Календарно - тематическое планирование по башкирскому (государственному) языку в 6-м, 8-м, 11-м классах
календарно-тематическое планирование (6, 8, 11 класс) на тему

№

Лексик тема

Грамматик тема

Һүҙлек

Күргәҙмәлелек

Тикшереү эше

Өй эше

Дата

1-се блок Тыуған илем – Башҡортостан, бөтәһе – 12 сәғәт

Тыуған илем – Башҡортостан

  X синыфта үтелгәнде ҡабатлау

япраҡ саҡлы, утта көйҙөрмәк, өммәт,

мин хайран-

мын, тормош

көрлөгө

Башҡортостан тәбиғәте һүрәтләнгән картиналар, Башҡортостан картаһы, ҡурай,мультимедия

проекты, компьютер,магнитофон

Йәшәгән, ти, башҡорттар

Һөйләм төҙөлөшө

өлкә,көнсығыш, көнбайыш,

 ирек, аҫаба халыҡ.

Башҡортостан картаһы, һүрәттәр, плакаттар

 карточкалар

Башҡорттар тураһында мәғлүмәт табырға

Башҡортостанда көҙ

Һөйләм төҙөлөшө

наҙ, иҫергә, иркен, үкенес

Көҙ темаһына һүрәттәр, карточкалар

карточкалар

6-сы күнегеү

Йәмле Ағиҙел буйҙары

Бер һәм ике составлы һөйләмдәр

битләү, һыу һаҡлағыс,

әүерелде, үҙәк, саҡрым

Ер – һыу, тау – ташты сағылдырған һүрәттәр

карточкалар

Бер һәм ике составлы һөйләмдәргә миҫал яҙырға

Йәшәһен башҡорт иле

Ҡабатлау

Һуларға, йомарт, тулҡын, бөртөк,ҡеүәт

Һүрәттәр, карточкалар, магнитофон

Дәреслек

Башҡортостан гербы хаҡында һөйләргә өйрәнергә

Өфөбуйлап сәйәхәт

Ҡабатлау

тыуған ер, тыуған ил, тигеҙлек, итәк шифахана

Тәбиғәт күренештәре һүрәттәре, күренекле кешеләр тураһында  стенд, Өфө тураһында төшөрөлгән видеофильм

карточкалар

Өфөнөң иҫтәлекле урындары

(доклад)

 Телмәр үҫтереү.

Р.Зәйнетдинов,

Г.Калитов “Ер рухы” картинаһы

ер, рух, рәссам,буяу, шәхес,күренеш

Р.Зәйнетдинов,

Г.Калитов

“Ер рухы” картинаһы,

рәссамдарҙың,арҙаҡлы

шәхестәрҙең портреттары

картина

Картина буйынса яҙма эште тамамларға

Мин Башҡортостандан

Телмәр үҫтереү

ҡасаба, азат, мул, дәүләт

Башҡортостандың гербы, флагы,гимны.

Башҡортостан президентының портреты

Карта

Текст төҙөргә

Беҙ Салауат тоҡомонан

Телмәр үҫтереү

тоҡом , милли, шоңҡар, һәйкәл

С.Юлаев тураһында китаптар, портреты,

Һүрәттәр,карточкалар  

Карточкалар,

дәреслек, һүрәттәр

Хат яҙырға

Ерем, телем, илем, Башҡортостаным

Дәрес-викторина

сәсәндәр,

мәмерйә, бейеүсе,күл,юлдаш

Викторина һорауҙары,һүрәттәр,картина-лар

Викторина һорауҙары,һү-рәттәр,карти-налар

Үтелгәнде ҡабатларға

2-се блок Башҡорт ырыуҙары, шәжәрәләре, бөтәһе – 5 сәғәт

Башҡорт халҡының ырыуҙары

Ҡушма һөйләмдәр

Ырыу, шәжәрә, тамға, ҡомартҡы, ете быуын, нәҫел, нигеҙ, аманат

Шәжәрәне аңлатҡан таблицалар, плакаттар, схемалар, фотолар, китаптар

текст

Текст буйынса һәр кем үҙенең шәжәрәһе хаҡында уйлана, мәғлүмәт әҙерләй

Башҡорт шәжәрәләре

Ҡушма һөйләм төрҙәре. Эйәһеҙ һөйләм.

