Век живи, век учись (материал для внеклассной работы, спектакль)
учебно-методический материал (7, 8, 9, 10, 11 класс) на тему

             Методический комментарий к пьесе „Век живи, век учись”

Актуальность спектакля-пьесы

 Найти человека с хорошей дикцией сегодня непросто. Мало кто из нас обладает приятным голосом, умением произносить слова понятно и четко для окружающих людей, при этом,  не повышая голоса и не прибегая к способам усиления воздействия своей речи. На самом деле, развить свою речь несложно. Очень редко исключительные речевые данные даются человеку от природы, остальным же можно посоветовать только не жалеть сил и времени, работая над упражнениями, спектаклями, пьесами. В наше время достаточно много детей с нарушениями речи. Дети с нарушениями речи закомплексованы. Пьеса (постановка спектакля) расширит круг общения ученика. Он перестанет бояться публичных выступлений, поможет донести до аудитории смысл выступления, поднимут его самооценку.

Аудитория:  для учителей – предметников, учащихся 8-11 классов,  педагогов дополнительного образования,  воспитателей, классных руководителей, педагогов-психологов, учителей физической культуры

Тэги: здоровьесберегающие+ проблемные технологии, приемы и методы воспитания, обучение неродному языку

Результаты  подразумевают отчетливое произношение слов с правильной их артикуляцией, развитие культуры поведения и этикета, коммуникативного общения, развитие чувства ритма и рифмы, научиться,  правильно применять  информацию (ситуацию)  в повседневной жизни.

Решение проблемы читательского интереса:  побудить, простимулировать интерес к чтению,  актерству

На репетициях, до постановки пьесы всегда делаем небольшую зарядку

1) Тренируем выдох

Расставьте ноги  по ширине плеч, руки должны находиться на поясе. Сделайте медленный выдох через небольшое отверстие в плотно сжатых губах так, что бы вы ощущали сопротивление воздуха. При этом нужно проговаривать любое четверостишие. Также вы можете выполнять данное упражнение в сочетании с ходьбой, приседаниями, бегом и так далее.

2) Тренируем вдох

Наклонитесь вперед и сделайте вдох (спина должна быть прямой), далее, выпрямляясь назад, медленно выдыхайте воздух и тяните звуки «гим-м-м-». Вслед за этим упражнением необходимо выполнить еще одно: при закрытом рте,  вдыхайте воздух носом, расширяя ноздри, а при выдохе похлопывайте по ним указательными пальцами.

Краткое содержание спектакля-пьесы

Спектакль в сказочной форме

Жил-был на свете человек, часто употребляющий спиртные напитки. У него была проблема с табакокурением.

В один из дней человеку снится сон: к нему в гости пришли его внутренние органы:  Мозг, Голова, Нос. Мозг жалуется на сигареты, на помутнение в голове, просит человека, чтобы он перестал курить. В пьесе описан  диалог Носа и Мозга. Они решают проблему: как помочь хозяину выбраться из сложной ситуации. Приглашают хозяина в ресторан «Ехрем хуçасем» отпраздновать его день рождения. Встречают индейца, который приехал в Чувашию, зашел в ресторан отведать чувашскую кухню. Он поведал историю о своей дочери, которая погибла  в автокатастрофе, о себе, как он вылечился от слепоты. История индейца затронула хозяина. Он обещал посмотреть на жизнь другими глазами, исправиться, свозить семью в Сочи. Его внутренние органы остались довольны

          Сывлăха  упрас ыйтусем – класс тулашĕнчи ĕçсенче

Здоровьесберегающие технологии во внеурочное время

9-мĕш класра „Ĕмĕр пурăн, ĕмĕр вĕрен” текст тăрăх хатĕрленĕ

курав спектаклĕн сценарийĕ

                             Ĕçе пурнăçлаканĕ:

                                              Роза Анатольевна Мазикова

                                                         Шупашкарти  пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан

  19- мĕш шкулта  чăваш чĕлхи вĕрентекен

                                        Шупашкар 2014

Мероприяти тĕллевĕсем:

1) ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси, пĕр-пĕринпе хутшăнса чăвашла  тĕрĕс калаçма хăнăхтарасси, калаçу этикетне аталантарасси

2)сывлăха  ачаран упрама вĕрентесси

3)вĕренекенсен тавра курăмне сарасси

Спектакльти сăнарсем: Этем, Инди çынни, пуç, миме, сăмса.

Спектакль юмах майлă пулса иртет. Этем тĕлĕкре хăйĕн шалти органĕсемпе калаçать.

Икĕ пÿлĕмлĕ хваттер. Пĕр пÿлĕмĕнче этем йынăшса тĕлĕк курса выртать.Унăн çав тери пуç ыратать пулас.

Пуç мими.     Салам , этем!

