багшын дуршэлhоо
проект (5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 класс)

Положение праздника «День бурятского языка» в ГБОУ

«Цакирская СОШИХЭН»

Организаторы праздника: МО гуманитарного цикла

Сроки проведения: 7 октября 2019г. – 30 октября 2019г.

Участники: учащиеся с 1 по 10 классы, учителя предметники, классные руководители, воспитатели и библиотекарь.

Цель недели:

- развитие устной речи;

- выявление творческих и одаренных детей;

- способствование формированию нравственных, духовных качеств;

- сохранение и приумножение культурно-исторического наследия Бурятии;

- воспитание у детей чувства патриотизма, уважения и бережного отношения к бурятской национальной культуре, народным традициям, обычаям, обрядам, развитие у детей

навыков адекватного восприятия печатной информации;

- формирование позитивных жизненных установок.

Ожидаемый результат:

• Осознанное отношение у детей к ценности бурятского языка;

• осознанное отношение у детей к ценности своего наследия и богатства языка.

• творческие показатели участия в различных конкурсах и соревнованиях различных

• Фотогалерея

Награждение: I, II, III места, номинации «Эрхим һурагша», «Уран үгэ»,  «Сээжэ бэшэг »всем участникам сертификаты.

I.  Юбилейный вечер поэта-песенника Аюши Жаповича Доноева. Конкурс художественного чтения “Уран үгэ” стихотворений А.Ж. Доноева

Цель: пропаганда лучших образцов бурятской литературы и фольклора, выявление

мастеров слова и художественных пристрастий школьников.

Задача: Привлечение детей к художественному слову, организации их досуга, расширение

читательского кругозора детей, повышение общественного интереса к библиотекам;

Участники: учащиеся с 4 по11 классы.

Критерии оценки: Техника исполнения, эстетика, артистизм, выразительность.

Время проведения конкурса: 9 октября 2018 г в 14.30

II. Интеллектуальный конкурс.

Интеллектуальная игра «Эрхим һурагша»

Цель: создать условие для творческой работы учащихся

Задача: расширение кругозора учащихся по родному краю.

Участники: учащиеся 5-11 классы.

Время проведения: 9 октября 2018 г. 15

III. Конкурсы турнира по электронному учебнику

Цель и задачи конкурса: Поднятие престижа бурятского языка и популяризация новой версии электронного учебника «Буряад хэлэн»

2-3 класс «Даян дэлхэй»;

4-5 класс “Фонетика”

6 класс «Фонетика, «Лексика»;

7 класс «Фонетика, «Лексика», «Морфология»;

8 класс «Морфология»;

9 класс «Синтаксис»

10 класс «Уран үгын абдарһаа»

Участники: учащиеся 2-11 классы.

Время проведения: 8-15 октября 2018 г. 15.00

Буряад Республикын «Захааминай аймаг» гэһэн муниципальна байгуулгын хүтэлбэриин зургаан

Захааминай аймагай эрдэм һуралсалай захиргаан

Түсэл

Сагаалганай үдэрнүүдтэ этнофестиваль үнгэргэхэ түсэл

«Сагаан һарын баяр»

Проект бэелүүлхэ бүлэгүүд:

                                                                               -Захааминай аймагай һургуулиинууд,

                                                                     -Захааминай аймагай эрдэм һуралсалай захиргаан.

Захаамин, 2019

Түсэлэй гаршаг

1. Оролто үгэ
2. Түсэлэй гол удха
3. Түсэлэй зорилгонууд
4. Түсэл бэелүүлхэ түсэб
5. Түсэлэй түгэсхэлэй дүн
6. Түсэл бэелүүлгэдэ хэрэглэхэ зүйлнүүд

1. Проектын үнэмшэлгэ:һуралсал-хүмүүжэлэй
2. Түсэлэй бэелүүлгын сагай хэмжээ: 2019-2020 онууд
3. Проектдэ хабаадагшад: һурагшад, һургуули, түрэлхид, аймагай сонин ба захиргаанууд
4. Оролто үгэ