Быуындан-быуынға, һандыҡ, мөнәсәбәт, оран, вәкил

Шәжәрәне аңлатҡан таблицалар, плакаттар, схемалар, фотолар, китаптар, рефераттар

текст

Шәжәрә төҙөргә, 120-121-се биттәр дәреслектән ҡарарға, 38-се күнегеүҙе уҡырға

Башҡорт ырыуҙары һәм шәжәрәләре

Һөйләмдә исем, сифат, алмаштарҙың ҡулланылыуын ҡабатлау

Башҡорт халыҡ ижады, дәүләт, ете ырыу, төшөнсә, таралған, берләшкән, ҡушылған

Шәжәрәне аңлатҡан таблицалар, плакаттар, схемалар, фотолар, китаптар, рефераттар/

Мөмкин шәжәрә байрамын тасуирлаған видеофильмдан өҙөк ҡарау

схемалар

Үҙ шәжәрәңде төҙөүҙе дауам итеү

Шәжәрә байрамын уҙғарыу (1 –се сәғәт)

-

Уҡыусыларҙың ижади эштәре, шәжәрәләре ҡулланыла

Шәжәрәне аңлатҡан таблицалар, плакаттар, схемалар, фотолар, китаптар, рефераттар

Текстар, шәжәрәләр

-

Шәжәрә байрамын уҙғарыу (2-се сәғәт)

-

Уҡыусыларҙың ижади эштәре, шәжәрәләре ҡулланыла

Шәжәрәне аңлатҡан таблицалар, плакаттар, схемалар, фотолар, китаптар, рефераттар

Текстар, шәжәрәләр

-

3 –сө блок Башҡорт халыҡ кейемдәре, бөтәһе -  4  сәғәт

Башҡорт халыҡ милли кейемдәре

          -    

Баш кейеме, өҫ кейеме, аяҡ кейеме, кейем, йөҙ, күн, ебәк

Таблицалар, ҡурсаҡ һәм кейем һүрәттәре, әҙәбиәт күргәҙмәһе,башҡорт кейеме төшөрөлгән раскладушка

Фотолар,   һүҙлек

Милли кейем тураһында проект эшләргә

Ҡатын – ҡыҙ һәм ирҙәр кейемдәре

    Теркәүес-ле теҙмә ҡушма һөйләм      

елән, тәңкә, көмөш, һырға

Ҡатын-ҡыҙҙар һәм ир-егеттәр кейемдәре һүрәттәре,карточкалар

 карточкалар, аудиояҙма

милли кейем хаҡында мәғлүмәт әҙерләргә

Хәҙерге кейем һәм башҡорт халыҡ кейемдәре

    Теркәүес-ле теҙмә ҡушма һөйләм      

джинсы, кроссовки,топ, свитер, бриджи

Хәҙерге кейемдәрҙең һүрәттәре, карточкалар

  карточкалар

Үтегәнде ҡабатлау

Контроль эш

4 – се блок Башҡорт бейеүҙәре,  бөтәһе - 4  сәғәт

Башҡортостан сәнғәтендә бейеү

Теркәүес-һеҙ

теҙмә һөйләмдәр

Бейеү, башҡарыу, тамашасылар залы, ҡул сабыу

Бейеүселәрҙең һүрәттәре, таблица, аңлатмалы һүҙлек

һорауҙар

Ф. Ғәскәров тураһында мәғлүмәт табырға

Р.Әфләтунов “Башҡорт бейеүе”

 Бер составлы һөйләмдәр

танылған,ҡаҙаныш,

тамашасы,рухи донъя,халыҡ алдына сығыу

бейеүселәрҙең

һүрәттәре,видео-

таҫма,дәреслек

111-се бит,18-се күнегеү

“Башҡорт бейеүҙәре”ти-

гән темаға диалог төҙөгөҙ.

Бейеүсе Рәшиҙә Туйсина

 Теркәүес-һеҙ

теҙмә һөйләмдәр

ысын күңелдән,

хөрмәт итеү,халыҡ-

сан,тыпырҙау,эйелеү,

бөгөлөү

Р.Туйсинаның һүрәте,бейеү көйҙәре яҙылған диск

Видеоматериал ҡарау

биографияһын һөйләргә, “Филарманоия-ла” диалог

Башҡорт бейеүҙәре темаһын йомғаҡлау

Халыҡ бейеүе,оҫта бейеүсе,мәшһүр,Тыуған илебеҙ ғорурлана

Бейеүселәрҙең һүрәттәре

5-се блок  Сәсәндәр ижады, бөтәһе - 5 сәғәт

Сәсәндәр ижады.

