү.

7.05

Белемсез берне егар, белемле меңне егар

Рөстәм Галиуллин иҗаты. «Биш икеле» хикәясе

сөйләм телен үстерү

Р.Галиуллин тормышы, иҗаты белән танышу, «Биш икеле» хикәясен аңлап уку, юмор аша язучы әйтергә теләгән фикерне эзләргә өйрәнү

белемгә мәхәббәт тәрбияләү

Язучының тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, хронологик таблица тутыру; хикәяне уку, төп эчтәлекне аңлау, фикер алышу, парлап сөйләшү, төп геройны сурәтләү, план төзү, план буенча сөйләү.

11.05

Кыңгыр

эш —кыңгырау-

лы

Айгөл Әхмәтга-лиева иҗаты. «Табыш» хикәясе

укылган әсәрне бүгенге көн, көндәлек тормыш белән бәйләнештә күзаллый белү

А.Әхмәтгалие-

ваның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Табыш» хикәясен өйрәнү

әхлак тәрбиясе бирү

Фронталь әңгәмә, язучы турында презентация ясау, карау, хикәяне тыңлап аңлау, сәнгатьле уку, рольләргә бүлеп уку, дәреслек, дәфтәр белән эш.

14.05

Балачак-

ның онытылмас мизгелләре

Еллык контроль эш

6 нчы бүлекне кабатлау

укыганны гомумиләш-

терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү

өйрәнгәннәрне гомумиләш-тереп кабатлау

Язучыларыбызның балачакның төрле мизгелләрен сурәтләгән әсәрләренә кызыксыну уяту

Язучыларның портретлары белән эш, викторина сорауларына төркемләп, парлап җавап эзләү, мөстәкыйль эш.

Тест

18.05

Табигатькә дә табиб кирәк

Каеннар-

ның күз яше

Мөдәррис Әгъләмов иҗаты. «Сөйли ак каен» шигыре

укыганны гомумиләш-терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү

М.Әгъләмов-

ның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Сөйли ак каен...» шигырен өйрәнү

экологик тәрбия бирү

Парлап сөйләшү, шигырьне тыңлап аңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча сәнгатьле уку, эчтәлек буенча фикер алышу, шигырьгә анализ ясау, экологик проблемалар турында сөйләшү.

21.05

Күл буена килегез...

Зиннур Мансуров иҗаты. «Балык кычкыруы» шигыре

укучыларга экологик тәрбия бирү

З.Мансуров-ның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Балык кычкыруы» шигырен өйрәнү

тирә-як табигатебезгә игътибарлы булу,

сулыкларны саклау, чиста тоту турында тәрбия бирү

Презентация ярдәмендә шагыйрь тормышы, иҗаты белән танышу, төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, сораулар, биремнәр үтәү, сәнгатьле уку.

—

Оясында ни күрсә, очканда шуны эшләр

Хәбир Ибраһим иҗаты. «Карач» хикәясе

укылган әсәрне бүгенге көн, көндәлек тормыш белән бәйләнеш-

тә күзаллый белү

Хәбир Ибраһимның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Карач» хикәясен өйрәнү

табигатьтәге җан ияләренә мәрхәмәтлелек хисләре тәрбияләү

Язучы иҗаты белән танышу, әсәрне укып, укытучы җитәкчелегендә бергәләп анализлау, нәтиҗә ясау.

25.05

Табигать —
уртак йортыбыз

БСҮ Монолог төзү

7 нче бүлекне кабатлау

укыганны гомумиләш-

терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү

табигать турында өйрәнгән әсәрләрне гомумиләш-

тереп кабатлау.

табигатькә сакчыл караш тәрбияләү

Язучыларның портретлары белән эш, викторина сорауларына төркемләп, парлап җавап эзләү, мөстәкыйль эш.

Б СҮ

Монолог төзү

28.05

Әдәбият дигән дәрья...

Йомгаклау

өйрәнгән теоретик төшенчәләрне кабатлау, истә калдыру

ел буе өйрәнгәннәрне гомумиләш-

тереп кабатлау

әдәбиятның тәрбия бирү, тормышка әзерләү дәресе булуын аңлату

Портретлар, төрле иллюстрацияләр, презентацияләр белән укылган әсәрләрне кабатлау, гомумиләштерү, сорауларга җавап бирү.

I бүлек. Халык әйтсә — хак әйтә

Халык авыз иҗаты. Йола фольклоры. Йола фольклоры турында төшенчә. Йолаларның төрләре. Алар – халыкның рухи байлыгы, халыкны милләт итеп берләштерә торган асыл нигезләрнең берсе. Аларның көнкүреш һәм дини гореф-гадәтләр белән бәйләнеше, төрләре, үзенчәлекләре (1 сәгать).

Гаилә йолалары. “Бәби туе”, “Туй” йолалары турында белешмә. Аларны үткәрү тәртибе (1 сәгать).

Фәтхи Бурнаш. Язучы турында белешмә. “Яшь йөрәкләр” драмасы (өзек). Драмада йолаларның бирелеше, халкыбызга хас сыйфатлар (1 сәгать).

Халык авыз иҗаты. Бәетләр. Бәетләрнең лиро-эпик жанр булуы. “Сак-Сок” бәете. Кошларга әйләнгән ике бала язмышының фаҗигасе, бәетнең фантастик сюжетка корылган булуы (1 сәгать).

Мөнәҗәтләр. Мөнәҗәтләрнең лирик жанр булуы, аларның нигезендә ялгызлыкта үз-үзең белән сөйләшү, Илаһи көчкә мөрәҗәгать итү, ялварып, ярлыкауны сорау икәнлеге турында мәгълүмат. Мөнәҗәтләрнең борынгы заманнардан ук татар язма әдәбиятының һәм халык иҗатының үзенчәлекле жанры булып формалашуы. “Туган ил исемнән китмәс” мөнәҗәтендә туган ил темасының бирелеше (1 сәгать).

Габдулла Тукай. Шагыйрь иҗаты турында белешмә. “Милли моңнар” шигыре. Шагыйрь һәм милләт язмышы мәсьәләсе (1 сәгать).

Аталар сүзе — акылның үзе

Фатих Әмирхан. Тормышы һәм иҗади эшчәнлеге. “Ай өстендә Зөһрә кыз” әсәренең татар халык әкиятләренә нигезләнүе. Яхшылык белән явызлык көрәше.

Әдәбият теориясе. Әдәбиятта фольклоризм (2 сәгать).

Нәкый Исәнбәт. Язучы иҗаты турында белешмә. Халык авыз иҗатын җыюдагы хезмәтләре. “Җирән чичән белән Карачәч сылу” драмасы. Үзәк геройда халык авыз иҗатыннан килә торган сыйфатларның (җорлык, тапкырлык, акыл көче ярдәмендә дошманнарын җиңү) туплап бирелеше (1 сәгать).

Галимҗан Ибраһимов . Язучының тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Алмачуар” хикәясе. Хайваннарга карата миһербанлылык хисләре тәрбияләү (3 сәгать).

Татар халкының милли киемнәре һәм бизәнү әйберләре . Түбәтәй (кәләпүш), калфак, читек,чулпы, беләзек, изү турында мәгълүмат. Милли киемнәрнең үзенчәлеге, вакыт узган саен үзгәрүләргә бирелүе, халкыбыз үткән зур тормыш юлын, аның үткәнен һәм бүгенгесен чагылдыруы (1 сәгать).

Роберт Миңнуллин. Шагыйрь турында белешмә. “Килен төшкәндә” шигыре. Халкыбызның гореф-гадәтләрен белү, аларга мәхәббәт тәрбияләү (1 сәгать).

Рөстәм Яхин. Композиторның тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. Аның профессиональ җырлар, романслар, музыкаль әсәрләр башкаруындагы эшчәнлеге. Рөстәм Яхин – Татарстан Республикасының Дәүләт гимны авторы (1 сәгать).

Халисә Мөдәррисова. Шагыйрәнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Көмеш дага” шигырендә бәхет төшенчәсенең тирән фәлсәфәсен ачуы. Сугыш фаҗигасенең чагылышы (1 сәгать).

Ил язмышы — ир язмышы

Әдип Маликов. Шагыйрь турында белешмә. «Ил язмышы — ир язмышы” шигырендә ватанпәрвәрлек билгеләре чагылу. Шигырьдә оптимистик рух.

Әдәбият теориясе. Гражданлык лирикасы. Пафос (1 сәгать).

Гадел Кутуй. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Сагыну” нәсере. Сугыштагы кешенең кичерешләрендә туган ил образы.

Әдәбият теориясе. Нәсер турында төшенчә. Инверсия (2 сәгать).

Сибгат Хәким. Шагыйрьнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Бакчачылар” поэмасы, “Бу кырлар, бу үзәннәрдә” шигыре. Әсәрләрдә лиризм, сәнгатьчә гадилек һәм осталык, ватанпәрвәрлек хисләре чагылышы (2 сәгать).

Рафаил Төхфәтуллин. Язучы турында белешмә. “Җиләкле аланнар” повестенда балачак хатирәләренең самимилеге, төгәллеге. Мәктәп тормышының үзенчәлеклә детальләрдә чагылышы. Укучы һәм укытучы мөнәсәбәтләрен бала күңеле һәм хисләре аша тасвирлау (3 сәгать).

Мөхәммәт Мәһдиев. Язучы турында белешмә. “Без — кырык беренче ел балалары” повесте (өзек). Бөек Ватан сугышы авырлыкларының әсәрдә чагылышы. Яшүсмерләр образы.

Әдәбият теориясе. Тартмалы композиция (3 сәгать).

Мөхәммәт Мирза. Шагыйрь турында белешмә. “Изге сукмак”шигыре. Балачак хатирәләренең онытылмавы, кешелеклелек сыйфатларының (мәрхәмәтлелек, изгелек, шәфкатьлелек) бирелеше (1 сәгать).

Һәр чорның үз герое

Нәҗип Думави. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Беренче кар” шигыре. Табигатьнең матурлыгын тасвирлау (1 сәгать).

Һади Такташ. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Алсу” поэмасы. Яшәү шатлыгы, оптимизм, үзеңне бәхетле тою хисләре чагылышы.

Әдәбият теориясе. Рефрен, кабатлау (3 сәгать).

Хәсән Туфан. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Агыла да болыт агыла”, “Тамчылар ни диләр?” шигырьләре. Чор белән бәйле шәхес фаҗигасе, хаксызга рәнҗетелгән кешеләр язмышы (2 сәгать).

Гурий Тавлин Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Кояш болытка кергәндә” романы (өзек). Әсәрдә фаҗигале елларның чагылышы. Чорның гаделсезлеген үз җилкәсендә татыган бала образы (1 сәгать).

Туган җир ул була бер генә, туган җирнең кадерен бел генә!

Аяз Гыйләҗев. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Өч аршын җир” повестеннән өзек. Туган җирнең кадерле булуы. Читтә яшәүчеләрнең туган туфракка тартылуы (4 сәгать).

Илдар Юзеев. Шагыйрь турында белешмә. “Ак калфагым төшердем кулдан...” драмасы. Чит илләрдәге милләттәшләребез язмышы.

Әдәбият теориясе. Ремарка (3 сәгать).

Фәннур Сафин. Шагыйрь турында белешмә. “Туган җиремә” шигыре. Туган якны ярату хисләренең бирелеше

(1 сәгать).

Марсель Галиев. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Нигез” повесте (өзек). Әсәрдә Бөек Ватан сугышы елларындагы вакыйгалар. Повестьта гореф-гадәтләрнең, йолаларның бирелеше. Туган җирнең, туган нигезнең кадерле, изге булуы, образларның бирелеше.

Әдәбият теориясе. Повесть. (4 сәгать).

Актыктан хаклык җиңә

Фатих Хөсни. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Сөйләнмәгән хикәя” әсәре. Баланың күңел дөньясын сурәтләүдә язучының осталыгы. Мавыгу төшенчәсенә салынган мәгънәне ачыклау, үзеңә-үзең хуҗа булуның мөһимлеге.

Әдәбият теориясе. Тема турында төшенчә (2 сәгать).

Роза Хафизова. Язучы турында белешмә. “Әти кайткан көн” хикәясе. Бөек Ватан сугышы чорында балалар язмышы (2 сәгать).

Фәнис Яруллин. “Ак төнбоек” хикәясе. Кешегә яхшылык эшләүнең күркәм гадәт икәнен, әмма аны һәрчак искә төшереп торуның кире тәэсир ясавын оста күрсәтү(2 сәгать).

Рафис Корбан. Шагыйрь турында белешмә. “Ярдәм итик” шигыре. Бал кортлары образы мисалында хезмәткә мәхәббәт тәрбияләү (1 сәгать).

Рөстәм Галиуллин. Язучы турында белешмә. “Биш «икеле» хикәясе. Укуга, белем алуга уңай мөнәсәбәт тәрбияләү, кимчелекләрне юмор аша күрсәтү (1 сәгать).

Айгөл Әхмәтгалиева. Язучы турында белешмә. “Табыш” хикәясе. Бала психологиясенең бирелеше, күркәм сыйфатлар тәрбияләү. Табылган әйбернең шатлык китермәвен аңлау (1 сәгать).

Табигатькә дә табип кирәк!

Мөдәррис Әгъләмов. Шагыйрь турында белешмә. “Сөйли ак каен...” шигыре. Җанландырылган табигать образлары. Экологик тәрбия (1 сәгать).

Зиннур Мансуров. Шагыйрь турында белешмә. “Балык кычкыруы” шигыре. Елга-күлләребезнең пычрануы –

кешелек дөньясы өчен зур фаҗига. Табигатькә сакчыл караш тәрбияләү (1 сәгать).

Хәбир Ибраһим. Язучы турында белешмә. “Карач” хикәясе. Кешеләрнең табигатьтәге җан ияләренә мөнәсәбәте (1 сәгать).

Программаның эчтәлеге

№	Бүлекләр, темалар	Сәгатьләр саны				Темага караган төп төшенчәләр
№	Бүлекләр, темалар	Барлыгы	Теоретик материал	БСҮ	Дәрестән тыш уку
1.	Халык әйтсә — хак әйтә	7	6	1	-	Халыкның йолаларга багышланган бай мирасын өйрәнү; халык авыз иҗаты әсәрләре белән танышу
2.	Аталар сүзе — акылның үзе	13	10	2	1	Фольклорга нигезләнеп язылган, халкыбызның гореф-гадәтләрен, йолаларын чагылдырган әсәрләрне өйрәнү. Әдәбиятта фольклоризм төшенчәсен үзләштерү. Татар халкының милли киемнәре, бизәнү әйберләре турында мәгълүмат бирү.
3	Ил язмышы — ир язмышы	12	11	-	1	Бөек Ватан сугышы алды һәм сугыш вакытында татар әдәбияты. Язучыларның сугышка корал һәм каләм белән катнашуы. Тылдагыларның фидакарь хезмәте һәм иҗаты. Шигърият, хикәянең активлашуы. Илленче елларда да сугыш темасының дәвам иттерелүе.
4	Һәр чорның үз герое	9	7	1	1	ХХ гасыр башында иҗат ителгән әсәрләр белән танышу. Репрессияләнгән татар әдипләре, аларның әсәрләрендә “хәтәр елларның” чагылышы.
5	Туган җир ул бер генә, Туган җирнең кадерен бел генә!	13	12	1	-	Туган җирне ярату, туган як кадере, милләт язмышы, чит илләрдәге милләттәшләребез. Тема төрлелеге. Язучының тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу
6	Актыкта хаклык җиңә	10	9	1	-	Төрле чорларда балалар тормышын сурәләгән әсәрләр. Тема төрлелеге. Әхлак тәрбиясе бирү.
7	Табигатькә дә табиб кирәк	5	3	1	1	Тирә-як табигатебезгә игътибарлы булу, экологик тәрбия бирү.Табигать турында төрле жанрдагы әсәрләр иҗат ителү.
8	Еллык кабатлау	1		1	-
	Барысы	70	58	8	4

Ятлау өчен әсәрләр

Г.Тукайның “Милли моңнар” шигыреннән өзек.

Г.Кутуйның “Сагыну” нәсереннән өзек.

М.Мәһдиевнең “Без – кырык беренче ел балалары” повестеннән өзек.

Һ.Такташның “Алсу” поэмасыннан өзек.

Х.Туфанның “Агыла да болыт агыла” шигыреннән өзек.

Дәрестән тыш (өстәмә) уку өчен тәкъдим ителгән әсәрләр

(укытучы сайлавы буенча)

Мостай Кәрим. Озын-озак балачак.

Нардуган. (Татар халык йоласы) .

Покрау. (Керәшен татарлары бәйрәме).

Уярня. (Мари халык бәйрәме).

Ким Васин. Җыр шулай туды.

Әмирхан Еники. Җиз кыңгырау.

Юрий Семендер. Ике ветеран.

Гәрәй Рәхим. Буыннар елъязмасы.

Марс Шабаев. Күңелемә, әткәй, кайтып кер...

Нәҗип Думави. Габдулла.

Гөлшат Зәйнашева. Үз илемдә.

Фоат Садриев. Юкка көттеләр.

Айрат Суфиянов. Мәктәптән кайтып килеш.

Гавриил Троепольский. Акбай Караколак.

Зиннур Мансуров. Ятим Су анасы.

Гомәр Бәширов. Җидегән чишмә.

Шәйхи Маннур. Печән җыйганда.

Рашат Низами. Куркытылган поши.

Сөйләшү тематикасы

Халыкның борынгыдан килгән йолалары.

Тукайлы тормыш.

Асылташларга тиң хәзинәләр.

Халык авыз иҗатының әдәбиятта чагылышы.

Батырлар бар төштә – татарлар бар...

Ватан барыннан да газиз.

Балачакның онытылмас мизгелләре.

Табигать – уртак йортыбыз.

Кушымта

7 нче сыйныф өчен әдәбияттан кереш контроль эш

А1. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Самые близкие люди –

а) иң якын дуслар;

ә) иң якын кешеләр;

б) якын кешеләр.

А2. Сүзләрдән җөмлә төзегез.

Башлый, күзләре, Юлдашның, яна, ут.

а) 5, 3, 4, 2, 1;

ә) 3, 2, 5, 4, 1;

б) 2, 4, 5, 3, 1.

А3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Минем чәй эчәсем килә.

а) Я попил чай.

ә) Хочу попить чай.

б) Я буду пить чай.

А4. Дөрес сүзне табыгыз.

Этләр яхшы ... булганнар.

а) кушаматлар;

ә) элемтәче;

б) яралы.

А5. Унга унны кушкач, ничә була?

а) унбиш; ә) егерме; б) утыз.

А6. Бирелгән сүзләрдән җөмлә төзегез.

Кечкенәдән, үк, сакларга, сәламәтлекне, кирәк.

а) 5, 3, 2, 1, 4;

ә) 4, 1, 2, 3, 5;

б) 3, 4, 2, 5, 1.

А7. Дөрес җөмләне табыгыз.

а) Сәламәт булу өчен, соң торырга кирәк.

ә) Сәламәт булу өчен, аз ашарга кирәк.

б) Сәламәт булу өчен, иртән күнегүләр ясарга кирәк.

А8. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Делает много открытий.

а) Күп ачыш ясый.

ә) Күп ачыш ясады.

б) Күп ачыш ясаячак.

А9. Дөрес сүзне куегыз.

Чишмә алан ... үтә дә елгага кушыла.

а) янында; ә) аша; б) уртасында.

А10. Бирелгән сүзләрдән җөмлә төзегез.

Светофорда, чыгарга, кызыл ут, ярамый, янганда.

а) 5, 4, 1, 2, 3;

ә) 1, 3, 5, 2, 4;

б) 2, 5, 3, 1, 4.

А11. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Он не стал ждать, когда загорится зеленый свет.

а) Юлда яшел ут яна иде.

ә) Ул яшел ут янганны көтте.

б) Ул яшел ут янганны көтмәде.

В1. Как скажете по-татарски о том, что:

вы хотите поехать в деревню;
ваш дедушка здоров, потому что каждый день делает зарядку;
у бабушки болят глаза;
не хотите играть в зале;
В2. Спросите у друга:
играет ли он в шахматы;
хочет ли он работать переводчиком;

В3. Составьте диалог по схеме:

Сообщение.
Сомнение. - Дополнение.

Тест №1

1. Г. Тукайның туган көне кайчан:
а) 1996 нчы елның 26 нчы апреле
ә) 1889 нчы елның 26 нчы апреле
б) 1886 нчы елның 26 нчы апреле

2.Халык авыз иҗатына керә

А)фольклор

Ә) шигырь

Б)хикәя

3. Әкиятләрне ничә төргә бүләләр?

А) 1

Ә) 2

Б)3

4.Йола фольклоры (обрядовый фольклор) ничә төркемгә бүленә?

а)5

ә)7

б)3

5.Шәүкәт Галиев кем булган?

Язучы
Шагыйрь
Драматург

6.Йола фольклорында төп урынны кайсы йолалар алып тора?

а)гаилә йолалары
ә)аулак өйләр
б)календарь йолалары

7. Бәбине, тугач та, кая алып барганнар?

а)исем кушар өчен мулла өенә
ә) коендыру өчен бәби мунчасына

б)көндек әбисенең өенә

8. Бу шигырьне Г.Тукай язмаган.

А) “Милли моңнар”

Ә) “Сабыйга”

Б) “Килен төшкәндә”

9.Татар халкының нинди милли киемнәре һәм бизәнү әйберләрен беләсең? Яз.

Тест №2

Г.Кутуй әсәре

1.“Сагыну”

2.”Ил язмышы – ир язмышы”

3.”Бакчачылар”

2. С.Хәким кайсы авылда туган?

1. Арча районы Күлле-Киме авылында

2. Әтнә районы Күлле-Киме авылында

3. Балтач районы Сасна авылында

3. М.Мәһдиев язган әсәр

1. “Без – кырык беренче ел балалары”

2.Җиләкле аланнар”

3. Ике ветеран”

4. Сагыну” нәсерендә нинди хис өстенлек итә?

А) үкенү

Б)ярату

В) сагыну

5. “Сагыну” нәсерендә халык авыз иҗатының нинди жанры бирелгән?

А) мәкальләр

Б) җырлар

В) такмаклар

6. “Нәсер” сүзе нәрсәне аңлата?

А)поэзия

Б)проза

В) шигъри проза

7. Арчада кайсы әдипләргә бюстлар куелган? Яз.

8. Кайсы язучыларның музейлары белән таныштык?

Тест №3

1.Аяз Гыйләҗев язган әсәрне тап

“Ак калфагым төшердем кулдан”
”Өч аршын җир”
“Кояш болытка кергәндә”

Гөлшат Зәйнәшева “Үз илемдә” шигырендә нәрсәне сагынып кайта?

Тауларны
Кырларны
Талларны

Әлфия Авзалова

Җырчы
Язучы
Шагыйрь

Марсель Галиевнең “Нигез” әсәрендә сүз нинди агач турында бара?

Каен
Имән
Өянке

Повесть турында белгәннәреңне яз.

Еллык конроль эш

1. Нокталар урынына төшеп калган сүзләрне куегыз.

Г.Тукай ...., ...., .... язган

2. “Без – кырык беренче ел балалары” әсәренең авторы-

3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз

С детства-

Балачактан
Кечкенәдән
Кечкенә вакытта

Хочу играть-

Уйнарга кирәк
Уйный
Уйныйсым килә

Перестали заходить-

Кермиләр
Килмиләр
Керми башладылар

Не дружит-

Дуслашмый
Аралашмый
Дус түгел

Я оскорбился-

Гарьләнделәр
Кыен булды
Гарьләндем

“Биш икеле” хикәясендәге Азатка хас сыйфатларны билгелә

Тырыш, чибәр, тупас
Тәрбияле, тәрбиясез, сөйкемле
Ялкау, игътибарсыз, хәтерсез

Сибгат Хәким кем булган?

Язучы
Шагыйрь
Драматург

А)Узнай у друга, что он знает о Фанисе Яруллине, что с ним случилось во время службы в армии.

Б) Посоветуй другу:

-Познакомиться с биографией Ф.Яруллина

-Приочитать книгу Ф.Яруллина “Ак төнбоек”

7. Исемнәрне Г.Тукай биографиясе эзлеклегендә урнаштырыгыз.

А) Казан, Уральск, Өчиле, Кырлай, Сасна, Кушлавыч

Б) Уральск, Казан, Өчиле, Кырлай, Сасна, Кушлавыч

Б) Кушлавыч, Сасна, Өчиле, Кырлай, Уральск, Казан

8. Г.Ибраһимовның “Алмачуар” әсәренең эчтәлеген 8-10 җөмлә белән языгыз

ӘДӘБИЯТ ИСЕМЛЕГЕ

Укытучы өчен:

1. Әдәбият белеме: Әдәбият белеме сүзлеге. – Казан: Татар.кит.н.шр., 1990. – 238 б.

6. Татар халык әкиятләре. – Казан: Татар.кит.н.шр., 1993. -352 б.

2003.

Укучы өчен:

3. «Татар әдәбияты», Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 7 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Г.Г.Мулласалихова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел.

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

2. Дәреслек: Татар теле 7 нче сыйныф. Хәйдәрова Р.З.,Малафеева Р.Л..– Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2014.

1992елның 8 нче июлендә “Татарстан Республикасы халыклары турында”гы Татарстан Республикасы Законы кабул ителде. Аның нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды.Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле Мәгариф министрлыгында расланган махсус программа буенча укытыла. “Татар теле”-1 кл шушы программага нигезләнеп төзелгән. Татар теле дәресе атнага 3 тапкыр тапкыр үткәрелә. Телгә өйрәтүдә коммуникатив методикага өстенлек бирелә.

Танып белү максатының эчтәлеге

Татарстан Республикасында яшәүче һәр милләт кешесенә, үз халкы тарихыннан тыш, шушы төбәктә төп халык булып торган татар халкы мәдәнияте, гореф-гадәтләре, тарихи үткәне, бүгенгесе, киләчәге турында хәбәрдар булу зарур. Татар халкы белән үзара тыгыз элемтәдә яшәүче башка милләт кешеләре татаррларның милли бәйрәмнәрен, традицияләрен аңларга, хөрмәт итәргә, әдәбият-сәнгать вәкилләренең иҗади казанышлары белән үзен рухи яктан баета алу мөмкинлегеннән файдаланырга тиеш.

Бурычлар:

Укытуның предмет нәтиҗәләре

коммуникатив компетенциягә (аралашу осталыгына) ия булу, ягъни татар телендә телдән яки язмача аралашу күнекмәләрен үзләштерү;
коммуникатив бурычлар куя һәм аларны хәл итә белү; аралашуның вербаль һәм вербаль булмаган чараларыннан, сөйләм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу;
“Татар теле” фәнен өйрәнүгә карата уңай омтылышта булу, татар теле белән даими кызыксыну һам шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштерү.

Укытуның шәхси нәтиҗәләре

шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы карашта булу һәм аны яхшы өйрәнү теләгенә ия булу;
әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;
текстлардагы төрле тормыш ситуацияләренә һәм геройларның гамәлләренә гомумкешелек нормаларыннан чыгып бәя бирә белү;
гаилә, туган ил, туган җир, мәрхәмәтлелек төшенчәләрен аңлап кабул итү; укучыда башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык, кеше кадерен белү кебек хисләр формалашу.

Укытуның метапредмет нәтиҗәләре

Танып белүнәтиҗәләре:

фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;
иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;
объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;
төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;
тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;
эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;
уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;
билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;
укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;
ихтыяр көче,максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;
дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;
дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;
әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;
аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);
парларда һәм күмәк эшли белү;
мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;
әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Программаның эчтәлеге

№	Бүлекләр, темалар	Сәгать саны	Темага караган төп төшенчәләр
1	Белем һәм тормыш	33	Сыйфатлар ясалышы, хәзерге зам. хик. фиг., билгеле үткән зам. хик. фиг., боерык фигыль инфинитив, рәвеш төркемчәләре
2	Без бергә ял итәбез	23	Сыйфат фигыльнең заман формалары, җөмлә кисәкләре, теркәгечләр, кереш сүзләр һ.б.
3	Өлкәннәр һәм кечкенәләр	26	Җөмләнең иярчен кисәкләре, кисәкчәләрнең дөрес язылышы, билгеләү алмашлыклары
4	Без Татарстанда яшибез	23	Теләк белдерү формалары, өчен бәйлеге

Үзләштерергә тиешле грамматик материал

Ясалма сыйфатлар.
Рәвеш төркемчәләре белән таныштыру, сөйләмдә куллану.
Боерык фигыльнең зат-сан белән төрләнешен сөйләмдә куллану.
Сыйфат фигыльнең хәзерге һәм үткән заман формалары белән таныштыру..
Хәл фигыльнең 4 нче формасы белән таныштыру; -ып/ -еп,/-п;.-гач, -гәч, -кач, -кәч формаларын сөйләмдә куллану
Исем фигыльнең тартым һәм килешләрдә төрләнеше белән таныштыру.
Җыючы, каршы куючы, бүлүче теркәгечләре белән җөмләләр төзү күнекмәләрен формалаштыру.
Тезүче һәм ияртүче теркәгечләрне сөйләмдә куллану.
Тәрҗемә аша кисәкчәләрнең семантик мәгънәләре белән таныштыру (-да/-дә, -та/-тә, гына/генә, иң, бит, инде).
Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен билгеләргә өйрәтү.
Фигыльнеңбаш кисәкләре: ия һәм хәбәр, алар арасында сызык куелу очраклары белән таныштыру.

Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Исмәгыйлева Гөлнара Таһир кызының татар теленнән 2014-2015 нче уку елына

Календарь-тематик планы

План Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова, Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013 программасы нигезендә төзелгән

Предмет

Сыйныф

Барлык сәгатьләр саны

Атнага сәгатьләр саны

Контроль эшләр саны

Өйрәтү характерында мөстәкыйль эшләр саны

БСҮ дәресләре саны

Дәреслекнең авторы, елы

Татар теле

105

Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева“Татар теле”, 7 нче кл. Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2014

№

Тема

7 татар теле

максат

Сәг. саны

Кал.срок

Конт-роль

Гомуми төшенчә

Искәрмә.

Лек-ка

Грам-ка

Белемнәре

Күнекмә-ре

Универсаль Уку гамәлләре

Белем һәм тормыш – 33 сәг.

1-2

Яңа уку елы котлы булсын!

Сыйфатлар ясалышы

Контроль эш. Сүзлек диктанты “Белем һәм тормыш”

Темага караган сүзләр белән таныштыру

2.09

3.09

809

с/д №1

Сыйфатлар ясалышы

Тәбрикләү сүзләрен искә төшерү

1 нче сентябр белән котлый белү, комплиментлар әйтә белү

Эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

4-5

“Минем җәйге ялым” темасына караган лексик-грамматик материал. Билгеле һәм билгесез үткән заман хикәя фигыль

Билгеле һәм билгесез үткән заман хикәя фигыльләрне куллана белү

9.09

10.09

Булыша, су коена куркыныч, оча , кызына

Билгеле һәм билгесез үткән заман хикәя фигыль, боерык фигыль

Җәйге каникулда кайда булуыңны, ничек ял итүеңне сөйли белү

Фигыльләрне сөйләмдә куллану

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү

6-8

Хәл фигыль

Хәл фигыльнең 4 төре.

Хәл фигыльләрне куллана белү

15.09

16.09

17.09

ашыга-ашыга, кыңгырау

Хәл фигыльнең 4 төре.

Хәл фигыльнең җөмләдә урыны

Кушымчалар дөрес ялгау

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү

9-11

“Мәктәптә беренче көн”.

Хәл фигыль формаларын сөйләмдә куллану.

Хәл фигыль формаларын гомумиләштереп кабатлау.

Белемнәрен контрольгә алу

22.09

23.09

24.09

Сыйныф җитәкчесе,

очрашам,

соң, белән, шуңа күрә, һәрвакыт, иң

Алдагы дәрес материалы

Татар телендәге лексика һәм грамматик материалны куллану

Үз эшчәнлегең белән идарә итү;

үзеңә контроль ясау.

12-13

Боерык фигыльнең зат-сан белән төрләнеше.

“Без бергә дәрес әзерлибез”.

“Без бергә китапханәгә йөрибез”

Кушымчаларны дөрес куярга өйрәтү

29.09

30.09

1.10

6.10

БСҮ №1

Китап тышы, китап эче, теләкләр, саклап тот, ертма

Фигыль кушымчалары

Зат-сан кушымчалары кагыйдәләрен

Кушымчалар дөрес ялгау, сүз тәртибе дөрес кую

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;

16-18

Рәвеш төркемчәләре.

Рәвешләрне дөрес куллана белергә өйрәтү

7.10

8.10

13.10

Озак, шактый, дусларча, югары, түбән

Рәвеш төркемчәләре

Рәвеш төркемчәләрен сөйләмдә аера белү

Укытучы ярдәме белән максат кую

“Без китаплар укыйбыз”

Китапларны дөрес сайлый белергә өйрәтү

14.10

Исемнәре

21-22

Сәбәп белдерү формасы.

Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибе. Сүзлек диктанты.

Кушымчаларны дөрес куярга өйрәтү

15.10

20.10

21.10

с/д №2

Берничә, беркем, бернинди

-ганга күрә төзелмәсе

Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибе.

Күрә бәйлеген сөйләмдә дөрес куллану.

Исемнәргә кушымчаларны дөрес ялгау. Уку-язу әсбапларының нинди булуын, кемнеке икәнен әйтә белү

Тиешле мәгълүматны сайлау;

23-24

“Көндәлек – документ, көндәлек – синең көзгең” темасы буенча лексик-грамматик материал

“Безнең көндәлекләребез”

Көндәлекләргә бәя бирергә өйрәтү

22.10

27.10

28.10

Төрле, ярыйсы, ашыга, тикшерә, ышана, тырыша, уртача, көндәлек тутыра, хаклы, тырыш, җитди, тәртипле, белемле, ялкау, максатка ирешүчән. игътибарсыз

Ия белән хәбәр арасында сызык

Көндәлекләр турында лексик материал

Сыйныфта укучыларның көндәлеккә карашы турында сөйләшү

Билгеләнгән криерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирү

26-27

“Яхшы уку кагыйдәләре” темасы буенча лексик-грамматик материал

.”Инфинитив+ кирәк” төзелмәсе

Кагыйдәләргә өйрәтү

29.10

10.11

11.11

Тема буенча өйрәнелгән лексика

“Яхшы уку кагыйдәләре” темасы буенча сөйләшү

фикерләрне логик чылбырга салу;

БСҮ “Яхшы уку өчен” темасына өйрәтү характерындагы сочинение

Инша язарга өйрәтү

12.11

БСҮ №2

Хәзерге зман хикәя фигыльнең барлык формасында зат-сан белән төр-ше

Инша калыбы, темага туры килүе

Хәзерге заман хикәя фигыльне барлык формасында сөйләмдә куллану

дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү

30-31

Белем һәм тормышка караган лексик-грамматик материалны гомумиләштереп кабатлау

17.11

18.11

Хикәяне сәнгатьле уку, сөйли белү

Контроль эш “Белем һәм тормыш”

Белемнәрне контрольгә алу

19.11

К\э№1

Җөмләдә сүз тәртибе

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Хаталар өстендә эш “Хикәя фигыль”

Хаталарны анализлау

24.11

Кушымчалар ялгау

Хата яасуның сәбәпләре

Барлык формаларны дөрес куллану,аера белү

Кирәкле төзәтмәләр кертү

Без бергә ял итәбез -23

34-

Сыйфат фигыльнең заман формалары.

Сыйфат фигыльләрнең сөйләмдә кулланылышы

Яңа сүзләрне куллана белергә өйрәтү,прак.күнекм. форм-ру

25.11

26.11

Керүче, җырлаган кыз, йоклар вакыт, барасы юл

Сыйфат фигыльнең заман формалары

Яңа сүзләр

Сыйфат фигыльнең заман формаларын сөйләмдә куллану

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү

36-

Җөмләнең баш кисәкләре. “Буш вакыт” темасына караган лексик-грамматик материал”. Сүзлек диктанты.

Баш кисәкләрнедөрес билгели белргә, сөйләмдә кулланырга өйрәтү

1.12

2.12

3.12

с/д№3

Тик ятам, эш вакыты, эш эшлим, файдалы вакыт, күңелсез хәл, кеше кушканча, файдасыз вакыт, кызыклы хәл, үзем теләгәнчә

Җөмләнең баш кисәкләре

Дөрес таба һәм сыза белергә тиеш

Җөмләнең баш кисәкләре белү

Коммуиникатив мәсьәләдән чыгып,фикерне төгәл итеп җиткерү

38-39

Ия белән хәбәр арасындагы сызык

Яңа лексиканы куеп, диалогик һә язма сөйләмдә куллана белергә өйрәтү

8.12

9.12

Тәрбиялелек, тәрбиясезлек, шөгыль, ял көне

Ия белән хәбәр арасындагы сызык

Яңа сүзләр

әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү

Буш вакыт – ул нинди вакыт?

“Минем буш вакытым булса?”

Сөйләмдә кулланырга өйрәтү

10.12

Мөстәкыйль эш . Сызык кую очраклары.

Белемнәрен контрольгә алу

15.12

м/э№1

Ия белән хәбәр арасындагы сызык

Сүзләрне сөйләмдә куллану

укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

Теркәгечләр.

“Минем буш вакытым”

Сөйләмдә кулланырга өйрәтү

16.12

17.12

Гүя, ягъни, ки, гәрчә, әмма

Теркәгечләр.

Теркәгечләрне сөйләмдә куллану.

Буш вакытны ничек үткәрү турында сөйләшү.

45-47

Исем фигыльнең барлык, юклык формасы.

Кереш сүзләр.

Файдалы, файдасыз үткәрелгән буш вакыт.

Чагыштыра белү

22.12

23.12

24.12

Риза, тулысынча, өлешчә, минем уйлавымча, эскәмия, яшьләр, тәмәке тарту, гадәт, түгәрәк

Исем фигыльнең барлык, юклык формасы.

Кереш сүзләр.

Концертка, театрга бару турында сөйләшү. Караган тамашага бәя бирү.

48-50

“Ялгыш адым” шигырендәге лексик-грамматик материал.

“Нәрсә ул егетлек?” проблемасы буенча лексик-грамматик материал.

Бездәге үрнәк сыйфатлар.

Яхшы сыйфатларны аерырга өйрәтү

12.01

13.01

14.01

Ялгыш адым, җир казу, шөгыльләнү, ирекле вакыт, кызыклы тапшыру

Исем фигыль

Киңәш бирә белү

Уку максатын мөстәкыйль билгеләү

Яртыеллык контроль эш “Без бергә ял итәбез”

Белемнәрне контрольгә алу

19.01

к/э№2

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

52-

Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше.

“Безнең йортның подъезды””Без хикәя язабыз”

Мактау, комплимент әйтү өчен сүзләр белән таныштырукулланырга өйрәтү

20.01

21.0126.01

27.01

Аңгыра, мактый , башлый,

Акыллы, хурлый, боза, дошман, берни, буяу, Җиңү көне

Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше.

Киңәш бирә белү

әңгәмәдәщеңнең фикерен тыңлый белү,аралашу күнекмәләрен формалаштыру

Шигырьләрдә лексик-грамматик. материал. Сүзлек диктанты

Белемнәрен тикшерү, яңа сүзләрне сорау/җавап формасында кулланырга өйрәтү

28.01

с/д№4

Фигыль формалары

Яңа сүзләр, фигыль кушымчалары

Чисталыкның сәбәбен сорый, әйтә белү.

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

Өлкәннәр һәм кечкенәләр -26 сәг.

Җөмләнең иярчен кисәге – аергыч.

Өлкәннәр һәм кечкенәләр мөнәсәбәте.

Иярчен кисәкләрнеаера белергә, сөйләмдә куллана белергә өйрәтү

2.02

3.02

әдәпле, әдәплелек, өлкән, эндәшергә, мөнәсәбәт, аралашу, ялгышу, хөрмәт ит

Җөмләнең иярчен кисәкләре. Аергыч

Өлкәннәрне хөрмәт итү турында сөйләшү

Иярчен кисәкләрне сөйләмдә куллану.

Төп һәм ярдәмче билгеләрне аеру

59-60

Җөмләнең иярчен кисәге — тәмамлык. Тәрбиялелек сыйфатлары

Яңа лексика белән таныштыру сөйләмдә куллана белү күнек-рен форм-у

4.02

9.02

тыйнак, тәрбияле, игътибарлы, юл бирү, киңәш

Җөмләнең иярчен кисәге — тәмамлык

Әдәплелек

кагыйдәләре турында сөйләшү

Укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү

Җөмләнең иярчен кисәге — хәл. «Бер-беребезгә булышабыз».

Боерык фигыльләрне кулланырга өйрәтү

10.0211.02

16.02

озак, еш, һәрвакыт, җәен, максатына ирешә

Җөмләнең иярчен кисәге — хәл

Әдәплелек

кагыйдәләре турында сөйләшү

Уку максатын мөстәкыйль билгеләү

64-65

Инша “Ярдәмләшеп яшәү күңелле” “Без хикәя язабыз”

Үз фикерләреңне калыпка салып язма сөйләмдә куллану

17.02

18.02

БСҮ №3

Инша язу калыбы

Яңа хикәя язу

Уку эшчәнлеген оештыра белү

66-67

Исем фигыльнең килешләр белән төрләнеше. Исем фигыльләрнең сөйләмдә кулла-

НЫЛЫШЫ

Исем фигыль белән таныштыру

23.02

24.02

Тема буенча лексика

Исем фигыльнең килешләр белән төрләнеше

Коммуникатив мәсьәләдән чыгып, фикерне төгәл итеп җиткерү

68-

«Ата-анага хөрмәт» темасына караган лексик- грамматик материал.

Сүзлек диктанты

”Өлкәннәр һәм кечкенәләр”

Белемнәрне контрольгә алу

25.02

2.03

с/д№5

Онытты олылау

Ата-аналарга хөрмәтнең сәбәбен аңлый, анализлый белү

70-72

Кисәкчәләр. «Ни өчен ата-ана — иң зур кеше”?

Кисәкчәләрне дөрес куярга өйрәтү

3.03

4.03

9.03

Кисәкчәләр

Килсәкчәләрнең дөрес язылышы

Мәгънәләрен анализлау

73-74

Аралашу әдәбе. «Тәрбияле булу заманчамы? »

Аралашу әдәпләре белән танышу

10.03

11.03

юанай, саңгырау, үпкәләү, ихтирам, беренче чиратта, оят, ишетмәмешкә салышу

Тәрбияле аралашу әдәбе турында сөйләшү

Рәхмәт әйтә белү

Билгеләү алмашлыклары . Аралашуда үз-үзеңне тоту әдәбе

Сүзләр белән таныштыру сөйләмдә куллана белү күнекмәләрен формалаштыру

16.03

17.03

яхшылык, начарлык, ялкау, мактанчык, тыйнак, юмарт, төчкерә

Билгеләү алмашлыклары

Мактанчык-лык һәм тыйнаклык турында сөйләшү

әңгәмәдәшең белән аралашу калыбын төзү

Контроль эш “Өлкәннәр һәм кечкенәләр”

Тема буенча белемнәрне контрольгә алу

18.03

к/э№3

Барлык фигыль формаларын , алмашлыкларны дөрес куллану,аера белү

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Хаталар өстендә эш. Тәрбияле кеше ялгышырга мөмкинме?

Хаталарны анализлау

1.04

Хата ясау сәбәбе

Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

79-

Алмашлыкларны гомумиләштереп кабатлау

Схемалар буенча җөмләләр төзергә өйрәтү

6.04

7.04

Яңа лексик материал, схема төзү калыбы

Чагыштырып нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен формалаштыру

БСТҮ Изложение “”Һәркем үзенчә хаклы”

Хаталар өстендә эш.

Аңлашылган фикерләрне калыпка салып,язма сөйләмдә куллана белү

8.04

13.04

БСТҮ №4

Тиз-тиз, башта, хуҗабикә,аннан соң,көтмәде,пычрак,валчык

Изложение язу калыбы

Бәйлек сүзләр кулланып, хикәянең эчтәлеген сөйли белү, киңәшләр бирә белү

Сөйләм берәмлекләрен логик эзлеклелеккә салу

Без Татарстанда яшибез -23 сәг.

83-86

«Туган ягым — Татарстан» темасына караган лексик-грамма- тик материал. «Туган ягыбыз ни өчен якын?»

Татарстан турында мәгълүмат бирү, сөйләмдә куллана белергә өйрәтү

14.04

15.04

20.04

21.04

туган җир, туган ил, туган як, Ватан, ил, дәүләт, тату

Татарстан табигате байлыгы, матурлыгы турында сөйли белү. Татарстанда нинди милләтләр яшәвен һәм ничек яшәвен әйтә белү

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

87-88

“Без Татарстан турында сөйлибез”. Мөстәкыйль эш

Язма сөйләмдә дөрес куллану

22.04

27.04

м/э№2

Сөйләм үрнәкләре

Җөмләдә сүз тәртибе

Иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы чишү ысулларын мөстәкыйль рәвештә булдыру

89-92

Татарстанның Географик урыны, климаты, байлыклары. «Без Татарстанда яшибез», «Туган як турында сөйлибез»

Татарстан байлыклары белән таныштыру

28.04

29.04

4.05

мәйдан,

төньяк,

көньяк,

көнчыгыш,

көнбатыш,

дәүләт, ил,

җир

Татарстанның территориясе, аның географик урыны, табигый байлыклары турында сөйли белү

Мөстәкыйль эш “Татарстан байлыклары”

Белемнәрне контрольгә алу

5.05

м/э №3

Уку эшчәнлеген оештыра белү

Хаталар өстендә эш.

Хаталарны анализлау

6.05

Хаталарны чыгу сәбәпләре

Эш башкару ысулларына һәм шартларына анализ ясау

Теләк белдерү формалары

Теләк белдерү формалары белән таныштыру

11.05

12.05

Уку эшчәнлеген оештыра белү

97-99

Максат белдерү формалары. «Без туган илебез белән горурланабыз »

Максатларны куллана белергә өйрәтү

13.05

18.05

икътисади система, күз алдына китерү, затлы, кырыс, кыскасы, шартлар, уңдырышлы туфрак, мул сул

өчен бәйлеге

Яңа сүзләр

Өчен бәйлеген исем фигыль, билгесез киләчәк заман хикәя фигыль формалары белән кулланып, максат белдерү. Туган илебез белән горурлану хисләрен әйтә белү

Эш башкару ысулларына һәм шарталрына анализ ясау классификацияләү өчен уртак билгеләр табу

100

Мөстәкыйль эш “Без Татарстанда яшибез”

Белемнәрне контрольгә алу

19.05

м/э№4

Җөмләдә сүз тәртибе

Килеш белән төрләнгән алмашлыкларны сөйләмдә куллану.

уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

101

Гомумиләштереп кабатлау

Фикерне дәлилли белү

20.05

Фигыль кушымчалары

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

102

Контроль эш “7 нче сыйныфта үткән материал”

Белемнәрне контрольгә алу

25.05

к/э№4

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану, аера белү

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

103

104-105

Хаталар өстендә эш.

7 нче сыйныфта үткән материал

Хаталарны анализлау

Фикерне дәлилли белү

26.05

27.05

Хаталар ясау сәбәбе

Эш башкару ысулларына һәм шартларына анализ ясау

Контроль эшләр графигы

Дата	Форма	Тема
19.11	Контроль биремнәр	“Белем һәм тормыш”
19.01	Контроль биремнәр	“Без бергә ял итәбез”
18.03	Контроль биремнәр	“Өлкәннәр һәм кечкенәләр”
8.04	Контроль биремнәр	“7нче сыйныфта үтелгән материал”

Практик эшләрне уздыру графигы

Контроль төре	Тема	Дата
Контроль төре	Тема	план	факт
Сүзлек диктанты	“Белем һәм тормыш”	8.09
БСТҮ №1 Сөйләшү	“Без бергә дәрес әзерлибез”	1.10
Сүзлек диктанты	Исемнәргә кушымчалар ялгау	21.10
БСҮ №2 Инша	“Яхшы уку өчен””	12.11
Сүзлек диктанты	“Буш вакыт”	1.12
Мөстәкыйль эш	Сызык кую очраклары	15.12
Сүзлек диктанты	Без бергә ял итәбез	28.01
БСТҮ №3 Инша	“Ярдәмләшеп яшәү күңелле”	17.02
Сүзлек диктанты	“Өлкәннәр һәм кечкенәләр”	25.02
БСТҮ №4 Изложение	“Һәркем үзенчә хаклы”	8.04
Мөстәкыйль эш	“Без Татарстан турында сөйлибез”	22.04
Мөстәкыйль эш	“Татарстан байлыклары”	5.05
Мөстәкыйль эш	“Без Татарстанда яшибез”	19.05

Мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары

УМК

Укытучы өчен методик әдәбият

Укучылар өчен әдәбият

Дәреслек: Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева “Татар теле”, 7 нче кл. Казан, “Татармультфильм” нәшрияты, 2014

Р.З.Хәйдәрова, Л.Ә.Гыйниятуллина Татар теле дәресләре.5сыйныф.Рус телендә сөйләшүче балалар белән эшләүче укытучылар өчен кулланма. Казан, "Мәгариф", 2006

1.А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Татарский язык в русскоязычной аудитории » Казан, «Магариф», 1995

3.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә татар телен укыту методикасы»

5. Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

6. Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова, Н.Г.Сазанова “Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар” Казан Тарих, 2003

7. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

8. Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова

9. Ф.Ф.Харисов “Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре” Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2002

10. З.Н.Хәбибуллина, К.Х.Фәйзрахманова “Татар теленнән мөстәкыйль эшләр”

Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2008

«Гаилә һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Ачык дәрес” , “Тәрбия ” газеталары

1.Нигъматуллина Р.Р «Татар телен өйрәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күнегүләр җыентыгы 1,2 кисәк» Яр Чаллы, 2003

2. Сафиуллина Ф.С. «Базовый татарско- русский и русско-татарский словарь для школьников» Казань, ТаРИХ, 2007

3. Хәсәнова Н.М..«Рус мәктәпләрендә татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар җыентыгы» Яр Чаллы, 2000

4. «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Гаилә һәм мәктәп”, журналлары, “Ачык дәрес” газеталары

Телдән җавап бирүне тикшерү һәм бәяләү.

Укучыларның диалогик һәм монологик сөйләм күнекмәләрен тикшергәндә һәм бәяләгәндә, билге җавапның сыйфатына карап һәм түбәндәге таләпләрне искә алып куелырга тиеш:

1)сөйләмнең орфоэпик, интонацион һәм грамматик яткан төгәллеге;

2)сөйләмнең эчтәлеге ягыннан дөреслеге, тулылыгы һәм эзлеклелеге;

3) сөйләмнең аңлаешлылыгы;

4)сөйләмдә сүз байлыгы, җөмлә калыпларының төрлелеге һәм стиль бердәмлеге.

Җавапны бәяләгәндә, укытучы аның уңай һәм кимчелекле якларын әйтеп, хаталарын яңадан кабатламасын өчен, киләчәктә нәрсәгә игътибар итәргә кирәклеген күрсәтергә тиеш.

Укыту предметының сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча

планлаштырылган нәтиҗәләре

Укучының төп гомуми белем бирү мәктәбен тәмамлаганда, сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча түбәндәге нәтиҗәләргә ия булуы планлаштырыла:

Диалогик сөйләм

Программа кысаларындагы тематикада диалогик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү: диалог – сораштыру, диалог – тәкъдим, диалог – фикер алышу, катнаш диалоглар. Диалог күләме: һәр катнашучы ягыннан кимендә

6 – 8 реплика (5–7 нче сыйныфлар), 9 – 10 реплика (8–9 нчы сыйныфлар).

Монологик сөйләм

Программада тәкъдим ителгән темалар кысасында сөйләмнең коммуникатив типлары буенча бәйләнешле сөйләмне камилләштерү: сурәтләп сөйләү, эчтәлек сөйләү, хикәя төзү, персонажларны характерлау, хәбәр итү. Монологик сөйләм күләме: кимендә 8 – 10 фраза (5–7 нче сыйныфлар), 10 –12 фраза (8–9 нчы сыйныфлар). Сөйләмнең вакыт ягыннан дәвамлылыгы – 1,5 – 2 мин (9 нчы сыйныф).

Тыңлап аңлау

Программада тәкъдим ителгән эчтәлек нигезендә төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү; сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән әдәби әсәрләрдән өзекләрне, мәгълүмати характердагы текстларны, вакытлы матбугат язмаларын тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикер әйтү, аралашуга чыгу.

Тыңлап аңлау күнегүләренең вакыт ягыннан яңгырау озынлыгы: 1,2 – 1,5 мин (9 нчы сыйныф).

Уку

Программаның предмет эчтәлегенә туры килгән әдәби, фәнни-популяр, рәсми характердагы текстлар белән танышу барышында, мәгълүмат белән эшләү күнекмәләренә ия булу.

Мәгълүматны танып белү, үзләштерү ихтыяҗыннан чыгып, тәкъдим ителгән текстларны аңлап укырга өйрәнү.

Күрмә-символик мәгълүматлы, иллюстрацияле, таблицалы текстлар белән эшләү күнекмәләренә ия булу.

Текст укыганда, кирәкле мәгълүматны аерып алу, системага салу, чагыштыру, анализлау, гомумиләштерү, интерпретацияләү һәм үзгәртү кебек эшчәнлекләрне үзләштерү.

Текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлау.

Уку өчен текстның күләме: 300 сүзгә кадәр (9 нчы сыйныф).

Язу

Программада тәкъдим ителгән эчтәлек нигезендә актив куллануда булган сүзләрне дөрес яза, төрле калыптагы диалоглар, конкрет бер тема буенча хикәя төзи белү, прагматик текстлар (рецептлар, белдерүләр, афиша һ.б.), эпистоляр жанр текстларын (шәхси һәм рәсми хатлар, котлаулар һ.б) дөрес яза белү; проблемага карата фикерне язмача җиткерә белү; тәкъдим ителгән текстның эчтәлегенә нигезләнеп, аны үзгәртеп яки дәвам итеп яза белү.

Язма эшнең күләме: 70 – 80 сүзгә кадәр (9 нчы сыйныф).

Кушымта

Сүзлек диктанты №1

Белем һәм тормыш

күңелле, килешә, дәрес, мәсьәлә, тырыш, имтихан, укытучы, ачулана, җиңел, сыйныф җитәкчесе, дәреслекләр, яңа, фән, тикшерә, ышана, көзге, көндәлек, аңламыйм, өй эше, хуҗа, китапханә, китапханәче, теләсә кая, теләсә кем, язма эш, хата, пычрак, борынгы, гарәп, балчык, һәйкәл, шагыйрь, ыргыта

Бирем. Фигыльләрне табыгыз, 3—4 җөмлә төзеп языгыз.

Сүзлек диктанты №2

Исемнәргә кушымчалар ялгау

Авылдаш , каенлык, җырчы, укытучы, укчы, тегүче, уенчык, китапчык, сердәш, киемнәрне, матурлыкка, сыйныфташлар, болытлы, салкынча, җиләкләрне.

Сүзлек диктанты №3

Буш вакыт

Күңел ачарга, күңел ачу үзәге, бергәләп, моң, көй, тылсымлы, багышларга, дәвам итәргә, тәмамланырга, китап укырга.

Контроль эш №1

Белем һәм тормыш

1. Фигыльләрне таблицага урнаштырыгыз.

укый, чишә, тырыша, кабатлар, сорау бирәчәк, җавап биргән, язган, онытмаячак, ыргытты, тыңлар, ишетәчәк, күрә, ятлый, уйлады, аңламаган

Хикәя фигыль (Глаголы изъявительного наклонения)
Хәзерге заман	Үткән заман		Киләчәк заман
	билгеле	билгесез	билгеле	билгесез

2. Бирелгән сыйфатларга антонимнар табыгыз.

акыллы — ... кыска — ...

белемле — ... тырыш — ...

әйбәт — ... акрын — ...

зур — ... матур — ...

яңа — ... яшь — ...

3. Тәрҗемә итегез, җөмләләр төзегез:

со мной, с тобой, с подругой
как мама, как Саша, как вы
о празднике, о дружбе
после уроков, после концерта

4. Сообщите родителям, что:

в вашей школе начал работать новый директор
вам раздали новые учебники
вы будете учиться в первую смену
ваш друг перешёл в другую школу
в ваш класс пришли 2 новых ученика

5. Посоветуйте другу:

бережно обращаться с книгой
серьёзно относиться к учёбе
не бросать книгу куда попало
не читать лёжа
не читать книгу во время еды

6. Спросите у сестренки:

не забыла ли она тетради, книги
выполнила ли она все домашние задания
правильно ли она решила пример, задачу
есть ли ошибки в ее самостоятельной работе
подготовила ли она уроки

Сүзлек диктанты №4

Без бергә ял итәбез.

эш вакыты, ял вакыты, файдалы, файдасыз, ирекле, кызыклы, үткәрә, шөгыль, ял көне, кызыксына, риза, тамаша, тамашачы, кул чаба, юкка, бушка, җырчы, сайлый, кәеф, арый, гадәт, кесә телефоны, чаңгы шуа, чана шуа, түгәрәк, сыра, эчемлек, мавыга, яраткан эш, зыян

Мөстәкыйль эш №1

Җөмләләрдән исем фигыльләрне табыгыз, килешләрен билгеләгез
һәм сораулар куегыз.

Ул яшәүнең кызыгын белә.
Табигатьне саклау — һәр кешенең изге бурычы.
Исәнләшүнең үз кагыйдәләре бар.
Өлкәннәрне хөрмәт итү — изге бурыч.
Мин ял итүгә каршы түгел.
Эш эшләнүдән тәм табам.

Контроль эш №2

Без бергәләп ял итәбез

1. Сүзләрнең тәрҗемәсен языгыз.

Сүзләр: файдалы, көнозын, ирекле, сыра, гомер, вакыт, шөгыль

2. Сүзтезмәләрдән сыйфат фигыльләрне аерып, таблицага урнаштырыгыз.

Сыйфат фигыльнең заман формалары	Кушымчалар	Мисаллар
Хәзерге заман сыйфат фигыль
Үткән заман сыйфат фигыль
Киләчәк заман сыйфат фигыль

Сүзтезмәләр: әйтер сүз, балык тотучы малай, биегән кыз, барасы юл, урамда уйный торган бала, җырланачак җыр, сайрый торган кош, күрәчәк кеше, эшләгән апа

3. Ул алмашлыгын килешләр белән төрләндерегез.

4. Иптәшең белән аның ял итүе турында бирелгән схемалар буенча сөйләшегез.

