Кичээл планы "Литературлуг дыл болгаш ооң нормаларының дугайында билиг"
план-конспект урока (9 класс) на тему

Дамбаа Шенне Вадимовна

9-ку класска тыва дылга кичээл планы "Литературлуг дыг болгаш ооң нормаларының дугайында билиг".

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл кичээл планы61.22 КБ
Office presentation icon кичээлдиң презентациязы1.77 МБ

Предварительный просмотр:

Тыва Республиканыӊ өөредилге болгаш эртем яамызы

Муниципалдыг бюджеттиг ниити өөредилге чери

Тожу кожууннуӊ Адыр-Кежиг ортумак ниити билиг школазы

9-ку класска тыва дылга

кичээл планы:

«Литературлуг дыл болгаш ооӊ нормаларыныӊ дугайында билиг»

Тыва дыл болгаш чогаал башкызы

Дамбаа Ш.В. тургускан

Адыр-Кежиг – 2016

Темазы: Литературлуг дыл болгаш ооӊ нормаларыныӊ

дугайында билиг.

Сорулгазы:

  1. Литературлуг дыл деп чүл дээрзин уругларга билиндирер, литературлуг дылдыӊ нормаларын өөредир;
  2. Аас болгаш бижимел чугаазынга дылдыӊ нормаларын шын сагып, бодалын тода илередип билирин чедип алыр; уругларныӊ сөс курлавырын байыдар;
  3. Төрээн тыва дылынга чугаалап тургаш, бок сөстер ажыглавазын, дылыныӊ онзагайын, чаражын угаап билиринге болгаш тыва дылынга ынак болурунга кижизидер.

Дерилгези: мультимедиялыг проектор, аттыг чуруктар, кроссворд.

Кичээлдиӊ планы:

  1. Организастыг кезээ
  2. Чаа тема тайылбыры:
  1. чуруктар-биле ажыл;
  2. башкыныӊ сөзү метод;
  3. таблица-биле ажыл;
  1. Быжыглаашкын:
  1. ном-биле ажыл;
  2. кроссворд.
  1. Онаалга бээри.
  2. Түӊнел:
  1. Катаптаашкын;
  2. Демдек салыры.

Кичээлдиӊ чорудуу

  1. Организастыг кезээ:

Өөреникчилер-биле мендилежири. Кичээлге кым келбээнин демдеглээр.

  1. Чаа тема тайылбыры:
  1. чуруктар-биле ажыл:

Бердинген чуруктарныӊ аттарын адаар, утказын тайылбырлаар (киш, каттар, бидон, бижек, сээк). Өөреникчилерниӊ адап турарын дыӊнап тургаш, башкы тайылбырны бээр. Тожу диалектизиниӊ онзагайын демдеглээр. Тываныӊ картазында диалектилерниӊ девискээрлери-биле таныштырар.

  1. башкыныӊ сөзү метод:

Литературлуг дыл дээрге парлалга, литература, эртем, өөредилге черлери, радио, телевидение, театр, күрүне документилериниӊ дылы болур. Литературлуг дылга бижиир болгаш чугаалажыр.

Литературлуг дыл

бижимел                                                            аас чугааныӊ

Литературлуг дыл ниити чоннуӊ дылындан шилиттинип алдынган тускай нормаларлыг болур. Олар дылдыӊ шын, аянныг, культурлуг болурун быжыглаар база литературлуг болгаш литературлуг эвес талаларын ылгап турар.

Бир аай чурум ёзугаар сөстерни шын бижиири, адаары, оларны утказыныӊ аайы-биле чөп шилип алыры, домактарны шын тургузары, сөс каттыжыышкыннарын шын ажыглаары, бижик демдектерин шын салыры литературлуг норма болур.

Литературлуг норма дылдыӊ бүгү-ле кезектеринге хамааржыр.

  1. таблица-биле ажыл:

Фонетика талазы-биле

Морфология талазы-биле

Синтаксис аймаанда

Лексика талазы-биле

ини – ижи – ийи –ихи;

огаан – ногаан;

оттулар – оккулар;

кол – хол.

барзавыс – барзавысса – барзывысса;

хемче – хемгиди;

доо – дии – дуу;

онуун – оон;

аът-биле – аът-была;

аалындан – аалыннан

Чуӊгуга ойнаарыӊар бе? – Чуӊгуга ойнаарыӊар ол бе?

