Рабочая программа по бурятской литературе в 10 классе
рабочая программа (10 класс) на тему

Цыбикова Светлана Эрхитуевна

Рабочая программа по бурятской литературе в 10 классе

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл rabochaya_programma_bur.lit_.10kl.docx80.18 КБ

Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы:

                                                                                                                                                                                         /_____/Будаева Е.Б/

_____/Цыдендоржиева Э.Ц/                                                _____/Бадлуева Е.М/                                                                                                                                                                                      

                   ФИО                                                                                                                ФИО          .                                                              ФИО                                                                                  Протокол №______от______2017г.                           «_______» _____________2017г.                               Приказ №___от _____2017г.

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятская литература

Уровень обучения, класс: среднее общее, 10 класс

ФИО разработчика: Цыбикова С.Э., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

2017г 

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятской литературе  составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

-Закона РБ «Об образовании» (в действующей редакции);

          - Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РФ 31 марта 2014года №253 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2017-2018уч. г (С изменениями на 05июля2017года)

-Приказа МО и Н Республики Бурятия от 26.08.2013 №1646/1 (примерный учебный план общеобразовательных учреждении(организации)Республики Бурятия ,  реализующих основные образовательные программы);

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2017-2018 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

 -Положение о рабочей программе «УлюнханскаяСОШ» от 31 августа 2016;

- Приказа № 1 по школе от  31 августа 2017года «Об утверждении учебного плана школы на 2017-2018 уч.г.»

В соответствии  с Федеральным базисным планом и учебным планом МБОУ «Улюнханская СОШ» учебный предмет  «Бурятский язык» является обязательным и на его преподавание отводится  2  часа в неделю (всего 68  часов  в год) и реализуется в рамках национально-регионального компонента образовательного учреждения.

Для реализации данной программы используется УМК Хрестомати  «Буряад литература» 1-2дохи хуби, hуралсалай ном Л.Ц.Халхарова, Т.Б.Будаева Улаан-Удэ, «Бэлиг» 2016он;

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА»

Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятская литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

                                                                     ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

Обучение бурятской литературе на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

-воспитание духовно развитой личности, формирование гуманистического мировоззрения, гражданского сознания, чувства патриотизма ,любви и уважения к литературе;

-развитие эмоционального восприятия художественного текста, образного и аналитического мышления, творческого воображения, читательской культуры и понимания авторской позиции ;

формирование начальных представлений о специфике литературы в самостоятельном чтении художественных  произведений;

развитие устной и письменной речи учащихся

-освоение текстов художественных произведений в единстве формы и содержания, основных историко-литературных понятий;

-овладение умениями чтения и анализа художественных произведений с привлечением базовых литературоведческих понятий и необходимых сведений по истории литературы; выявления в произведениях конкретно-исторического и общечеловеческого содержания ; грамотного использования литературного языка при создании собственных устных и письменных высказываний.

Обучение  бурятской литературы  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

  1. речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
    четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);
  1. социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;
  2. компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
    положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;
  3. учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

    развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

Ведущие принципы.

Реализация дидактических принципов:

-Принцип воспитывающего обучения(создание условий формулирования личности в целом);

- Принцип научности (содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы-литературоведения, литературной критики. На уроках  необходимо школьников обучать элементам  научного поиска, основам исследовательской деятельности);

-Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);

- Принцип системности и последовательности(обучение и воспитание  в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);

- Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся ,организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);

- Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств  к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);

- Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя (сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности ; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);

- Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся , правильной организации повторения изученного , учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного  и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);

Национально-региональный компонент программы представлен  развитием  письменной  речи на обычаях и традициях бурятского народа.

Содержание учебного предмета

68 часов(2 часа в неделю)

XXзуун жэлэй буряад литература соо бутээгдэhэн уран гое юртэмсэ- 1

ХХ зуун жэлэй буряад литература .

Буддын шажанай зохёолнууд- 2

Ульгэрэй далай. Ульгэрэй далайе модондо hиилэжэ барлагшын шулэг.

 XX зуун жэлэй эхин уеын буряад литература- 3+1н/р/к+1ш/а

Буряад литературын бии болон хугжэлтэ. Д.Банзаров тухай шулэг. Ерэнсэй ехэ убгэн. Нютагай уран зохеолшод. Шалгалтын ажал.

XXзуун жэлэй 1-дэхи хахадай буряад литература (49час+ 1н/р/к+ 3 ш/а)