а) — сорау б) — сорау

жавап — җавап
киңәш — сорау
килешү — килешмәү

5. Спросите у друга:

какое у него любимое занятие
играет ли он в шахматы
катается ли он на велосипеде
читает ли он книги
играет ли он на компьютере
слушает ли он музыку
ходит ли он в бассейн
есть ли у него свободное время
много ли у него свободного времени

3. Җөмләләрдәге сыйфат фигыльләрнең астына сызыгыз.

Син сәхнәдә җырлаучы кызны беләсеңме?
Яхшы биегән малайга озак кул чаптык.
Минем белмәгән эшем юк.

4. Җөмләләрне дәвам итегез.

Минем буш вакытым аз, чөнки ... .
Буш вакытым күп, шуңа күрә ....
Буш вакытны файдалы үткәрәм, ләкин ....
Минем буш вакытым булса
Тәмәке тарту — начар гадәт, чөнки ....

Сүзлек диктанты (№5)

Өлкәннәр һәм кечкенәләр.

гади, кагыйдә, өлкән, гаеп, һәрвакыт, еш, гадәт, очрашабыз, әдәпле, алдаша, ябык, таза, киң җилкәле, кыска буйлы, оялчан, алдакчы, үкенә, ояла, гафу үтенә, кызара, дуслаша, уртаклаша, сөйләшә, күңел ача, тыйнак, акыллы, батыр
Бирем. Кешенең тышкы кыяфәтен сурәтләгән сүзләр һәм сүзтезмәләрне табыгыз, 3—4 җөмлә төзеп языгыз.

Көнтроль эш №3

Өлкәннәр һәм кечкенәләр

1. Сыйфатларның дәрәҗәләрен билгеләгез.

матур, матуррак, сап-сары, иң матур, кып-кызыл, кызгылт, ямь-яшел, зәңгәрсу, зәп-зәңгәр, аксыл

2. Бирелгән сүзләрдән җөмләләр төзеп языгыз.

Яшьтәшләр, очрашырга, без, еш, белән, яратабыз
Ьәрвакыт, тиеш, өлкәннәрне, хөрмәт итәргә, кечкенәләр
Тырыш, минем, әтием, кеше
Өлкән, автобуста, урын, бирергә, кешеләргә, кирәк

3. Что посоветуете, если мальчик:

громко разговаривает в трамвае
плохо ведет себя в столовой
смеется над пожилыми людьми
в транспорте не уступает место пожилым

4. Түбәндәге схема буенча диалог төзегез.

сорау
җавап
килешмәү
килешү

Темалар: 1. Әбигә дару алып кайту. 2. Дәрес әзерләү.

5. Тәрҗемә итегез, җөмләләр төзегез.

6 часов, в 6 часов, 6 часов 10 минут, половина шестого, без пяти минут 6

Изложение

Һәркем үзенчә хаклы

Өлкәннәр дип әби-бабайларга, әти-әниләргә, апа-абыйларга әйтәбез. Ә кечкенә-ләр — өлкәннәрнең уллары, кызлары, оныклары. Билгеле, кечкенәләр үзләренчә яшәргә тели. Алар күбрәк уйнарга, дуслар белән очрашырга, дискотекаларга йөрергә, музыка тыңларга яраталар. Ә өлкәннәр моңа риза түгел. Өйдә күбрәк булырга кушалар. Әлбәттә, өлкәннәрне хөрмәт итәргә кирәк. Ләкин иптәшләр белән аралашу шулкадәр рәхәт, кайвакыт өйгә кайту да онытыла. Әлбәттә, һәркем үзенчә хаклы.

Мөстәкыйль эш

Без Татарстан турында сөйлибез

Сорауларга җавап языгыз.

Сез кайсы милләттән?
Сезнең туган телегез — нинди тел?

3.Дусларыгыз нинди телләрдә сөйләшә?

Татарстанда дәүләт теле ничә? Алар нинди телләр?

Мөстәкыйль эш

Без Татарстанда яшибез

1. Сүзнең тәрҗемәсен сайлап языгыз.

Көньяк-көнчыгыш —

юго-запад
юго-восток
северо-запад

2. Җөмләләрне язып бетерегез.

Күптән түгел Татарстанда ... .
Универсиадада безнең ....
Телләр белсәң, ....

3. Как скажете о том, что:

вы любите свой родной край
у вас в Татарстане много друзей
в вашем классе учатся русские, татары, чуваши, украинцы
вы знаете несколько национальных праздников
вам нравится город, в котором вы живете

4. Какие вопросы вы зададите, если хотите узнать:

сколько километров до Казани
какие поэты и писатели жили в Татарстане
знает ли он(а) столицу Татарстана
есть ли в библиотеке татарские газеты и журналы
был ли ваш друг в татарском театре

5. Предложите другу:

съездить на каникулах в Казань
посетить Национальную библиотеку Татарстана

— побывать в Кремле, посмотреть башню Сююмбике, мечеть Кул Шариф

6. Кайсы раслау белән килешмисез? Сезнеңчә ничек?

Татарстан флагы өч төсле: кызыл, ак, яшел.
Казанда кызыклы урыннар бик күп түгел.
Минемчә, телләрне белергә кирәк.

7нче сыйныф рус телле балалар өчен татар теленнән арадаш аттестация. К/э №4

Мәкаль нәрсә турында, бер сүз белән яз

Сәламәтлек – зур байлык__________________________

Китап - белем чишмәсе.___________________________

Кем эшләми – шул ашамый._________________________

Иптәшең үзеңнән яхшы булсын._____________________

Сүзләрнең транскрипциясен яса:

Һәрвакыт-

Елгасына –

Өсте-

Исемнәрне төркемнәргә бүл. Һәр төркемгә исем бир.

Салих Сәйдәшев, Роберт Миңнуллин, Равил Шәрәфиев, Салават Фәтхетдинов, Нәҗибә Ихсанова, Рөстәм Яхин, Илһам Шакиров, Муса Җәлил, Заһидулла Яруллин, Шәүкәт Биктимеров, Шәүкәт Галиев

Опиши ситуацию:

Поблагодари друга за хороший подарок;_____________________________________
Напиши свое отношение к современной музыке;_______________________________
Позвони маме и сообщи, что ты доехал до Москвы.-____________________________

Текстны укы.

1) Мин җәйге каникулны һәрвакыт көтәм. 2)Ял итү өчен Казан янында бик матур урыннар бар. 3)Мин балык тотарга яратам. 4) Без малайлар белән кирәкле әйберләрне алабыз да, Казансу елгасына китәбез.

5)Ә быел мин ике күлгә – Аккош күленә һәм Зәңгәр күлгә бардым. 6)Аккош күлендә мин элек тә булган идем. 7)Ә менә Зәңгәр күлне беренче күрдем. 8)Ул күл зәп-зәңгәр. 9)Күл шундый зәңгәр һәм салкын. 10)Ә Аккош күленең төсе - яшькелт. 11)Күлнең өсте тыныч һәм серле.

А) билгеләнгән сүзләр өстенә килешләрен яз.

Б) тексттагы 1,2,8,10,11 җөмләләрдә сыйфатларның дәрәҗәләрен билгелә.

В) Текстка исем бир. 4 хәл фигыльне кертеп,текстны 1 зат берлек сан исеменнән язып бетер( 50 сүз).

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

1. Программа:

Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

2.Дәреслек: Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева, “ Татар теле 8 нче сыйныф ” Казан , “ Мәгариф” нәшрияты , 2008.

1992 елның 8 нче июлендә “Татарстан Республикасы халыклары турында”гы Татарстан Республикасы Законы кабул ителде. Аның нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле Мәгариф министрлыгында расланган махсус программа буенча укытыла. “Татар теле”-8 кл шушы программага нигезләнеп төзелгән. Татар әдәбияты дәресе атнага 2тапкыр, әдәбият 2 тапкыр үткәрелә. Телгә өйрәтүдә коммуникатив методка өстенлек бирелә.

Бурычлар:

Курс телдән һәм язмача аралашу темаларына бүлеп өйрәнелә. Программада сөйләмнең орфоэпик, интонацион, орфографик ягын, лексик ягын, грамматик ягын үзләштерүгә таләпләр куелган. Сөйләм эшчәнлеге төрләренә өйрәтүгә таләпләр төгәл һәм ачык билгеләнгән. 8 нче класста әдәбият татар язучыларының әсәрләре белән, яшьтәшләр белән аралашуда файдалы киңәшләр белән, кызыклы мәгълүматлар белән баетыла. Татар сөйләменә өйрәткәндә предметара бәйләнеш әһәмиятле урын тота: география, тарих. рус теле һәм башка фәннәрне кулланып укыту дәресне эчтәлекле һәм мавыктыргыч итеп оештырырга мөмкинлек бирә.

Татар теле һәм әдәбияты укытучысы укытучысы Исмәгыйлева Гөлнара Таһир кызының 2014/2015 нче уку елына

Календарь-тематик планы

Предмет

Сыйныф

Барлык сәгатьләр саны

Атнага сәгатьләр саны

БСТҮ дәресләре саны

Дәреслекнең авторы, елы

Татар әдәбияты

Татар теле Р.З. Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева

Казан,2008

Программаның эчтәлеге

№	Бүлекләр, темалар	Сәгать саны	Темага караган төп төшенчәләр
1	Күп укыган күп белер	14	Яхшы уку кагыйдәләрен кабатлау, дәрестә үзеңне ничек тотарга дигән сорауга дөрес җавап бирү, Милли китапханә белән таныштыру
2	Мин һәм минем яшьтәшләрем	18	Бер береңә булышу, авыр чакта ярдәмгә килү, чын дус булу төшенчәләрен Н.Гыйматдинова әсәрләре аша тәрбияләү
3	Ялган нинди төстә?	9	Ялганлык, дөреслек төшенчәләрен Ф.Яруллин, Ф.Шафигуллин, Р.Миңнуллин әсәрләре аша аңлату
4	Бәхет кайда була?	7	Кадыйр Даян, М.Галиев, А.Алиш әсәрләрен укып алдашуның начар гадәт икәнен, дөресен сөйләү хөрмәткә лаек икәнен аңлау
3	Үткәннәрне онытма син!	6	Хезмәткә хөрмәт тәрбияләү Татарстанның тарихы белән таныштыруны дәвам итү
4	Татар халкының күренекле әдипләре	14	Г.Тукайның балачагынң авыр шартларда узуы,ул вакытларда ятим балаларга яшәү кыенлыгы белән таныштыру

Укучыларның белем дәрәҗәсенә таләпләр

Татар телендә сүз басымын дөрес куя һәм иҗек чигендәге фонетик үзгәрешләрне истә тотып сөйли белү
Алынма сүзләрне, антоним, синонимнарны сөйләмдә урынлы куллану
Тыңлап аңлау эшчәнлегендә төп фикерне билгели, сайлап алу, чагыштыру күнегүләре аша эчтәлекне сөйли белү
Диалогик сөйләмдә тема буенча 9 реплика төзеп әнгәмә кора белү
Монологик сөйләмдә төрле җөмләләрне кулланып аңлаешлы текст төзү
Уку. Тексттан кирәкле мәгълүматны табу, чагыштыру, сайлап алу күнегүләре аша фикереңне аңлата белү
Язма сөйләм. Тәкъдим ителгән ситуациягә карата фикерләрне язмача оештыра белү
Татар телендә сүз басымын дөрес куя һәм иҗек чигендәге фонетик үзгәрешләрне истә тотып сөйли белү
Алынма сүзләрне, антоним, синонимнарны сөйләмдә урынлы куллану
Тыңлап аңлау эшчәнлегендә төп фикерне билгели, сайлап алу, чагыштыру күнегүләре аша эчтәлекне сөйли белү
Диалогик сөйләмдә тема буенча 9 реплика төзеп әнгәмә кора белү
Монологик сөйләмдә төрле җөмләләрне кулланып аңлаешлы текст төзү
Уку. Тексттан кирәкле мәгълүматны табу, чагыштыру, сайлап алу күнегүләре аша фикереңне аңлата белү
Язма сөйләм. Тәкъдим ителгән ситуациягә карата фикерләрне язмача оештыра белү

Календарь-тематик план

№

Тема

8 татар теле

Максат

Сәгать саны

Календарь срок

Конт-роль

Гомуми төшенчә

Белем-күнекмәләр

коррекция

Лек-сика

Грам-ка

Универсаль уку гамәлләре

Махсус белем-күнекмәләр

Күп укыган күп белер – 14 сәгать

Күп укыган күп белер

Лексиканы аңлап, кулланырга өйрәту. План һәм схемага таянып эзлекле сөйләүэчтәлек сөйләргә өйрәтү. Татар язучылары белән танышуны дәвам итү.
Сәнгатьле уку һәм тәрҗемә итү, тектс буенча эшләү күнекмәләрен булдыру өстендә эшләү

Белем алуга карата унай мөнәсәәт тәрбияләү

4.09

Диалогик сөйләм оештыру

уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү

“мәктәп” темасына кагылышлы лексиканы иркен куллану

Резеда Вәлиева “Мәктәбем”

6.09

Мөһим мәгълүматны аерырга өйрәтү

төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү

Бөек шәхеснең күп кырлы эшчәнлеген истә калдыру

Кереш контроль эш

11.09

Каюм Насыйриның биографиясен тыңлап аңлау К. Насыйриның “Әбүгалисина” әсәренең 1нче өлешен тәрҗемә итү

13.09

БСҮ №1

уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү

Сорауларга, дөрес җөмлә төзеп, җавап бирү

“Әбүгалисина” әсәренең 2нче өлешен мөстәкыйль уку

18.09

Тәрҗемә итү күнекмәләрен камилләштерү

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү

әдәби тел белән тәрҗемә итүне күзәтү

В.Нуриевның “Өлгерәм әле” хикәясенең 1нче өлешен тәрҗемә белән уку

20.09

25.09

Мөстәкыйль тәрҗемә итүне оештыру

аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре)

өлгерәм, зыян юк, күзләр йомыла сүзләрен сөйләмгә кертү

В.Нуриевның “Өлгерәм әле” хикәясенең 2нче өлешен тәрҗемә белән уку

27.09

Мөстәкыйль тәрҗемә итүне оештыру

аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре)

өлгерәм, зыян юк, күзләр йомыла сүзләрен сөйләмгә кертү

БСҮ: “Яхшы уку җиңелме?”

дигән темага диалог төзү

2.10

4.10

БСҮ №2

Яхшы уку кагыйдәләрен ныгыту

әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү

Күчерермен, тамак ялгау сүзләрен өйрәнеп, хикәяне уку

Татар Милли китапханәсе турында текст укып, эчтәлеген сөйләү

9.11

11.10

Укылган әсәрләргә таянып үз фикереңне әйтә белүне формалаштыру

укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү

Фигыльнең инфинитив формасын куллану

Ләбиб Леронның “Пирамида” әсәреннән өзекне сәнгатьле уку, эчтәлеген сөйләү

16.10

18.10

диалогик сөйләм

әсәрнең эчтәлеген сөйләргә өйрәнү

әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү

Халык язмышы, мөрәҗәгать итә, өлеш кертә, сирәк кулъязма сүзләрен активлаштыру Тезмә фигыльнең сөйләмдә дөрес куллану

Мин һәм минем яшьтәшләрем -18 сәгать

Н.Гыйматдинованың тормыш юлы.

“Болын патшасы” хикәясенең 1нче бүлеге белән танышу

1. Терәк төшенчаләрне текстан табып, тиешле калыпта диалоглар төзергә өйрәтү.

2. Вакытлы матбугаттан мәкаләләр укып, анализларга, сәнгатьле уку күнекмәләрен устерү.

3. Тәрбияле, әдәпле булуга өндәү, кешеләргә унай мәнәсәбәт тәрбияләү

23.10

25.10

әсәрнең төп фикерен әйтә белүне камилләштерү

тиешле мәгълүматны табу өчен, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану

Язучының язу стиленә игьтибар итү

Н.Гыйматдинованың “Болын патшасы” хикәясенең 2нче бүлеген тәрҗемә итеп уку

30.10

Сәнгатьле уку күнекмәләрен булдыру өстендә эшләү

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү

Текстка таянып сорауларга җавап бирү

Н.Гыйматдинованың “Болын патшасы”хикәясенең 3нче бүлеген аңлап уку

1.11

План төзү өчен җөмләдә сүзләр урыны

мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару

Кешенең уңай холык сыйфатларын күрсәтә белү

Н.Гыйматдинованың “Болын патшасы”хикәясенең 4- 5 нче бүлекләрен укып әңгәмә кору

13.11

15.11

Монологка чыгу

әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү

Үз тәртибеңне анализлап сөйләү

Ш.Галиевның биографиясе. “Безнең йорт малайлары” шигырен ятлау Ш.Галиевның “Ялгыш адым” шигыре белән танышу

20.11

22.11

Сөйләм телен үстерү өстендә эшләү

төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү

Файдалы һәм файдасыз үткән вакыт

БСҮ: “ Буш вакытыңны дөрес файдалана беләсеңме?” монолог

27.11

БСҮ №3

Тәрҗемә итүне күзәтү,рольләрдә уку

иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру

Яңа сүзләрне җөмләдә куллану

Ф.Шәфигуллинның биографиясе.

29.11

4.12

Сүзлек кулланып тәрҗемә итүне күзәтү

төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү

Кешенең тышкы кыяфәтен сурәтли белү

“Әнфисә кемгә елмая?” хикәясен тәрҗемә итү

6.12

11.12

Фигыль формаларын дөрес тәрҗемә итү

парларда һәм күмәк эшли белү

Терәк сүзләрне дөрес куллану

Р.Миңнуллинның “Подъезддагы язулар” шигырен сәнгатьле уку

13.12

Логик басым, аваз яңгырашы

уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү

Хыял, имгәнә, каза нышлары сүзләрен җөмләдә куллану

БСҮ: “Безнең йортның подъезды” монолог

18.12

Хыял, имгәнә, каза нышлары сүзләрен җөмләдә куллану

әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү

Җөмләдә сүз тәртибе, сорау кушымчалары

Ф.Яруллинның биографиясен өйрәнү

20.12

Җөмләдә сүз тәртибе, сорау кушымчалары

әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү

Терәк сүзләрне дөрес куллану

Ф.Яруллинның “Җилкәннәр җилдә сынала” әсәреннән өзекне уку

25.12

Хыял, имгәнә, каза нышлары

Тиңдәш кисәкләр, өйрәнелгән лексиканы искә төшерү, урынлы куллану

ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру

Гадәти булмаган яз мышлы шәхесләргә хөрмәт тәрбияләү

БСҮ: “Батырлык –ул...” әсәрнең эчтәлеге буенча сөйләшү

27.12

БСҮ №4

Кереш сүзләр куллану: минемчә, минем фикеремчә һ.б.

әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү

Фәнияргә характеристика бирергә

Ялган нинди төстә? – 9 сәгать

К.Даянның “Өзелгән чәчәкләр” хикәясенең 1нче өлешен уку

1. Татар язучылары иҗаты белән танышу. Хронологик таблица төзергә өйрәтү.

2. Сәнгатьле уку, план буенча эшләү күнекмәләрен ныгыту.

3. Барлык хезмәткә карата да хөрмәт тәрбияләү

15.01

Тик яту, үзем теләгәнчә, кайберәүләр, шешә, аз сүзләрен өйрәнеп сөйләмгә кертү

аралаша белү сәләтен үстерү

Дәреслек, сүзлек белән эш итә белү,танып белү активлыгын үстерү

К.Даянның “Өзелгән чәчәкләр” хикәясенең 2нче өлешен уку

17.01

22.01

Текстны тәрҗемә белән укып ял итү турында сөйләшү

парларда һәм күмәк эшли белү

Сорауларга җавап бирү

М.Галиевнең “Җиңәсем килде” хикәясен аңлап уку

29.01

Сөйләмдә хәл фигыльнең 3нче формасын куллану

әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү

Хикәяне аңлап уку

БСҮ: “Кешеләр арасындагы мөнәсәбәттә ышаныч” монолог

31.01

БСҮ №5

Модаль сүзләрне сөйләмдә дөрес куллану

мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару

План буенча сойләү

Абдулла Алишның биографиясен өйрәнү

5.02

Язучының биографиясен сөйләргә өйрәнү

тиешле мәгълүматны табу өчен, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану

А.Алишның “Алдакчы Наил” хикәясен рольләрдә уку

7.02

12.02

Төп геройның эчке кичерешләрен дөрес бәяләү

мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару

Калып буенча эшләү

БСҮ: “ Җәй көне су коену” монолог

14.02

Шарт фигыльне сөйләмдә куллану

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү

Сөйләм телен үстерү

Бәхет кайда була? – 7сәгать

Н.Дәүлинең биографиясе белән танышу

14.02

Язучының тормыш юлы белән якыннан танышу

төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү

Хронологик таблица төзергә өйрәтү

Н.Дәүлинең “Бәхет кайда була?” шигырен ятлау

19.02

БСҮ №6

Вөҗдан, бермәлгә, газаплый, авыр тын алу сүзләрен аңлап тәрҗемә итеп уку

ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру

Сәнгатьле уку

Дәрдемәндның биографиясе. “Бер хәзинә” әсәре белән танышу

26.02

Ташланган икмәк кә, төрле чүп-чарга битараф булмаска өйрәтү

парларда һәм күмәк эшли белү

Рольләрдә укуны камилләштерү

Н.Дәүлинең “Хезмәткә - хөрмәт” хикәясен тыңлап аңлау

28.02

Һөнәр ияләренә кагылышлы лексиканы урынлы куллану

укудагы уңышларның,уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү

Барлык хезмәткә карата да хөрмәт тәрбияләү

БСҮ: “Кеше хезмәтен хөрмәтли белү” диалог

05.03

БСҮ №7

Терлек, буын, кими, үрчетә,әйләнә-тирә, куркыныч сүзләрен тәрҗемә итү

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү

Текст өстендә эшләү

Р.Вәлиева “Барый телевизор карый” шигырьне ятлау

7.03

БСҮ №8

Тыңланган текстны рус телендә сөйләү, аңлау

мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару

Сөйләм телен үстерү

ятлау

Р.Вәлиева “Тыйнаклык”

12.03

Тыңланган текстны рус телендә сөйләү

мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару

Төп эчтәлекне аңлый белү

Үткәннәрне онытма син! – 6сәгать

Р.Вәлиева “Казаным-туган калам”

1. Татарстан тарихы белән таныштыруны дәвам итү. Төсләр, символлар, татар бизәкләрен дөрес сөйләргә өйрәнү

2.Әсәргә сораулар куюны, төп эчтәлекне аңлый белүне камилләштерү

14.03

Тарихи язманы укып шәһәр исем- нәрен, шәһәрдәге биналарны истә калдыру

аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре

Сәнгатьле уку күнекмәләрен ныгыту

Р.Байтимеров Татарстан гимны

19.03

Тексттагы сайланма лексика

төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү

Лексиканы куллану

Текстның төп эчтәлеген аңлауга ирешү

Сөембикә турында текстны тыңлап аңлау

21.03

Текстлардан мөхим белешмә җыю

объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү

Суз тәртибен саклау

“Туган җирем – Татарстан” дигән темага әңгәмә кору

2.04

Сорау кушымчалары, әйе/юк сүзләрен урынлы куллану

әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү

Сорауларга дәллиләп җавап бирү,

БСҮ: Татарстан Дәүләт гербы

турында монолог төзү

9.04

Тулы җөмлә

билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя

бирә белү

План буенча эшли белү

Сочинение “ Мин яратам сине, Татарстан!”

11.04

БСҮ №9

Җөмләдә сүз тәртибен дөрес куллану

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын

таба белү

Язма сөйләм теле үстерү

Татар халкының күренекле әдипләре -14 сәгать

Г.Тукайның биографиясе турында яңа мәгълүматлар алу

. Язучы иҗаты турында хронологик таблицага таянып сөйләргә өйрәтү. Текст сүзләрен актив сөйләмгә кертү.

2.Мөхим белешмә эзләү, сүзлек белән эшли белүне камилләштерү.

3. Татар әдәбиятын өйрәнүгә кызыксыну уяту.

16.04

18.04

Татар халкының бөек шәхесләре белән танышу

төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү

өстәмә китаплар белән эшли белү күнекмәләрен камилләштерү

Г.Тукайның “Исемдә калганнар” әсәреннән өзекне уку

23.04

25.04

Синоним, антонимнар аша яңа сүзләрнең мәгънәсенә төшенү

мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару

Ситуатив күнегүләр беләнэшләүне камилләштерү

Ә. Фәйзинең “Асрарга бала бирәм” әсәреннән өзекне уку

30.04

Элек кулланылган сүзләрне яңа сүз ләр белән аңлата белү,шигырь эчтәлеге буенча җөмләләр төзү

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү

Үзеңнең фикереңне формалаштырып әйтә белүне камилләштерү

БСҮ: Г.Тукайның тормыш юлы турында сөйләшү

2.05

7.05

Хис итте, әллә ничек, йөрәге тибә, кузгалмады сүзләрен актив сөйләмгә кертү

тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану

Сорауларга җавап бирүне камилләштерү

Г.Тукайның “Су анасы” әкиятеннән өзек ятлау

9.05

14.05

БСҮ №10

Элек кулланылган сүзләрне яңа сүз ләр белән аңлата белү,шигырь эчтәлеге буенча җөмләләр төзү

билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү

Сайлап алу күнегүләре аша фикер сәләтен үстерү

Г.Кутуй “Сагыну”

Еллык контроль эш

16.05

21.05

К/э

Раслау һәм инкярь җөмлаләр төзү

парларда һәм күмәк эшли белү

Балачагыннан кызыклы эпизод белән танышу

Г.Ибраһимовның биографиясе “Алмачуар” хикәясе.

23.05

Сабантуй ярыш ларына хәзерлек белән танышу

аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре

Сәнгатьле уку өстендә эшне дәвам итү

Г.Ибраһимов “Алмачуар” хикәясен сөйләү.

28.05

Алмачуарның ни өчен һәлак булуын аңларга булышу

әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү

Калып буенча эшләу

69-70

Үткәннәрне кабатлау

30.05

Үзләштерү дәрәҗәсенә контроль

1.К.Насыйриның биографиясен тыңлап аңлау.

2. БСҮ. “Яхшы уку җиңелме?” диалог

3. Ш.Галиев “ Безнең йорт малайлары” шигырен ятлау

4. БСҮ. “Буш вакытыңны дөрес файдалана беләсеңме?” монолог

5. БСҮ. “Кешеләр арасындагы мөнәсәбәттә ышаныч” монолог

6. Н.Дәүлинең “ Бәхет кайда була?” шигырен ятлау

7. БСҮ. “ Кеше хезмәтен хөрмәтли белү” диалог

8. Р.Фәйзуллинның “ Онытма син” шигырен ятлау

9. “ Мин яратам сине, Татарстан!” инша

10. Г.Тукайның “ Су анасы” әкиятеннән өзек ятлау

Татар теле һәм татар әдәбиятыннан белем һәм күнекмәләрне бәяләү нормалары

Язма эшләрне тикшерү һәм бәяләү:

а) сүзлек диктанты 22-25 сүздән тора.

Пөхтә, төгәл язылган, әмма 1-3 төзәтүе яки 1-2 орфографик хатасы булган эшкә “4”ле куела.

Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 4-5 төзәтүе яки 3-5 орфографик хатасы булган эшкә “3”ле куела.

Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 6 яки артыграк орфографик хатасы булган эшкә “2”ле куела.

ә) диктант уку елы башында 65-75 сүздән, уку елы ахырында 75-80 сүздән тора.

Пөхтә, төгәл һәм орфографик хатасыз язылган эшкә “5” ле куела.

Пөхтә һәм төгәл язылган, 1орфографик, 1 пунктуацион хатасы булган диктантка “5”ле куела.

Пөхтә һәм төгәл язылган, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион хатасы булган диктантка “4”ле куела.

Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 4-6 орфографик, 6 пунктуацион хатасы булган диктантка “3”ле куела.

Пөхтә язылмаган, 7 дән артык орфографик, 7 дән артык пунктуацион хатасы булган диктантка “2”ле куела.

б) изложение уку елы башында 110-120 сүздән, уку елы ахырында 120-130 сүздән тора.

Тыңланган текстның эчтәлеге тулы, эзлекле һәм дөрес язылган, 1 орфографик, 1 пунктуацион яки 1 грамматик хатасы булган эшкә “5”ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеге эзлекле һәм дөрес язылган, ләкин1-2 эчтәлек ялгышы җибәрелгән, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион яки 2-3 грамматик хатасы булган эшкә “4”ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеге өлешчә эзлекле дөрес язылган, , 4-5 орфографик, 4 пунктуацион яки 4-5 грамматик хатасы булган эшкә “3”ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеге бөтенләй ачылмаган , эзлекле язылмаган, 6 дан артык орфографик, 5 тән артык пунктуацион яки 6 дан артык грамматик хатасы булган эшкә “2”ле куела.

в) сочинение укучыларның тормыштагы күзәтүләреннән алган тәэсирләрен язмада грамоталы һәм эзлекле бирә белү, әдәби әсәрнең эчтәлеген үз сүзләре белән образлы телдә бәйләнешле итеп яза алу мөмкинлеген тикшерү максатыннан яздырыла.

Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган һәм эчтәлеге тулы ачылган, 1 орфографик, 1 пунктуацион яки 2 грамматик хатасы булган эшкә “5” ле куела.

Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган, ләкин 2-3 эчтәлек ялгышы, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион хатасы булган эшкә “4” ле куела.

