А.Даржай "Он рубль". презентация.
презентация к уроку (9 класс) на тему

Саая Ниля Мартан-ооловна

А.Даржайнын "Он рубль" деп чогаалынга презентация.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл aleksandr_aleksandrovich_darzhay.pptx62.73 КБ

Предварительный просмотр:


Подписи к слайдам:

Слайд 1

Александр Александрович Даржай

Слайд 2

Элээди болгаш чалыы чылдары А.А.Даржай 1944 чылды ӊ ноябрь 3-те Сут - Х ө л кожуунну ӊ Суг-Аксы суурунга мал эм - чилерини ӊ ө г-булезинге т ө руттунген. Авазы – Екатерина Очуровна Де ӊ зиваа . Ачазы – Александр Кудерекович Даржай Чаа-Х ө лдун Адар-Тѳште Ак-Хем чурттуг . 1950 ч. Чаа-Хѳлче кѳжуп келген .

Слайд 3

Школачы чылдары 1951 чылды ӊ сентябрь 1- школаже баштай к ирген хуну . 1957 ч.Кызылга школачыларны ӊ уран чуул к ө рулдезинге С.Тамбаны ӊ «До ӊ гада кадык» деп тоолун аянныг номчааш, ша ӊ - н алдыг черни алган . Баштайгы шулуун 12 харлыында бижээн .

Слайд 4

Салым-чаяаныны ӊ эге чадазында салдар чедирген кижилер : Школачы назынында тыва чогаал башкылары – Допай Александра Монгушевна,Кызыл-оол Виктор Седипович . Т ө рели болур чогаалчы Монгуш Ө лчей-оол Кунгааевич . Бичии Сашаны деткип,оо ӊ кичээнгейин у ран номчулгаже угландырып,идигни берип,чогаалга сонуургалды оттурган .

Слайд 5

Шулукчунун ада- ө гбе т өө гузу: Кырган-авазы (ачазыны ӊ авазы ) Монгуш Долчун Шеми-Аксы чурттуг 60-маадырларны ӊ идепкейлиг киржикчизи Монгуш Оттукайны ӊ уруу чораан . Кырган-ачазы (ачазыны ӊ ачазы ) Монгуш Лопсан дээр кара ӊ к ө рнур кайгамчык хуул - г аазын Буга хамны ӊ оглу кижи чораан .

Слайд 6

Баштайгы ажылчын базымнары : 1962 чылда Чаа-Х ө л ортумак школазын дооскан . Ө скен сууру Булу ӊ -Терекке « Найырал » сов- хозуну ӊ Кызыл-Даг салбырынга хаван ажаакчылап,тудугжулап ажылдап эгелээн .

Слайд 7

Ада-иези болгаш кады т ө рээннери: А.Даржай ада-иезини ӊ 4 дугаар оглу . Ада-иези 5 оолду база 1 кысты ө стурген . Ада-иези 1936 ч. Даг-Алтайны ӊ Ойрот-Турага к ө дээ ажыл-агый техникумун дооскан . Улуг оглу Май-оол салым-чаяанныг чурукчу . Биче акылары Ка ӊ -оол , Ким-оол.Олар Булу ӊ -Терек,Чаа-Х ө лге тудугжулап чораан .

Слайд 8

Поэзияже баштайгы базым : 1964 ч.ноябрь3-те 20 харлыында э ӊ уттундурбас, э ӊ -не унелиг,кайгамчык буян си ӊ никкен чаагай белекти М.Б.Кенин-Лопсандан алган . Шулукчуну ӊ кокпазынче бир дугаар кирген х уну . Баштайгы шулуктери «М өӊ ге дазыл », « Эртинем сен».

Слайд 9

Чогаадыкчы ажыл-чорудулгазы . 1970 ч. Кызылды ӊ пединститудун дооскан . Баштайгы ному « Т ө рээн черим » 1972 ч. Шулуктерини ӊ номнары : «Т ө рээн черим »(1972), « Уделге »(1975), « Эргелениг » (1978), « Артыш айдызы »(1982), « М өӊ ге чер »(1985), « Ө глеривис ак-к ө к ыжы »(1987), « Сарыг буру уезини ӊ сарынналыы »(1993), « Чогаалдар чыындызы »(1994), « Авамга боодал чечээм »(1998), « Чуртталганы ӊ шириин ш ө лу» (1999), « Ынакшылды ӊ ширээзи »(2003), «Шаг-уени ӊ шылгалдазы »(2004), « Идегелди ӊ чырыы » (2005).

