С.Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузу»- тыва чаңчыл, езулалдарның, оюннарның, аас чогаалының «үүжези»
план-конспект урока (10 класс) на тему

Конференция кичээли

Темазы: С.Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузу»- тыва чаңчыл, езулалдарның, оюннарның, аас чогаалының «үүжези»

Илеткелдер:

1. «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» тыва оюннарның ужур-дузазы.

2. «Аӊгыр-оолдуң тоожузунда» уругларны күш-ажылга кижизидериниң чаӊчылдары.

3.Аңгыр-оол бергелерге дадыккан маадыр.

4. «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» маадырның аңгы- аңгы байдалдарын көргүскенинде үлегер домактарның ужур-дузазы.

5. «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» дириг амытаннар-биле холбашкан эскериг-демдектер.

                       10-гу класска тыва чогаалга конференция кичээли        

Темазы: С.Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузу»- тыва чаңчыл, езулалдарның, оюннарның, аас чогаалының «үүжези»

Ооредиглиг сорулга:улустун чанчыл, езулалдарынын,юнннарынын, аас чогаалынын бичи Анр-оолдун угаан-бодалынын быжыгарынга ужур-дузазын билиндирер.

Кижизидиглиг сорулга:амыдыралга ынак,сонуургак,чуткулдуг, тура-соруктуг болурунга кижизидер.

Сайзырадыр сорулга:билип алыр сонуургалдарын,аас чугаазын сайзырадыр.

Дерилге:С.Сарыг-оолдун портреди, « Ангыр-оолдун тоожузу» деп роман, чуруктар, уругларнын илеткелдери, компьютер презентациязы, Ангыр-оолдун амыдыралынын уе-чадаларынга чурук-биле электроннуг тест, харыылары, улегер домактар, чурукчу Иван Чамзоевич Салчактын «Ангыр-оолдун тоожузунга» иллюстрациялары.

Кичээлдин чорудуу

    Организастыг кезээ

     1.Кичээлге белеткелди хынап, кичээнгейин хаара тудар;

     2.Кичээлдин темазын,сорулгазын дыннадыр;

     3. Конференция кичээлинин темазынга хамаарыштыр                            

беседа- диалог

-Ууже деп чул?

- Харыылар.

-Чуну уужелээрил?

- Харыылар

-Кымнар база чулер ууже кылырыл?

- Харыылар.

-Чогаалга хамаарыштыр ууже деп состу чуге «» алган деп      бодаар силер?

 -Харыылар.

 -Чуу деп чугаалап болурул?

-Ангыр-оолдун тоожузу»- чанчылдарнын,оюннарнын, аас чогаалынын шыгжамыры.

          -Бо кичээлде «Ангыр-оолдун тоожузунда» уужени канчаар-дыр бис,уруглар?

 -Уужени бузар, чиир.

Ынчангаш тыва чанчыл чылында бузуп турарывыс тыва чогаалдын ундезилекчизи С.Сарыг-оолдун «уужези» шуптунарга чиртингир, амданныг-ла болзунам !

Конференциянын чорудуу

 «Ууже» бузуп эгелээри-биле 1-ги илеткелчини чалап алыылы

1. «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» тыва оюннарның Ангыр-оолдун озулдезинге ужур-дузазы.

      Айтырыглардан салынар

      Чижек айтырыг:

   -Амгы уеде ол оюннарнын кайызын ойнап турар бис?

2. «Аӊгыр-оолдуң тоожузунда» уругларны күш-ажылга кижизидериниң чаӊчылдары.

        Айтырыглар салыр

       Чижек атырыглар:

        -Чанчыл деп чул?

        -Хылбык дою кандыг кижизидикчи ужур-дузалыгыл?

3.Аңгыр-оол бергелерге дадыккан маадыр.

         Айтырыглар салыр

         Чижек айтырыг:

   -Ангыр-оолдун толептиг кижи бооп озуп келиринге чулер салдарлыг болган-дыр?

4. «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» маадырның аңгы- аңгы байдалдарын көргүскенинде үлегер домактарның ужур-дузазы.

        Айтырыглар салыр

              Чижек айтырыг:

    -Маадырнын холечик оскус оолдан Топ Хораанын сургакчызынга чедир озулдезин чуу деп улегер домак-биле туннеп болурул?

5. «Аңгыр-оолдуң тоожузунда» дириг амытаннар-биле холбашкан эскериг-демдектер.

Айтырыглар салыр          

Чижек айтырыг:                                                                                                                                Амгы уеде кандыг эскериг-демдектерни коруп, эскерип турар бис? 

Туннел.

Быжыглаашкын                                                                                              1.Викторина.(чангыс сос-биле харыылаар айтырыглар)

1.Чанчылчаан чуулду херек кырында кууседир сагылга-

2.Чингине тыва мендилежир езулал-

3.Шагаа дээрге чуу дээн созул?-

4.Чайын медээчизи куш-

5.Чаашкын медээчизи куш-

6.Кымыскаяк оон бедик-бедик тутса,кыш кажан дужерил?-

7.Бичии кижинин чымыштыг хулээлгези-

8.Улегер домакты уламчылаар:

Кижи болуру ……

Аът болуру … …

Туннел.

2. Чурук-биле тест

Чуруктарны маадырнын амыдыралынын ангы-ангы уе-чадаларынга таарыштыр салыр, уткаларын тайылбарлаар.

               1.Туткууш биле бийир

               2.Ланчыыны карандаш солаан

               3.Аревэге кирип алдым

               4.Ревшериг болу бердим

               5.Кок шарым-биле бис ийи…

Туннел.

Бажынга онаалга

 «Ангыр-оол- мээн ынак маадырым» деп

чогаадыг бижииринге белеткенир.

Кичээлдин тннели.

Рефлексия

-Бо кичээлден чуну билип алдынар?                              

- Харыылар.              

- «Ууже» кандыгболду?

- Харыылар.

-Конференциянын чузунге таарзындынар база чузунге таарзынмадынар?

Уругларнын ажылдаанын унелеп демдектерни салыр.