Урок марийской литературы в 5 классе «Калык ойпого» ужашым иктешлымаш
план-конспект урока (5 класс) на тему

5 классыште Марий литератур урок

Урокын темыже: «Калык ойпого» ужашым иктешлымаш.

Цельже-влак:  1. Йоча-влакын «Калык ойпого» темым  палымыштым тергаш;

                    2. калык ойпогым умбакыже тунемаш да погаш кумыландаш;

                    3. авам йораташ кумыландымаш.

Урокым эртарыме йон: практический паша, мутланымаш.

Кучылтшаш материал-влак: «Калык ойпого» книга, «Кече» журнал, шурто мундыра, куэ лышташ.

Урокын эртымыже.

1. Организационный ужаш.
2. Теме да цель дене палдарымаш.
3. У теме. «Калык ойпого» ужашым иктешлымаш. Таче ме тендан дене «Калык ойпого кугыжаныште» шке шинчымашнам тергена.

          1.Йодыш ден паша.

                -  Калык ойпогым вес семынже кузе маныт?

     -  Мо тугай калык ойпого?

     -  Калык ойпогыш мо пура?

         2.   Эн ондак   йомак туняшке каена.

           - Мо тугай йомак?

           - Мыняр турло лиеш? Могай?

           - А калык йомак ден литературный йомак  коклаште могай ойыртем уло? /Пример дене пенгыдемдыза/.

           -  Кызыт мый йомак гыч ужаш-влакым лудаш. Палыза могай йомак гыч ужаш-влак улыт?

«…Вудкува меранлан товаржым пуа. Меран пушенгым руештшын коеш да товаржым ерышке кудалтен        колта. Шке, воштыл-воштыл, пелке кудалеш.Вудкува мераным пеш шудалеш…»./»Ший пуян Ший Пампалче» йомак./

«…Ме коктын саадак нигунам родо лийын огына керт. Тый кугыжан эрге улат, а мыйын авам – тыглай Марий удырамаш. Тый илыше кодат гын, ончыкыжо мемнан путынь чодыра кундемым шыгыремдылаш туналат…»/В.Юксернын «Онар» йомакше./

«…Кече шокшо,весела,

 Куш ончалат – чевер-влак,

Йыранвалне макыже

Пеледеш да пеледеш…»/Пет Першут «Кутко суан» йомак./

«…Туп-туп тумырет,

 Рия-рия шувырет.

Ондален коштшо пиретым

Ондален коден она керт мо?..»/ «Сур пире», Йыван мура/.

          - А тиде мундыра могай йомак гыч толын? /«Шым каза»/.

          - Йомак-влак могай мут дене  туналыт? Кузе пытат? А рушлаште кузерак?

3. Ребус дене паша.

- Ребусышто мом возымо?

- Мо тугай калыкмут? Тудо молан кулеш?

- Могай калыкмутым паледа?

        4. «Кече» журнал дене паша. Текстыште калыкмутым кычалаш.

 5. Пуымо калыкмут-влакым мужырандаш:

Шым гана висе, ик гана пуч.

Його йомдара, паша пойдара.

Моктанчыкын мокшыжо шелеш.

Йоным муш, йорым кочкеш.

Кече мландым ырыкта, паша – айдемым.

Кече икте, ава икте.

Тунеммаште – вий.

Ава кумыл кече дечат шокшырак.

Ава вурса гынат, йоратен вурса.

     6.Физкультминутка.

7. Кычалме узгарын могай улмыжо( палыже) туштен каласалтеш. Тиде могай калык ойпого?

           - Мо тугай тушто?

      - Книга нерген туштым каласаш. /Кап деч посна ойла, йылме деч посна ойла. Ош шовычым рончет гын, чыла пален налат. Чондымо чонаным туныкта./

8. «Пуртус календарь» манын мом ме ойлен кертына?

        - А мо тугай калык пале-влак? Пример.

        -Калык палым чын шуяш заданий пуалтеш.

                Куэ лышташ комдык возеш – теле йушто лиеш.

                Юалге шыже – йушто телылан.

                Комбо пел йола шога – йушто толеш.

                Кече пеш чот энда гын, кудырчан йурлан

8. –Эше могай калык ойпого  кодын? Айста шарналтена.

    - Мо тугай тоштыен ой?

    - Мо тугай муро?

    - А илышыште мурын кулешлыкше могай?

9. Ынде урокысо пашанам иктешлаш тест пашам ышташ темлем./стр.6-8/.

IV. Шинчымашым пенгыдемдымаш.

    - Мо тугай калык  ойпого?

    - Тушко мо пура?

    - А нуно молан кулыт?

V. Монгысо паша: «Калык ойпого» темылан  кроссводым ышташ.