Этем.   Салам!Эс кам пулатăн вара? Эп сана палламастăп. Тем сарра кайман-и эс?Питÿ-куçу сап-сарă та.

Пуç мими.  Сарра кайма-кайман. Анчах санпа тĕл пулса калаçма тахçанах ĕмĕтленетĕп.

Этем.  Мĕн çинчен?

Пуç мими.  Манăн, санăн сывлăх çинчен.

Этем. Хам сывлăх çине жаловаться тумастăп. Мĕн ятлă-ха эс?

Пуç мими.  Миме тесе чĕнеççĕ мана.

Этем.  Миме, миме...кхм (ÿсĕрсе илсе), тем илтнĕ пек ку ята. Вырасла „мозг” тенине пелтерет

Пуç мими.   Илтмесĕр, эп санра пурăнатăп вĕт.

Этем.  Манра?

Пуç мими . Санăн пуçунта. Кашни кун санран уçă сывлăш кĕтетĕп. Хама юлашки вăхăтра кансĕр туя пуçларăм.Эс пирус туртан, эрех ĕçен. Тĕлĕрсе кăна каятăп хăш чухне, тăратса лартатăн. Тем тĕрлĕ усал шухăшсем, çил пек çавăрттаратăн пуç йĕри-тавра. Ĕнер кăна лайăх çывраймарăм. Ара ĕçре сана хытă ятларĕç те. Ма ĕçе сăра ĕçсе çÿрен?Мĕнле чăтать- ши сана пĕвер, ÿпке?

Этем. Кашни кун хама ан ĕç,ан турт тесе калатăп. Пултараймастăп. Мĕн тăвас-ши?

Миме. Астăватăн-и, пĕрле вĕреннĕ юлташу спорт комплексра ĕçлет Кĕрсе тух ун патне паян. Тен, спортпа туслашăн.Футбол, хоккей курма юрататăн, вĕт?Футболла выльăн, тен, пĕр-пĕр кун бассейна кайса чунна уçăлтарса килĕн.

Этем. Футбола юрататăп. Юрĕ, паянах кĕрсе тухăп

Этем малалла утать. Миме сăмса патне хăнана кĕрсе тухма шутлать.

Сăмса патĕнче хăнара.

Миме. Килтех-ши çыннисем?

Сăмса. Килтех. Кĕр, ирт малалла.

Миме. Мĕнле пурнан,сăмса тус?Уçă сывлăш çитнĕ-и сан пата?

Сăмса. Ах, миме. Уçă сывлăш терĕн.Этем ĕнер кăна урине шăнтса çÿрерĕ, паян вăн манкапа тулса лартăм. Ав, кÿршĕ –çăвар хупланса, хутланса ларнă. Хĕп-хĕрлĕ ларать. Ĕлĕк пулсан этем сивĕре вăрмана вутă патне те каятчĕ, çăпатапа та çÿретчĕ, çавах шăнмастчĕ. Халь тем пулчĕ, сывлăхне хăех хавшатрĕ.

Туятăн-и, миме, сывлăш та урăхланчĕ. Çĕнĕ Шупашкарти хими завочĕ темле таса мар сывлăш кăларса янă тенине телевизорпа итлерĕм. Чăнах-ши?

Миме. Ан та кала. Эпĕ те илтнĕ. Ман пата хăть тасарах сывлăш çитет. Сан çумма ытларах сиенлĕ микробсем çыпăçаççĕ. Чăтатăн-ха. Паян кăна сывлăха упрамалли пирки этеме каларăм. Те ăнланчĕ, те ăнланмарĕ.

Сăмса . Мĕн каланă усси. Пĕр хăлхаран кĕнĕ, тепринчен тухса кайнă. Ах, ÿт температури ÿсет пулмалла. Çăвара кайса калам, парацетамол ĕçтĕр. Ыран çуралнă кун вĕт пирĕн. „Ехрем хуçа” кафене кайса килме калаçса татăлнăччĕ. Плансем улшăнман пуль?

Миме. Кайса килетпĕр.Ыран икĕ сехетре этем пушанатăп тенĕччĕ. Пĕрле кайăпăр вара.

Иккĕмĕш пай.

„Ехрем хуçа” кафере, сĕтел хушшинче Этем, миме, сăмса, çăвар лараççĕ. Сĕтел çинче вĕри шÿрпе пăсланса ларать.

Çăвар. Этем çĕр çине телей курма çуралать. Анчах хăй телейĕнчен хăех тарса çÿрет. Ман телей вăл-тутлă апат-çимĕçре.Уйрăмах шÿрпене кăмăллатăп. Этем тутлă çитерсен –эпĕ телейлĕ

Сăмса. Мана уçă сывлăш кирлĕ. Пĕрре тем пек Сочине кайса килесшĕн, этем лайăхрах ĕç укçи иле пуçласан тÿрех унталла тапатăп.

Миме. Ман та телей-канура. Аван кансан, лайăх ĕçлеме кăмăл хăпарать.