Тәкъдим ителгән темага өлешчә эзлекле язылган, эчтәлеге тулысынча ачылмаган, 4-5 орфографик, 4-5 пунктуацион һәм җөмлә төзелешендә хаталары булган эшкә “3” ле куела.

Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылмаган, эчтәлеге ачылмаган, 6 дан артык орфографик, 6 дан артык пунктуацион һәм грамматик хаталары булган эшкә “2” ле куела.

Телдән җавап бирүне тикшерү :

а) тыңлап аңлау – 3минут

ә) диалогик сөйләм – 10 ар реплика

б) монологик сөйләм – 12 фраза

Тыңланган текстның эчтәлеге буенча сорауларга язмача җавап бирүне бәяләү.

Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфографик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә “5” ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, әмма 2-3 орфографик, 3 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 2-3 хатасы булган эшкә “4” ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга төгәл дөрес җавап бирелмәгән, 5 орфо график, 5 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 4-5 хатасы булган эшкә “3” ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеге буенча тәкъдим ителгән сорауларга бирелгән җавапларның яртысы дөрес булмаса, 6 орфо график, 6 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 5 тән артык хатасы булган эшкә “2” ле куела.

Диалогик сөйләмне бәяләү.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, “5” ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әмма репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2-3 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, “4” ле куела.

Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында4-6 хата җибәреп, эчтәлеген бозып сөйләм төзегендә, “3” ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча диалог төзи алмаганда, “2” ле куела.

Монологик сөйләмне бәяләү.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча әйтелеше, грамматик төзелеше ягыннан дөрес һәм эчтәлеге ягыннан тулы, эзлекле булган монологик сөйләм өчен “5” ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелгән, әмма аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2-3 хатасы булган монологик сөйләм өчен “4” ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелмәгән, сүзләрнең әйтелешендә, җөмлә төзелешендә 4-7 хатасы булган монологик сөйләм өчен “3” ле куела.

Мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары

Программа:

Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

2.Дәреслек: Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева, “ Татар теле 8 че сыйныф ” Казан , “ Мәгариф” нәшрияты , 2008.

Д.Ф.Заһидуллина Мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы, Казан, 2004

Д.Ф.Заһидуллина Татар әдәбияты (теория, тарих), Казан, 2004

Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова Гомуми белем бирү оешмаларында рус телле балаларның татар теленнән белемнәрен контрольгә алу буенча биремнәр җыентыгы Яр Чаллы, 2014

Татар телендә газета-журналлар “Мәгариф”, “Мәйдан”, “Фән һәм мәктәп”. “Көмеш кыңгырау”

Татарча-русча сүзлекләр,

Ш.С.Ханбикова, Ф.С.Сафиуллина

Синонимнар сүзлеге, Казан,1999

Ф.С.Сафиуллина, Антонимнар сүзлеге, Казан, 2003

Н.Исәнбәт,Татар теленең фразеологик сүзлеге,Чаллы, 2001

Контрольга чыккан практик эшләрне уздыру графигы

Контроль төре	Тема		Дата
			план	факт
1 триместр
Кереш контроль эш 11.09
БСҮ №1 Тыңлап аңлау.		Каюм Насыйриның биографиясе.	13.09.
БСҮ №2 Диалог төзү		“Яхшы уку җиңелме?”	2.10 4.10
БСҮ №3 монолог сөйләү		“ Буш вакытыңны дөрес файдалана беләсеңме?”	27.11
2 триместр
БСҮ № 4 Әсәрнең эчтәлеге буенча сөйләшү		“Батырлык –ул...”	27.12
БСҮ №5 Монолог төзү		“Кешеләр арасындагы мөнәсәбәттә ышаныч”	31.01
БСҮ №6 Шигырь яттан сөйләү		Н.Дәүлинең “Бәхет кайда була?”	19.02
3 триместр
БСҮ №7 Диалог төзү		“Кеше хезмәтен хөрмәтли белү” диалог	5.03
БСҮ №8 Шигырь яттан сөйләү		Р.Вәлиева “Барый телевизор карый”	7.03
БСҮ №9 Сочинение язу		“ Мин яратам сине, Татарстан!”	11.04
БСҮ №10 Әкияттән өзек ятлау		Г.Тукайның “Су анасы” әкиятеннән өзек ятлау	9.05
Еллык контроль эшь			21.05

Кушымта

Татар әдәбиятыннан кереш контроль эш

Түбәндәге сүзтезмәләр белән җөмләләр төзе.

Атаклы композитор, танылган шәхес, бай мирас, нигез салучы, рухи байлык.

Җөмләләрне дәвам ит.

1) Сара Садыйкова - уникаль шәхес, чөнки ... .

2) Сара Садыйкова композитор гына түгел, ә ... .

3) Сара Садыйкованың җырларын ... .

Как ты скажешь о том, что:

- Многие певцы поют песни, которые сочинила Сара Садыйкова.

- Ее мама играла на гармоне.

Посоветуй другу:

- послушать песни Сара Садыйковой;

- прочитать книгу о знаменитом композиторе.

Җөмләләрне дәвам ит.

Татар җырчылары: Илһам Шакиров, ... .

Татар композиторлары: Рөстәм Яхин, ... .

Татар шагыйрьләре: Муса Җәлил, ... .

Татар язучылары: Мөхәммәт Мәһдиев, ... .

Еллык контроль эш

8 нче класс ________________________________________

А 1. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Не загрязнять реки и родники

А) Елгаларны һәм чишмәләрне пычратмаска Б) Елга һәм күлләрне яратам В) Елга һәм чишмәләрне саклыйк

А 2. Поколения

А) гасыр Б) бурыч В) буын

А 3. Беречь птиц и зверей.

А) Кышын кошларга булышырга Б) Кыш көне хайваннарга авыр В) Кошларны һәм җәнлекләрне сакларга

А 4. Природа - наш дом, давайте держать её в чистоте.

А) Табигать – безнең өй, ул чиста булсын. Б) Табигать – безнең байлыгыбыз, әйдәгез аны чистартмыйк. В) Табигать – безнең өебез, әйдәгез аны чисталыкта тотыйк.

А 5. Нокталар урынына тиешле бәйлекне яайлап языгыз.

Машиналар агулы газлар ...... һаваны пычраталар.

А) белән Б) башка В) соң

А 6. Тиешле кушымчаны куеп языгыз

Кеше тормыш өчен кирәкле бар нәрсәне табигать.... ала.

А) -нең Б) -тә В) –тән

А 7. Бирелгән сүзләрдән җөмләләр төзегез

Көрәшик, урманның, әйдәгез, чисталыгы, өчен

А) 5,3,1, 4,2 Б)3,5,1,4,2 В) 3, 2,4,5,1

А 8. Дәвам итегез

Табигать .................

А) зарарлы матдәләр белән агулана Б) казылма байлыклар чыгаралар В) балык тоталар

А 9. Кеше кояштан................. ала.

А) балык Б) җиләк В)җылылык

А 10. Нокталар урынына тиешле теркәгечләрне куеп язарга.

Табигать матур, ........ аны сакларга кирәк.

А) һәм Б) чөнки В) әмма

А 11. Кушма сүзне табыгыз

Язын көньяктан кошлар кайттылар

А) көньяктан Б) кошлар В) язын

А 12.Сыйфат фигыльне тап.

Җылы яклардан кайткан кошлар күренә башлады

А) кайткан кошлар Б) җылы яклардан В) күренә башлады

В. Как скажете о том, что:

1. Нужно беречь природу

2. Нельзя отравлять природу

Предварительный просмотр:

АҢЛАТМА ЯЗУЫ

1.Программа:

Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

2. Дәреслек: Татар теле 8кл, Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева, Казан, 2008. ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән дәреслеккә нигезләнеп төзелде.

Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары салынды, ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан расланган һәм Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева төзегән «Рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы» (КазанТатарстан китап нәшрияты.2011 ел), 8 нче сыйныф өчен Р.З Хәйдарова, Э.Н.Хәбибуллина тарафыннан эшләнгән (Казан, Мәгариф, 2008), ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән дәреслеккә нигезләнеп төзелде.

Рус телле балаларга татар телен укытуның төп бурычлары һәм максатлары:

Татар теленең барлык тармаклары буенча эзлекле рәвештә фәнни белем бирү.
Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча ныклы күнекмәләр булдыру. Татар телендә матур һәм дөрес аралашырга өйрәтү.
Телдән һәм язма сөйләм осталыгы күнекмәләрен формалаштыру һәм камилләштерү.
Татар телен башка фәннәр буенча белем алу чарасы буларак кулланырга өйрәтү күнекмәләре булдыру.
Укучыларның логик фикерләү сәләтләрен үстерү.
Дәреслек, өстәмә һәм белешмә әдәбият белән эш итү, уку, язу күнекмәләрен камилләштерү.

Рус телле укучыларның рус телендә аралашуын һәм фәннәрнең рус телендә үзләштерелүен истә тотып, темаларны үткәндә, грамматик категорияләрне аңлатканда, татар теленә хас күренешләрне рус теле белән янәшә куеп (сопостовительная грамматика) аңлату нәтиҗәле.

Укучыларның гомуми грамоталылыгын тикшерү һәм үстерү өчен төрле характердагы язма эшләр, сүзлек байлыгын арттыру, бәйләнешле сөйләм телен үстерү, логик фикерләү дәрәҗәсен камилләштерү максатыннан контроль эшләр, иншалар яздырыла.

Бирелгән программада татар теле грамматикасы буенча укучыларның белем дәрәҗәсен күзаллау, нигездә уңай хәл ителә, шулай ук телгә әдәби текст, татар әдәбияты өлгеләре аша өйрәтү юнәлешенә зур игътибар бирелә.

Программаның максаты:

1. Башка милләт вәкилләренең күңелен яулардай, аларда гомумкешелек әхлакый сыйфатларын тәрбияли алырдай әсәрләр аша укучыларның татар теле өйрәнүгә кызыксынуларын, ягни уку мотивациясен көчәйтү.

2.Татар халкының тарихына, мәдәниятенә ихтирам хисе тәрбияләү.

3. Татар теле һәм әдәбияты дәресләре аша укучыларның татар телендә телдән һәм язма аралашу мөмкинлекләрен киңәйтү, дәүләт теле өйрәнүнең сыйфатын яхшырту.

4.Укучыларның гомуми белем мәктәбендә үзләштергән белемнәрен һәм сөйләм күнекмәләрен камилләштерү һәм тирәнәйтү.

5. Татар телен халыкның рухи, әхлакый, мәдәни хәзинәсе буларак аңларга ирешү.

6. Тел күренешләрен танып белергә, чагыштырырга, гомумиләштерергә күнектерү.

7. Алган белемнәрне җанлы аралашу шартларында кулланырга өйрәтү.

8. Укучыларның орфографик, пунктацион грамоталылык дәрәҗәсен камилләштерү.

Эш программасының үзенчәлекләре:

Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен таба һәм аера белү күнекмәләрен үстерү эшен активлаштыру.
Кушма исем һәм кушма фигыль хәбәрле җөмләләрне дөрес аңларга һәм рус теленә тәрҗемә итәргә күнектерү.
Сыйфат фигыльнең заман формаларын сөйләмдә дөрес куллануга ирешү.
Хәл фигыльнең төрләрен гамәли үзләштерү эшен дәвам итү.
Өйрәнелгән затланышлы һәм затланышсыз фигыльләрнең морфологик формаларын кабатлау.
Аналитик фигыльләрнең мәгънә төсмерләрен аңлап кулланырга һәм рус теленә тәрҗемә итәргә өйрәтү.
Фигыльнең төшем һәм йөкләтү юнәлешләре белән таныштыру.
Бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең төркемчәләрен сөйләмдә һәм язуда куллану күнекмәләрен тирәнәйтү.
Тәрҗемәле, омонимнар, антонимнар, синонимнар, фразеологик һәм башка төр сүзлекләрдән файдаланырга күнектерү.

10. Сөйләмдәге актив ымлыклар һәм аваз ияртемнәре белән таныштыру.

11. Бер составлы фигыль җөмләнең актив кулланыштагы төрләрен гамәли үзләштерү (билгеле үтәүчеле, билгесез үтәүчеле, гомуми үтәүчеле, үтәүчесез җөмләләр).

12. Атау җөмләләрне танып белергә һәм сөйләмдә кулланырга күнектерү.

13. Диалогик сөйләмдә еш очрый торган сүз җөмләләр белән таныштыру.

14. Тулы һәм ким җөмләләрне аера белергә гадәтләндерү.

15. Җыйнак һәм җәенке җөмләләрне сөйләмдә куллану күнекмәләрен системалаштыру.

16. Татар һәм рус җөмләләрендә сүз тәртибенең үзенчәлекләрен аңлап, сөйләм оештыруга ирешү.

17. Туры сөйләмне дөрес төзергә күнектерү; тыныш билгеләрен куярга өйрәтү.

18. Фразеологик берәмлекләрнең мәгънәләрен аңлап, сөйләмдә куллануга ирешү.

19. Актив үзләштерелгән сүзләрнең синонимнарын, антонимнарын кулланып, җөмләләр төзергә өйрәтү.

Укучыларның белем, осталык күнекмәләренә таләпләр:

1. Татар теленең һәм әдәбиятының дөньякүләм тоткан урыны турында мәгълүмат бирү;

2. Татар һәм рус телләрендәге аерым грамматик категорияләрнең тәңгәл килү-килмәвен белү;

3. Татар теленең орфоэпик, орфографик, лексик, грамматик, пунктицион нормаларын белү һәм, аларга нигезләнеп, телдән яки язма сөйләм күнекмәләрен булдыру;

4. Аралашу ситуацияләренә бәйле лексик берәмлекләрне, аларның синонимнарын һәм антонимнарын төгәл һәм урынлы куллана белү;

5. Татар теленең фразеологик берәмлекләрен таный һәм сөйләмдә куллана белү;

6. Гади һәм кушма җөмләләрнең төрен белү;

7. Татар җөмләсендә сөйләм яңалыгының хәбәр алдында урнашуын белеп, оештыру осталыгына ия булу;

8. Татар һәм рус телләре арасындагы тарихи, мәдәни бәйләнешләр турында белү;

9. Төрле чыгаганаклардан (фәнни-популяр текстлар, массакүләм мәгълүмат чаралары, интернет һ.б.) файдаланып, кирәкле мәгълүматны таба һәм башкаларга телдән яки язмача җиткерә алу;

10. Мәдәниара аралашу ситуацияләрендә әңгәмә кора алу;

11. Тиешле (1000 - 1500 сүз) күләмдә татар сүзләрен яттан белеп, аларны телдән һәм язма сөйләмдә дөрес куллана белү.

8 нче сыйныфны тәмамлаучы укучыларның ел ахырына лексик - грамматик минимумы:

Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен таба һәм аера белү күнекмәләрен үстерү эшен активлаштыру.
Кушма исем һәм кушма фигыль хәбәрле җөмләләрне дөрес аңларга һәм рус теленә тәрҗемә итәргә күнектерү.
Сыйфат фигыльнең заман формаларын сөйләмдә дөрес куллануга ирешү.
Хәл фигыльнең төрләрен гамәли үзләштерү эшен дәвам итү.
Өйрәнелгән затланышлы һәм затланышсыз фигыльләрнең морфологик формаларын кабатлау.
Аналитик фигыльләрнең мәгънә төсмерләрен аңлап кулланырга һәм рус теленә тәрҗемә итәргә өйрәтү.
Фигыльнең төшем һәм йөкләтү юнәлешләре белән таныштыру.
Бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең төркемчәләрен сөйләмдә һәм язуда куллану күнекмәләрен тирәнәйтү.
Тәрҗемәле, омонимнар, антонимнар, синонимнар, фразеологик һәм башка төр сүзлекләрдән файдаланырга күнектерү.

10. Сөйләмдәге актив ымлыклар һәм аваз ияртемнәре белән таныштыру.

12. Атау җөмләләрне танып белергә һәм сөйләмдә кулланырга күнектерү.

13. Диалогик сөйләмдә еш очрый торган сүз җөмләләр белән таныштыру.

14. Тулы һәм ким җөмләләрне аера белергә гадәтләндерү.

15. Җыйнак һәм җәенке җөмләләрне сөйләмдә куллану күнекмәләрен системалаштыру.

16. Татар һәм рус җөмләләрендә сүз тәртибенең үзенчәлекләрен аңлап, сөйләм оештыруга ирешү.

17. Туры сөйләмне дөрес төзергә күнектерү; тыныш билгеләрен куярга өйрәтү.

18. Фразеологик берәмлекләрнең мәгънәләрен аңлап, сөйләмдә куллануга ирешү.

19. Актив үзләштерелгән сүзләрнең синонимнарын, антонимнарын кулланып, җөмләләр төзергә өйрәтү.

Эш программасының эчтәлеге

№	Тема	Сәгатьләр саны
1.	Күп укыган күп белер	27
2.	Мин һәм минем яшьтәшләрем	26
3.	Ялган нинди төстә?	17
4.	Бәхет кайда була?	7
5.	Үткәннәрне онытма син!	15
6	Татар халкының күренекле әдипләре турында истәлекләр	13

Барлыгы:		105

Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Исмәгыйлева Гөлнара Таһир кызының 8 нче сыйныф өчен татар теленнән 2014/2015 нче уку елына календарь-тематик планы

№	Дәрес темасы	Сәгать саны	искәрмә	Лексика	Грамматика	Контроль төре	Өйгә эш	Үткәрү вакыты
№	Дәрес темасы	Сәгать саны	искәрмә	Лексика	Грамматика	Контроль төре	Өйгә эш	Срок	Үтәлеш
1	Үткәннәрне кабатлау. Күп укыган күп белер	1		“Мәктәп” темасына кагылышлы лексика	чөнки, шуңа күрә теркәгечләрен сөйләмдә куллану		15 нче күнегү, 6 нчы бит	2.09
2	Синоним һәм антонимнар	1				Карточка буенча эш	4к., 9 б.	3.09
3	Кереш контроль эш	1					Үткәннәрне кабатлау	8.09
4	Хәл фигыль	1				Карточка буенча эш	8 нче күнегү, 14 нче бит	9.09
5	Гади һәм катлаулы фигыльләр	1		Гыйлем, үткен, гомер, хәбәр, үлә, игезәк, туганнар, борын заман	Заман формалары		10 нчы күнегү, 15 нче бит	10.09
6	Җөмләләрне фигыльләр белән тулыландыру	1				Карточка буенча эш	13 нче күнегү, 19 нчы бит. Тормыштан мисаллар китереп язарга.	15.09
7	Хикәя фигыль	1					Кагыйдәне өйрәнергә, мисаллар язарга	16.09
8	Билгесез үткән заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләнеше	1			Затланышлы, затланышсыз фигыльләр, билгесез үткән заман хикәя фигыль		5к., 20 б.	17.09
9	Билгесез үткән заман хикәя фигыль темасын кабатлау	1				Карточка буенча эш	Диктантка әзерләнергә	22.09
10	Фигыльләрне кабатлау. Диктант язу. “Чишмәләр”	1				Диктант	Үткәннәрне кабатларга	23.09
11	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү	1					Үткәннәрне кабатларга	24.09
12	Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль	1					7к., 25б.	29.09
13	Шарт фигыль, аның зат-сан белән төрләнеше	1			Шарт фигыль, аның зат-сан белән төрләнеше		Кагыйдәне өйрәнергә	30.09
14	В.Нуриевның “Өлгерәм әле” хикәясенең 2 өлешендәге лексик-грамматик материал. Сүзлек диктанты №1	1		әлбәттә, зыян, иртәрәк, мәзәк, өлгерәм, уянам, торам, күчерәм, сүз бирә, сүзендә тора алмый		Карточка буенча эш, сүзлек диктанты №1	10к., 29б.	1.10
15	В. Нуриев. “Өлгерәм әле” хикәясе буенча диалогик сөйләмгә чыгу	1				Хикәянең эчтәлеген сөйләү	13к., 32 б.	6.10
16	Изложение язу. “Өлгерәм әле”	1				Изложение	Язып бетерергә	7.10
17	Изложение язуны дәвам итү	1				Изложение	Күчереп язарга	8.10
18	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү	1					Үткәннәрне кабатларга	13.10
19	Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре	1			Җөмлә кисәкләре		Кагыйдәне өйрәнергә	14.10
20	Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен кабатлау	1				Карточка буенча эш	Җөмләләр төзергә	15.10
21	“Татарстанның Милли китапханәсе” текстындагы лексик - грамматик материал	1		Халык, гасыр, дөнья, горурлык, сирәк, ышана	Ия белән хәбәр арасында сызык кую очраклары		Яңа сүзләрне ятларга	20.10
22	Боерык фигыль	1				Карточка буенча эш	Җөмләләр төзергә	21.10
23	Л.Леронның “Пирамида” әсәренең лексик-грамматик материалы	1		Күтәрелә, тәмамлана, ялгыш, яңгырады, ниһаять	Хикәя фигыль, бәйлек сүзләр		12к., 40б.	22.10
24	1 нче чиреккә контроль эш “Фигыльнең заман формалары”	1				Контроль эш	Үткәннәрне кабатларга	27.10
25	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү.	1					Үткәннәрне кабатларга	28.10
26	“Яхшы уку җиңелме?” темасы буенча сөйләшү	1				Карточка буенча эш	Контроль эшкә әзерләнергә	29.10
27	“Күп укыган күп белер” темасын кабатлау буенча күнегүләр эшләү	1				Карточкалар	Кабатларга	10.11
28	Н.Гыйматдинованың “Болын патшасы” хикәясенең 1-2 өлешендәге лексик-грамматик материал	1		Сагына, толымлы, ялгыз, кыргый, тупас, акыллы, кыен	Хәл фигыль формалары, теләкне белдерүче конструкцияләр	Карточка буенча эш	8к., 47б.	11.11
29	Бәйлекләр, бәйлек сүзләр	1			Бәйлекләр, бәйлек сүзләр		5к., 52б.	12.11
30	Юклык, билгеләү алмашлыклары	1			Юклык, билгеләү алмашлыклары		Кагыйдәне өйрәнергә	17.11
31	-п, -ып/-еп формалы хәл фигыльләрнең юклык формасы	1		Кыз, сугу, арба, уңайсыз, әрекмән	-п, -ып/-еп формалы хәл фигыльләрнең юклык 1формасы		6к., 55б.	18.11
32	Исем фигыль, аның килешләр белән төрләнеше	1		Кыз, сугу, арба, уңайсыз, әрекмән	Исем фигыль, аның килешләр белән төрләнеше	Карточка буенча эш	Кагыйдәне өйрәнергә	19.11
33	Күнегүләр эшләү	1				Карточка буенча эш	11к., 56б.	24.11
34	Изложение язу. “Миңа нинди кызлар ошый”	1				Изложение	Язып бетерергә	25.11
35	Изложение язуны дәвам итү	1				Изложение	Күчереп язарга	26.11
36	Хаталар өстендә эш. Ш.Галиевның “Безнең йорт малайлары” әсәрендәге лексик-грамматик материал	1		Атлый, сагынган, дөнья, әкәмәт, кочаклаша	Сыйфат фигыль		7 к., 60 б.	1.12
37	Сүзлек диктанты язу.	1				Сүзлек диктанты №2	Үткәннәрне кабатларга	2.12
38	Хаталар өстендә эш. Ш. Галиевның “Ялгыш адым” шигырендәге лексик-грамматик материал	1		Шаярып йөрү, егетлек, өлгерлек, ябышып бару, ялгышу, култык таягы, сакланып йөри	Исем фигыль		Яңа сүзләрне ятларга	3.12
39	Ш. Галиевның “Ялгыш адым” шигыре өстендә эш	1				Карточка буенча эш	11к., 66 б.	8.12
40	Исемнәрнең баш килешен сораучы бәйлекләр	1			Исемнәрнең баш килешен сораучы бәйлекләр		7 к., 67 б.	9.12
41	-лы/-ле кушымчасы белән ясалган сыйфатлар	1		әһәмият, көнләшә, тавыш чыгу,елак, чая	-лы/-ле кушымчасы белән ясалган сыйфатлар		8 к., 69 б.	10.12
42	Күнегүләр эшләү	1				Карточка буенча эш	12 к., 73 б.	15.12
43	Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибе	1		Хурлый, мактый, дошман	Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибе		Кагыйдәне өйрәнергә	16.12
44	“Подъездагы язулар”әсәре өстендә эш	1					11 к., 77б.	17.12
45	Күнегүләр эшләү. Әйтү максаты буенча җөмлә төрләре	1		Абзар, салам, тирес, сәнәк, турникта тартылу, яшелчәләргә су сибү	Әйтү максаты буенча җөмлә төрләре	Карточка буенча эш	Җөмләләр төзеп язарга	22.12
46	Җыйнак һәм җәенке җөмләләр	1			Җыйнак һәм җәенке җөмләләр		Кагыйдәне өйрәнергә	23.12
47	2 нче чиреккә контроль эш. Җөмлә төрләре. Сүз төркемнәре.	1						24.12
48	Күнегүләр эшләү. Бер составлы җөмләләр.	1					Үткәннәрне кабатларга	12.01
49	Бер составлы җөмләләр	1			Бер составлы җөмләләр	Карточка буенча эш	Таблицаны ятларга	13.01
50	Билгеле үтәүчеле, билгесез үтәүчеле, гомуми үтәүчеле, үтәүчесез җөмлә төрләре	1			Билгеле үтәүчеле, билгесез үтәүчеле, гомуми үтәүчеле, үтәүчесез җөмлә төрләре	Карточка буенча эш	7 к., 90 б.	14.01
51	“Минем яшьтәщләрем- дусларым” темасы буенча сөйләшү	1					Контроль эшкә әзерләнергә	19.01
52	Тыңлап аңлау. Дуслыкны саклау үзеңнән тора.	1				Тыңлап аңлау	Үткәннәрне кабатларга	20.01
53	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү.	1					Кабатларга	21.01
54	К. Даянның “Өзелгән чәчәкләр” әсәрендәге лексик-грамматик материал	1		Бераз, хуш ис, кайсысы, гаҗәпләнү, хәсрәт, шунда, уйчан, караш	Хәл фигыль формалары		5 к., 94 б.	26.01
55	Күнегүләр эшләү	1				Карточка буенча эш	10 к., 94б.	27.01
56	Рәвеш, аның сораулары	1			Рәвеш		Кагыйдәне өйрәнергә	28.01
57	М.Галиевның “Җиңәсем килде” әсәрендәге лексик-грамматик материал	1		Кайбер, таза гәүдәле, нур, үзе сизмәстән, җиңү, почмак		Карточка буенча эш	Яңа сүзләрне ятларга	2.02
58	Күнегүләр эшләү	1				Карточка буенча эш	8 к., 102 б.	3.02
59	Сыйфат фигыль, аның заман формалары	1			Сыйфат фигыль, аның заман формалары		Кагыйдәне өйрәнергә	4.02
60	Сыйфат фигыль темасын кабатлау	1					Диктантка әзерләнергә	9.02
61	Сүзлек диктанты	1				Сүзлек диктанты №3	Үткәннәрне кабатларга	10.02
62	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү	1					Кабатларга	11.02
63	Күнегүләр эшләү	1				Карточка буенча эш	14 к., 108 б.	16.02
64	А.Алишның “Алдакчы Наил” хикәясендәге лексик-грамматик материал	1		Селкенми, батыр, мактанчык, сай, үлгән, шаяра, сөлге,кызарды, оялды	Сүзләрнең синоним, антоним парлары, сыйфат фигыль		Яңа сүзләрне ятларга	17.02
65	Хәбәрлек сүзләр	1			Хәбәрлек сүзләр		Кагыйдәне өйрәнергә	18.02
66	Изложение язу. “Дуслык көче”	1				Изложение	Язып бетерергә	23.02
67	Изложение язуны дәвам итү	1				Изложение	Күчереп язарга	24.02
68	Хаталар өстендә эш. А.Алишның “Алдакчы Наил” хикәясе өстендә эш	1				Карточка буенча эш	13 к.,114 б.	25.02
69	Сүз төркемнәрен кабатлау. Контроль эш	1				Контроль эш	Үткәннәрне кабатларга	2.03
70	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү	1					Кабатларга	3.03
71	Н.Дәүлинең “Бәхет кайда була?” шигырендәге лексик- грамматик материал	1		Имән, көнчыгыш, кояш чыгу, кояш бату, көньяк, көнбатыш, төньяк			Яңа сүзләрне ятларга	4.03
72	Исемнәрнең ясалышы	1			Исемнәрнең ясалышы		14 к.,120 б.	9.03
73	Дәрдемәнд. “Бер хәзинә” әсәрендәге лексик-грамматик материал.	1		Игенче, басу, хәзинә, казу, кардәш, тырмалау, мирас, бодай, мул, хыянәт	Затланышлы һәм затланышсыз фигыльләр	Карточка буенча эш	3 к., 124 б.	10.03
74	Бәйлек сүзләр	1			Бәйлек сүзләр		Кагыйдәне өйрәнергә	11.03
75	Н.Дәүлинең “Хезмәткә-хөрмәт” әсәрендәге лексик-грамматик материал	1		Ихтирам, таныш, шешә, ватык, гадәти, рәхимсез, намус, тәртип, җыештыру	-лы/-ле, -сыз/-сез сыйфат ясаучы кушымчалар	Карточка буенча эш	Җөмләләр төзергә	16.03
76	3 нче чиреккә контроль диктант “Нәни батыр”	1				Контроль эш	Үткәннәрне кабатларга	17.03
77	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү	1					Кабатларга	18.03
78	Р.Фәйзуллинның “Онытма син!” шигырендәге лексик-грамматик материал”	1		Үткән, хәтерләү, моң, мирас, горур, киләчәк, тарих	Чөнки, шуңа күрә теркәгечләре	Карточка буенча эш	Яңа сүзләрне ятларга	1.04
79	Р.Фәхретдиновның “Идел суы ага торыр” әсәрендәге лексик-грамматик материал	1		Буйсына, бәхәс, яшә, дәүләт, сәүдәгәр, дин, мунча, чуен, дан казанган	Ия белән хәбәр арасында сызык кую	Карточка буенча эш	5 к., 139 б.	6.04
80	Күнегүләр эшләү	1				Карточка буенча эш	9 к., 139б.	7.04
81	Р.Фәхретдиновның “Идел суы ага торыр” әсәре буенча диалогик сөйләмгә чыгу	1				Карточка буенча эш	Диктантка әзерләнергә	8.04
82	Диктант язу. “Июнь” (Җөмләнең баш кисәкләрен дөрес билгеләү)	1				Диктант	Үткәннәрне кабатларга	13.04
83	Хаталар өстендә эш. Сөембикә турындагы текстның лексик-грамматик материалы	1		Башкала, күренекле, истәлек, катлы, шәхес, тарихи, ханбикә	Тамырдаш сүзләр	Карточка буенча эш	8 к., 144 б.	14.04
84	Алмашлыклар	1			Алмашлыклар		Кагыйдәне өйрәнергә	15.04
85	Билгесезлек алмашлыклары	1			Билгесезлек алмашлыклары	Карточка буенча эш	8 к. , 148 б.	20.04
86	Билгеләү алмашлыклары	1			Билгеләү алмашлыклары	Карточка буенча эш	14 к., 150 б.	21.04
87	“Туган җирем-Татарстан” текстындагы лексик-грамматик материал	1		Дәүләт, җөмһүрият, әрәмә, тугра, чишмә	алмашлыклар		7 к., 151 б.	22.04
88	Изложение язу. “Безнең Татарстан”	1				Изложение	Язып бетерергә	27.04
89	Изложение язуны дәвам итү	1				Изложение	Күчереп язарга	28.04
90	Хаталар өстендә эш. “Татарстанның Милли музеенда” текстындагы лексик-грамматик материал	1		Сәнгать, милли, тарихчы, максат, хуҗалык, икътисад	Изафә бәйләнеше		5 к.., 154 б.	29.04
91	Килешләрне кабатлау буенча контроль эш	1				Контроль эш	Үткәннәрне кабатларга	4.05
92	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү	1					11 к., 156 б.	5.05
93	Г.Тукай биографиясе буенча лексик-грамматик материал	1		Мулла, үлгән, карчык, шәфкатьле, кияүгә чыгу, фәкыйрь, сөю, яланаяк, яланбаш	-дыр/-дер кисәкчәсе, җөмләнең баш кисәкләре	Карточка буенча эш	Яңа сүзләрне ятларга	6.05
94	Ә.Фәйзинең “Асрамага бала бирәм” әсәрендәге лексик-грамматик материал	1		Кала, саф, шаккатты, арба, олаучы, ятим, кадерле, моңсу, якынлаша, гаҗәпләнде	Хәл фигыль, сыйфат дәрәҗәләре		Яңа сүзләрне ятларга	11.05
95	Күнегүләр эшләү	1				Карточка буенча эш	14к., 166 б.	12.05
96	Г.Тукайның тормыш юлы турында сөйләшү	1				Карточка буенча эш	13 к.. 170 б.	13.05
97	Г.Тукайның “Су анасы” әсәрендәге лексик-грамматик материал	1		Су коена, чәчрәтә, чума, тирли, эссе, юлдаш, тарак, җен, коточкыч	Кушма, парлы, тезмә сүзләр; сүз төркемнәре		9к., 172б.	18.05
98	Күнегүләр эшләү. Сүзлек диктанты №4	1				Карточка буенча эш. Сүзлек диктанты	15к., 173 б.	19.05
99	С.Алишев “Нәни батыр” хикәясендәге лексик-грамматик материал	1		Шома, ябыша, ихтыярсыз, бата, усал, капланган, күтәрә, шуыша	Исем фигыль	Карточка буенча эш	9к., 178б.
100	Г.Ибраһимовның “Алмачуар” әсәрендәге лексик-грамматик материал	1		Ял, койрык, сылу, төз, гәүдә, күкрәп, камчы, күк бия, данлыклы	Синонимнар, антонимнар,сыйфат фигыль	Карточка буенча эш	8 к., 183 б.	20.05
101	Г.Ибраһимовның “Алмачуар” әсәренең 2 бүлегендәге лексик-грамматик материал	1		Башкалар, яшерен,тайгак, яшел, көтүче, басу капкасы, уң, сул, мәчет манарасы	Бәйлек, бәйлек сүзләр		6 к., 187 б.
102	Ымлыклар	1			Ымлыклар	Карточка буенча эш	Кагыйдәне өйрәнергә	25.05
103	Еллык контроль эш	1				Контроль эш	Үткәннәрне кабатларга	26.05
104	Хаталар өстендә эш. Күнегүләр эшләү	1					Кабатларга
105	Уку елына йомгак	1					Кабатларга	27.05