Сен барзаӊ, эки-дир. – Сен бардыӊ изе, эки-дир. –

Сен барзыӊза, эки-дир.

мыйыт – шокар;

сайыр – бидон;

киш – чараш-аӊ – алды – чиӊге;

мээлик – ховаган;

балды –сүге;

шоӊ – чагы.

  1. Быжыглаашкын:
  1. ном-биле ажыл:

Өөредилге номунуӊ 163 дугаар арынында 86 дугаар мергежилгениӊ бердингенин номчуткаш, онаалгазын аас-биле күүседир.

Ол-ла арында 87 дугаар мергежилгени рольдап номчааш, диалект тургузуглуг домактарны тыпкаш, литературлуг нормага дүгжүп турар кылдыр эде бижиир.

  1. кроссворд:

2

5

 

1

 

 

 

3

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Айтырыглары:

  1. Ини; 2. Кажаа; 3. Чымчак-буттуг; 4. Увам; 5. Соодажыр.

  1. Онаалга бээри:
  1. Мергежилге 88 арын 164. (Эш өөрүӊерниӊ, төрелдериӊерниӊ чугаазын дыӊнап, хайгаарап көрүӊер. Оларныӊ чугаазында литературлуг нормаларга дүүшпес чүүлдерни шын, литературлуг янзы-биле солуп бижиӊер).
  2. Ивиниӊ хар-назыныныӊ болгаш эр-кызыныӊ аайы-биле аттарын айтырып бижип эккээр.

  1. Түӊнел:
  1. Кичээлди түӊнээри;
  2. Демдектер салыры.


Предварительный просмотр:


Подписи к слайдам:

Слайд 1

Ажык кичээл «Литературлуг дыл болгаш оо ң нормаларының дугайында билиг »

Слайд 2

Чуруктар-биле ажыл

Слайд 4

Литературлуг дыл дээрге парлалга, литература, эртем, өөредилге черлери, радио, телевидение, театр, күрүне документилериниӊ дылы болур. Литературлуг дылга бижиир болгаш чугаалажыр.

Слайд 5

ЛИТЕРАТУРЛУГ ДЫЛ БИЖИМЕЛ ААС ЧУГААНЫҢ

Слайд 6

Литературлуг дыл ниити чоннуӊ дылындан шилиттинип алдынган тускай нормаларлыг болур. Олар дылдыӊ шын, аянныг, культурлуг болурун быжыглаар база литературлуг болгаш литературлуг эвес талаларын ылгап турар. Бир аай чурум ёзугаар сөстерни шын бижиири, адаары, оларны утказыныӊ аайы-биле чөп шилип алыры, домактарны шын тургузары, сөс каттыжыышкыннарын шын ажыглаары, бижик демдектерин шын салыры литературлуг норма болур.

Слайд 7

Литературлуг норма дылдың бүгү-ле кезектеринге хамааржыр: Фонетика талазы-биле Морфология талазы-биле Синтаксис аймаанда Лексика талазы-биле ини – ижи – ийи –ихи ; оттулар – оккулар; кол – хол . барзавыс – барзавысса – барзывысса ; онуун – оон; хемгиди – хемче. Сен барзаӊ, эки-дир. – Сен бардыӊ изе, эки-дир. – Сен барзыӊза, эки-дир . сайыр – бидон ; киш – чараш-аӊ – алды – чиӊге; мээлик – ховаган .

Слайд 8

1. ини; 3. чымчак-буттуг; 2. кажаа; 4. увам. 5. соодажыр. 2 5 1 3 4 и й и х е р и м а д ы г у г б а м ч у г а а л а ж ы р

Слайд 9

Кичээлге идепкейлиг киришкени ңер дээш четтирдивис!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

чогаал теориязы.Шулук дугайында билиг

Тыва чогаал кичээлинде "Шулук" деп темага презентация...

Тыва чогаал кичээлиниң технологтуг картазы. Чогаал теориязы.Чогаал маадырынын дугайында билиг

Тыва чогаал кичээлиниң технологтуг картазы. Чогаал теориязы.Чогаал маадырынын дугайында билиг....

Мастер-класс "Комедия дугайында билиг" (презентация).

Теория литературы. Понятие о комедии. Объяснение темы через сравнение пьес Салчака Тока "Донгур-оол" и "Недоросль" Дениса Фонвизина....