Н.Г.Балданогой уран hайханай юртэмсэ. Энхэ-Булад баатар драма. Литература ба оперо. Ж.Т.Тумунов - фронтовик – сэрэгшэ. «Нойрhоо hэриhэн тала» роман . Романай 4-20 булэгууд. 22-23 булэгууд. 2 булэг12 булэг. 27булэгууд. Творческо практикум. Дэлгэрэй образ. Түрэл нютагаа магтанаб! «Тайшаагай ташуур» драмын туухэ. «Тайшаагай ташуур» драма. «Үүрэй толон» роман». Инаг дуран мунхэ. Арад зоноо тулоолэгшэд. Революционернуудэй ба арадай тулоо тэмсэгшэд. А.А.Бальбуровай « Зэдэлээтэ зэбэнууд» роман. 1-дэхи булэг Ганга эрьеын хажууда. 4-6-7булэгууд. 13-20 булэгууд. 25 булэг. Интеллегенциин тулоолэгшэд. Шалгалтын ажал.Нютагай хүндэтэй хүнүүд. Ж.Б.Балданжабон «Сэнхир хаданууд» 1 булэг «Үбгэнэй гомдол». Шэнэ парторг ба удаадахи булэгууд. Унэн сэхэ хоорэлдоон. Бидэнэрыешье аха дуунэр гэнэл .Хонишон-харуулшан гээшэ гу?Т/п. Элидхэл –шэнжэлгэ «Минии нютагай ажабайдал муноо сагта»Ч.Ц.Цыдендамбаев Уран hайханай юртэмсэ. «Холо ойрын түрэлнүүд» романай 1 булэг. Зохёолой 3 -4 булэгүүд. Ажабайдал орёохон даа. Роман - новеллэ. Жаргал, гуламта, hандарhан уургай булэг. Шалгалтын ажал. Минии саашанхи хараа бодол.   Д.З.Жалсараевай уран творческо зам. Газар дэлхэйн дуунууд. Үншэн сагаан ботогын дуун. Т\п. Баатар тухай домог.  Н.Г.Дамдинов уран hайханай юртэмсэ. «Мушэтэ харгы сонет. Сонедуудэй гурлоо.  Шэлдэй занги тухай дуун.

Минии нютагай поэт-Н.Г.Дамдинов. Д.А.Улзытуевай уран hайханай юртэмсэ. Буряад хэлэн шулэг. Ая ганга шулэгэй улхоо. Ая ганга шулэг. Оршуулга тухай ойлгосо . Шалгалтын ажал.

Буряад шулэгэй абдарhаа -3час

Буряад шулэглэмэл зохёолнуудай хугжэлтэ Д.Жалсараев. Д.Д.Дамбаев «Ургы hайхан буряадни». Н.Нимбуевай «Шудэрлэгдэhэн сахилгаан»

Буряад романай, драматургиин, лирикын уран hайханай юртэмсэ –3+1 н/рк+ 2ш/а

Буряад романай уран hайханай юртэмсэ. Буряад лирикын хугжэлтэ. Буряад драматургиин хугжэлтэ ба шэнэлэлтэ. Минии арадай театрай хугжэлтэ. Шалгалтын ажал.

Календарно-тематический  план

Дата проведения

Фактически проведено

Кол-во часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

XXзуун жэлэй буряад литература соо бутээгдэhэн уран гое юртэмсэ- 1ч

1

04.09

1

ХХ зуун жэлэй буряад литература

Уран зохеолшын уран гое гу, али уран hайханай юртэмсэ тухай ойлгосо. Уншагша литературна процессэй эдэбхитэй хабаадагша.

 

 Конспект

Уран зохёол ба тэрэнэй тайлбарилга. Литература исскуство тухай мэдээсэл, уран зохёогшо, уран бутээгшэ, автор тухай хадуун абаха.

  Уран зохёол гэжэ юуб? Автор, зохёогшо, уран бутээгшэ тухай мэдээсэл

Конспект, стр 3-5, толи соо шэнэ нэрэ буулгажа бэшэхэ.

Буддын шажанай зохёолнууд- 2ч

2

06.09

1

Ульгэрэй далай

XVIII-XIXзуун жэлнуудэй аман зохёолнууд.

Уран уншалга. Буряад уран зохёолой эхи захын хугжэлтэ.

Буряад литературын хүгжэлтын зам тухай

Урданай зохёолнуудай жанрнуудуудай хугжэлтэ

Таблица хүсэлдүүлхэ, реферат хамгаалха.

3

11.09

1

Ульгэрэй далайе модондо hиилэжэ барлагшын шулэг  

Буддын шажанай бии болоhон саг. Хуушан бэшэгэй тайлбари

Конспект стр. 6-7

Буддын шажанай байдал

Уран уншалга, хадуун абалга

XX зуун жэлэй эхин уеын буряад литература- 3ч+1ч.н/р/к+1ш/а

4

13.09

1

Буряад литературын бии болон хугжэлтэ

Буряад литературын 4 уеын хугжэлтын зам. Ахамад буряад литературоведуут, тэрэнэй бэшэмэл зохёолнууд

Конспект, уншалга

Үе үеэрэнь буряад литературые хубаарилга.

Буряад литературын 4 уеын хугжэлтын зам. Ахамад буряад литературоведуут, тэрэнэй бэшэмэл зохёолнууд ба саашанхи хугжэлтэ.

Конспект  стр. 10-15. Асуудалнуудые бэлдэхэ.

5

18.09

1

Д.Банзаров тухай шулэг

Ерэнсэй ехэ убгэн

Д.Банзаровта зорюулагдаhан уран шулэг

Уншалга. 20-30аад онуудай литературын хугжэлтын зам.