        Хүүгэдээ зүб хүмүүжүүлэн болбосоруулжа, хүн шанарыень бэелүүлдэг харюусалгата үүргэ түрэлхидтэ ба һургуулиин багшанарта үгтэдэг.Хүниие хүмүүжүүлгэ хадаа анханһаа хойшо арадайнгаа ёһо, заншалнуудай үндэһэн дээрэ бэелүүлэгдэдэг гээшэ. Тиихэдээ үхибүүн байхаһаа эхилээд, бүдүүн, томо хүн болоторнь тэдэ ёһо, заншалнууд шиидхэхы нүлөөтэй байгаа. Мүнөө үеын буряад ниигэмэй өөрынгөө арадай ёһо, заншалнуудые мартаад һэргээжэ байһан саг. Буряад хүнэй хүмүүжэл һуларанхай, урдань манай угсаатанай оройдоо гаргадаггүй байһан ябадалнууд хуулита шахуу болошоо. Энэ оршон байдалда арадайнгаа жэнхэни ёһо, заншалнуудые мүнөө сагта манай ажаһуужа байһан ниигэмэй эрхэ байдалда тааруулха, тиигэжэ буряад үхибүүе ёһотой буряад байхаар хүмүүжүүлгэдэ алба хүүлэхэ шухала. Тиигэжэ шадаа һаамнай, манай жэнхэни буряад хүн, буряад сэдьхэлтэй, оюун ухаан бодолтой хүн Россиин ниигэм соо бодотоор мүндэлхэ  бшуу. Ясли, сэсэрлиг, һургуулида ороод байхадань, буряад хэлыень мартуулхагүйн тулада тэмсэхэ заяатай байһанаа мартажа яашье болохогүй. Эхын һүөөр үгтэһэн юумэн огто мартагдаха ёһогүй. Үлгын дуунай үедэ ород гү, али буряад сэдьхэлтэй хүнэй энэ дэлхэйдэ мүндэлхэ байһан гэхэ гү, али ямар нэгэ ондоо янзын түхэлтэй хүнэй бии болохо байһаниие тодоруулнабди гэжэ мартажа болохогүй. Энэ болобол үхибүүнэй ерээдүй тухай асуудалда харюугай тодоролгын тон шухала хаһань болоно бшуу.

5. Түсэлэй гол удха

        Түсэлэй гол удха хадаа Һургуулиин үхибүүдэй дунда буряад хэлэн дээрээ харилсаха байдал  түбхинүүлэн, буряад арадайнгаа ёһо заншал тухай мэдэсэ үргэдхэхэ, Һурагшадай бэлиг шадабарииень хүгжөөхэ. Буряад хэлэндэ һонирхол татан, һурагшадые түрэл хэлэндэнь дурлуулха. Буряад арадайнгаа сахин ябаһан урдын нөөсэ бэхижүүлэн,  нарин сахижа ябахые ойлгуулха. Бэе бэетэеэ һайн харилсадаггүй  элдэб наһанай үхибүүдые  нэгэ бүлгэм болгон, бүлэгөөр хүдэлхэ дадалтай болгожо, буряад хэлэн дээрэ хүүгэдээ зүбөөр харилсуулха, хүмүүжүүлхэ, буряад арадайнгаа һургалгын (этнопедагогикын) нангин баялигта хандуулха ажалнуудые ябуулха.

6.Түсэлэй зорилгонууд:

-Һургуулиин үхибүүдэй дунда буряад хэлэн дээрээ харилсаха байдал  түбхинүүлэн, ёһо заншал түүхэ тухай мэдэсэ үргэдхэхэ;

-Һурагшадай бэлиг шадабарииень хүгжөөхэ;

-Буряад хэлэндэ һонирхол татан, һурагшадые түрэл хэлэндэнь дурлуулха;

-Буряад арадайнгаа сахин ябаһан урдын нөөсэ бэхижүүлэн,  нарин сахижа ябахые ойлгуулха;

-буряад хэлэеэ дээшэнь үргэхэ, саашань хүгжөөхые хүмүүжүүлхэ;

    -Бэе бэеэтэеэ һайн харилсадаггүй  элдэб наһанай үхибүүдые  нэгэ        бүлгэм болгон, бүлэгөөр хүдэлхэ дадалтай болгохо.