Этем. Мĕн пулман япала пирки сÿпĕлтетсе ларатăр?

Миме. Санран пур япала та килет. Тĕрĕс пурăнма вĕрен-ха, тархасшăн. Вăн, кÿршĕ Сантăртан вĕрен. Чупса ĕçлет. Машин илчĕ, пÿрт лартрĕ. Кашни ир сад тавра чупать, сывлăхне çирĕплетет

Этем. Пурте ун пек пурăнаймаççĕ вĕт

Тепĕр сĕтел хушшинче ларакан пĕр çын вĕсен калаçăвне хутшăнать. Хураскер, инди çипуçĕ тăхăннă.

Инди çынни. Чим,телей пирки хушма юрать-и?

(Пурте ун çине тĕлĕнсе пăхаççĕ)

Эпĕ Индире нумай çул хушши пурăннă.Халь шăпа Чăваш çĕршывне илсе çитерчĕ.Юрату...

Телейлĕ теме пултаратăп хама. Вуникĕ çул каялла хăрах куçа тем пулчĕ, суккăрланса лартăм. Унтан тепĕр куç та курми пулчĕ. Тĕттĕмре пурăна пуçларăм, арăм тухса кайрĕ, кĕçĕн хĕр кăна манпа пурăнма юлчĕ. Вăл вунулттăраччĕ. Апат пĕçеретчĕ, кĕпĕ-йĕм çăватчĕ, вĕренме чупатчĕ. Савăнаттăм, чĕререн хĕрхенĕттĕм, кашни кун каçхине кĕтеттĕм.Пĕр кун вăл килмерĕ. Кулянмарăм, тен, каччипе пуль терĕм. Тепĕр кун та килмерĕ. Пăшăрхана пуçларăм. Икĕ кунтан алăка шакканипе  вăранса кайрăм. ‘Уççине çухатнă пулмалла” тесе алăк патне пытăм. „Кам унта?” тесе ыйтма та шутламарăм. Урăх çын ман умра тăнине шăршăран пĕлтĕм.Хĕрĕм аварине лекнине, унра этем сăнĕ çуккине , ку пурнăçра вăл юнашар тек пулмĕ тени маншăн аслати пек  янăрарĕ. Йывăр пулчĕ. Пĕррехинче эп хĕрĕме тĕлĕкре куртăм. Вăл ачаш аллипе куçсенчен ачашларĕ,куçа уçса ун çине пăхма ыйтрĕ. Ăна курас тесе, пĕтĕм вăй-халпа куçсене йыввăррăн уçрăм.Савăнăç-эп хам хĕре тĕлĕкре уçă куçсемпе пăхрăм, ачашларăм, çупăрларăм. Анчах вăрансан, чÿречерен кĕрекен хĕвел шевлине асăрхарăм.”Ку ман хĕр- хĕвел шевли. Куратăп ,хĕрĕм, сана куратăп”,-саспа кăшкăртăм эпĕ. Хамран хам тĕлĕнсе кайрăм.Тĕтреллĕ пÿлĕмре каллĕ-маллĕ утса çÿрерĕм.Телефонпа врач патне шăнкăравларăм, куç курма пуçланине каласа патăм.Вăл ĕненмерĕ.Ун хыççăн икĕ операци пулчĕ. Телей-паян эпĕ куратăп, сирĕнпе юнашар ларатăп. Хĕр ялан манпа юнашар. Эп унпа калаçатăп.Вăл пулман пулсан...

Этем. Çапла. Хам та телее упрама пĕлместĕп. Хĕр те вăрçать эрех ĕçнĕшĕн, арăм та.

Кун пек каймасть.Паянах хама алла илес, юлташ патне паянах каяс. Ыран ĕç хыççăн –дачăна, уçă сывлăшпа сывласа киленес. Укçана нумай пĕтерем мар-ха, тен Сочине çулла çемьепе кайăпăр.

Инди çыннине ыталаса:

-Эс ман куçсене уçрăн, тавтапуç.Эп куçлă çын-куçсăр пурăннă, йĕри-тавра нимĕн те курман. Юрать çак кафене килтĕм. Ехрем хуçа аван çын пулнă , нумай чăвашсене пулăшнă, ĕç вырăнĕ панă теççĕ. Лайăх çынсене кунталла туртать пуль çав.

Итлĕр (миме, çăвар, сăмса çине пăхса), каçарăр мана. Сире чирлеттерсе пурăннă,чĕре хушнă пек пĕртте пурăнмарăм. (Инди çынни çине пăхса) Атя, чăваш патне хăнана.Ман килте анне туса панă шăрттан пур, килти сăра.Паян эп çĕнĕрен çуралтăм. Çуралнă куна палăртма пурте кайрăмăр

Хаваслăн шавласа, кĕрлесе тухса каяççĕ.