Д.Банзаровай намтар

Текстэ дутэ дамжуулха

6

20.09

1

Нютагай уран зохеолшод

Нютагайнгаа поэдуут тухай мэдээсэл

Материал суглуулха, наhатай зоноор уулзаха, мэдээсэл абаха

Нютаг соохи хундэтэй уран бэшээшэдые мэдэхэ, ажалыень сэгнэхэ

Нютагай поэдуудээр материал суглуулжа, реферат бэшэхэ

7

25.09

1

Шалгалтын ажал

Буряад литературын хугжэлтоор асуудалнуудта харюу

XXзуун жэлэй 1-дэхи хахадай буряад литература ( 49ч+ 1ч н/р/к+ 3ч. ш/а)

 

8

27.09

11

Н.Г.Балданогой уран hайханай юртэмсэ.  

Н.Г.Балданогой ажабайдалай харгы зам. Драмын темэ ба уран найруулга. Бэшэгдэhэн сагай байдал.

Уран зохёолшын намтар конспект, удхыень хоорэхэ

Драма тухай ойлгосо.

Комеди, трагеди хоерой илгаа. Драмын удха ба темэ тухай мэдээсэл.

Уран уншалга, стр. 29-37

9

02.10

1

Энхэ-Булад баатар драма

Буряад оперо тухай мэдээсэл

«Энхэ-Булад баатар» - арадай сэдэбээр зохёолго бэшэхэ

Драмын удха хадуун абалга

Буряад литература ба буряад оперо шэнжэлгын ажал

10

04.10

1

Литература ба оперо

Литература ба оперо хоерой нягта холбоон

Буряад оперо дууладаг буряад артистнуудые нэрлэхэ

Оперо гэжэ юуб мэдээсэл абаха

Муноо сагай оперын хугжэлтэ

11

09.10

1

Ж.Т.Тумунов - фронтовик - сэрэгшэ

Ж.Т.Тумуновай уран hайханай юртэмсэ  

XXзуун жэлэй буряад уран зохёолой туухэ тухай бэшэхэ

Уран зохёолшын уран hайханай юртэмсэ  

Конспект, стр 38-42.

12

11.10

1

«Нойрhоо hэриhэн тала» роман

Романай эхин захын хугжэлтэ, уран зохёолой байгуулга

Уран уншалга, удха дээрэ ажал  Стр. 46-50

Авторай хараа бодол

Уншаха, асуудалнуудые бэлдэхэ

13

16.10

1

Романай 4-20 булэгууд

Саашанхи байдал, зохёолой хугжэлтын зам

Удха дээрэ ажал, хоорэхэ

Уйлын хугжэлтэ

Стр. 67-70уншаха

14

18.10

1

22-23 булэгууд

Дэлгэр Должод хоёрой харилсаан, инаг дуран тухай

Характеристикэ угэхэ

Романай уран юртэмсэ

Танай хараа бодол энэ романай

15

23.10

1

2 булэг12 булэг

Буряад зоной ажабайдал, хани нухэсэл , эб хамта нэгэдэл

Стр. 47 учебник 6-7 асуудалда харюу

Ангиин байдалай саг

16

25.10

1

27булэгууд

Эхэнэрнуудэй дурэнууд

Уран уншалга

Хуби заяан, абари зан тухай мэдээсэл

Зурагта характеристикэ угэхэ, текстэ дутэ хоорэхэ.

17

06.11

1

Творческо практикум. Дэлгэрэй образ

Дэлгэр шэнги геройнууд манай дунда

бодомжолго

Дун гаргалга

Рецензи бэшэхэ Дэлгэрэй дурэдэ

18

08.11

1

Түрэл нютагаа магтанаб!

Түрэл нютаг дурлалга, нютагаа баярлуулжа, урмашуулжа ябаха гээшэ минии уялга

Нютаг тухайгаа бэшэхэ, фото зурагуудые бэлдэжэ хамгаалха

Түрэл нютаг дурлалга, нютагаа баярлуулжа, урмашуулжа ябаха гээшэ минии уялга

Презентаци хамгаалха

19

13.11

1

«Тайшаагай ташуур» драмын туухэ

ХIХ зуун жэлэй дγшѳѳд онуудта болоhон баримтата ушар тухай.

Хориин ахалагша тайшаа Р.Д.Дымбыловэй дγрэ. Тарба Жигжитовай дγрэ.

Конспект

Уншаха. Стр. 53-56.

Хориин ахалагша тайшаа Р.Д.Дымбыловэй дγрэ

Характеристикэ угэхэ, зураг шэнжэлхэ

20

15.11

1

«Тайшаагай ташуур» драма

Арад зоной байдал, ангиин тэмсэлэй эршэдэлгэ, Гоншог γбгэнэй дγрэ. Драма соохи дγрэнγγдэй хэлэнэй онсо илгаанууд..

Характеристикэ бэшэлгэн.

Драмын гол удха ойлгохо

Муноо сагай байдалтай зэргэсуулгэ

21

20.11

1

«Үүрэй толон» роман»

Арад зоной хубисхалай урдахи буряад нютагуудай байдал

Уран уншалга.  Стр. 130-139

Урданай сагай байдал

А.Н. Сахаровскаяагай зураг шэнжэлхэ

22

22.11

1

Инаг дуран мунхэ

Цыремпил Должод хоёрой сэдьхэлэй байдал

Асуудалнуудта харюу

Инаг дуран гэжэ юуб

Удхаарнь зураг зураха

23

27.11

1

Арад зоноо тулоолэгшэд

Нютагай зоной харилсаан

Стр. 63 даабари 2 харюу бэлдэхэ

Арад зоной тулоо оролдоhон хунууд

Уран уншалга

24

29.11

1

Революционернуудэй ба арадай тулоо тэмсэгшэд

Амгалан  сагай урэ дун муноо сагта

Тестовэ ажал

Удха дээрэ ажал

25

04.12

1

А.А.Бальбуровай « Зэдэлээтэ зэбэнууд» роман.