Яһаусы ялғауҙар

Сәсән, ижад, телдән-телгә, тарих, ихтирам, мираҫ, йыйын, аҡһаҡал, риүәйәт, йәдкәр, таратыу

“Ер рухы” картинаһы, сәсәндәрҙең һүрәттәре, китаптар, М. Буранғолов, Ф. Дәүләтшин, С. Исмәғилев, Р. Солтангәрәева портреттары

32-33 сө күнегеү, 116-117-се  биттәр

Һүҙлек ҡабатларға; мәғлүмәт табып килтерергә

Башҡортостандың халыҡ сәсәндәре

Эйәртеүле ҡушма һөйләмдәрБаш һөйләм.

Йыйын, аҡһаҡал, риүәйәт, йәдкәр, таратыу

Сәсәндәрҙең һүрәттәре.

Сәсәндәр тураһында өҫтәмә белешмә табыу.

Сәсәнлек сәнғәтенең бөгөнгөһө.

Эйәрсән һөйләм

Сәсәниә, йола, йыр, ил-йорт, мираҫ

“Урал батыр” конкурсы видеотаҫмаһын ҡарау

“Урал батыр” эпосынан өҙөк уҡыу; 35-се күн., 117-се бит

“Урал батыр” эпосын тулыһынса ике телдә уҡырға

Һабрау сәсән тураһында

Эйәрсән һөйләм төрҙәре

Ауыҙ – тел ижады, эшмәкәрҙәр, мөһим ваҡиғалар, рухи азатлыҡ, мираҫ, оҫталыҡ, аҡһаҡал

34-се күнегеү, 117-118-се биттәр

35-се күнегеү

Сәсәндәр ижадының актуаллеге

Ҡабатлау. Викторина уҙғарыу.

Ауыҙ-тел ижады, танылған, күренекле

Һүрәттәр, күргәҙмә

34-се күнегеү, 117-се бит

Башҡорт сәсәндәре хаҡында докладтар тыңлау.

6 - сы блок  Башҡорт халыҡ шағирҙары, бөтәһе - 13 сәғәт

Башҡорт халыҡ шағирҙары.

Ҡушма һөйләм тураһында төшөнсә.

Шағирҙың

портреттары, китаптар күргәҙмәһе

Башҡорт халыҡ шағирҙарының береһе  тураһында мәғлүмәт йыйырға

Башҡорт халыҡ шағирҙары.

Мәжит Ғафури

ижады.

Һандар.

бәләкәйҙән,тыуған ил, тыуған ер,

һөйәлләнеп, тәбрик итәм, төҙәп, ғәйрәт

Шағирҙың

портреттары, китаптар күргәҙмәһе

Башҡорт халыҡ шағирҙарының береһе  тураһында мәғлүмәт йыйырға

Рәшит Ниғмәти “Йәйге ямғыр”

Ижад юлы, билдәле, ихтирам, һары ҡашмау, ташҡын, ҡалтыранды, таҡмаҡ, ынйы, тамсы

Шағирҙың портреты, китаптар күргәҙмәһе, экран, проектор

Р.Ниғмәти тураһында һөйләргә

Рәшит Сабитов “Ҡыр ҡаҙҙары”

Ҡушма һөйләм

Эңер, өйәңке, хәтирәләр, аяныслы,

тетрәнеп,йәнә-шәһендә

Дәреслек, һүҙлектәр.

Текстан ҡушма һөйләмдәрҙе табып яҙырға

Рами Ғарипов

Назар Нәжми ижады.

“Һинең ниндәй улыңмын мин”

Күҙ ҡараштары, осҡон, сафлыҡ, ауаз,мәхрүм, күкрәү, яраланыу

Шағирҙың портреты, китаптары, стенд

Рауил Бикбаев “Яңғыҙлыҡ” шиғыры

Әнғәм Атнабаев ижады.

“Әсәйемә“

шиғыры

Мохтажмын, ҡосағыңа, кәңәшеңә, ҡараш, ғәҙел, аҙғын

Китаптар, һүҙлектәр

61-се күнегеү

Рәшит Назаров ижады.