Гомумбелем күнекмәләрен бәяләүнең критерийлары һәм нормалары

Язма эшләрнең күләме һәм аларны бәяләү:

Сүзлек диктанты –18-22 сүз

Сүзлек диктантын бәяләү:

1.Пөхтә язылган, хатасы булмаган эшкә “5” ле куела.

2.Пөхтә, төгәл язылган, әмма 1 -3 төзәтүе яки 1 -2 орфографик хатасы булган эшкә “4” ле куела..

3.Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 4 – 5 төзәтүе яки 3 – 5 орфографик хатасы булган эшкә “3” ле куела.

4.Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 6 дан артык орфографик хатасы булган эшкә «2»ле куела/

5. Пөхтә һәм төгәл язылмаган күп хаталы эшкә “1”ле куела.

Контроль диктанты- ел башында 65-75 сүз, ел ахырында 75-80 сүз.

Контроль диктантны бәяләү:

1. Эш пөхтә башкарылса, хатасы булмаган эшкә “5” ле куела. (Бер – орфографик,бер пунктуацион хата булырга мөмкин.)

2. Ике - өч орфографик, ике-өч пунктуацион яки бер орфографик, дүрт пунктуацион хаталы эшкә “4” куела.

3. Дүрт орфографик, дүрт пунктуацион яки өч орфографик, алты пунктуацион хаталы эшкә “3” куела.

4. Алты орфографик, биш пунктуацион яки биш орфографик, сигез пунктуацион хаталы эшкә “2” куела.

5. Пөхтә һәм төгәл язылмаган күп хаталы эшкә “1”ле куела.

Сочинениенең күләме һәм аны бәяләү

Иҗади эшнең бер төре буларак, сочинение — укучының язма рәвештә үти торган эше. Ул бәйләнешле сөйләм үстерү күнекмәләре булдыруда зур әһәмияткә ия.Әдәби (хикәяләү, очерк, истәлек, хат, рецензия һ. б.), әдәби- иҗади, өйрәтү характерындагы, ирекле, рәсемнәр нигезендә үткәрелә торган һәм контроль сочинениеләр була.

Сочинение план нигезендә языла.

Сочинениене бәяләү

1. Язманың эчтәлеге темага тулысынча туры килсә, фактик ялгышлары булмаса, бай телдә, образлы итеп язылса, стиль бердәмлеге сакланса, «5»ле куела. (Бер орфографик яисә ике пунктуацион (грамматик) хата булырга мөмкин.)

2. Язманың эчтәлеге нигездә темага туры килсә, хикәяләүдә зур булмаган ялгышлыклар күзәтелсә, бер-ике фактик хата җибәрелсә, теле бай, стиль ягы камил булып, ике орфографик, өч пунктуацион (грамматик) яисә бер-ике сөйләм ялгышы булса, «4»ле куела.

3. Эчтәлекне бирүдә җитди ялгышлар, аерым фактик төгәлсезлекләр булса, хикәяләүдә эзлеклелек югалса, сүзлек байлыгы ярлы булса, стиль бердәмлеге дөрес сакланмаган җөмләләр очраса, өч орфографик, дүрт пунктуацион (грамматик) яисә өч-дүрт сөйләм хатасы булса, «3»ле куела.

4. Язма темага туры килмичә, фактик төгәлсезлекләр күп булып, план нигезендә язылмаса, сүзлек байлыгы бик ярлы булса, текст кыска һәм бер типтагы җөмләләрдән торып, сүзләр дөрес кулланылмаса, стиль бердәмлеге сакланмаса, биш орфографик, сигез пунктуацион (грамматик) яисә алты-сигез сөйләм хатасы булса, «2»ле куела.

5. Язма темага туры килмичә, фактик төгәлсезлекләр күп булып, план нигезендә язылмаса, сүзлек байлыгы бик ярлы булса, текст кыска һәм бер типтагы җөмләләрдән торып, сүзләр дөрес кулланылмаса, стиль бердәмлеге сакланмаса, 6 орфографик, 9 пунктуацион (грамматик) яисә 8-9 сөйләм хатасы булса, «1»ле куела.

Изложениене бәяләү:

1.Тыңланган текстның эчтәлеге тулы, эзлекле һәм дөрес язылган, 1 орфографик, 1 пунктуацион яки 1 грамматик хаталы эшкә “5”ле куела.

2. Тыңланган текстның эчтәлеге тулы, эзлекле һәм дөрес язылган, ләкин 1-2 эчтәлек ялгышы җибәрелгән, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион яки 2-3 грамматик хаталы эшкә “4”ле куела.

3. Тыңланган текстның эчтәлеге өлешчә эзлекле язылган, 4-5 орфографик, 4 пунктуацион яки 4-5грамматик хаталы эшкә “3”ле куела.

4. Тыңланган текстның эчтәлеге бөтенләй ачылмаган һәм эзлекле язылмаган, 6дан артык орфографик, 5тән артык пунктуацион яки 6дан артык грамматик хаталы эшкә “2”ле куела.

5. Тыңланган текстның эчтәлеге

УКЫТУ – МЕТОДИК КОМПЛЕКТЫ

1. Рус телле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы(1-11нче сыйныфлар)(төзүче-авторлары:Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева).

2. Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандартлары, 2008нче ел.

3. Р.З. Хәйдәрова.Э.Н.Хәбибуллина.Татар теле. 8нче сыйныф өчен дәреслек. Казан.Татарстан китап нәшрияты. 2008 ел.

Дәресләрнең нәтиҗәлелеген арттыруда компьютер яки мәгълүмати технологияләраерым урын алып тора. Хәзерге вакытта дәресләрдә мультимедиа чаралары еш кулланыла. Бу мультимедиа технологияләрен куллану яңалыклар белән кызыксыну теләге уята. Мультимедия технологиясе слайд- иллюстрацияләр күрсәтергә, читтән торып экскурсия үткәрергә мөмкинлек бирә. Әдәбият дәресләрендә мультимедия технологиясе куллану чагыштырмача анализ ясарга да ярдәм итә. Укучыларның татар телендәге информацион технологияләр белән кызыксынулары татар әдәбияты дәресләрендә компьютер куллануның бик күп мөмкинлекләрен ача.

Интернет –ресурслар:

http://. belem.ruhttp://. tatcenter.ru ТР мәгълүмати – аналитик порталыhttp://.www.БАЛА.РФ

http://www.mon.tatar.ruhttp://. tatar.ruТР рәсми серверыhttp://edu.tatar.ruТР электрон образовании

Язма эшләрнең күләме һәм аларны бәяләү:

Иҗади эшнең бер төре буларак, сочинение — укучының язма рәвештә үти торган эше. Ул бәйләнешле сөйләм үстерү күнекмәләре булдыруда зур әһәмияткә ия. Әдәби (хикәяләү, очерк, истәлек, хат, рецензия һ. б.), әдәби- иҗади, өйрәтү характерындагы, ирекле, рәсемнәр нигезендә үткәрелә торган һәм контроль сочинениеләр була.

Сочинение план нигезендәязыла.

Сочинениене бәяләү:

3.Эчтәлекне бирүдә җитди ялгышлар, аерым фактик төгәлсезлекләр булса, хикәяләүдә эзлеклелек югалса, сүзлек байлыгы ярлы булса, стиль бердәмлеге дөрес сакланмаган җөмләләр очраса, өч орфографик, дүрт пунктуацион (грамматик) яисә өч-дүрт сөйләм хатасы булса, «3»ле куела.

5.Язма темага туры килмичә, фактик төгәлсезлекләр күп булып, план нигезендә язылмаса, сүзлек байлыгы бик ярлы булса, текст кыска һәм бер типтагы җөмләләрдән торып, сүзләр дөрес кулланылмаса, стиль бердәмлеге сакланмаса, 6 орфографик, 9 пунктуацион (грамматик) яисә 8-9 сөйләм хатасыбулса, «1»лекуела.

1. Тыңлапаңлау: 3 минут;

2. Диалогиксөйләм: 10реплика;

3.Монологиксөйләм: 12фраза; 4.Һәр тема буенча аралаша белү күнекмәләрен ситуатив күнегүләр аша тикшерү:

УКЫТУ – МЕТОДИК КОМПЛЕКТЫ

1.Рус теле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы (1-11нче сыйныфлар)(төзүче-авторлары:Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева).

2. Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белеем бирүнең дәүләт стандартлары,2008нче ел.

3. Р.З. Хәйдәрова.Э.Н.Хабибуллина..Татар теле. 8нче сыйныф өчен дәреслек. Казан.Татарстан китап нәшрияты. 2008 ел.

Өстәмә әдәбият:

1.А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Татарский язык в русскоязычной аудитории » Казан, «Магариф», 1995

3.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә татар телен укыту методикасы»

5. Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

6. Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова, Н.Г.Сазанова “Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар” Казан Тарих, 2003

7. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

8. Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова

9. Ф.Ф.Харисов “Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре” Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2002

10. З.Н.Хәбибуллина, К.Х.Фәйзрахманова “Татар теленнән мөстәкыйль эшләр”

Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2008

«Гаилә һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Ачык дәрес” , “Тәрбия ” газеталары

Дәресләрнең нәтиҗәлелеген арттыруда компьютер яки мәгълүмати технологияләр аерым урын алып тора. Хәзерге вакытта дәресләрдә мультимедиа чаралары еш кулланыла. Бу мультимедиа технологияләрен кулану яңалыклар белән кызыксыну теләге уята. Мультимедия технологиясе слайд-иллюстрацияләр күрсәтергә, читтән торып экскурсия үткәрергә мөмкинлек бирә. Әдәбият дәресләрендә мультимедия технологиясе кулану чагыштырмача анализ ясарга да ярдәмитә. Укучыларның татар телендәге информацион технологияләр белән кызыксынулары татар әдәбияты дәресләрендә компьютер куллануның бик күп мөмкинлекләрен ача.

Интернет –ресурслар:

http://. belem.ruhttp://. tatcenter.ru ТР мәгълүмати – аналитик порталыhttp://.www.БАЛА.РФ

http://www.mon.tatar.ruhttp://. tatar.ruТРрәсми серверыhttp://edu.tatar.ruТР электрон образованиясе

Кушымта

Үзләштерү дәрәҗәсенә контроль

8 нче сыйныф рус төркемендә укучы балаларга татар теленнән кереш контроль эш.

1 вариант.

1. Поставьте глаголы в нужной форме и запишите предложения.

Урмандагы җәнлекләр кешеләргә якын булырга (тырышырга).

Салкын кар астында ятсалар да, җәнлекләр өннәреннән (чык... ...)

Урмандагы җәнлекләр кышкы суыкларда ачлыктан качып, авылларга (килергә)

2. Переведите предложения.

Снежный слой не пропускает холод.

Медведи утепляют свои берлоги мягкой хвоей и сухим мхом.

Барсуки не боятся холодов, у них шубы теплые.

3.Ответьта на вопросы.

Ташу кайчан башлана?

Язгы ташу вакытында елга буенда уйнарга ярыймы?

4.Составьте рассказ на тему «Туган якка көз килде”.

(10 предлож.)

8 нче сыйныф рус төркемендә укучы балаларга татар теленнән кереш контроль эш.

2 вариант.

1. Поставьте глаголы в нужной форме и запишите предложения.

Кош балаларына таш (ата...) ярамый.

Кыш көне кошлар орлык, чикләвек белән (тукланырга).

Урмандагы җәнлекләр кышкы суыкларда ачлыктан качып, авылларга (килергә).

2. Переведите предложения.

Снежный слой не пропускает дождь.

Мышата зимой играют и на снегу, и под снегом.

У медведей в конце зимы рождаются слепые детеныши.

3.Ответьта на вопросы.

Ташу вакытында боз өстенә керергә ярыймы?

Ташу вакытында җәнлекләргә нинди куркыныч туа?

4.Составьте рассказ на тему «Туган якка көз килде”.(10 предлож.)

Диктант.

Чишмәләр.

Авылларның нинди урында утыруына игътибар иткәнегез бармы? Сез аны узеннән-узе шулай килеп чыккан дип уйлыйсызмы? Юк, бу матур урынны борынгылар озак эзлэп кенә тапканнар. Безнен ата-бабаларыбыз теләсә кайда авыл салмаганнар. Авыл булып утыру ечен якында гына урманы да, болыны да булган салкын чишмә чыга торган жайлы калкулыклар сайлаганнар.

Чишмләрнен халык тормышында тоткан урыны бик зур.

Уйлап карасан, халыкнын чишмә һәм коеларны шулай зурлавы һич тә тикмәгә тугел.

Г. Бәшировтан

Сүзлек диктанты № 1.

1.Мин әйтеп торган сүзләрне дөрес языгыз:

Мәктәп, мәктәбем, дәрес, дәреслектә, гарәп теле, өйрәнәбез, күргәзмә, түгәрәккә йөрибез, сәгать ничә? Сәгать өченче ярты, берүзе, мәгарә, мәсьәлә, китапханә, тәмамлана, тавышлана, шагыйрь, шигырь.

2.Түбәндәге сүзләрне татар теленә тәрҗемә итегез:

Дружба, конечно, списывает, отдыхаю, успею, всегда, гордость, век, писатель, повторяем, ошибка, исправил, скучает, одинокий, общение, о, после, через, до, с, против, без папы, кроме уроков, клятва, утешал, секрет, здоровый, радуется, храбрый, воспитанный, дисциплинированный.

3.Сүзләрне транскрипция билгеләре белән языгыз:

Мөрәҗәгать, өмет, язучы, халык, авырта, яшен, йокыга

I чиреккә контроль эш “ Фигыльнең заман формалары”

Бирелгән фигыльләрне төрле заман формасында яз, төрле заман кулланып 5 җөмлә төзе.

Үрнәк: кабатла-кабатлый-кабатлады-кабатлаган-кабатлаячак-кабатлар.

Яңгыра, ишетел, эзлә, җый, сыйдыр.

Нокталар урынына фигыльнең тиешле заман кушымчасын куеп яз.

Без кичә дәрестә хәзерге заман хикәя фигыль темасын өйрән... . Артур өй эшен әзерләмә... , ул бүген кабат “2” ле билгесе ал... .Җәй көне балалар, бәлки, Болгар шәһәренә экскурсиягә бар... . Мин, һичшиксез, югары уку йортында укы... . Син буш вакытыңны ничек үткәрә... ?

Дустыңа киңәшләр бир.

меньше смотреть телевивор, больше читать книги;
сходить в городскую библиотеку, так как там много интересных художественных книг.
Быть на уроках внимательным.

Вырази желание разными способами:

Тебе хочется летом искупаться в реке Кама.

Җөмләләрне тәмамла.

Диктантны мин хаталы язсам, ... .

Әбием кунакка килсә, ... .

Дустым, син миңа шалтыратсаң, ... .

Изложение №1

Миңа нинди кызлар ошый

Кызлар – җир йөзендәге иң саф, иң сөйкемле затлар. Алардан башка тормыш нинди күңелсез, караңгы булыр иде. Кем безгә тәмле ризыклар пешерер иде, матур гөлләр үстерер иде, кемнәр җылы шарфлар, оекбашлар бәйләр иде?!

Кызлар нинди сыйфатларга ия булырга тиеш соң? Минемчә, кызлар тырыш, чибәр, тыйнак булырга тиеш. Кызлар ягымлы, тәмле телле булырга, олыларны хөрмәтләргә тиешләр.

Акыллы кызлар белән аралашу күңелле. Алар заманча карашлы, әдәби китаплар укыйлар, дөнья хәлләре белән кызыксыналар. Әгәр дус кызыңның һәр нәрсәгә үз карашы булса, бигрәк тә яхшы. Чөнки кайбер вакытта бәхәсләшергә дә туры килә. Шул чакта кызлар үз фикерен әйтә белергә, хаклыкны дәлилли белергә тиешләр.

Кайчак кызлар дусларына юл бирергә тиешләр, чөнки сабыр, түзем булу хатын-кызларга бик кирәк. Кызлар эшчән, уңган булсалар, бәхетле булырлар. (118 сүз)

План:

Кызларсыз тормыш күңелсез булыр иде.
Кызлар нинди сыйфатларга ия?
Акыллы кызлар белән аралашу күңелле.
Кайчан кызлар бәхетле булырлар?
Миңа ошаган кыз.

Сүзлек диктанты № 2

Сүзләрне татарчага тәрҗемә итегез:

Заканчивает, портит, мечта, любовь, весть, падает, укрепляет, закалка, свистит, отличается, спортивный кружок, повторяй, ласковый, гордый, трудолюбивый, серьезный, отзывчивый, терпеливый, горе, сорвал, мир, вред, торопится, удивленно. (25слов)

Бу сүзләр белән 7 җөмлә төзеп языгыз.

Спорт белән шөгыльләнү турында диалог төзеп языгыз.
Сүзләрнең транскрипциясен языгыз:

Һава, шатлык, ошый, гаиләнең

II чиреккә контроль эш “Җөмлә төрләре. Сүз төркемнәре”

1.Җөмлә ахырына тиешле тыныш билгеләрен куегыз.

Рөстәм, син нәрсә белән кызыксынасың

Фәниярнең көчле булып үсәсе килә

Их, ерак илләргә сәяхәткә чыгасы иде

Кышкы урманда нинди рәхәт

2.Җөмләләрне киңәйтеп языгыз.

Мин шуам. Әни кушты.

Нокталар урынына җәяләр эчендә бирелгән тиешле сүз төркемнәрен куеп языгыз.

Безнең өй янында ... бакча бар. Мәктәпкә без ... йөрибез. Наил ишегалдында турник ... . Апам матур ... үстерә.

... җәй җиткәч авылга кайтасыңмы? Татар телен мин ... ел өйрәнәм. Сез ... Алабугага бардыгыз.

( сигез, гөлләр, былтыр, кечкенә, син, җәяү, ясады)

Яхшы уку өчен нәрсәләр эшләргә кирәк, иптәшегезгә киңәшләр бирегез.

Узнайте у друга:

есть ли у него дома рабочее место;
в какое время он начинает готовить домашнее задание;
какие предметы ему нравятся;
всегда ли он записывает домашние задания в дневник.

Тыңлап аңлау

Дуслыкны саклау үзеңнән тора

Фәрит, Илдус, Айрат 5нче сыйныфта укыйлар. Мәктәпкә бергә баралар, бергә кайталар. Буш вакытларында алар гел бергә йөриләр. Әгәр дусларның берсе авырса, аңа шалтыраталар, булышалар, дәресне аңлаталар, һәрвакыт аның хәлен белеп торалар. Укытучы апалары бу өч малайны чын дуслар дип гел үрнәк итеп куя.

Менә уку елы бетте. Ямьле җәй башланды. Малайлар көн буе урамда уйнадылар, елгада су коендылар, балык тоттылар, үзара көч сынаштылар, чирәмдә, комлыкта көрәштеләр. Ә иң яраткан шөгыльләре – сәяхәт иде.

Авылдан өч чакрым ераклыкта урнашкан урман үзенең серләре белән кызыктырып тора. Әниләре иртән кушкан эшләрне тиз генә бетергәч, Фәрит, Илдус, Айрат урманга китәләр. Төрле кошларны, бөҗәкләрне күзәтәләр, куян яки керпе килеп чыкмасмы дип караналар. Гөмбә җыярга да остарып киләләр. Кайда нинди гөмбә үскәнен алардан сора инде!

Бүген көн бигрәк матур! Күктә кояш көлә, әкрен генә аксыл мамык болытлар йөзә. Малайлар сикерә-атлый урман эченәрәк керәләр. Агач төпләреннән гөмбә эзләп төрле якка таралыштылар. Кем кәрзинен тизрәк тутыра?

Шулай мавыгып, күкне кара болыт каплавын сизми дә калдылар. Кинәт күкне ярган гөрселдәү тавышына сискәнеп киттеләр. Коеп яңгыр ява башлады. Малайлар бер-берсенең исемнәрен кычкыра-кычкыра зур чыршы ягына йөгерделәр.

Илдус юл янындарак иде. Ул урманнан ат белән кайтып баручы күрше абыйны күрде дә аңа каршы йөгерде. Абый аны арбага утыртты, өстенә кожанка япты. “Шулай урманда ялгыз йөрергә ярыймыни?” – дип шелтәләп тә алды. Илдус дуслары турында берни дә әйтмәде, ул яшеннән бик курка иде.

Фәрит белән Айрат чыршы агачының куе ботагы астына качтылар. Яңгыр койды-койды да кисәк кенә туктады. Малайлар Илдусны кычкыра-кычкыра эзләделәр. Бик озак эзләделәр, ләкин таба алмадылар. Урманнан кайтаваз гына яңгырап торды. Чалбарларын тезгә чаклы сызганып, сандалиларын кулларына тотып кайтыр юлга чыктылар. Аларга Илдус өчен куркыныч иде.

Менә авыл. Яңгыр көчле яуганга, урамнан күбекләнеп гөрләвекләр ага.Әнә кемдер суда кораблар йөздереп йөри. Аңа рәхәт, күңелле. Чү!.. Фәрит белән Айрат туктап калдылар. Аяклары йөрмәс булды. Бу бит Илдус! Кинәт ул да аларны күрде, үзе көлә, янына уйнарга чакыра.

Ләкин Фәрит белән Айрат аның ягына бүтән борылып карамадылар, өйләренә кайтып киттеләр.Илдуска бик күңелсез булып китте. Аны корабның бөтерелеп йөзүе кызыктырмый иде инде.

Сүзлек диктанты № 3

Сүзләрне рус теленә тәрҗемә итегез:

Сыйфат фигыль, хәзерге заман, киләчәк заман, үткән заман, җырланган җыр, киләчәк кунаклар, ярышта җиңгән малай, суда йөзүче бала, суга батучы кыз, су коенучы апа, коткарыгыз, шаяра, еш алдаша, иң мөһиме.

Бу сүзләрне кертеп, 7-8 җөмләдән торган хикәя языгыз.

Сүзләрне татар теленә тәрҗемә итегез:

Совет, пословица, детвора, статья, произведение, изумительный, с удовольствием, посуда, яблоня, хвастун, подпольная организация, попадает в плен, грач, граница, начало войны, военная служба, север, запад, родители, малина.

Түбәндәге исемнәрне ясалышы буенча төркемнәргә бүлеп языгыз:

а) тамыр:

ә) сүз ясагыч кушымчалы:

б) кушма:

в) парлы:

г) тезмә:

Оешма, мәкаль, ата-ана, кура җиләге, әсирлек, чик буе, кара карга, әсәр, киңәш, көнбатыш, савыт-саба, мактанчык, төньяк, бала-чага, алмагач.

Дуслык көче

Кечкенә Рөстәм яраткан эте Актүш белән ишегалдында уйный, йөгерә, сикерә, кочаклашып җирдә тәгәри. Актүш Рөстәмне үзенең хуҗасы итеп таный, һәр сүзен тыңлый. Рөстәм дә этенең телен аңлый. Алар – чын дуслар.

Ә беркөнне Рөстәм үрелеп капка биген ачты да, ялгызы тыкрык аша елга буена китте. Әтисе иртән Актүшне бәйләп куйган иде. Тыкрыкның нәкъ уртасында Рөстәмнең каршысына зур эт килеп чыкты һәм тешләрен күрсәтеп өрә башлады. Рөстәм туктап калды, аның аяклары йөрмәс булды.

Ә зур эт һаман якынлаша. Рөстәм кинәт бар көченә: “ Актүш!” – дип кычкырып җибәрде. Бер минут үтмәде, туп кебек тәгәрәп, Актүш Рөстәм белән зур этнең арасына кереп басты. Аның муенында өзелгән җеп асылынган, колаклары үрә торган, күзләре ут яна.

Актүш кечкенә булса да, зур эттән көчлерәк тоелды. Зур эт, әллә шундый олы дуслыкны хөрмәтләп, әллә Актүшнең батырлыгына гаҗәпләнеп, борылды да китеп барды.

( 132 сүз )

План:

Рөстәмнең яраткан эте.
Тыкрыкта зур эт белән очрашу.
Актүш дустын коткарырга ашыга.
Зур эт дуслыкны һәм батырлыкны хөрмәт итә.