А.А. Бальбуровай уран hайханай юртэмсэ. Романай нэрын удха тайлбарилха. Авторай зохёолойнгоо нэрэдэнь хандаса.

Конспект авторай зам тухай мэдэсэ. Номоор ажал стр. 4-16

Бальбуровай уран hайханай юртэмсэ.

1-дэхи булэгэй удха

Стр. 3-16 уншаха

26

06.12

1

1-дэхи булэг Ганга эрьеын хажууда

Романай эхин, зохёолой байгуулга ба эхин шата

Уран уншалга. Романай гол зурилдоонэй тэмсэлэй эхин шата. Ажайбайдалай гол тусэб, удха хадуун абаха.  

Булэгэй удха хадуун абаха.

6-16 нюурта уншаад, асуудалнуудта харюусаха

27

11.12

1

4-6-7булэгууд

Фольклорно удхань, образно системэнь

Романай уран hайханай саг ба орон зай. Хоорондохи харилсаан

Романай хоорондохи харилсаа тайлбарилха

Стр. 12-28 нюурта уншаха.

28

13.12

1

13-20 булэгууд

Шажан мургэлэй асуудалнууд

Арад зоной ажабайдал ба арадай тулоолэгшэд. Ута Мархаасай образ шэнжэлжэ, текстаан абха

Ута Мархаасай образ

Залуушуулай образ зохёол соохи уургэнь

Удхаарнь зураг зураха, тайлбарил бэшэхэ

29

18.12

1

25 булэг. Интеллегенциин тулоолэгшэд

Интеллегенциин уургэ

Хани нухэдэй абари зан туужэ бэшэхэ. Зэбэнүүдэй уургэ зохёолой нэрэдэнь

Интеллегенцин ажал габьяа зохёолой удхада

Зохёолой удхаар 5 асуудал бэлдэхэ

30

20.12

1

Шалгалтын ажал

Уран зохёолой удхаар асуудалнуудта харюу

31

25.12

1

Нютагай хүндэтэй хүнүүд

Ажалша малша нютагай хүнүүд

Нютагай хүнүүд алдар соло

Нютаг соогоо алдартай суутай зоной аша туhыень сэгнэжэ абаха

мэдээсэл суглуулха, реферат хамгаалха

32

27.12

1

Ж.Б.Балданжабон «Сэнхир хаданууд» 1 булэг «Үбгэнэй гомдол»

Уран hайханай юртэмсэ.

Зохёохы зам. Зохёолой эхин булэгуудэй удха тайлбарилга.

Уран уншалга, удхынь хоорэхэ

33

15.01

1

Шэнэ парторг ба удаадахи булэгууд

Удаадахи булэг соо авторай дамжуулга. Зохёолой байгуулга.

Уран уншалга, асуудал табиха. Булэг бухэн даабари бэлдэхэ

Булэгэй удха

4, 5  асуудалнуудта харюу бэлдэхэ

34

17.01

1

Унэн сэхэ хоорэлдоон

Даржаа убгэнэй ажайдал. Суранзан Бальжаа хоёрой харилсаа зохёолой удхада хабаадалга.

Урдахи булэгуудээр хоороон, элидхэл хэлгэ

Унэн сэхэ ябадал заатагуй хэрэгтэй

Уншаха, асуудалнуудта харюу

35

22.01

1

Бидэнэрыешье аха дуунэр гэнэл

Үржэнэй бэшэг тухай мэдээсэл

Үншэн басганай байдал зураглаха

Зохёолой энэ булэгэй удхыень хадуун абажа, зуб бурууень илгаха

Стр. 76-84 уншаха, тексттэ дүтэ хоорэхэ.

36

24.01

1

Хонишон-харуулшан гээшэ гу?

Даржаа убгэнэй ажабайдал зохёолой удхын нэрэ тайлбарилга

Даржаа убгэндэ характеристикэ угэхэ, текст соогаан абари зан харуулhан мүрнүүдые буулгажа бэшэхэ

Худоогэй ажабайдал, мал адуунай аша туhа хадуун абалга.