Ҡылымдың заман формалары

Марат Кәримов ижады

“Фасылдар” шиғыры

Ҡушма һөйләм темаһын ҡабатлау.

Миҙгел, наҙ,ҡау,ырһын,

хәсрәт

Шағирҙың портреты, китаптары

“Минең яратҡан шағирым”

Диалог төҙөргә.

Тимер Йосопов “Икмәк еҫе”

Эйә һөйләм

Толомон һелкә, тилмереү, башаҡ сүпләү, ҡамыл, ирмәк, йомарланған, тормош күрке

Дәреслек, шағирҙың портреты, интерактив таҡта

Икмәк тураһында мәҡәлдәр алып килергә, шиғырҙы тасуири уҡырға

Александр

Филиппов ижады.

Эйәрсән хәбәр һөйләм

Баш мөхәррир, әҙәби йәмәғәтселек, тәржемәсе, ҡәләмдәштәр, маҡтаулы

А.Филиппповтың портреты, дәреслек, һүҙлектәр

А.Филиппов-тың берәй шиғырын уҡып килергә

Башҡорт халыҡ шағирҙары ижадын ҡабатлау.

Тикшереү эше.

Берәй халыҡ шағырына реферат яҙырға

7 – се блок Мостай Костай Кәрим, бөтәһе – 6 сәғәт

Мостай Кәримдең тормош юлы һәм ижады

халыҡ шағиры, шәхес, тыуған,

яҙыусылар  союзы, лайыҡ була, йәмғиәт,

бала саҡ, ғалим,

фәлсәфә, хакимиәт башлығы,мәҙәниәт

презентация

кроссворд

Яңы һүҙҙәрҙе,   топикты ятларға, һөйләргә өйрәнергә.

М. Кәрим. “Ҡоштар осорам”

Ҡоштар, ҡарағош, кәкүк, һандуғас ,торна, аҡ күгәрсен,

Юлдағылар,

   сирлеләр, ғашиҡтар,   көткәндәр,

ғәмһеҙҙәр

презентация

Шиғырҙы тасуири уҡырға. Һүҙҙәрҙе ятларға

М. Кәрим .”Европа – Азия (шиғырҙар циклы)  Ҡайын япрағы тураһында

ер шары,быуат, боҙ һалҡыны,

милләт,дәүләт,

утта көйҙөрмәк булып, өммәт,

ғорур,тормош көрлөгө,хазина

презентация

ятларға. Шиғырҙы тасуири уҡырға өйрәнергә.

М. Кәрим. ”Оҙон – оҙаҡ бала саҡ”

М. Кәрим. ”Оҙон – оҙаҡ бала саҡ”

1.  М. Кәрим. “Йәшәйһе бар”. Аныҡлаусы.

2. Аныҡлаусы.

теләк,  хаҡ ғүмерем буйы,

бәйге, ят,ауһам ине, йөрәге ярылып

презентация

М.Кәримдең “Йәшәйһе бар” шиғырын ятларға.

Тексты башҡорт теленә тәржемә итергә һәм аныҡлаусыларҙың аҫтына һыҙырға

8 – се блок Йәшәү - бәхет, бөтәһе – 5 сәғәт

Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы З.Биишеваның тормош юлы һәм ижады

Тултырыусы һөйләм. Сифат дәрәжәләрен ҡабатлау.

Халыҡ яҙыусыһы, әҫәрҙәре, хикәйәләре, шиғырҙары, йәшәү, донья. һөйөү, наҙлы, һағыш

Портреты, видеояҙма, китаптарынан күргәҙмә

Видеояҙма буйынса фекер алышыу

З. Биишева

ижады хаҡында

доклад яҙырға

Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы З.Биишеваның тормош юлы һәм ижады

Тултырыусы һөйләм. Сифат дәрәжәләрен ҡабатлау.

Халыҡ яҙыусыһы, әҫәрҙәре, хикәйәләре, шиғырҙары, йәшәү, донья. һөйөү, наҙлы, һағыш

Портреты, видеояҙма, китаптарынан күргәҙмә

Видеояҙма буйынса фекер алышыу

З. Биишева

ижады хаҡында

доклад яҙырға

З.Биишева – ил инәһе

Һөйләү телмәрен үҫтереү

III – сө сирек – 20 сәғәт

З. Биишева әҫәрҙәрен синыфтан тыш уҡыуҙа ҡулланыу

Уҡыу һәм һөйләү телмәрен үҫтереү

Китаптары, әҫәрҙәренән өҙөктәр

З. Биишеваның тормош юлы һәм ижады буйынса зачет-дәрес

Карточкалар, текстарҙан торған эштәр, өҫтәлмә һорауҙар, тестар, тәржемәүи текстарҙан уҙғарырға мөмкин

9 – сы блок Сәнғәт оҫталары, бөтәһе 4 - сәғәт

Башҡортостанда сәнғәт өлкәһендәге күренекле кешеләрҙең тормош юлы һәм ижады менән танышыу

Хәлдәр.