Контроль эш “Мөстәкыйль сүз төркемнәре” ( тест )

А1. Хәл фигыль кушымчаларын табыгыз А8. Теләкне белдерүче сүз:

а) –ырга, -арга, -гач; а) риза; б) телим; в) сорыйм

б) –ып, -еп, -ганчы, -гач; А9. Сыйфат фигыль кушымчалары:

в) –гач, -ып, -ды, -де а) –ган, -гән, -гач

А2. Ия түбәндәге сорауларга җавап бирә: б) –нчы, -лар, -учы, -асы

а) кем? нинди? кая? в) -асы, -әсе, -учы, -үче, -ар, -әр

б) кем? нәрсә? А10. Дөрес тәрҗемәне табыгыз:

в) кайчан? кемгә? 1) көләр

А3. Хәзерге заман хикәя фигыль кушымчалары: а) смеется; б) посмеется; в) будет смеяться

а) –ды, -ый, -ган; 2) тәрбиялелек

б) –ый, -и, -а, -ә, -я; а) воспитанный; б) воспитанность; в) воспитывает

в) –гән, -ачак, -ыр 3) әгәр

А4. Инфинитив түбәндәге сорауларга җавап бирә: а) но; б) если; в) да

а) кая? кемгә? нишләргә? А11. Сүзләрнең дөрес антоним парын табыгыз:

б) нишләргә? нишләмәскә? 1) эшчән

в) кайдан? ничек? а) ялкау; б) куркак; в) начар

А5. Шарт фигыль кушымчасы кайсы сүзгә ялгана: 2) юмарт

а) Әни кайт..., мин аш пешердем. а) әдәпсез; б) саран; в) мактанчык

б) Әни кайт..., кинога китәбез. 3) тыйнак

в) Әни кайт..., кунаклар килде. а) начар; б) ихтирамсыз; в) мактанчык

А6. Исем фигыльнең сораулары: А12. Сыйфатларның ничә дәрәҗәсе бар?

а) нишләү? нишләмәү? а) 1; б) 3; в) 4

б) нишләргә? нишләмәскә? А13. Чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатны табыгыз:

в) нишли? нишләргә? а) матур; б) сарырак; в) аксыл

А7. Кайсы сүзләрдә “ә” хәрефе языла? А14. Парлы исемне табыгыз:

а) с...йкемле, әңг...м..., т...мле; а) көньяк

б) ...д....пле, т...ртип, х...б...р; б) аш-су

в) г...ди, к...еф, кил...шү в) ашлык

А15. Дөрес тәрҗемәне табыгыз:

через дорогу-

а) юлга

б) юл буйлап

в) юл аша

2) у светофора –

а) светофор янында

б) светофор астында

в) светофордан соң

3) пешеход-

а) юлдаш

б) җәяүле

в) юлчы

В1. Посоветуйте другу:

- ходить только по тротуару

- послушать музыку Сары Садыковой

- быть скромным

- не смеяться над пожилыми людьми

В2. Составьте диалог по схеме:

Вопрос
Ответ
Совет
Несогласие
Объяснение
Согласие
III чиреккә контроль диктант
Нәни батыр
Көзнең беренче салкын иртәсендә булды бу хәл. Урамда пычрак таш булып каткан, Мәчет күле шома боз белән капланган иде. Без, тимераякларыбызны алып, күлгә таба чаптык.
Барыбыздан алда Абдуллаларның кунак кызы шуып бара иде. Дөньяны онытып, боз өстендә шуабыз. Кинәт әче тавыш ишетелде. Карасак, боз ватыклары арасында кунак кызының башы гына күренә.
Без куркып калдык, малайлар елый башладылар. Шунда бер малай, кәшәкәсен сузып, батучы кызга таба шуыша башлады. Бу Абдулла иде. Кыз аның таягына ябышты. Абдулла кызны боз өстенә тартып чыгарды.
( Салих Алишев истәлегеннән ) ( 80 сүз )

Диктант.

Июнь.

Бар деньяны яшеллеккә тореп, шау чәчәккә күмеп, ямьле җәй килде. Кояшның җылы нурлары җир йөзен назлый. Кая карама, чәчәкләр тирбәлә, игеннәр кояшка урли. Әйе, июньнең җиле дә иркә, яңгыры да шифалы. Күкнен бер кырыеннан җылы яңгыр ява, икенче ягыннан кояш карый, елга өстендә төсләр уйнатып, салават күпере балкый. Картлар: «Көннәр шулай торса, җәй җылы булыр, муллык китерер, игеннәр уңар», — диләр.

Алмагачлар, чияләр чәчәкләрен коеп өлгермәде, канәфер куаклары чәчәк атты. Алар исенә хушланып, сандугачлар төн буе моң суза.

К. Тәхаудан

Бирем. Җөмләнең баш кисәкләрен билгеләргә

Контроль эш (килешләрне кабатлау)

Йөзү өчен

Чаңгыда йөрү өчен

Тимераякта шуу өчен

Футбол уйнау өчен

Шахмат уйнау өчен

Хоккей уйнау өчен

Теннис уйнау өчен

Яхтада йөзү өчен

Диңгез яки күл кирәк

Ракеткалар кирәк

Бассейн кирәк

Боз кирәк

Туп кирәк

64 шакмаклы аклы-каралы тактак кирәк

кәшәкә (клюшка) кирәк

кар кирәк

Мин Алабугага (кадәр, бирле, турында) автобус (кебек, тагын, белән) кайттым.
Хәбир Казан (белән, турында, өчен) бик аз сөйләде.
Рәмзия базарга (кебек, кадәр, таба) (автобус, автобустан, автобуска) белән барды.
Автобус Казаннан Чаллыга (кадәр, аша, таба) барганда Мамадыш (шикелле, турында, аша) үтә.
Бу поездлар (Мәскәү, Мәскәүгә, Мәскәүдән) (кебек, аша, таба) барамы?

Алексей Марат (турында, белән, шикелле) футбол карарга ярата.
Марат, самолетка утырып, Мәскәүдән Бегишево аэропортына (кадәр, башка, соң) йоклап кайтты.
Искәндәр авылдан (бирле, башка, белән) беркайда да булмаган.
Әлмәт Зәй шәһәреннән (бирле, башка, соң) булыр.
Марат (кебек, хәтле, белән) Искәндәр яздан (хәтле, башка, бирле) күрешмәгәннәр.

Антонимнар:

Тиз ↔ … , сирәк ↔ … ; начар ↔ … ; з ур ↔ … ; кыска ↔ …; җылы ↔ … ; кара ↔ …;

төн ↔ …; юк ↔ …; якты ↔ …; кичә ↔ … ; үткән ↔ …; нечкә ↔ …; юеш ↔ ….

“Табиб кабинетында” дигән диалог язарга

Сүзлек диктанты № 4

Сүзләрнең логик парларын табыгыз:

дәүләт табигате

саф дөньясы

авыл яңгыр

хайваннар музее

туган як хуҗалыгы

шифалы һава

Сүзләрне татарчадан русчага тәрҗемә итегез:

Чагыла, сәнгать, мәгълүмат, икътисад, карар, кабул ителде, яңарыш, кемгәдер җиңел, бөтен халык, һичкемгә әйтмә, тарихи вакыйга, уйдырма, могҗиза.

Сүзләрне русчадан татарчага тәрҗемә итегез һәм җөмләләр төзегез:

Это лето, кто-то сказал, мой учебник, никто не видит, тот дом наш, ты сам, все ученики, вся школа.

Сүзләрнең транскрипциясен языгыз:

көмеш, яланаяк

Еллык контроль эш “ Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше”

Исемнәргә тартым һәм килеш кушымчалары өстәп языгыз

Габдулла Тукай Кушлавыч авыл... ... туган.

Сез нинди татар шагыйрь... .... беләсез?

Без Татарстан Республика... ... дәүләт символлар... ... өйрәндек.

Кечкенә Габдулла Казанга килгәч, кешеләрнең киемнәр... ... бик гаҗәпләнде.

Абдулла Алиш Бөек Ватан сугыш... ... туган якка әйләнеп кайтмый.

2.Как скажете отом, что

- не бросать куски хлеба на землю

- быть внимательным к чужому труду

- нужно уважать труд хлебороба

- нужно знать историю своей страны

- вечером все пойдут на праздник цветов.

3.Бирелгән сүзләрдән җөмләләр төзеп языгыз

татарларның, син, беләсеңме, турында, бабалары

барам, мин, туган көненә, иртәгә, дустымның

китапханәсенә, кайтты, яңа, мәктәп, дәреслекләр

барыбыз да, түгәрәгенә, йөрибез, без, спорт

4)Мәкальләрне дәвам итегез

Агач – җимеше белән, кеше – ... ... .

Яхшы бала ... хәсрәт китерми.

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

Эш программасы федераль дәүләт белем бирү стандартына нигезләнеп ,түбәндәге документларны исәпкә алып төзелде 1.Программа:

2.Дәреслек:Р.З.Хәйдарова ,Р.Л.Малафеева , Шаһгалеева “Татар теле 9 нчы сыйныф” Казан, 2008 ел.

Федераль Дәүләт стандартларында белем бирү системасының төп үсеш юнәлеше – системалы-эшчәнлекле (системно-деятельностный подход) юнәлеш, ә системаны барлыкка китерә торган төп компонент – нәтиҗә: шәхси, метапредмет, предмет нәтиҗәләре дип билгеләнелә. Стандартларда күрсәтелгән бу концептуаль методологик нигез барлык фәннәрне укыту системасына да, шул исәптән рус телле балаларга татар теле һәм татар әдәбияты укыту системасына да карый. Ягъни рус телле балаларга татар теле һәм татар әдәбияты укыту системасының барлык компонентлары да: программалар, укыту-методик комплектлары, дәрес процессы, контроль, идарә итү, белем күтәрү һ.б. – бар да бер максатка – нәтиҗәгә хезмәт итә.

Билгеле булганча, укытуның максаты җәмгыять тарафыннан куелган социаль заказ белән билгеләнә. Татарстан Республикасында белем бирү системасының төп бурычы – иҗади фикерләүче, инициативалы, иҗтимагый тормышта актив катнашучы, белемле, ике дәүләт һәм чит телләрдә дә иркен сөйләшеп аралашучы билингваль (полилингваль) шәхес тәрбияләү.

Татарстан Республикасы Конституциясенең 8 нче маддәсендә һәм “Татарстан Республикасы халыкларының телләре турындагы” Законда күрсәтелгәнчә, Татарстанда дәүләт телләренең икесен дә белү халыкларның үзара аңлашып, тату яшәвенең нигезен тәшкил итә. Татар теле, дәүләт теле буларак, барлык урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләрендә төп уку предметларының берсе булып тора.

Тәкъдим ителгән программа татар теле һәм әдәбиятын укытуда бердәм белем бирү киңлеген тәэмин итү максатын күздә тота.

Программа дәүләт контроле һәм белем сыйфатын билгеләү системасы өчен нигез булып тора.

Татар теленә өйрәтүнең төп максатлары:

башлангыч мәктәп укучысының аралашу даирәсен, аралашу ситуацияләрен исәпкә алып, сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу) буенча укучыларда коммуникатив компетенция (аралашу осталыгы) формалаштыру;
укучының танып белү, гомуми уку күнекмәләрен, сөйләм культурасын үстерү;
татар милләтенә, аның тарихи һәм мәдәни хәзинәләренә карата хөрмәт тәрбияләү; укучыларны мәдәниятара диалогка тарту; татар телен дәүләт теле буларак өйрәнүгә ихтыяҗ тудыру.

Программа телгә өйрәтүнең иң заманча юнәлешләре булган коммуникатив һәм эшчәнлекле технологияләргә нигезләнә. Татар теленә өйрәтүнең төп принциплары: коммуникативлык принцибы (телгә өйрәтү шартларын тормышта телне куллану шартларына якынайту); индивидуальләштерү принцибы (укыту процессын укучыларның шәхси ихтыяҗларын, теләк-омтылышларын, индивидуаль-психологик үзенчәлекләрен исәпкә алып оештыру); телне актив фикерләү нигезендә өйрәнү принцибы (аралашу ситуацияләрендә сөйләм бурычына тәңгәл килгән лексик-грамматик материалны укучыларның мөстәкыйль комбинацияләп сөйләшүе); телне функциональ төстә өйрәнү принцибы (грамматик материалның коммуникатив максаттан, аралашу ихтыяҗыннан һәм кулланыш ешлыгыннан чыгып билгеләнүе); ана телен исәпкә алу принцибы (балаларның ана теле буенча белемнәр системасын исәпкә алу). Моннан тыш, укыту процессында сөйләм эшчәнлеге төрләрен үзара бәйләнештә үзләштерү, аңлылык принциплары истә тотыла.

Татар теленә өйрәтүнең әһәмиятле юнәлешләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт:

милләтләр, мәдәниятләр төрлелегенә карамастан, дөньяны бердәм һәм бербөтен итеп кабул итү нигезендә шәхесләрнең гражданлык тиңдәшлеген формалаштыру;
кешеләргә карата игелеклелек, ышаныч һәм игътибарлылык, ярдәм күрсәтергә әзер булу, ихтирам, әңгәмәдәшне тыңлый һәм ишетә белү, кешеләрнең үз фикеренә хокукы барлыгын таный белү нигезендә аралашу һәм хезмәттәшлек итү өчен, психологик шартлар формалаштыру;
әхлаклылык һәм гуманизм, гаилә һәм мәктәп, коллектив һәм иҗтимагый кыйммәтләрне хөрмәт итү һәм аларны үтәүгә омтылу, этик һәм эстетик хисләр формалаштыру нигезендә шәхеснең кыйммәти-мәгънәви даирәсен үстерү;
үзлегеңнән белемеңне арттыру һәм үз-үзеңне тәрбияләү нигезендә, үз эшчәнлегеңне оештыра алу осталыгын булдыру;
үз-үзен актуальләштерү шарты буларак, шәхеснең мөстәкыйльлеген һәм җаваплылыгын үстерү.

Гомуми белем бирүнең бу баскычта уку елы – 34 атна. Программа гамәлдәге базис план буенча атнага 2 сәгать исәбеннән төзелә.

Сәгатьләр бүленеше

Сәгать саны: атнага – 2 сәгать (елына – 68 сәгать)

Эш программасының эчтәлеге

Коммуникатив максат	Якынча сөйләм үрнәкләре	Сүзләр һәм сүзтезмәләр
Без Татарстанда яшибез (8 сәг.)
Татарстанның экономик хәле, чит илләр белән экономик бәйләнешләрен әйтә белү. Татар музыка сәнгате тарихы турында сөйли белү. Александр Ключарев, София Гобәйдуллина, Салих Сәйдәшев турында белешмә бирә белү. Татар театр сәнгате барлыкка килү турында белешмә бирә белү.	Татарстан күп илләр белән экономик бәйләнешләргә керә, шартнамәләр төзи. Заһидулла Яруллин – беренче кыллы оркестр төзегән халык музыканты. <…> София Гобәйдуллина – Швеция Короле Сәнгать академиясе әгъзасы. <…> 1906нчы елның 22 нче декабре – татар театры туган көн. <…>	Халыкара, хокук, меңьеллык, манара, шәхес, борынгы, башкара, шартнамә, сайлаучылар, сайлыйлар, мөстәкыйль, кыллы оркестр, моң, сәнгать осталары, нигез салучы, сәхнә әсәрләре, сәнгать эшлеклесе, яңгырап тора, гадәт, уен коралы, сәләт, мәдәни үзәк, драма театры, дәртле, нурлы, гасыр, тамаша, тамашачы, оештыручы.
Китап - киңәшчем, дустым минем (9 сәг.)
Китаплар, китапханәләрнең безнең тормыштагы роле турында сөйли белү. Китаплар дөньясыннан кызыклы фактлар турында сөйләшү. Белемне алу һәм тормышта үз урыныңны табу проблемасы буенча сөйләшү.	Нинди китаплар, газета-журналлар укуны файдалы, ә ниндиләрен гомер әрәм итү дип саныйсыз? Сезнең өйдә нинди китаплар бар? Сез кызыксынган китаплар киләчәктә сайлаячак һөнәрегез белән бәйлеме? Китап уку кирәкме, әллә интернет җитәме? Мин ... турында укырга яратам. Уңышлы бизнес оештыру өчен, беренче чиратта белемле булу кирәк, ... . <…>	Хөрмәт, татар халкы, аерым, инглиз, немец, кытай, гарәп, француз, горурлык, фәнни, гасыр, сирәк, атаклы, дөнья, системалы, билгеле, күрсәтә, ишетелә, чит тел, киңәш, югары белем, ялчы, мәгарә, коткара, уңышлы, белемле.
Һөнәр сайлау (11 сәг.)
Үз гаилә членнарының про-фессияләре турында сөйләшү. Төрле профессияләргә хас сыйфатлар турында фикер алышу. Үзеңә ошаган профессияне яклый белү.	Минем әтием заводта токарь булып эшли. Ул үз хезмәтен бик ярата. <…> Укытучы булу өчен балаларны яратырга, үз фәнеңне яхшы белергә кирәк. <…> Миңа пешекче профессиясе ошый, чөнки мин тәмле пешерергә яратам. Мин гөлләр үстерергә яратам. <…> Мин буйый беләм. <…>	Һөнәри училище, хастаханә, дәвалау, нәтиҗә, чир, кадрлар бүлеге, нефтче, бораулаучы, эш стажы, пешекче, трамвай йөртүче, эшче профессияләре исемнәре, җаваплы, белемле, төгәл, гариза, кабул итү.
Аралашу әдәбе (15 сәг.)
Дуслыкны саклый белү серләре турында сөйләшү Яшүсмерләрнең бәйрәмнәре турында сөйләшү. Ярыймы, ярамыймы? Кайчан, нәрсә турында сөйләшергә мөмкин? Сөйләшү әдәбе турында фикер алышу.	Дустыңа дөресен әйтү – авыр, ләкин ... Син башкаларны тәнкыйтьләргә яратасыңмы? Үзеңдәге нинди сыйфатлар сиңа ошамый? Гашыйклар көнен кайда, ничек бәйрәм итәләр? Гашыйклар көнендә сез ничек аралашасыз? Аралаша белү – үзе бер осталык. Кешене тыңлый белмәү – начар гадәт. Кайбер кешеләр гел үзләре генә сөйлиләр. <…>	Күрмәмешкә салышу, әшәке, битараф, тату яшәү, ялкаулана, сугышу, сүгенү, күз йому, гашыйклар, хат, ялагайлык, әңгәмәдәш, читкә борылу, чын күңелдән сөйләшү, елмаеп сөйләшү, чыннан да.
Буш вакыт (13 сәг.)
Спорт төрләре, Татарстанның атаклы спортчылары, төрле спорт түгәрәкләренә йөрү турында сөйләшү. Дусларыңны спорт белән шөгыльләнергә кирәклегенә инандыру. Ял көнен уздыруны планлаштыру. Караган фильм, андагы геройлар турында фикер алышу. Минем виртуаль дөньям. Компьютер уеннары, прог-раммалар төзү, он-лайн режимында аралашу, төрле сайтларга теркәлү, компьютер белән мавыгу турында сөйләшү.	Миңа төрле спорт төрләре ошый: ... . Мин волейбол белән шөгыльләнәм. Спорттагы кумирым - ... . Спорт белән шөгыльләнергә кирәк, чөнки ... . <...> Әйдә ял көне дискотекага барабыз. Бүген яңа музыка була. Миңа бу фильм бик ошады, чөнки … . Төп рольне ... . Мин үз сайтымны булдырдым. Дустым белән он-лайн режимда аралашам. <…> Компютер уеннары белән мавыгу зыянлымы?	шөгыльләнә, түгәрәк, бәлки, күргәзмә, кумир, осталык, бәяләнде, тамашачылар, алкышлар, теләү, күренекле, атаклы, алкышлар, танылган, виртуаль дөнья, сайтка теркәлү, мавыгу, зарарлы.
Табигать һәм кеше (7 сәг.)
“Кеше һәм табигать” про-блемалары буенча сөйләшү.	Мин – табигать баласы. Табигать бай, ләкин аны сакларга кирәк. Янгын булмасын өчен ... .	Казылма байлыклар, зарарлы матдәләр, агулана, янгын, киләчәк, буын, үсемлек, кими, куркыныч.
Беркем дә, бернәрсә дә онытылмый (5 сәг.)
Бөек Ватан сугышы турында белешмә бирә белү. 9нчы Май – Җиңү көне, Рейхстагка җиңү байрагын элүчеләр, Бөек Ватан сугышында катнашкан өлкән буын-ветераннар турында сөйләшү.	Бөек Ватан сугышы 1941нче елда башлана. <…> Бөек Ватан сугышында безнең әтинең бабасы катнашкан. <…> Рейхстагка байрак элүчеләр арасында татар егетләре дә була. <…>	Бөек Ватан сугышы, дәвам итә, яралылар, һөҗүм итә, көчле сугыш, очучы, чигенә, буын, элүче, байрак, өлкән, әсирлек.

Тематик планда дәрес типларының исемнәре кыскартылып бирелде:

ЛКФ – лексик күнекмәләр формалаштыру;

ЛКК – лексик күнекмәләр камилләштерү;

ГКФ – грамматик күнекмәләр формалаштыру;

ГКК – грамматик күнекмәләр камилләштерү;

ЛГКК – лексик-грамматик күнекмәләр камилләштерү;

Д/с – диологик сөйләм;

М/с – монологик сөйләм.

9 нчы сыйныфлар (рус төркеме) өчен татар әдәбиятыннан эш программасы

№	Дәреснең темасы	Сәгать саны	Дәрес тибы	Үзләштерелергә тиешле белем һәм күнекмәләр	Контроль төре		Өй эше	Үткәрү вакыты
№	Дәреснең темасы	Сәгать саны	Дәрес тибы	Үзләштерелергә тиешле белем һәм күнекмәләр	Контроль төре		Өй эше	План	Факт
1	Без Татарстанда яшибез.	1	ЛГКК	Дәүләт, сокландыра, куәтле, милләт вәкиле, төбәк, мәйдан, икътисади	Текст алды күнегүләре		Кечкенә хикәя язып килергә	6.09
2	"Казан – тарихи башкала" хикәясе буенча диалогик сөйләм БСҮ№1	1	ЛГКК	Тарихи, сихри, шәхес, илче, шәкерт, тантана, гаделлек	Эчтәлек сөйләү, диалог, монолог төзү. ТР турында сөйли белү		Тәрҗемә итәргә. Татарстан турында сөйләргә әзерләнергә	8.09
3	Кереш контроль эш	1	ЛГКК					13.09
4	"Татар музыка сәнгате" тексты белән танышу	1	ЛГКК	Сәнгать, иҗат, өлкә, нигез салучы, кыллы, сәхнә, кызыксына	Текст алды күнегүләре Опера тыңлау, балет карау турында диалоглар төзи белү		Тәрҗемә итәргә	15.09
5	"Александр Ключарев" тексты белән танышу . Контроль монолог. БСҮ №2	1	ЛГКК	Сәүдә, хисапчы, бөек, зыялы	Текст алды күнегүләре		А.Ключарев турында сөйләргә	20.09
6	"София Гобәйдуллина" тексты белән танышу	1	ЛГКК	Әгьза, нәсел, остаз, тәхет, таҗ, ирешә	Текст алды күнегүләре. Композиторлар турында белешмәләр туплау		Биографиясен сөйләргә әзерләнергә	22.09
7	"Татар театры" тексты белән танышу	1	ЛГКК	Мәдәни, үзәк, дәртле, гасыр, тамашачы, игьлан	Текст алды күнегүләре		Театр артисты турында мәгълүмат	27.09
8	Театр сәнгате турында сөйләшү . “Татар театры” темасына сочинение язу БСҮ №3	1	ЛГКК		Төп фикерне әйтә алу		Текстның эчтәлеген сөйләргә әзерләнергә	29.09
9	Р.Вәлиев "Саумы, китап!" хикәясе белән танышу,	1	ЛГКК	Гыйлем, гаять, куыш, коточкыч	Текст алды күнегүләре		Хикәяне укырга	4.10
10	Хикәя буенча диалогик сөйләмгә чыгу	1	ЛГКК		Китапның иң зур хәзинә булуы турында әңгәмә Хикәянең эчтәлеген сөйли белү, ситуатив диалоглар төзү		Сорауларга җаваплар	6.10
11	К.Насыйри "Әбүгалисина" әсәреннән өзек белән танышу	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре		Укырга, тәрҗемә итәргә	11.10
12	"Мәгарәдә". Текст өстендә эш	1	ЛГКК		Чагыштыра һәм гомуми-ләштерә белү, нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен булдыру Хикәянең эчтәлеген сөйли белү		Укырга, 5 сорау төзергә	13.10
13	Тарихи сәхифәләр: беренче татар китабы	1	ЛГКК	Китапханә, чишмә, кызыклы	җҗҗҗңңңңңң Танып-белү эшчәнлеген активлаштыру, китап турында мәкаль, әйтемнәр белү		Укырга, тәрҗемә итәргә	18.10
14	Текст буенча иҗади эш төрләре	1	ЛГКК		Иҗади фикерләү сәләтен үстерү		Хаттагы сорауларга җаваплар язу	18.10
15	М.Мәһдиев."Колаямбу плантациядә эшли" өзеге (1бүлек)	1	ЛГКК	Су урынына эчәбез, коры яшен суккандай булды, кереп батты, тегермәнгә су салу	Текст алды күнегүләре		Текст буенча 5 сорау төзергә	20.10
16	Текст буенча күнегүләр эшләү	1	ЛГКК		Әдәби әсәрдәге герой-ларга бәя бирергә өйрәтү, үз фикереңне әйтә белергә өйрәтү.Хикәянең эчтәлеген сөйли белү		10 күнегү, 45 бит	25.10
17	М.Мәһдиев."Колаямбу план-тациядә эшли" өзеге (2бүлек)	1	ЛГКК	Коткарды, гаҗәпләнде, сизде, сөйләде, калдыр-ды	Текст алды күнегүләре		Тәрҗемә итәргә	27.10
18	Әсәр өзеге буенча диалогик сөйләмгә чыгу. Контроль монолог. БСҮ №4	1	ЛГКК		Текстны өлешләргә, ки-сәкләргә аеру, төп фикер-не билгеләү. План төзү. Аутентив материал белән эшли белү. "Чит тел өйрәнү кирәкме?" темасына диспут		Эчтәлеген сөйләргә әзерләнергә	1.11
19	Л.Ихсанованың "Бер маҗара" хикәясеннән өзек (1бүлек)	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре		Укырга, тәрҗемә итәргә	10.11
20	Текст буенча күнегүләр эшләү	1	ЛГКК		Чагыштыра һәм гомуми-ләштерә белү, нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен булдыру. Хикәянең эчтәлеген сөйли белү, үз фикереңне белдерү		Хикәя буенча 7 сорау төзергә	15.11
21	Л.Ихсанованың "Бер маҗара" хикәясеннән өзек (2бүлек)	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре		Укырга, 7-8 сорау төзергә	17.11
22	"Бер маҗара" хикәясе буенча сөйләмгә чыгу	1	ЛКК		Текстны өлешләргә, ки-сәкләргә аеру, төп фикерне билгеләү. План төзү. Аутентив материал белән эшли белү. "Укучыларның төп бурычы" темасына әңгәмә оештыру			22.11
23	Г.Әпсәләмовның "Ак чәчәкләр" әсәреннән өзек белән танышу	1	ЛГКК	Сәләт, дәва-лаучы, юри, чир, хәрәкәт, борчый, көзән җыеру	Текст алды күнегүләре	Укырга, тәрҗемә итәргә		24.11
24	Текст буенча иҗади эш төрләре аша бәйләнешле сөйләм үстерү Сочинение "Безнең тормышта ак халатлы кешеләрнең роле" (БСТҮ №5)	1	ЛГКК		Иҗади фикерләү сәләтен үстерү, фикерләрне язмача белдерү	Әсәр буенча 10 сорау төзергә		29.11
25	Г.Ахуновның "Хәзинә" әсәреннән өзек белән танышу	1	ЛГКК	Ышанычлы, җитди, тимер-томыр, бүлек, бораулаучы	Текст алды күнегүләре	Укырга, тәрҗемә итәргә		1.12
26	Әсәр өзеге буенча диалогик сөйләмгә чыгу	1	ЛГКК		Әдәби әсәрдәге герой-ларга бәя бирергә өйрәтү, үз фикереңне әйтә белергә өйрәтү.Ситуатив диалоглар төзү	Текст буенча 5-7 сорау төзергә		6.12
27	И.Юзеевның "Таныш моңнар" поэмасы өзеге белән танышу	1	ЛГКК	Риза бул, рәнҗи, оялу, бәгърем, чын сөю, бәхетле	Текст алды күнегүләре Сәнгатьле уку күнекмәлә-рен тикшерү	Поэманы укырга, тәрҗемә итәргә		8.12
28	Р.Вәлиеваның “Гомәр һәм һөнәр” шигыре буенча диалогик сөйләм БСҮ №6	1	ЛГКК	"Һөнәрләр" темасы лексикасы	Текст алды күнегүләре Иҗади биремнәр үтәү	Укырга, сорауларга җавап бирергә		13.12
29	Татар халык әкияте "Алтын алмалар"	1	ЛГКК	Кичен, үзара, күрше, ярлы, гаҗәпләнә, шат	Текстны өлешләргә, ки-сәкләргә аеру, төп фикерне билгеләү. План төзү. Аутентив материал белән эшли белү.	Укырга, тәрҗемә итәргә		15.12
30	Әкият буенча диалогик сөйләмгә чыгу	1	ЛКК		Әдәби әсәрдәге герой-ларга бәя бирергә өйрәтү, үз фикереңне әйтә белергә өйрәтү.Әкиятнең эчтәлеге буенча ситуатив диалоглар төзү	“Алтын алмалар” – эчтәлеген сөйләргә әзерләнергә		20.12
31	Татар халык әкияте "Зирәк карт"	1	ЛГКК	Вәзир, зирәк, шәүлә, өянке, гәүһәр, төп, оч	Текст алды күнегүләре	Укырга, тәрҗемә итәргә		22.12
32	Әкият буенча сөйләмгә чыгу	1	ЛГКК	Канәгать, иңбашы, сыңар, яралы,сак	Чагыштыра һәм гомуми-ләштерә белү, нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен булдыру Әкиятнең эчтәлеген сөйләү	Эчтәлеген сөйләргә әзерләнергә		27.12
33	С.Хәким "Әнкәй" шигырен уку, ятлау БСҮ№7	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре	“Әнкәй” – ятларга		12.01
34	Дәрес-бәйге "Әнием – күз нурым"	1	ЛГКК		Шигырь укучылар бәйгесе оештыру	“Минем әнием” – сөйләргә әзерләнергә		17.01
35.	А.Шамовның "Госпитальдә" хикәясеннән өзек (1бүлек)	1	ЛГКК	Сукыр, култыклап, ваз кич, тумыштан, лаек, баш тарт, бөек	Текст алды күнегүләре	Укырга, тәрҗемә итәргә		19.01
36.	Өзек тексты буенча күнегүләр эшләү	1	ЛГКК		Әдәби әсәрдәге геройларга бәя бирергә өйрәтү, үз фикереңне әйтә белергә өйрәтү. Өзекнең эчтәлеген сөйли белү	Ана һәм Саттаров образларына характеристика		24.01
37.	А.Шамовның "Госпитальдә" хикәясеннән өзек (2бүлек)	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре	Сорауларга җаваплар		26.01
38.	Өзек эчтәлеге буенча сөйләмгә чыгу	1	ЛКК		Чагыштыра һәм гомумиләштерә белү, нәтиҗә ясый белү күнек-мәләрен булдыру	Әсәрнең эчтәлеген сөйләргә		31.01
39.	Н.Әхмәдиев "Ана" хикәясе	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре	Хикәяне укырга		2.02
40.	Лексик теманы йомгаклау БСТҮ. Инша "Минем кадерле кешем"	1	ЛГКК	Тәртип, кыю, буш, боза, әшәке	Иҗади фикерләү сәләтен үстерү, фикерләрне язмада белдерү	Инша "Минем кадерле кешем"		7.02
41.	Г.Шәрәфинең "Күңелләрдә гөл үсә" хикәясе белән танышу	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре	Хикәяне укырга, яңа сүзләрне ятларга		9.02
42.	Хикәя буенча диалогик сөйләмгә чыгу	1	ЛКК		Ситуатив диалоглар төзи белү Чагыштыра һәм гомумиләштерә белү, нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен булдыру			14.02
43.	Тәрҗемә итү күнегүләре	1	ЛГКК		Тәрҗемә итү күнекмәләрен үстерү			16.02
44.	Юбиляр язучылар иҗатына багышланган китапханә дәресе	1			Укучыларның танып-белү активлыгын үстерү	Яраткан язучың турында сөйләргә әзерләнергә		21.02
45.	Ш. Галиевнең "Урам ул нинди?" шигырен уку, ятлау БСҮ №8	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре	“Урам ул нинди?” ятларга		23.02
46.	Текст буенча иҗади эш төрләре аша бәйләнешле сөйләм үстерү	1	ЛГКК		Иҗади фикерләү сәләтен үстерү, фикерләрне язмача белдерү			28.02
47	Р.Миңнуллин иҗаты	1	ЛГКК		Презентация ясау күнекмәләрен үстерү		Р.Миңнуллин турында сөйләргә әзерләнергә	2.03
48.	Р.Миңнуллинның "Ә ни өчен?" шигырен уку, ятлау БСҮ №9	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре Сәнгатьле уку күнекмәләрен тикшерү		“Ә ни өчен?” ятларга	7.03
49.	Ш.Еникиевнең "Солтангәрәйнең язмышы" әсәреннән өзек	1	ЛГКК	Сукыр, таяк, бата, адаша, үлем, хәлсез	Текст алды күнегүләре		Әсәрне укырга	9.03
50.	Өзек тексты буенча күнегүләр эшләү	1	ЛГКК		Чагыштыра һәм гомумиләштерә белү, нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен булдыру Хикәянең эчтәлеген сөйли белү		Солтангәрәй нинди? - характеристика	14.03
51.	СТҮ."Тирәбездә яхшы кешеләр" иҗади эшкә әзерлек	1	ЛГКК		Текстны өлешләргә, ки-сәкләргә аеру, төп фикер-не билгеләү. План төзү. Аутентив материал белән эшли белү. Хикәя төзеп сөйләү			16.03
52.	Лексик теманы йомгаклау. Инша "Тирәбездә яхшы кешеләр"	1	ЛГКК	Тишә, дулкынлана, еш, ашык-пошык, сызгыра, моңая	Иҗади фикерләү сәләтен үстерү, фикерләрне язмада белдерү		Инша "Тирәбездә яхшы кешеләр"	21.03
53.	Р.Мөхәммәдиевнең "Беренче умырзая" әсәреннән өзек белән танышу	1	ЛГКК	Шифа, авыру, хәбәр, дәва, җилкә, сырхау, чишмә	Текст алды күнегүләре		Әсәрне укырга, тәрҗемә итәргә	4.04
54.	Өзек эчтәлеге буенча сөйләмгә чыгу	1	ЛКК		Әдәби әсәрдәге геройларга бәя бирергә өйрәтү, үз фикереңне әйтә белергә өйрәтү. "Безнең як чишмәләре" темасына хикәяләр төзеп сөйләү		Сорауларга җаваплар, 10 күнегү, 132 бит	6.04
55.	М.Гафуриның тормыш юлы	1	ЛГКК		Презентация ясау күнекмәләрен үстерү		Биографиясен сөйләргә әзерләнергә	11.04
56.	М.Гафуриның "Кыр казы" хикәясе белән танышу	1	ЛГКК	Тирә-юнь, моңсу, тирә-як, ялгыз, талпына, сындыра, сагына, искә төш	Текст алды күнегүләре Хикәяне 3 зат исеменнән сөйли белү		Хикәяне укырга, 8 күнегү, 139 бит	13.04
57.	Р.Бәшәрнең "Авыру урман" шигыре белән танышу	1	ЛГКК	Табигать, агу, оя, сындырырга	Әдәби әсәрдәге геройларга бәя бирергә өйрәтү, үз фикереңне әйтә белергә өйрәтү.		Шигырьне укырга, 8нче күнегү, 141 бит	18.04
58.	Шигырь эчтәлеге буенча сөйләмгә чыгу	1	ЛКК		Чагыштыра һәм гомуми-ләштерә белү, нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен булдыру "Урманнар моңаймасын" темасына әңгәмәдә катнашу			20.04
59.	И.Газинең "Ак сирень" хикәясеннән өзек (I өлеш)	1	ЛГКК	Гашыйк, хыял, шикләнә, күзәтә, тоела	Текст алды күнегүләре		Хикәяне укырга, 8 күнегү, 147 бит	25.04
60	Өзек тексты буенча күнегүләр эшләү	1	ЛГКК		Чагыштыра һәм гомумләштерә белү, нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен булдыру			27.04
61	И.Газинең "Ак сирень" хикәясе (II өлеш)	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре		Укырга, тәрҗемә итәргә	2.05
62.	Өзек эчтәлеге буенча сөйләмгә чыгу БСҮ №10	1	ЛГКК		Текстны өлешләргә, ки-сәкләргә аеру, төп фикерне билгеләү. План төзү. Аутентив материал белән эшли белү.		Эчтәлеген сөйләргә әзерләнергә	4.05
63-64.	Ф.Яруллин иҗаты (дәрес-презентация)	2	ЛГКК		Презентация ясау күнекмәләрен үстерү		Ф.Яруллин турында презентация	9.05 11.05
65.	"Минем героем" тексты	1	ЛГКК		Текст алды күнегүләре		“Яраткан героем” сөйләргә әзерләнергә	16.05
66.	Текст буенча иҗади эш төрләре аша бәйләнешле сөйләм үстерү. Еллык контроль эш	1	ЛГКК		Иҗади фикерләү сәләтен үстерү, фикерләрне язмача белдерү			18.05
67-68.	Ел буена үткән әсәрләрне кабатлау	2	ЛГКК ЛГКК		Монологлар, диалоглар төзү, сорауларга җавап бирү, парларда эшләү			23.05 25.05

Мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары

УМК

Укытучы өчен методик әдәбият

Укучылар өчен әдәбият

Программа: Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтҗанова Казан, 2013

Дәреслек:Р.З.Хәйдарова, Р.Л.Малафеева «Татар теле 9 сыйныф» Казан, 2008

1.А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Татарский язык в русскоязычной аудитории » Казан, «Магариф», 1995

3.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә татар телен укыту методикасы»

4. Ф.Ф.Харисов «Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре» Казан, “Мәгариф”, 2002.

5. «Гаилә һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Ачык дәрес” , “Тәрбия ” газеталары

1.Р.Р.Нигъматуллина «Татар телен өйрәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күнегүләр җыентыгы 1,2 кисәк» Яр Чаллы, 2003

2.Ф.С.Сафиуллина «Базовый татарско- русский и русско-татарский словарь для школьников» Казань, ТаРИХ, 2007

3.Программа буенча каралган язучыларның әсәрләре

4. «Татарстан яшьләре» , «Байрак» газеталары, «Гаилә һәм мәктәп », «Казан утлары» журналлары

Укыту предметының сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча

планлаштырылган нәтиҗәләре

Диалогик сөйләм

6 – 8 реплика (5–7 нче сыйныфлар), 9 – 10 реплика (8–9 нчы сыйныфлар).

Монологик сөйләм

Тыңлап аңлау

Тыңлап аңлау күнегүләренең вакыт ягыннан яңгырау озынлыгы: 1,2 – 1,5 мин (9 нчы сыйныф).

Уку

Мәгълүматны танып белү, үзләштерү ихтыяҗыннан чыгып, тәкъдим ителгән текстларны аңлап укырга өйрәнү.

Күрмә-символик мәгълүматлы, иллюстрацияле, таблицалы текстлар белән эшләү күнекмәләренә ия булу.

Текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлау.

Уку өчен текстның күләме: 300 сүзгә кадәр (9 нчы сыйныф).

Язу

Язма эшнең күләме: 70 – 80 сүзгә кадәр (9 нчы сыйныф).

Практик эшләрне уздыру графигы

Контроль төре	Тема	Дата
Контроль төре	Тема	план	факт
1 триместр
БСҮ №1 Диалогик сөйләм	“Казан-тарихи башкала” хикәясе буенча диалогик сөйләм	8.09
Кереш контроль эш		13.09
БСҮ №2 Контроль монолог	Композитор А.Ключарев биографиясе.	20.09
БСҮ №3 Сочинение язу	“Татар театры”	29.09
БСҮ №4 Контроль монолог	М.Мәһдиев “Колаямбу плантациядә эшли”	1.11
БСҮ №5 Сочинение язу.	”Безнең тормышта ак халатлы кешеләрнең роле”	29.11
2 триместр
БСҮ №6 Диалогик сөйләм	Р. Вәлиева “Гомәр һәм һөнәр” шигыре	13.12
БСҮ №7 Яттан сөйләү	С.Хәкимнең “Әнкәй”	12.01
БСҮ №8 Яттан сөйләү	Ш.Галиевнең “Урам ул нинди?” шигыре	23.02
3 триместр
БСҮ №9 Яттан сөйләү	Р.Миңнуллин “Ә ни өчен?” шигыре	7.03
БСҮ №9 Эчтәлек сөйләү	“Ак сирень” әсәре	4.05
Еллык контрол эш	Тестлар	18.05

Контроль эш номалары

Диалогик сөйләмне бәяләү

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегән очракта, “5”ле куела.

Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4-6 хата җибәреп, эчтәлеген бозып, диалогик сөйләм төзегән очракта, “3”ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алмаганда, “2”ле куела.

Монологик сөйләмне бәяләү

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән буенча тема буенча эзлекле булган, әмма аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2-3 хатасы булган монологик сөйләм өчен “4” ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелмәгән, сүзләрнең әйтелешендә, җөмлә төзлешендә 4-6 хатасы булган монологик сөйләм өчен “3” ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән темага монолог төзи алмаганда, “2” ле куела.

Укуны бәяләү

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген тулаем аңлап, авазларны һәм сүзләрне дөрес әйтеп, басымны дөрес куеп, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп, тиешле тизлектә укыганда, “5”ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген аңлап, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп, әмма 2-3 орфоэпик хата җибәреп (авазларның әйтелешен бозу, басымны дөрес кймау, синтагмаларга бүленештә ялгышу) укыганда, “4”ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, 4-6 тупас орфоэпик хата җибәреп укыганда һәм уку тизлеге акрын булганда, “3”ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген тулысынча аңламыйча, орфоэпик кагыйдәләрне бозып, 7дән артык әйтелеш хатасы җиәреп һәм уку тизлегенә куелган таләпләрне сакламыйча укыганда, “2”ле куела.

8-9 сыйныфлар өчен уку тизлеге нормалары:

Кычкырып уку 80-10 сүз
Эчтән уку 115-125 сүз

Кушымта

Кереш контроль эш

9 нчы сыйныф

ТЕСТЛАР

1. а хәрефе булган сүзне күрсәтегез.

А) м…н…с…б…т;

Ә) к...н...г...ть;

Б) х...р...к...т;

В) б…р…к…т.

2. Сүзләрнең дөрес язылышын билгеләгез.

А) сагайу, йугары;

Ә) сагайу, югары;

Б) сагаю, йугары;

В) сагаю, югары.

3. Артык сүзне табыгыз.

А) сәхнә;

Ә) башкаручы;

Б) әсәр;

В) исәп-хисап.

4. Кешенең холкын белдерә торган сүзне табыгыз.

А) авыз;

Ә) явыз;

Б) нигез;

В) шөгыль.

5. Кайсы җөмләдә нокталар урынына туктаусыз сүзен кулланырга кирәк?

А) Һәр кешегә бу сыйфатларны булдыру ... .

Ә) ... тырышсагыз гына, уңышка ирешерсез.

Б) ... ялгышсагыз, сәламәт булырсыз.

В) Һәр кеше кешеләр ... яши.

II бирем. Нокталар урынына кирәкле килеш кушымчаларын куеп языгыз.

1) Урман һава........ сафландыра. 2) Дару үләннәре............ бик күбесе урман........ үсә. 3) Бер ялганласаң, икенче чын сүзең....... дә ышанмаслар. 4) Аз эш күп сүз........ яхшырак. 5) Унынчы һәм унберенче сыйныф укучылары......... Ачык ишекләр көне....... чакырабыз. 6) Балалар җәйге ял....... зур түземсезлек белән көтеп алдылар. 7) Сәяхәтчеләр иртән иртүк юл........ чыктылар. 8) Мин 1990 ел....... уникенче августы........ Казанбаш авылы......... туганмын. 9) Сыйныф җитәкчесе...... сүз бирделәр. 10) Мин туган авылым........ матрулыгы........ сөенеп бетә алмыйм. 11) Яфраклар......... иртәнге чык......... авыр тамчылар......... ялтырый. 12) Авыру....... хастаханә......... кичә китерделәр.

III бирем.

Җөмләләрне тәрҗемә итегез.

Я люблю классическую музыку.
Куда ты идешь сейчас?
Из какого вы города?
Где мой словарь?
Это мои друзья, ты их знаешь.
Кого вы спрашивайте?
Весна – самое прекрасное время года.
Собака – друг человека.
Сколько книг нужно?
Кому ты говоришь?

IV Җөмләләр төзеп языгыз.

1) Тәмамлагач, уйлыйм, табиб, мин, мәктәпне, булырга.

2) Һәм, алабыз, теле, генә, без, дәресендә, билгеләре, дүртле, татар, бишле.

3) Борынгы, шөгыльләнгәннәр, белән, игенчелек, кешеләр.

4) Укучылары, кыш, җимлек, мәктәп, ясап, җиткәч, куйдылар.

5) Көнне, була, сәгатьтә, кичә, залында, сишәмбе, актлар, унсигез, әдәби.

9 сыйныф татар әдәбиятыннан еллык тест

1. Татарстан – суверенное государство

а) Татарсан - Татарстанның башкаласы

б) Татарстан –мөстәкыйль дәүләт

в) Татарстан – мөстәкыйль ил

2.Татар театрының туган көне

а) 1906

б) 1927

в) 1939

3. “Солтангәрәйнең язмышы” хикәясенең ахырын табарга

Солтангәрәй юлны югалта, чөнки ... ... .

а) буран туктый;

б) буран котыра;

в) буран басыла

4. “ Бер маҗара” хикәясе буенча хаталы җөмләне табыгыз.

а) Тормыштаялчыбулыпяшәргәкирәк.

б) Тормыштакешебулыпяшәргәкирәк.

в) Тормыштахуҗабулыпяшәргәкирәк.

5. А.Ключарев – видный представитель татарского музыкального искусство

а) А. Ключарев – таналган татар рәссамы

б)А. Ключарев – татар музыка сәнгатендә күренекле шәхес

в)А. Ключарев – татар музыка сәнгатендә нигез салучы

6. “ Ак сирень” хикәясендә Сания ...

а) җырларга ярата

б)биергә ярата

в) шигырьләр укырга ярата

7. “Беренче умырзая” әсәренең авторы

а) Р.Мөхәммәдиев

б) И.Гази

в) М. Гафури

8. “Гомәр һәм һөнәр” шигырендә Гомәр нинди һөнәр сайлаган?

а) очучы

б) табиб

в) әнисенең улы булу

9. Г. Ахуновның “Хәзинә” романы нәрсә турында

а) сугыш турында

б) нефтьчеләр турында

в) укытучылар турында

10. “Ана” хикәясендәге сукыр егетнең исеме?

а) Ришат

б) Айтуган

в) Руслан

11. “Ак чәчәкләр” романының авторы

а) М.Мәһдиев

б) Г.Тукай

в) Г.Әпсәләмов

12.”Зирәк карт” әкиятендәге бабайга ничә яшь?

а) 70

б) 80

в) 90

13. “Ә ни өчен” шигыренең авторы

а) Ш.Галиев

б) Р. Миңнуллин

в) М.Җәлил

14. “Беренче умырзая” әсәрендәге чишмәнең исеме

а) Нурлы Алан чишмәсе

б) Чегән чишмәсе

в) Авыл чишмәсе

15. “Ике кояшым бар, Илсөя” әсәрендә Фәнияр..

а) ял йортында ял итә

б) Татвоенкоматта эшли

в) боль ницада ята

Предварительный просмотр:

Аңлатма язуы

Эш программасы федераль дәүләт белем бирү стандартына нигезләнеп, түбәндәге документларны исәпкә алып төзелде 1.Программа:

Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

2.Дәреслек:Р.З.Хәйдарова ,Р.Л.Малафеева , Шаһгалеева “Татар әдәбияты 9 нчы сыйныф” Казан, 2008 ел.

Дәреслек авторлары Программа җирлегендә укыту–методик системаның эчтәлеген билгелиләр. Программаның ачык характерда булырга тиешлеген исәпкә алып, дәресләрдә өйрәнелергә тиешле әдәби әсәрләрнең исемлеге күрсәтелмәде, ә әсәр авторларын күрсәтү белән чикләнелде.

Программа дәүләт контроле һәм белем сыйфатын билгеләү системасы өчен нигез булып тора.

Татар теленә өйрәтүнең төп максатлары:

башлангыч мәктәп укучысының аралашу даирәсен, аралашу ситуацияләрен исәпкә алып, сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләре (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу) буенча укучыларда коммуникатив компетенция (аралашу осталыгы) формалаштыру;
укучының танып белү, гомуми уку күнекмәләрен, сөйләм культурасын үстерү;
татар милләтенә, аның тарихи һәм мәдәни хәзинәләренә карата хөрмәт тәрбияләү; укучыларны мәдәниятара диалогка тарту; татар телен дәүләт теле буларак өйрәнүгә ихтыяҗ тудыру.

Татар теленә өйрәтүнең әһәмиятле юнәлешләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт:

милләтләр, мәдәниятләр төрлелегенә карамастан, дөньяны бердәм һәм бербөтен итеп кабул итү нигезендә шәхесләрнең гражданлык тиңдәшлеген формалаштыру;
кешеләргә карата игелеклелек, ышаныч һәм игътибарлылык, ярдәм күрсәтергә әзер булу, ихтирам, әңгәмәдәшне тыңлый һәм ишетә белү, кешеләрнең үз фикеренә хокукы барлыгын таный белү нигезендә аралашу һәм хезмәттәшлек итү өчен, психологик шартлар формалаштыру;
әхлаклылык һәм гуманизм, гаилә һәм мәктәп, коллектив һәм иҗтимагый кыйммәтләрне хөрмәт итү һәм аларны үтәүгә омтылу, этик һәм эстетик хисләр формалаштыру нигезендә шәхеснең кыйммәти-мәгънәви даирәсен үстерү;
үзлегеңнән белемеңне арттыру һәм үз-үзеңне тәрбияләү нигезендә, үз эшчәнлегеңне оештыра алу осталыгын булдыру;
үз-үзен актуальләштерү шарты буларак, шәхеснең мөстәкыйльлеген һәм җаваплылыгын үстерү.

УКЫТУ ПРЕДМЕТЫНА ГОМУМИ АҢЛАТМА

Татар теле һәм әдәбиятын укыту максатлары

Танып белү максатының эчтәлеге

Үстерү максатының эчтәлеге

– хәтерне үстерү (ихтыярый, ихтыярсыз), игътибарлылыкны үстерү;

– аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);

– ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне устерү.

Тәрбияви максатның эчтәлеге

Белем бирү максатының эчтәлеге

УКЫТУНЫҢ ГОМУМИ, ШӘХСИ, МЕТАПРЕДМЕТ НӘТИҖӘЛӘРЕ

укучыларның коммуникатив компетенциясен (аралашу осталыгын) үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру;
коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват рәвештә арашуның вербаль һәм вербаль булмаган чараларыннан, сөйләм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу;
“Татар теле һәм әдәбияты” предметына карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштергә шартлар тудыру.

Укытуның шәхси нәтиҗәләре

шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;
әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;
әдәби әсәрләрдәге төрле тормыш ситуацияләренә һәм геройларның гамәлләренә гомүмкешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;
“гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек”, төшенчәләрен кабул итү, “башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык”, “кеше кадерен белү” кебек хисләр формалашу.

Укытуның метапредмет нәтиҗәләре

Танып белү нәтиҗәләре:

фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;
иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;
объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;
төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;
тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;
эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;
уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;
билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;
укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;
ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;
дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;
дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;
әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;
аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);
парларда һәм күмәк эшли белү;
мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;
әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Программаның эчтәлеге

№	Бүлекләр, темалар	Сәгать саны	Темага караган төп төшенчәләр
1	Без Татарстанда яшибез	8	Ялгызлык һәм уртаклык исемнәре. Сыйфат һәм сыйфат дәрәҗәләре.
2	Белем һәм китап	14	Исем фигыль кушымчалары төрләнеше Барасым килә,эшлисем килә төзелмәләре. Сан һәм сан төркемчәләре.Алмашлык, алмашлык төркемчәләре.Теркәгечләр.Бәйлекләр.
5	Һөнәр сайлау	11	Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре. Теркәгечле һәм теркәгечсез кушма җөмләләр турында мәгълүмат бирү. Затланышсыз фигыльләрне аера белү. Ясалышын, төрләнешен ныгыту.
8	Ата-анага хөрмәт	10	Теркәгечле һәм теркәгечсез кушма җөмләләр турында мәгълүмат бирү. Затланышсыз фигыльләрне аера белү. Ясалышын, төрләнешен ныгыту
11	Тирәбездә якын кешеләр	14	Сан һәм сан төркемчәләре.Алмашлык, алмашлык төркемчәләре.Теркәгечләр.Бәйлекләр. Иярченле кушма җөмлә төрләрен дөрес куллануга ирешү.
12	Беренче хисләр	11	Затланышсыз фигыльләрне аера белү. Ясалышын, төрләнешен ныгыту

Укыту буенча таләпләр

Диалогик сөйләм

Программа кысаларындагы тематикада диалогик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү: диалог – сораштыру, диалог – тәкъдим, диалог – фикер алышу, катнаш диалоглар. Диалог күләме: 9 – 10 реплика (8–9 нчы сыйныфлар).

Монологик сөйләм

Программада тәкъдим ителгән темалар кысасында сөйләмнең коммуникатив типлары буенча бәйләнешле сөйләмне камилләштерү: сурәтләп сөйләү, эчтәлек сөйләү, хикәя төзү, персонажларны характерлау, хәбәр итү. Монологик сөйләм күләме: кимендә 10 –12 фраза (8–9 нчы сыйныфлар). Сөйләмнең вакыт ягыннан дәвамлылыгы – 1,5 – 2 мин (9 нчы сыйныф).

Тыңлап аңлау

Тыңлап аңлау күнегүләренең вакыт ягыннан яңгырау озынлыгы: 1,2 – 1,5 мин (9 нчы сыйныф).

Уку

Мәгълүматны танып белү, үзләштерү ихтыяҗыннан чыгып, тәкъдим ителгән текстларны аңлап укырга өйрәнү.

Күрмә-символик мәгълүматлы, иллюстрацияле, таблицалы текстлар белән эшләү күнекмәләренә ия булу.

Текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлау. Уку өчен текстның күләме: 300 сүзгә кадәр (9 нчы сыйныф).

Язу

Календарь-тематик планы

. Программа: Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтжанова Казан, 2013

Предмет	Сыйныф	Барлык сәгатьләр саны	Атнага сәгатьләр саны	Контроль эшләр саны	Сүзлек диктанты	БСҮ дәресләре саны	Дәреслекнең авторы, елы
Татар теле	9	68	2	5	5	4	Р.З.Хәйдәрова, Р.Л. Малафеева, З.М. Шагалиева, Татар теле 9 класс. Казан-2008 ел

№

Тема

9 татар теле

максат

Сәг. саны

Кал.срок

Конт-роль

Гомуми төшенчә

Прогр.кор.

Лек-ка

Грам-ка

Белемнәре

Күнекмә-ре

Универсаль Уку гамәлләре

Без Татарстанда яшибез - 8 сәгать

Кереш дәрес

Сыйфат һәм сыйфат дәрәҗәләрен кабатлау

Узган материалны искә төшерү.

Аны контрольгә алу

2.09

4.09

Мәрхәмәтле, ачык йөзле,

йомшак күңелле, рәхмәтле, итагатьле, әдәпле,өметле,гадел, гыйлем,кунакчыл

Татар телендә сыйфат дәрәҗәләрен аеру

.4 дәрәҗә белүе.

Яңа лексика.

Предметның билгесен

Белдереп, нинди, кайсы, кайдагы сорауларга җавап бирүе

Укытучы ярдәме беләнмаксат кую һәм эшне планлаштырырга өйрәнү

Кереш контроль эш

Белемнәрне тикшерү

09.09

к/э №1

Грамматик категорияләрне куллану

Җөмләдә сүз тәртибен дөрес кую

Исем фигыльне җөмләдә дөрес куллана белү

Эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

Исем фигыль

Калып буенча диалог сөйләм төзү

11.09

Грамматик категорияләрне куллану

Җөмләдә сүз тәртибен дөрес кую

Фигыльләрнең жөмләдәге урынын дөрес куллану

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра белү

Гомумиләштереп кабатлау ”Сүз төркемнәре”

Белемнәрен контрольгә алу

16.09

БМО,АКШ,Бөекбритания, БГӘ, Мисыр

Сыйфат фигыль формаларын. Кушымчаларын куллану үзенчәлекләрен истә калдыру

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Лексик-грамматик конструкцияләрне куллану

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Сүз төркемнәрен кабатлау өчен күнегүләр.

Кушымчаларны дөрес куярга өйрәтү

18.09

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану, аера белү

Кирәкле төзәтмәләр кертү

7-8

Теләк белдерү формалары.

БСҮ “Татар театры” диалог төзү.

Теләк белдерү формаларын куллана белү

23.09

25.09

БСҮ №1

Темага караган лексика куллану

Теләк белдерү формаларын б.с. һәм к.с. кушымчаларын барлык һәм юклык формаларын истә калдыру

Теләк белдерү формаларын яңа лексиканы сөйләмдә дөрес куллану

Теләк белдерү фигыльләрнең кушымчаларын дөрес ялгый белү

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү

Белем һәм китап-14 сәгать

Алмашлык һәм сан төркемчәләре

Китапларны дөрес сайлый белергә өйрәтү

30.09

2.10

Абруйлы, тотрыклык инан!, түз!

Грамматик категорияләрне куллану

Җөмләдә сүз тәртибен дөрес кую

Фигыльләрне сөйләмдә куллану

Үз эшчәнлегең белән идарә итү;

үзеңә контроль ясау.

1112

Сан һәм сан төркемчәләре

Кушымчаларны дөрес куярга өйрәтү

7.10

09.10

Сан төркемчәләрен аеру

Саннарны дөрес әйтү һәм язу

Кушымчалар дөрес ялгау

эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;

1314

Алмашлык һәм сан төркемчәләре

Алмашлык, сан кушымчаларын аеру, куллану

14.10

16.10

Грамматик категорияләрне куллану

Җөмләдә сүз тәртибен дөрес кую

Татар телендәге лексика һәм грамматик материалны куллану

Укытучы ярдәме белән максат кую

Җөмлә кисәкләре.