Стр. 91 даабари 4, 8 асуудалнуудта харюу

37

29.01

1

Т/п.Элидхэл –шэнжэлгэ «Минии нютагай ажабайдал муноо сагта»

Нютагайнгаа мал адуунай ажабайдал зураглан шуумжэлхэ

Мал ажал хэрэгтэй гү, али угы гү? Асуудалда харюу бэлдэхэ

Хамтын ажал ба умсын ажалай илгаа

Стр.91, даабари 2

38

31.01

1

Ч.Ц.Цыдендамбаев

Уран hайханай юртэмсэ

Бэлигтэй уран зохёолшодой нэгэн тухай

Конспект стр. 93-97, асуудалнуудта харюу

Бэлигтэй уран зохёолшодой аша туhа тухай

Хоорэхэ, асуудалнуудые бэлдэхэ

39

05.02

1

«Холо ойрын түрэлнүүд» романай 1 булэг

Гэр тухай авторай бэшэhэн дамжуулга тайлбарилха

Уран уншалга, стр 90-95, удхыень тайлбарилга

Удхынь тайлбарилга

1булэгэй удха хоорэхэ, гэр тухай мэдэсэ хадуун абаха

40

07.02

1

Зохёолой 3 -4 булэгүүд

Энэ булэгуудэй удха тайлбарилжа, зуб бурууень илгаха

Стр. 95-104 уншаха

Текстын удха

Булэгэй удхаар 5 асуудал бэлдэхэ

41

12.02

1

Ажабайдал орёохон даа

Хото худоо хоёрой ажабайдал

Гол геройн байдал зураглаха

Сатирическа удхатай зохёол тухай мэдэсэ

Уншаха, удхыень дабтаха

42

14.02

1

Роман -новеллэ

Роман - новеллэ тухай мэдэсэ дадал

Булэг бухэндэ хубаажа, илгаха

Роман –новеллэ тухай

Удхаарнь зураг зураха

43

19.02

1

Жаргал, гуламта, hандарhан уургай булэг

Энэ булэгэй удхыень тайлбарилха

3 угын удхыень тайлбарилжа, удха дээрэнь ажал хэхэ

Бодомжолго бэшэхэ

Дун гаргалга, hанамжа бэшэхэ

44

21.02

1

Шалгалтын ажал

Уран зохёолой удхаар тестовэ ажал

45

26.02

1

Минии саашанхи хараа бодол  

Өөр тухайгаа, саашанхи харгы зам тухайгаа бодохо

Эжы абатаяа хөөрэлдэжэ, зуб харгы шэлэхэ зам абалга тухай

Унэн сэхэ ябадал тухай мэдэхэ

Бодомжолго бэшэжэ хамгаалха

46

28.02

1

Д.З.Жалсараевай уран творческо зам

Уран зохёолшын намтар

Конспект стр. 104-107

Уран зохёолшын намтар тухай

Реферат хамгаалха, презентаци бэлдэхэ

47

05.03

1

Газар дэлхэйн дуунууд

 Шүлэгүүдэй гол темэ ба жанрнуудүү

Уран уншалга, анализ хэлгэ

Темэ ба жанр

Шулэгүүдэй баглаа

48

07.03

1

Үншэн сагаан ботогын дуун

Эхэ эсэгэ тухай мэээсэл

Уран уншалга стр.154

Уйдхар гашуудал. Эхын уйдхар тухай

Шулэг дабтан уншаха

49

12.03

1

Т\п. Баатар тухай домог

Домог шэнжэлгэ хэхэ

Уран уншалга

Баатар нэрын удха

Удхаарнь зураг найруулха

50

14.03

1

Н.Г.Дамдинов уран hайханай юртэмсэ

Творческо зам

Конспект стр. 113-114

Нютагай поэдэй алдар соло

Реферат хамгаалха

51

19.03

1

«Мушэтэ харгы сонет

Сонет тухай мэдэсэ

Стр.155-156 уншаха

Сонет тухай мэдэсэ абаха

Анализ хэхэ

52

21.03

1

Сонедуудэй гурлоо

Сонет тухай мэдэсэ

Уран уншалга, буулгажа абаха

Сонедэй оньhон арга

Конспект, таблица зураха

53

02.04

1

Шэлдэй занги тухай дуун

Поэмэ тухай мэдэсэ

Уран уншалга стр. 157-174

Удхынь тайлбарилга

Дабтан уншалга

54

04.04

1

Минии нютагай поэт-Н.Г.Дамдинов

Нютагай зоной нэрэ хундэтэй

Уран гоёор творческо замынь хамгаалха

Презентаци хамгаалха

Шулэгуудыень, дуунуудыень сээжэлдэхэ

55

09.04

1

Д.А.Улзытуевай уран hайханай юртэмсэ

Бэлигтэй поэдэй творческо зам

Конспект. Номоор ажал

Уран зохёолшын намтар хадуун абалга

Реферат хамгаалга

56

11.04

1

Буряад хэлэн шулэг

Буряад хэлэн буряад арадай ундэhэн хэлэн

Уран уншалга стр. 190-191

Буряад хэлэн тухай

Сээжэлдэхэ

57

16.04

1

Ая ганга шулэгэй улхоо

Буряад ороноо магтан дуулаhан, абари зангынь харуулhан зохёол тухай

Уран уншалга, конспект

Зохёолой удха

Стр. 127-130 уран уншалга

58

18.04

1

Ая ганга шулэг

Япон шулэгэй хайку, танка тухай

Япон шулэгуудэй зохёолнууд тухай

Оршуулга тухай мэдэсэ

Стр.129 уран уншалга

59

23.04

1

Оршуулга тухай ойлгосо

Оршуулгын орёо заршам

Конспект стр. 132

Оршуулга тухай

Уран уншалга стр. 134

60

25.04

1

Шалгалтын ажал

Уран зохёолшодой зохёолнуудаар шалгалтын ажал

Буряад шулэгэй абдарhаа -3ч.

