"Хәл фигыль" темасына презентация
презентация к уроку (7 класс) на тему

Слайд 1

8 сыйныф Хәл фигыл ь . Тәрҗемә итегез: 1. Укып бел, белеп укы, укый белә, укый-укый әйтә; 2. Эшләп карыйбыз, карап эшлибез, эшли-эшли арып беттек; 3. Санап алыгыз, алып санагыз, саный-саный буталды;

Слайд 2

Хәл фигыльнең 3 төре

Слайд 3

Хәл фигыл ь +гач/гәч, +кач/кәч Аша+гач = аша гач Кайт+кач = кайт кач Фигыл ь = хәл фигыль

Слайд 4

Действие основного глагола совершается всегда по завершении действия деепричастия. Например: Әти эштән кайткач , без кичке аш ашарга утырдык. Кайткач–Хәл фигыл ь (деепричастие) Ашарга утырдык – Төп фигыл ь (основной глагол)

Слайд 5

1нче күнегү. Үрнәк: Уйла – уйла гач Яшә- Котла- Чап- Сөйләш- Тырыш- Су сип- Җыештыр- Хәл фигыл ьләрне кулланып ике җөмлә төзегез.

Слайд 6

2нче күнегү. Хәл фигыл ь ләрне табыгыз.Тәрҗемә итегез. 1. Урманга баргач, мин кошлар җырын тыңларга яратам. 2. Ветераннар залга җыелгач, кон ц ертны башлап җибәрделәр. 3. Имтиханнар башлангач, ул урамда күп йөрми, телевизор да карамый башлады. 4. Дәресләрне әзерләп бетергәч, әнидән урамга чыгарга рөхсәт сорадым.

Слайд 7

3нче күнегү. Җәяләрне ачып, хәл фигыл ь ләр ясап, җөмләләрне күчереп языгыз.Тәрҗемә итегез. Җиләккә (бар), бик көчле яңгыр ява башлады. Абыем, әниебезнең туган көненә кайта (алма), телефоннан шалтыратып котлады. Ул үзе миннән ярдәм (сорама), мин дә ярдәм итмәдем.

Слайд 8

Өй эше. Допишите предло жения. Выделите деепричастие и основной глагол. Татар телен яхшы өйрәнгәч, .......... Яңа дуслар белән танышкач, ........... Тәрәзә төбендәге гөлләргә су сипкәч,.....

Слайд 9

Хәл фигыльнең 4 төре

Слайд 10

Хәл фигыл ь . -ганчы/гәнче, -канчы/кәнче Деепричастие на ганчы/ гәнче,канчы/кәнче по отношению к действию основного глагола выражает: 1. Предел действий: син килгәнче (до того, как ты пришел); 2. Степен ь завершенности действия: арганчы эшләдем (работал пока не устал); 3. сравнения: монда утырганчы (чем здес ь сидет ь) ;

Слайд 11

Этот вид деепричастия как бы устанавливает границу для совершения основного действия или необходимое условие, без которого основное действие не может совершаться. Например: Мин кайтканчы көтеп тор. (Подо жди пока я не вернусь.) Укымыйча утырганчы, д әресләрне әзерләргә кирәк. (Чем просто так сидеть, надо сделать уроки.)

Слайд 12

1нче к үнегү. Үрнәк: Бар – барганчы Чап- Уз- Башла- Ычкындыр- Өйрәт- Сындыр- Шаярт- Мен- Сиз

Слайд 13

2нче күнегү. Запишите деепричастия в 3 столбика: 1.Предел действия; 2.Степен ь завершенности действия; 3.Сравнение; Тәнәфес беткәнче уйнап ал; ашыгып эшләгәнче; белмичә сөйләгәнче;акчаңны биргәнче сана;арганчы биедем;сорамыйча алганчы;туйганчы еладым;кайтып җиткәнче уйландым;тавышы беткәнче җырлады;