Ия белән хәбәр арасында сызык кую очраклары

21.10

Һөнәр иясе,хезмәткәр,хезмәттәш,оешма,осталык,мөмкинлек,хыял,мөхәррир

Җөмләнең иярчен кисәкләренең сорауларын истә калдыру

Җөмләнең иярчен кисәкләрен җөмләдә дөрес куллану

Кушымчалар дөрес ялгау, сүз тәртибе дөрес кую

Иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү

1617

Кушма җөмлә һәм аның төрләре

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү күнекмәләрен үстерү.

23.10

28.10

Хезмәт хакы, арртыр! Тоткарла! Матди,туклан! Вак-төяк,бурыч,түләүле,очраклы

Гади һәм кушма җөмләләрне аеру

Кушма җөмләләрне, яңа лексиканы сөйләмдә дөрес куллану

Рәвеш төркемчәләрен сөйләмдә аера белү

Төп мәгълүматны аера белү

Эш сыйфатына бәя бирә белү

БСҮ “Минем яраткан китабым” хикәя язу.

Сөйләмдә конструкцияләрне кулланырга өйрәтү

30.10

БСҮ №2

Җөмләдә сүз тәртибе

Исем, Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Сүзләрне сөйләмдә куллану

Коммуиникатив мәсьәләдән чыгып,фикерне төгәл итеп җиткерү

Хикәя фигыль

Татар телендәге үзенчәлекләрне истә тотып сөйләшү күнекмәләрен булдыру

11.11

Кулъязма, теркә! Тупла! Басма,махсус,фәлсәфи, тирән эчтәлекле, төшен! Фикердәш, гаять, мәгънә

Хикәя фигыльнең заман формаларын, яңа лексиканы сөйләмдә, язуда дөрес кулланылашын истә калдыру

Хикәя фигыльнең заман формаларының сорауларын барлык һәм юклык формасын, зат-сан белән төрләнешен дөрес куллану

Теркәгечләрне сөйләмдә куллану.

Буш вакытны ничек үткәрү турында сөйләшү.

әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү

Сүзлек диктанты.

Сыйфат фигыль.

Җөмләдә сүз тәртибе кую

13.11

с/д №1

Сыйфат фигыльнең заман формасы.

Кереш сүзләр.

Китаплар турында сөйләшү. Укыган китапларга бәя бирү.

Концертка, театрга бару турында сөйләшү. Караган тамашага бәя бирү.

Белемнәрне контрольгә алу

Уку максатын мөстәкыйль билгеләү

Контроль эш “Белем һәм китап”

Беленәрне контрольгә алу

18.11

к/э №2

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Лексик-грамматик конструкцияләрне куллану

укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

Хаталар өстендә эш “Фигыль төрләре”

Хаталарны анализлау

20.11

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

Һөнәр сайлау-11сәгать

Теркәгечләр

Теркәгечләр җөмләдә кулланылышы

25.11

Теркәгечләрнең мәгънәсен русчага тәрҗемә итү, үзенчәлекләрен һәм кулланышын гамәли үзләштерү

Теркәгечләрне телдән һәм язма сөйләмдә дөрес куллану, яңа лексика

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Иярченле кушма җөмлә

Иярченле кушма җөмләне аеру, куллану

27.112.12

Кушма җөмлә төрләре

Кушма җөмлә төрләрен сөйләмдә куллану

әңгәмәдәщеңнең фикерен тыңлый белү,аралашу күнекмәләрен формалаштыру

2627

Тезмә кушма җөмләләр

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү күнекмәләрен үстерү.

4.12

09.12

Ачыктан-ачык,эшкәртергә,гөслә,көй, моң,серле,дәртле,җәүһәр, гашыйк бул! Таң калдыр!бәет

Теркәгечле һәм теркәгечсез җөмләләрне аеру, сөйләмгә чыгару

Җыючы, каршы куючы, бүлүче, теркәгечле кушма җөмләләрне танып белү һәм сөйләмдә дөрес куллану

Тезүче теркәгечләрне куллану

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

Шарт фигыль, иярчен вакыт кушма җөмләләр

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү күнекмәләрен үстерү.

11.12

Каһарман, кыйсса, тирә-юнь, әйләнә-тирә, мохит, тереклек, югалт! Аянычлы, коточкыч, калдыклар, үле, коточкыч,киме! күбәй!

Шарт фигыльләрне аеру,зат-сан кушымчаларын истә калдыру

Шарт фигыльнең

-са,-сә кушымчалары ярдәмендә ясалуы.Нишләсә?

Нишләмәсә? соравына җавап бирүе.Зат-сан белән төрләнүе.

Кушма җөмлә төрләрен кулана белү күнекмәләре

Төп һәм ярдәмче билгеләрне аеру

Яртыеллык контроль эш

“Һөнәр сайлау”

Белемнәрне контрольгә алу

16.12

к/э№3

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Лексик-грамматик конструкцияләрне куллану

Укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү

Уку эшчәнлеген оештыру

Хаталар өстендә эш. Җөмлә төрләре

Хаталарны анализлау

18.12

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

БСҮ “Минем яраткан һөнәрем” инша язу.

Калып буенча темага туры китереп инша язу

23.12

БСҮ №3

Инша язу калыбы

Җөмләдә сүз тәртибе, констуркцияләр куллану

Уку эшчәнлеген оештыра белү

3233

Бәйлекләр, теркәгечләр

Бәйләгечләр, теркәгечләр җөмләдә куллануы

25.12

13.01

Аралаш! Үз-үзеңне тоту кагыйдәләре, килешү, табигыйлек, шәхси, тәэсир ит!

Бәйлекләр, теркәгечләр җөмләдә

Бәйлекләр, теркәгечләр җөмләдә урыны

Бәйлекләр, теркәгечләр җөмләдә куллана белү

Уку максатын мөстәкыйль билгеләү

Ата-анага хөрмәт-10 сәгать

3435

Сан төркемчәләрен кабатлау.

Саннарны сөйләмдә куллану

15.0120.01

Сан төркемчәләре

Саннарны җавапларда куллану

Коммуникатив мәсьәләдән чыгып, фикерне төгәл итеп җиткерү

3637

Иярчен вакыт җөмләле кушма җөмлә

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү күнекмәләрен үстерү.

22.0127.01

Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше.

Кушма җөмләне куллана белү

Билгеләнгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү

Җөмләдә сан кулланылышы

Саннарны сөйләмдә куллану

29.01

Яңа сүзләр, фигыль кушымчалары

Чисталыкның сәбәбен сорый, әйтә белү.

Тиешле мәгълүматны табу, билгеләү, сөйләм берәмлекләрен логик тәртипкә салу

Аваз ияртемнәре.Ымлыклар.

Аваз ияртемнәре, ымлыклар кулланылышы

03.02

Өлкәннәрне хөрмәт итү турында сөйләшү

Иярчен кисәкләрне сөйләмдә куллану.

әңгәмәдәшең белән аралашу калыбын төзү

4041

Теркәгечләрне кабатлау Сүзлек диктанты

Теркәгечләрне куллану Белемнәрне контрольгә алу,

5.02

10.02

с/д №2

Әдәплелек

кагыйдәләре турында сөйләшү

Алган белемнәрне куллану

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Контроль эш “Ата-анага хөрмәт”

Белемнәрне контрольгә алу,

12.02

к/э№4

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Лексик-грамматик конструкцияләрне куллану

Укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү

Уку эшчәнлеген оештыру

Хаталар өстендә эш “Җөмлә”

Хаталарны анализлау

17.02

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

Тирәбездә якын кешеләр – 14 сәгать

4445

Иярчен урын җөмләләр.

Сүзлек диктанты.

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү күнекмәләрен үстерү.

19.02

24.02

с/д№3

Иярчен урын җөмләнең аналитик һәм синтетик төрләрен аңлап аера белү

Сүзләрнең дөрес язылышы

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү

Чагыштырып нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен формалаштыру

4647

Ирчен максат, сәбәп җөмләле кушма җөмләләр

Җөмлә төрләрен аера белү

26.02

03.03

Кайгы, рәнҗет! Түбәнсет! Зарлан! Каршы куй! Хис-тойгы, охшарга тырышу, җанлы сөйләм,

Иярчен максат җөмләле кушма җөмләнең аналитик һәм синтетик төрләрен аңлап аера белү

Ирчен максат, сәбәп җөмләле кушма җөмләләр, төрләре

Якын кешеләр белән аралашу әдәбе турында сөйләшү

әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый белү

Изложение

”Батырлык һәм тыйнаклык”

Калып буенча изложение

05.03

БСҮ №4

Изложение язу калыбы

Җөмләдә сүз тәртибе

Сөйләм берәмлекләрен логик эзлеклелеккә салу

Иярчен урын җөмлә.

Иярчен урын җөмлә үзенчәлекләре

10.03

Иярчен урын җөмләле кушма җөмләнең төрләрен аңлап аера белү

Ирчен урын җөмләле кушма җөмләләр, төрләре

Якын кешеләр белән аралашу әдәбе турында сөйләшү

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

Иярчен максат җөмлә

Иярчен максат җөмлә үзенчәлекләре, кулланылышы

12.03

Иярчен максатҗөмләле кушма җөмләнең төрләрен аңлап аера белү

Ирчен максат җөмләле кушма җөмләләр, төрләре

Якын кешеләр белән аралашу әдәбе турында сөйләшү

Иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы чишү ысулларын мөстәкыйль рәвештә булдыру

5152

Иярчен сәбәп җөмлә

Иярчен сәбәп җөмлә үзенчәлекләре

17.03

19.03

Иярчен сәбәп җөмләле кушма җөмләнең төрләрен аңлап аера белү

Ирчен сәбәп җөмләле кушма җөмләләр, төрләре

Җөмлә төрләрен аера белү күнекмәләре

5354

Фигыль юнәлешләре. Сүзлек диктанты

Юнәлешләрнең төркемчәләре

02.04

7.04

с/д№4

Юнәлеш кушымчалары

Сүзләрнең дөрес язылышы, кулланылышы

Уку эшчәнлеген оештыра белү

Иярчен шарт җөмлә

Иярчен шарт җөмлә үзенчәлекләре, кулланылышы

9.04

Иярчен шартҗөмләле кушма җөмләнең төрләрен аңлап аера белү

Ирчен шарт җөмләле кушма җөмләләр, төрләре

Җөмлә төрләрен аера белү күнекмәләре

Аралашу күнекмәләрен формалаштыру

Контроль эш “Тирәбездә якын кешеләр”

Белемнәрне контрольгә алу

14.04

к/э №5

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Лексик-грамматик конструкцияләрне куллану

Укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү

Уку эшчәнлеген оештыру

Хаталар өстендә эш “

Хаталарны анализлау

16.04

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

Беренче хисләр – 11сәгать

Тезмә һәм иярченле кушма җөмләләрдә тыныш билгеләре. Кабатлау дәресе

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү күнекмәләрен үстерү.

21.04

Җөмләдә сүз тәртибе

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү күнекмәләре

Эш башкару ысулларына һәм шартларына анализ ясау

Кабатлау. “Җөмлә”

Җөмлә төрләрен аеру, куллану

23.04

Җөмләдә сүз тәртибе

Җөмлә төрләрен аеру, сөйләмдә куллана белү

Уку эшчәнлеген оештыра белү

Гади һәм кушма җөмләләрне кабатлау

Гади һәм кушма җөмләләрне куллану

28.04

Гади/ кушма җөмлә аера белү

Килеш белән төрләнгән алмашлыкларны сөйләмдә куллану.

Эш башкару ысулларына һәм шарталрына анализ ясау классификацияләү өчен уртак билгеләр табу

Теркәгечле һәм теркәгечсез тезмә кушма җөмләләрне кабатлау. Сүзлек диктанты

Кушма җөмлә төрләрен аера белү һәм аларны кулана белү.

30.04

с/д№5

Хаталарны чыгу сәбәпләре

Кушымчаларны дөрес куллана белү

уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

Җыючы каршы куючы бүлүче теркәгечле кушма җөмләләрне кабатлау

Кушма җөмләләрдә теркәгечләрне куллану

5.05

Теркәгечләрнең төрләре

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану, аера белү

Коммуникатив мәсьәләдән чыгып, фткерне төгәл итеп җиткерү

Еллык контроль эш. «Җөмлә»

Белемнәрне контрольгә алу

7.05

к/э№6

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Лексик-грамматик конструкцияләрне куллану

Укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү

Уку эшчәнлеген оештыру

Хаталар өстендә эш.Җөмлә.

Хаталарны анализлау

12.05

Фигыль формаларын кулланып җөмлә төзү

Барлык фигыль формаларын дөрес куллану,аера белү

Уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү

Иярчеле кушма җөмләләрне сөйләмдә актив кулланну

Гади һәм кушма җөмләләрне диалогта куллану

14.05

Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше.

Кушма җөмләне куллана белү

Укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштыру

Аналитик һәм синтетик җөмләләрне кабатлау

Җөмлә төрләрен аеру өстендә эшләү

19.05

фигыль кушымчалары, иярчен җөмлә төрләрен белү

Сорауларга тулы җавап бирә белү, куллана белү

Үз эшчәнлегең белән идарә итү

Иярчен җөмләләрне мәгънәләре ягыннан төрләрен аерып куллану.Кабатлау дәресе.

Тулы җөмләләрне монологик сөйләмдә куллану

Беренче хисләр турында сөйләшү

Иярчен кисәкләрне сөйләмдә куллану.

Эш башкару ысулларына һәм шартларына анализ ясау

Кабатлау. Җөмлә

Сорауларга тулы җавап бирү

21.05

фигыль кушымчалары, җөмлә төрләрен белү

Сорауларга тулы җавап бирә белү, куллана белү

Аралашу күнекмәләрен формалаштыру

Контроль эшләр графигы

Контроль төре	Тема	Дата
Контроль төре	Тема	план	факт
1 триместр
Контроль биремнәр	Кереш контроль эш	09.09
Контроль биремнәр	“Белем һәм китап”	18.11
2 триместр
Контроль биремнәр	“Һөнәр сайлау”	16.12
Контроль биремнәр	Контроль эш “Ата-анага хөрмәт”	12.02
3 триместр
Биремнәр	“Тирәбездә якын кешеләр”	14.04
Биремнәр.	«Җөмлә»	7.05

Контрольга чыккан практик эшләрне уздыру графигы

Тема	Форма	Эчтәлек	Дәрес №
Без Татарстанда яшибез	Хикәя язу.	“Татар театры” темасына БСТҮ №1	№8
Белем һәм китап	Хикәя язу.	“Минем яраткан китабым” темасына БСТҮ №2	№18
Белем һәм китап	Сүзлек диктанты.	Фигыль төрләре.	№20
Һөнәр сайлау	Инша язу.	“Минем яраткан һөнәрем” темасына БСТҮ №3	№31
Тирәбездә якын кешеләр	Сүзлек диктанты.	Кушма җөмлә төрләре.	№44
	Изложение	”Батырлык һәм тыйнаклык”	№48
	Сүзлек диктанты.	Иярчен урын җөмләләр.	№53
Беренче хисләр	Сүзлек диктанты.	Шарт фигыль. Кире шарт фигыль.	№61

Мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары

УМК

Укытучы өчен методик әдәбият

Укучылар өчен әдәбият

Программа:Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, төп гомуми белем биру мәктәбе «Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы” Р.З.Хәйдәрова,К.С.Фәтхуллова,Г.М.Әхмәтҗанова Казан, 2013

Дәреслек:Р.З.Хәйдарова, Р.Л.Малафеева «Татар теле 9 сыйныф» Казан, 2008

1.А.Ш.Асадуллин, Р.А.Юсупов «Татарский язык в русскоязычной аудитории » Казан, «Магариф», 1995

3.Д.Ф.Заһидуллина «Урта мәктәптә татар телен укыту методикасы»

5. Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

6. Ф.С.Сафиуллина, К.С.Фәтхуллова, Н.Г.Сазанова “Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар” Казан Тарих, 2003

7. Сборник правил по татарскому языку для русскоязычных учащихся. –Казань: Гыйлем, 2012.

8. Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова

9. Ф.Ф.Харисов “Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре” Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2002

10. З.Н.Хәбибуллина, К.Х.Фәйзрахманова “Татар теленнән мөстәкыйль эшләр”

Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2008

«Гаилә һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Ачык дәрес” , “Тәрбия ” газеталары

1.Р.Р.Нигъматуллина «Татар телен өйрәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күнегүләр җыентыгы 1,2 кисәк» Яр Чаллы, 2003

2.Ф.С.Сафиуллина «Базовый татарско- русский и русско-татарский словарь для школьников» Казань, ТаРИХ, 2007

3.Н.М..Хәсәнова «Рус мәктәпләрендә татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар җыентыгы» Яр Чаллы, 2000

4.Программа буенча каралган язучыларның әсәрләре

5. «Татарстан яшьләре» , «Сабантуй» газеталары, «Мәйдан», «Казан утлары» журналлары

Кушымта

Кереш контроль эш

1. Сәнгать сүзенең дөрес транскрипциясен табыгыз.

А) [сангат];

Ә) [сәнгәт];

Б) [сәнгъәт];

В) [сәнгъәть].

2. Тора-бара парлы сүзенең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

А) вскоре;

Ә) вовремя;

Б) со временем;

В) совсем скоро.

3. Тапкыр сүзенең синонимын табыгыз.

А) бераз;

Ә) мәртәбә;

Б) аерым;

В) кушу.

4. Бирелгән җөмләгә туры килгән сүзне күрсәтегез.

Вәкаләтле вәкиллеккә чит ил илчеләре, сәясәтчеләр, мәдәният эшлеклеләре төрле сораулар белән … .

А) тәкъдим итәләр;

Ә) мөрәҗәгать итәләр;

Б) игътибар итәләр;

В) җәлеп итәләр.

5. Җөмләнең хәбәрен кайсы сүз белән алыштырырга мөмкин?

Без туганнар белән татар театры турында сөйләштек.

А) таныштык;

Ә) күрештек;

Б) киттек;

В) аралаштык.

6. Бирелгән җөмләнең ахырын табыгыз.

Дәресләр беткәч, ... .

А) язучыларның әсәрләре басыла.

Ә) бу язучының иҗат юлы турында белмибез.

Б) язучылар белән очрашу булды.

В) бу язучының әсәрләре миңа бик ошый.

7. Шарт фигыль булган җөмләне табыгыз.

А) Китапның авторы Габдулла Тукай исемендәге премиягә лаек булган.

Ә) Бишле алсам, әнием шатлана.

Б) Дуслар киткәч, бик күңелсез була.

В) Яңа сүзләрне кабатлагыз.

8. Бирелгән җөмләнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

Мы хотим найти свое место в этом огромном мире.

А) Бүгенге зур дөньяда без үз урыныбызны таптык.

Ә) Шушы зур дөньяда үз урыныбызны табасыбыз килә.

Б) Шушы зур дөньяда без үз урыныбызны табачакбыз.

В) Бүгенге зур дөньяда без үз урыныбызны табачакбыз.

9. Ярдәмчел сүзeнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

А) справедливый;

Ә) отзывчивый;

Б) честный;

В) старательный.

II бирем.

Нокталар урынына кирәкле килеш кушымчаларын куеп языгыз.

Рәшит энесе....... кызыклы китап укыды. 2) Шимбә һәм якшәмбе көннәре....... без авыл....... кайта идек. 3) Кошлар бакчалар....... төрле бөҗәкләр....... саклыйлар. 4) Без авырган........, өйбез....... табибә килә. 5) Әбием....... күршеләре ихтирам итәләр. 6) Без Фәридә белән балалар бакчасы.......... бергә йөрдек, аннан бергә мәктәп......... укырга килдек. 7) Дустым татар теле.......... яхшы белә, шуңа күрә олимпиадалар........ катнаша. 8) Сүзлек кирәк булса, мин дустым........ алып торам. 9) Начар эшләр......... тыелыгыз, дуслар сайлау........ ялгышмаска тырышыгыз. 10) Россия....... дә, Татарстан...... да шахмат - киң таралган уен. 11) Төрле ярмалар....... пешергән боткалар аеруча файдалы. 12) Кычыткан яралар........ төзәтә, кан состав........ яхшырта.

. III бирем. Сүзләрнең антонимнарын табыгыз һәм һәр пар белән сүзтезмә төзеп языгыз. Мәсәлән: акыллы (надан) кеше.

Җайсыз, озын, катлаулы, арзан, кичәге.

Сүзлек диктанты №1

Рус теленә тәрҗемә итегез

Хокук, остаз, иреште, гаҗәп, әсәр, сәләт, тәрбияли, барлыкка килә, гадәт, шәхес.

Сүзләрне татар теленә тәрҗемә итегез, биш җөмлә төзеп языгыз.

Мир, народ, род, руководитель, образованный, скромный, искусство, центр, зритель, организатор, звучит.

Контроль эш(№2)

1. Аудирование. Сорауларга җавап бирегез.

1. Кайсы театрга 100 ел тулды?

2. Театрларны санап чыгыгыз.

2. Кирәкле кушымчаларны һәм хәрефләрне куеп языгыз.

Безнең татар халкы китап… һәрв…кыт игътибар ит…. К…тап сүз… татар… изге саналган. Һәр өй… китап иң кадерл… урында саклан…… Татар… китаплар 270 (сүз белән язарга) басыл…п килг…н. Ләкин татар…. Китаплар тупланган китапх…нәл…р Рәсәй… булмаган.

3. Җөмләнең иясен һәм хәбәрен табыгыз.

Бу гаилә һәр елны рәхәтләнеп җәй көне ял итәргә авылга кайта.

4. Кушма җөмләләрнең төрен һәм бәйләүче чарасын билгеләгез (тезмә яки иярченле):

1. Яз җитте, үләннәр яшәрде.

2. Я яңгыр ява, я җил исә.

3. Җәй җиткәч, без авылга кайтабыз.

4. Мәсьәлә менә нәрсәдә: без тыңлый белмибез.

*5. Иярчен ия, тәмамлык җөмләләр уйлап яз (2)

Контроль эш (№3)

1. Аудирование. Сорауларга җавап яз.

1. Кем ул Сара Садыйкова?

2. Ул нәрсәләр язган?

2. Кирәкле кушымчаларны һәм хәрефләрне куеп языгыз.

Әлфия….р бу авыл… өч ел элек килгәнн…р иде. Әлфия 5 (сүз белән яз) сыйныф… укыган вак…та. Татар… начар сөйләшкәнгәме, ул а…ыл бал…лары бел…н дуслашып китә алма…. Укулар бет…п, җәй…. каникулл…р башлангач, алар чын дус… әйләнде…..

3. Җөмләнең иясен һәм хәбәрен табыгыз.

Профессор Әбүзәр Таһиров Казанда йөрәк авырулары буенча иң яхшы белегечләрнең берсе санала.

4. Кушма җөмләләрнең төрен һәм бәйбләүче чарасын билгеләгез.

1. Яз җитте, ә үләннәр яшәрми.

2. Көзге каникул үтеп китте, укулар башланды.

3. Кем белә, шул әйтә.

4. Проблема шундый: китаплар җитми.

Сүзлек диктанты (№2)

1.Тәрҗемә итегез

театр оперы и балета; Татарский театр оперы и балета; Татарский государственный театр оперы и балета; Татарский государственный театр оперы и балета имени Мусы Джалиль.

2.Сүзләрнең транскрипциясен языгыз

Гаҗәп, сәнгать, Казан, ватан.

Сүзлек диктанты №3

Мәрхәмәтле, ачык йөзле,

йомшак күңелле, рәхмәтле, итагатьле, әдәпле,өметле,гадел, гыйлем,кунакчыл , Һөнәр иясе, хезмәткәр, хезмәттәш, оешма, осталык, мөмкинлек, хыял, мөхәррир фәлсәфи, тирән эчтәлекле, фикердәш, гаять, мәгънә

Сүзлек диктанты №4

Сүзләрне русчага тәрҗемә итегез:

Тәртип, җәза, сихерче, бушлай, юкка, белем чыганагы, хөрмәт, яңалык, дошманга каршы көрәшә, кыяфәт, кабатлыйбыз, өйрәнгән хикәя, иҗек, газап, җиңү, берьюлы, гомер.

Сүзлек диктанты №5

Татарчага тәрҗемә итегез:

Некоторые, терпит, устал, рядом, хозяин, сомнение, грабители, пожалел, приключение, успешная работа, соглашается, радость, любовь, обижается, стыдится, надежный, результат.

Сүзләрдән тамырдаш сүзләр ясагыз:

Бәхет, эш, шат, уку.

Контроль эш №4

9 сыйныф (рус төркеме)

1. Тәрҗемә итеп языгыз.

а)Трудолюбивый, скромный, умный, серьёзный, грубый, старательный, трусливый, отзывчивый, ленивый, спокойный, гордый, невнимательный.

б) Все книги; все пришли; со всем классом; вся школа; всё красиво; всё вкусно.

2. Поставь вопросы к данным предложениям.

1) Мин әниемне бик яратам. 2) Әнием дә мине бик ярата. 3) Ул бик акыллы һәм матур. 4) Улбик тырыш һәм эшчән. 5) Аның чәчләре кара.

3. Әниеңә үзеңнең ничек укуың турында хат яз.

Контроль эш №5

9 сыйныф, рус төркеме

Нокталар урынына тиешле кушымчаларны куеп, текстны күчереп языгыз. Текстка исем куегыз, текстның төрен билгеләгез.

Син – табигать баласы. Табигать – синең әйләнә-тирә... ул. Кояш, болыт, су, ком, таш, хайван... һәм үсемлек... – барысы бергә табигать дип атала. Кеше үзенә кирәкле әйберләр... табигать... ала. Иген, яшелчә һәм җиләк-җимеш... үстер..., терлек үрчет... .

Җир аст... казылма байлык... чыгара... . Елга һәм күл... балык тота... . урман-кыр... гөмбә һәм җиләк җыя... .

Табигать бай, ләкин аны сак... кирәк.

Бу нинди иярчен җөмлә?

Абыем бу яңалыкны әйтсә, әни бик шатланачак.

А) иярчен сәбәп

Б) иярчен вакыт

В) иярчен шарт

Как скажете, если:

Любите отдыхать на природе;
Часто ходите в лес по грибы и ягоды;
В лесу много лечебных трав;
Бабушка часто заваривает чай с травами?

Какие вопросы зададите, чтобы выяснить:

Были ли летом в Татарстане пожары;
Кто оставил мусор под деревом;
Кто играет с огнем?

Бу очракларда син нинди киңәшләр бирер идең?

Урамда бер малай агач сындыра.
Бер кыз конфет кәгазен җиргә ташлый.
Бер бала клумбадан чәчәкләр өзә.

Мәкальләрнең ахырын табыгыз.

Саф һава –

Кышкы кар –

Көзге көн ул бала кебек:

Яңгыр яуса –

Язның байлыгы – , көзнең байлыгы –

(көзге икмәк; җиргә май; әле көлә, әле елый; тәнгә дәва; кояш, уңыш)

“Табигать бездән ярдәм сорый” темасына уй-фикерләрегезне языгыз.

9 класс татар теленнән контроль эш еллык контроль эш (к/э№6)

Сүзләр белән җөмләләр төзеп языгыз: кызык, кызыграк, иң кызык, бик кызыклы, тиз, иң тиз, тизрәк, бик тиз. (8 җөмлә)
Кирәкле кушымчаларны куеп, сүзтезмәләрне языгыз.

Һөнәр... өйрәтү, эш... яхшы белү, хөрмәт... ия булу, уңыш... ирешү, сәүдә үзәге... эшләү, көчле кешеләр... кызыгам, хыялым... омтылам.

Сыйфатларны чагыштыру дәрәҗәсенә куеп, җөмләләр төзегез.

Арзан, матур, бай, яхшы, зур.

Җөмләләрне дәвам итегез:

Кем белми, шул ... . Кайчан сез әйтәсез, шул чакта ... . Укытучы ничек таләп итә, ... . Шунысы ошамый: ... . Вакытында ашарга тырышыгыз, юкса ... .

Казан шәһәре турында 5 сорау бир.

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Мне нравится

Навигация

Библиотека

Эш программалары
календарно-тематическое планирование на тему

Скачать:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Татар теленнән эш программалары (1,3,4- сыйныфлар өчен, рус төркеме)

6 нчы сыйныфның рус төркеменә татар теле һәм әдәбиятыннан Р.Хәйдарова дәреслеге буенча төзелгән эш программалары

10, 11 нче сыйныф рус төркемнәре өчен татар теле һәм татар әдәбиятыннан эш программалары ( дәреслек Хәйдарова Р.З.)

татар теленнән Р.З.Хәйдәрова дәреслеге буенча эш программалары

татар теленнән Р.З.Хәйдәрова дәреслеге буенча эш программалары

Әдәбияттан эш программалары

Татар теленнэн эш программалары

Навигация

Библиотека

Эш программаларыкалендарно-тематическое планирование на тему

Скачать:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Татар теленнән эш программалары (1,3,4- сыйныфлар өчен, рус төркеме)

6 нчы сыйныфның рус төркеменә татар теле һәм әдәбиятыннан Р.Хәйдарова дәреслеге буенча төзелгән эш программалары

10, 11 нче сыйныф рус төркемнәре өчен татар теле һәм татар әдәбиятыннан эш программалары ( дәреслек Хәйдарова Р.З.)

татар теленнән Р.З.Хәйдәрова дәреслеге буенча эш программалары

татар теленнән Р.З.Хәйдәрова дәреслеге буенча эш программалары

Әдәбияттан эш программалары

Татар теленнэн эш программалары

Эш программалары
календарно-тематическое планирование на тему