Ваҡыт хәле

    милли музыка ҡоралы, атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре,

    дәүләт премияһы лауреаты, тәбиғәт күренештәренә оҡшатып,   оҫта ҡумыҙсы

презентация

Хәлдәрҙе,  яңы һүҙҙәрҙе ятларға

Башҡорт копозиторҙары

Рәүеш хәле

Күләм – дәрәжә хәле

мәшһүр, бай тормош,

ижад юлы, сәнғәт

көй, тарихи йырҙар, таҡмаҡ, изге

презентация

Яңы һүҙҙәрҙе ятларға , ҡағиҙәне ҡабатларға 

Башҡортостан рәссамдары

Урын хәле

бала сағы, моңло йырҙары,

ижади эшкә тотона, баһалана, атҡаҙанған художник

презентация

“Картиналар галереяһында” тигән темаға диалог төҙөргә

10 – сы блок  Башҡортостанда музейҙар,  5 - се сәғәт

Башҡортостандағы музейҙар тураһында дөйөм төшөнсә

Шарт хәле

Музей, бина,-

йорт- музей,

сәнғәт, ойоштороу,

экспонат,

төрҙәр

” Мин музейҙа” исемле диалог төҙөргә.

Салауат Юлаев музейы

Маҡсат хәле

милли герой, иҫтәлек, мәғлүмәт, сағылдырылған, биҙәнеү әйберҙәре,

  йөкмәткеле

презентация

Яңы һүҙҙәрҙе ятларға.  “С. Юлаев – башҡорт теленең милли геройы” исемле текст төҙөргә.

М.В. Нестеров исемендәге художество музейы

Кире һөйләм

сауҙагәр,һынлы сәнғәт, һоҡландырғыс,

гүзәллек һуғарыл ған,  образдары галереяһы

презентация

Нестеров исемендәге художество музей тураһында бай йөкмәткеле реферат яҙырға.

М. Ғафури исемендәге йорт - музей

Сәбәп хәле

Ҡомартҡы, -

 әҙәби,

 эшмәкәрлек, хөкүмәт,

 осор, иҫтәлек,

 тәртип

презентация

Топикты ятларға.

М. Аҡмулла исемендәге

музей

Хәлдәр темаһын йомғаҡлау

әҙәпле, итәғәтле,изгелекле,киң күңелле,

асыҡ йөҙлө    

презентация

М. Аҡмуланың музейы тураһында бәләкәй хикәйә яҙырға.

      Хәлдәрҙең төрҙәренә миҫалдар  килтерергә.

11 - се блок  Яҙыусылар, шағирҙар ижады менән танышыу,  5 - сәғәт

Рәшит Шәкүр “Уралып та ята Уралтау”.

һөйләмдәр төҙөү,бер составлы

һәм ике составлы һөйләмдәр

сығанаҡ,атама,төшөнсә, тау һырттары,данлы,шанлы

ғалимдың китаптар күргәҙмәһе, Урал тауы һүрәте

биографияһын һөйләргә

Рәшит Назаров ижады.

Ҡылымдың заман формалары

Яңғырай, ышаныс, сикһеҙ, һағыш, мәңге

Портреттар, китаптар, стендтар

71-се күнегеү

Гөлфиә Юнысова ижады

ҡотло, быуат, бөртөк, наҙ-

лылығың, хәнйәр, һағыш

портреты, китап-

тары, кассета

Ә.Хәкимов ижады

ҡырыҫ, айҡаған, һын, сеңләү,

ҡупшы, сапан.

яҙыусының портреты,китаптары

реферат яҙырға

Зөлфиә Ханнанова

үтелгәндәр

ҙе ҡабатлау

бойоҡмағыҙ, ғашиҡ,ҡы

уанғанын,ҡыңғырау

шиғырҙы ятларға