61

30.04

1

Буряад шулэглэмэл зохёолнуудай хугжэлтэ

Д.Жалсараев

Шулэглэмэл зохёолнуудай хугжэлтэ

Уран уншалга стр. 138-144

Шулэг сээжэлдэхэ

Дуратай шулэгуудые сээжэлдэхэ

62

02.05

1

Д.Д.Дамбаев «Ургы hайхан буряадни»

Буряад нютагайнгаа байра байдал тухай

Уран уншалга стр. 194

Стр. 195 уншаха

Уншаха

63

07.05

1

Н.Нимбуевай «Шудэрлэгдэhэн сахилгаан»

Намжил Нимбуевай творческо зам

Уран уншалга стр. 195-196

Шулэгэй удха

Удхыень хадуун абаха

Буряад романай, драматургиин, лирикын уран hайханай юртэмсэ –

3ч.+1ч. н/рк+ 2ш/а

64

09.05

1

Буряад романай уран hайханай юртэмсэ

Буряад роман ба тэрэнэй бии болохын бэлэдхэл

Конспект стр. 132-138, уншаха

Эгээ түрүүшын буряад романууд тухай

Удхыень хоорэхэ, асуудалнуудые бэлдэхэ

65

14.05

1

Буряад лирикын хугжэлтэ

Тэрэнэй жанрнууд ба поэтикэ

Конспект стр.138-144

Буряад лирика тухай

«Минии дуратай поэт» гэhэн темэдэ презентаци хамгаалха

66

16.05

1

Буряад драматургиин хугжэлтэ ба шэнэлэлтэ

Буряад театрай хугжэлтын гол зам

Арадай театр тухай мэдэсэ

Драматурги тухай ойлгосо

Нютагайнгаа арадай театр тухай материал суглуулха

67

21.05

1

Минии арадай театрай хугжэлтэ

Нютагайнгаа арадай театр ба артистнууд тухай

Презентаци хамгаалга

Хурамхаанай арадай театрнууд тухай

Материалаа суглуулжа тушааха

68

23.05

1

Шалгалтын ажал

Жэл соо материалаар шалгалта

Буряад номуудые уншаха

69-70

2

Резервные уроки

Практические занятия по предмету

Название разделов и тем

Количество часов

всего

теорет.

Практически (хэлэлгэ хɣгжөөлгэ)

контр.работы

XXзуун жэлэй буряад литература соо бутээгдэhэн уран гое юртэмсэ

1

1

Буддын шажанай зохёолнууд-

2

2

XX зуун жэлэй эхин уеын буряад литература-

4

3

1

1

XXзуун жэлэй 1-дэхи хахадай буряад литература

53

49

1

3

Буряад шулэгэй абдарhаа

3

3

Буряад романай, драматургиин, лирикын уран hайханай юртэмсэ

5

3

2

Всего

68

61

2

5

Нормы оценки знаний, умении и навыков учащихся

            Сочинени бэшэлгэ.

I.Бэшэхэ гүрим.

1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.

2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.

3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.

4.Түсэб зохеогты.

5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.

6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.

7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.

8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.

9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа  бэшэгты.

II. Юрэнхы түсэб тухай.

1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.

2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо  асарха зорилголтой.

3.Түгэсхэл. Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

  1. удхын болон хэлэлгын түлөө;
  2.  2) зуб бэшэлгын түлөө

Нэгэдэмэл шалгалтын хүдэлмэри.

Диктантhаа ба нэмэлтэ грамматическэ болон бэшэгэй дүримоор гү,али лексическэ даабариhаа бүридэhэн шалгалтын хүдэлмэридэ түд бүридэнь сэгнэhэн хоёр сэгнэлтэ табиха.

Нэмэлтэ даабари дүүргэhые иимээр сэгнэхэ:

«5» сэгнэлтэ-hурагшадай бүхы даабарияа дүүргэhэн байгаа hаань;

«4»- сэгнэлтэ –даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбоор дүүргэhэн байгаа hаань;

«3»- сэгнэлтэ даабариин хахадые зүбоор дүүргэhэн хүдэлмэриин түлоо;

«2»- сэгнэлтэ даабариин гурбанай нэгэ хуби зүбоор дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй байгаа hаань табиха.

 Найруулга сэгнэлгэ

Найруулга бэшүүлхэ текст hургалгын, болбосоролой, хүмүүжүүлгын зорилго хангаhан, удхынгаа ба үгэ хэлэнэйнгээ талаар hурагшадай бэшэжэ шадахаар байха ёhотой.

