"Фонетикага катаптаашкын" ( 5-ки класска тыва дылга кичээл планы )
план-конспект урока (5 класс) на тему

Кичээл – аян чорук «Фонетиканың ордулары»  

                ( Фонетикага катаптаашкын  кичээл).

Темазы:  Фонетикага  катаптаашкын.

Сорулгазы: 1. Фонетикага өөренген билиглерин хынап, улам быжыглаар.
                    2. Уругларның сөс курлавырын байыдып, аас чугаазын сайзырадыр.
                    3. Уругларны эптиг, найыралдыг болурунга кижизидер.

Дерилгези: 1.Мультимедийлиг проектор, компьютер, тѳлевилел-презентация, үлелге материалы, анимациялыг чуруктар,  жетоннар, карточкалар, смайликтер.

                                                                Кичээлдиң планы:

I. Организастыг кезээ: 1. Мендилежилге.

                                        2. Кичээлге  белеткел.

                                        3. Кичээлдин  сорулгазы-биле  таныштырары.

II. Киирилде кезээ. 1. Үлегер  домак-биле  ажыл.

               2. Схема-биле ажыл.

                                 3. Таблица-биле ажыл.

            4. Чурук-биле ажыл

III.Кол кезээ: «Фонетика чуртунче аян чорук» :

                     1-ги орду “Теориялыг билиглер”

                     2 – ги орду “Шын бижилге”

                3 – кү орду “Практиктиг ажыл”  

                     Физминутка  «Кичээнгейлиг бол!»

4. – кү орду “ Билип алыыл”

IV.Онаалга бээри:

V. Туңнел  кезээ:

1. Криптограмма-биле ажыл.
2. Башкының  түңнел  сөзу.

                                          Кичээлдиң чорудуу:
I. Организастыг кезээ:

         -  Экии,  уруглар! Бөгүн  бис  тыва  дыл  эртеминге  эрткен кичээлдерге  өөренип  эрткенивис  дылдың  бир  адыры  фонетикага  катаптаашкын  чорудар  бис.  Ынчангаш  фонетикага  хамаарышкан  бүгү-ле билиглериңерни  хынавышаан,  «Фонетика ордулары»  деп  аян чорук - кичээлди  эгелээлиңер.  Аян чорук  үезинде  бис  бот-боттарывыс  эп-найыралдыг,  демниг  чорукка  чаңчыгар бис.  Бис клазывыс-биле кышкы дыштанылгада кайнаар аян чоруктап чораан бис? Аян чоруктаарга  бис биске солун болган бе? Ийе, чуге дизе бис эптиг, демниг найыралдыг чораан бис.  Ам бо кичээливисте аян чорук уезинде кым черле  идепкейлиг,  билиг  талазы-биле  шыырак  эвес  база  тодарадыр  бис, оолдар.  Ынчангаш  самбырада состер-биле ажылдаптаалыңар. ( аңгы – аңгы бижээн сөстерден үлегер домакты тургузар, үлегер домактың утказын чугаалаар )  

        ( Демнигде күштүг, тепкииштигде быжыг. Эжишкилер найыралы эртине дагны тургузар )

• Эр хейлер! Ынчангаш үлегер домакта чугаалааны дег кижи бүрүзү  эш – өөрү – биле эптиг, найыралдыг болуруңарны күзедим, уруглар.

Кол кезээ.

1 орду “Теориялыг билиглер”        

А) Слайдыда көргүскен тестини уруглар күүседир. ( Харыызын экрандан кижи бүрүзү кыдырааштарын солчупкаш, хынаптар)

Б) бердинген сөстерни чүге ийи аңгы бөлүкке чарып бижээнил? Кым эң-не кичээнгейлиг эвес. Харыылап көрүңерем.

2-ги орду “Шын бижилге”

        Башкы чуруктарны ( слайдыда ) көргүзерге, уруглар ук сөстерниң аттарын кыдырааштарынче киир бижиир, дүрүмүн чугаалаар. 3 сөс – биле домак чогаадыр.

( Аът, ыт, оът, чаъс, эът, каът, бөрт, куш)

3 – кү орду “Практиктиг ажыл”

1. Карточкалар – биле ажыл. Уруг бүрүзүнге янзы – бүрү онаалгаларлыг карточкаларны үлеп бээр, күүселдезин көөр, Шын бижилге дүрүмнерин чугаалаар.
2. Бердинген сөстерни алфавит чуруму ёзугаар бижиир.
3. Фонетиктиг сайгарылга.

Физминутка “Кичээнгейлиг болуул!”

4 – кү орду “Билип алыыл” Уругларның шинчилел ажылынга сонуургалын оттурары – биле С.К.Шойгунуң дугайында Салчак Саглаана кылган дыңнадыын уругларга тайылбырлаар

Мини – проект “Мээң адым” ( Кижи бүрүзү дараазында план – биле бодунуң адының дугайында чугаалаар, камгалаар)  

1 –ги чада  Адымның төөгүзү.

         2 – ги чада  Школавыста, суурувуста атташ кижилер.

        3 –ку чада Ат-алдарлыг кижилер.

Түңнел. Башкы өөреникчилерниң кайы хире ажылдаанын барымдаалап, демдектерни салыр.

Бажыңга онаалга. Сөзүглел – биле ажыл. ( Сөзүглелде частырыгларны эдип, дүжүрүп бижиир. )