Слайд 10

Проза чогаалдары : « Сылдыстыгда душ»(1979), « Чурттарын кузезинзе »(1984), « Четкер четкизи »(1991), « Шагар-оътта шалын »(1995), « Дулгээзинниг Аян »(2004), « Казанак »( Тоожулар 2006). Орус дылга унген чогаалдары : «Звон стремян»(1980), « Шедрый очаг»(1985), «Пришла пора»(М., «Молодая гвардия»1986), «Благословение Неба и Земли(М., «Советский писатель»2005), «Песня неоперившейся любви»(Повести,рассказы,2004).

Слайд 11

Чогаалчыдан бичези Галина.Т ө рээн сууру Булун-Теректи ӊ эмнелге салбырынга х ө й чылдарда макталдыг ажылдап чораан . Шулукчунун Ка ӊ -оол,Ким-оол,Май-оол акылары,ду ӊ мазы Галя олар чырык ө ртемчейден эрте чарылган . Хеймер ду ӊ мазы Евгений чугаакыр,чазык-чаагай, эш-ѳѳрзурек , тывы ӊ гыр-сагынгыр , шевер холдуг.Ол Кызылда чурттап чоруур .

Слайд 12

Очулгалары : А.С.Грибоедовту ӊ « Угаан човула ӊ ы»,испан шулукчу Гарсиа Лорканы ӊ « Ханныг куда»,немец чогаалчы Бертольт Брехти ӊ « Сычуанны ӊ буянныг кижизи »,Максим Горькийни «Ирей» деп шиилерин,Виль Липатовту ӊ « Кодээ суурну ӊ шагдаазы » деп тоожузун,А. Пушкинни ӊ « Алдын балык болгаш балыкчы дугайында тоолун»,А. Блокту ӊ ,М. Шевченкону ӊ , С.Есе - н инни ӊ ,якут С.Даниловту ӊ ,алтай А.Адаровту ӊ ,казах О.Сулеймановту ӊ шулуктерин тыва дылче очулдурган .

Слайд 13

Тускай ном кылдыр унген чогаалдары : Тыва литератураны ӊ антологиязы », «Тыва чечен чугаа », «Дамырак-1», «Дамырак-2» деп чыындылар . 1979 чыл – шылгара ӊ гай шулукчу Кайсын Кулиевти ӊ саналы-биле ССРЭ-ни ӊ Чогаалчылар эвилелини ӊ кежигунунге х улээп алган .

Слайд 14

А.Даржай 20 ажыг номнарны ӊ автору,шулук ж анрында уре-ту ӊ нелдиг ажылдап чоруур ш илиндек чогаалчыларны ӊ бирээзи . Тыва поэзияны ӊ хевирлеттинип тургустунарынга бодуну ӊ улуун киирип чоруур ховар дээн салым-чаяанныг бышкан шулукчу . Оон поэзиязы уран-чечен чаа хевирлиг шулуктер-биле байлакшып,филосфтуг ханы уткалыы-биле ө скелерден онзагайланып,аныяк тыва поэзияга куштуг салдарны чедирип,оон б ө гунгу арын-шырайын тодарадып чоруур .

Слайд 15

Ог-булези,ажы-толу . Чогаалчынын оонун ишти – Мария Донгак-овна Даржай.Ол ТР-нын Куш-ажыл база социал хогжулде яамызынын болгаш Россиянын пенсия фондузунун ТР-да салбырынын пенсия килдизинде 30 ажыг чыл ажылдап чораан. 1 кыс,1 оолдуг.Дун кызы – Азиата,оглу – Аяс.Чогаалчы оларынга шулуктерин тураскаадып бижип чоруур .


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Андрей Рублев (презентация)

Биография Андрея Рублева с  репродукциями его работ....

Андрей Рублев (презентация)

Биография Андрея Рублева с  репродукциями его работ....

Презентация "Единицы стоимости: рубль, копейка"

Презентация "Единицы стоимости: рубль, копейка"...

Презентация: "Андрей Рублев"

Материал для проведения урока в 6 классе...

Внеклассное мероприятие "История рубля. Как появился рубль" к 700 летию российского рубля

Классный час в 6 классе раширяет кругозор учащихся, способствует расширению знаний учащихся об истории нашего Отечества....

презентация 700 лет рублю

Информационная презентация рассказывает об истории рубля с древнейших времён до современности...

Презентация к уроку по тувинской литературе на тему А. Даржай "Он рубль"

Презентация к уроку по тувинской литературе на тему А. Даржай "Он рубль"...