Һурагшадай найруулгада хоёр сэгнэлтэ табиха. Тэдэнэй бэшэhэн найруулга сэгнэхэдээ, иимэ эрилтэ хараадаа абаха:

-hурагшын хэр зэргэ текстын гол удха ойлгоhые;

-текстын удха хэр зэргээр дамжуулааб;

-найруулгын удаа дара ба холбоое;

-үгэ шэлэн абаhые, мэдүүлэл зүбоор зохёоhые, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо болон гүрим, олон янзын мэдүүлэл хэрэглэhэниие, сэхэ болон ооршэлэн хэлэлгэ тааруулан зохёоhые;

-найруулгын стилистичекэ hайн талые (үгэ, мэдүүлэлэй олон янза, хэлэнэй баялиг зүбоор хэрэглэлгэ);

-бэшэгэй дүримдэ, сэглэлтын тэмдэгтэ гаргаhан алдуу

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын түлөө;

 2) зуб бэшэлгын түлөө

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

           5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги, холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо. Мүн 2 грамматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ

хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Шүлэг уран гоёор уншалга

Критернүүд ба параметрнууд

«1»

«2»

«3»

«4»

«5»

Шүлэг уншаад,

удхыень мэдэнэ

Уран гоёо бэшэ,

олон тордиhо-

тойгоор

Уран гоёор бэшэ, 2-3

тордиhо-

тойгоор

Бага зэргэ гоёор,

тордиhо-

тойгоор

Уран

гоёор,

тордиhо-

тойгоор  

Требования к уровню подготовки учащихся

10-дахи класста  hурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха шухала эрилтэнүүд:

-Уран зохёолой текст; темэ, идея, уран дүрэ (художественный образ), үзэгдэhэн зохёолой геройнуудые, сюжет;

- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;

-Үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа ба тэдэнэй үүргэ тодорхойлжо;

-Зохёолой геройнуудай өөрөөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ,тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;

-Эпическэ, лирическэ, драматическа зохёолнуудые илгаруулжа;

-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа, жанрай байhаарнь тэдээнииень хараадааа абажа, тодоор уранаар уншажа;

Үзэжэ байhан зохёолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой сочинени (сочинени –рассуждени) зохёожо;

--Уран зохёолой геройнуудта характеристикэ  үгэхэ сложно түсэб табижа;

-Бэеэ даагаад уншаhан литературна зохёолоор, зохёолой, геройнуудта өөрын ямараар хандажа байhанаа харуулан аман гү, али бэшэмэл hанамжа, үгэжэ;

-hурагшадта зорюулжа хэблэгдэhэн научно - популярна номой справочна аппарат, мүн литературна терминтэй словарь хэрэглэжэ.

Перечень учебно-методического обеспечение

Литература для учителя

  1. Л.Ц.Халхарова, Т.Б.Будаева Хрестомати  «Буряад литература» 1-2дохи хуби, hуралсалай ном Улаан-Удэ, «Бэлиг» 2016он;
  2. Литературное образование: концепции, технологии, опыт. (Материалы региональной научно-практической конференции 17-18 января 2001он.) – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2002 он.

3. Л.Ц. Халхарова. ХХ зуун жэлэй эхин үеын буряад уран зохеол: хрестомати – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2009 он.

         4. Бадмацыренова Ц.Б. «Буряад арадай хүүгэдэй аман зохеол». – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.

       5.  Бадмаева Т.В., Гармаева Б.М. Топонимические легенды и предания Баргузинской долины. – Курумкан. 2009 он.

        6. Г.Э. Дамбаев, Д.Ц. Танганова. Из фольклора баргузинских бурят. – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2007 он.

        7. Буряад hургуулиин программа: Буряад литература. 5-11 классууд. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг», 2009 он.

         8. Г.С. Санжадаева. Тоонто нютаг: Книга для учащихся 9-11 классов русских школ. – Улан-Удэ: Издательство «Бэлиг», 2007 он.

         9. Доржиев С.Д. «Эмнин байгаа мүшэмнай», рассказы. – Улан-Удэ 2010 он.

          10.Дампилова Х.Д. Буряад литератураар тестнүүд. 2-дохи хэблэл – Улаан -Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2003 он.

          11. Алагуева В.П. Буряадууд тухай алтан ном. – Улаан -Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.

         12.  Балданмаксарова Е.Е. Примерная программа по бурятской литературе на основе принципа «диалога культур» для общеобразовательных учреждений с двуязычнеой образовательной средой. – Улан-Удэ: «Бэлиг», 2009 он.

        13.«Мүнгэн дуhалнууд» 9-11 классууд «Электронная книга бурятской литературы».

        14.  «Мүнгэн дуhалнууд» 7-8 классуд «Электронная книга бурятской литературы».

        15.  «Мүнгэн дуhалнууд» 5-6 классуд «Электронная книга бурятской литературы»

         

Һурагшадай хэрэглэхэ  литература

           1. Бурятская литература » Учебник.  Хрестомати 9 класс (С.А.Ошорова., Д.Б.Цыденов., Улаан-Удэ., Бэлиг  2016г.

           2. С.А. Ошорова,Д.Б. Цыденов «Буряад литература» Һуралсалай ном – хрестоматии 1-2-дохи хубинууд, Улан-Удэ, ГБУ РЦ «Бэлиг»,  .            

 3.   Б.Д. Цыренов, Б.К. Ширапов, Б.Б. Шойнжонов «Һурагшадай заатагүй мэдэхэ үгэнүүдэй нѳѳсэ», ГБУ РЦ «Бэлиг», 2016 он.

          4.  Л.Ц. Халхарова. ХХ зуун жэлэй эхин үеын буряад уран зохеол: хрестомати – Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2009 он.

         5.  С.Г. Осорова. «Мүнөө үеын буряад уран зохеол» (ХХ зуун жэлэй hүүл – ХХI зуун жэлэй эхин). Хрестомати. – Улаан-Үдэ: «Бэлиг»    хэблэл, 2010 он.

         6.    Бадмацыренова Ц.Б. «Буряад арадай хүүгэдэй аман зохеол». – Улаан -Үдэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008 он.

Приложение

Контрольно-измерительные материалы

  1. «Багшашни хэн бэ?»

  1. Даши-Рабдан Батожабайн творческо ажал.
  2. «Багшашни хэн бэ?» гэжэ юундэ нэрэтэйб?
  3. Шинии багшашни хэн бэ?

  1. Толи

Мэргэжэл –                                                болбосорол -

Аян –                                                          балшар -

Тγгэсхөө -                                                   баатарлиг -

Шагнагдаа –                                               домог -

Шэмэглэл –                                                гаршаг -

Габьяа -                                                       hургаал –

  1. Буряад орон

 «Минии тγрэл нютаг – Буряад орон» найруулга бэшэгты.

  1. Изложени

Алтан сэргэ.

Саг сагтаа... Дайнай урдахана бодхоогдоhон урсахан гэр хажуу тээшээ тγригдэжэ, hууридань томо гэгшын байшан баригдаба. Гэрэйнь эзэнэй ан-бун гэжэ амгалан ажаhуужа, арюун сэбэр байдалай газаа досоогуур γзэгдөөшье hаань, сэргэ зарим сагтаа уйдхар гунигта абтадаг болобо. Али магад, өөрөө хуушарантажа, γбгэржэ γмхиржэ захалба гγ? Хара хирээнγγдэй хаагалалдаха, гал могойнуудай галзуурха сагуудай газар дээгγγр γсөөн γзэгдэдэг болоошье hаань, монгол туургата арад зоной hγр hγлдэнь болохо морин эрдэни мартагдажа, энэ урсахан гэр мэтэ хажуу тээшээ тγригдэжэ эхилбэ гγ?

Yйлсэ гудамжаар хγнхинγγр дуутай, хγсэ шадалтай тγмэр моридой харайлдажа эхилхэдэ, алдар суута агта моридой жолоое тогтоожо абахань Алтан сэргэдэ тон хомор болошобо. Нэгэтэ буурал толгойтой боложо, γбгэржэ бγгтыhэн эсэгэдээ өөрөө эсэгэ болошоhон хγбγγниинь иигэжэ хандаба:

-Аба, энэ танай γбгэ эсэгэтэеэ сугтаа бодхооhон сэргэ машинаяа газаагаа табихадамни hаалта хэнэ, абажа хаяхамни гγ?

Мγнөөнэй сагай хубилалтануудые хуу ойлгожо байhан γбгэжөөл:

-Зай, тиигээд… тиихэл болоо гγбши даа, - гэжэ уруу дуруугаар дуугархаhаа ондоо юумэ хэлэжэ шадаагγй hэн.

Yглөө γглөөгγγрынь γндэр наhатай γбгэжөөл орой бодобо. Наhан ябантошоо, γни холо  γрзэгэрхэн хγбγγн ябахадаал иигэжэ нойртоо диилдэгшэ hэн. Yбгэн таягаа тулаhаар газаашаа гараба. Теэд тэрэ гэшхγγр дээрээ зог татан байшаба. Хари, муу бэшэ, hайн лэ хγбγγн хγл дээрээ γндыгөө hэн. Юуб гэхэдэ, γбгэ эсэгэтэйгээ сугтаа бодхооhон, мγнөө боробтор хара болошоһон хуушан сэргэнь абташа хаягдаагүй, хуушан һууридаа байба. Үшөө саашань адаглажа харахадань, хүбүүнэйнь хүбүүн, арбаад гаран наһатай аша хүбүүхэниинь, самсынгаа хормойдо шулуу суглуулжа асараад, сэргын хажууда хаяжа байба. (225 үгэ)

  1. Найруулга

- «Илалта шэрээлсэhэн уран зохёолшод»;

-«Хэншье, юуншье мартагдахагγй»;

-«Илалта шэрээлсэhэн эжынэрнγγд»;

- «Агууехэ дайн – минии гэр бγлын хуби заяанда»


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Рабочая программа по бурятской литературе 7 класс

Рабочая программа по бурятской литературе за 7 класс содержит пояснительную записку, календарно-тематическое планирование по предмету....

Рабочая программа по бурятской литературе 5 класс

    Рабочая программа составлена на основе Закона «Об образовании» №273-ФЗ от 29.12.2012г, Закона о языках народов РФ от 24.07.1998 N 126-ФЗ (ст. 9,10,16),  Закона РБ...

Рабочая программа по бурятской литературе (3 класс)

Рабочая программа по бурятской литературе...

Рабочая программа по бурятской литературе (4 класс)

Рабочая программа по бурятской литературе...

Рабочая программа по бурятской литературе (8 класс)

Рабочая программа по бурятской литературе...

Рабочая программа по бурятской литературе 6 класс

Рабочая программа по бурятской литературе 6 класс...

Рабочая программа по бурятской литературе , 3 класс

 Рабочая программа по родной литературе 3 класс. Хэлэн болбол арадай хүгжэлтын нэгэ хуби болоно. Түрэл хэлэеэ шудалжа, эрдэм мэдэсэеэ үргэдхэхын тула һурагшад ямар шалтагаанаар хэлэеэ...