        -Һургуули болон түрэлхидэй хоорондохи холбоо бэхижүүлхэ

        -Арадайнгаа захяа заабаринуудай заншал баримталан, ажаһууха,     ажаллаха дадал хүгжөөхэ.

5. Түсэл бэелүүлхэ түсэб

6. Түсэлэй түгэсхэлэй дүн: Һурагшад, һургуули, түрэлхид, аймагай захиргаанууд, сонинууд гээд таһаршагүй холбоотой эдэбхитэйгээр хүдэлөө һаа, үри хүүгэдтээ буряад хэлэеэ үзэхэ, шудалха һонирхол татажа  шадаа һаамнай, манай жэнхэни буряад хүн, буряад сэдьхэлтэй, оюун ухаан бодолтой хүн  мүндэлжэ ябаха гэжэ һанагдана.

7. Түсэл бэелүүлгэдэ хэрэглэхэ зүйлнүүд

Мүнгэ һомололгын талаар: Харгын мүнгэ гаргалгада эльгээһэн тала болоно. Һурагшадай элүүр энхэ ба байдалай түлөө һургуулиин захиргаан харюусана.

ПОЛОЖЕНИЕ ПРАЗДНИКА «САГААН hАРЫН БАЯР»

Цели и задачи:

-   Формирование национального самосознания подрастающего поколения;

-   Возрождение, сохранение и популяризация культурных традиций бурятского народа;

- Соприкосновение и знакомство с культурными традициями через творческую и познавательно-исследовательскую деятельность;

- Содействие развитию дружеских творческих контактов, взаимопониманию и сотрудничеству детей, молодежи, творческих людей;

- Развитие речи;

- Поиск новых путей развития национальной культуры, приобщение широких слоев населения к народному творчеству.

Порядок проведения праздника

Праздник проводится среди школ и детских садов Закаменского района ??? февраля 2019 года в МБУ «Районный центр культуры и творчества» г. Закаменск.

Участники Праздника

В празднике принимают участие все школы и детские сады Закаменского района

Условия и критерии Конкурса

??? ФЕВРАЛЯ

В первый праздничный день  в г. Закаменске будут проводиться следующие мероприятия:

1. Конкурс приветствия  «Сагаалганай амаршалга»  

Оригинальное приветствие - поздравление с праздником Белого месяца с использованием различных жанров искусства. Продолжительность выступления – не более 3-х  минут.

         2. Конкурс площадок  «Бултадаа сагаалая!»

Блюда национальной кухни из определенного продукта. Сервировка праздничного стола: оригинальное оформление и подача блюд с элементами дегустации. Защита: участники конкурса используют различные жанры искусства. Продолжительность защиты не более 3 минут.

Виды блюд:

1.Гэрэй мяхан табаг (блюда из мяса домашних животных)

2.Ангайн мяхан табаг (блюда из мяса диких зверей)

3. Сагаан эдеэн (молочные блюда)

4. Загаhан табаг (рыбные блюда)

5. Талхаар хэгдэhэн эдеэн (мучные изделия)

6. Хартаабхаар хэгдэhэн хоол (блюда из картофеля)

7. Ургамалнууд (овощные блюда и заготовки)

8. Жэмэс (ягоды)

9. Дотороор хэгдэhэн хоол (блюда из внутренностей)

Для каждой команды вид блюд будет определяться по жребию с помощью генератора случайных чисел.

3. Конкурс исполнителей бурятской народной песни «Дуунай  аялга»

Сольное исполнение бурятской народной песни (а капелла). Использование фонограммы не допускается. Продолжительность исполнения  не более 3 минут.

4. Конкурс бурятского национального танца «Жаргалай хатар»

Участники конкурса (мальчик+девочка) под музыкальное сопровождение исполняют бурятский танец. Продолжительность выступления не более 3 минут.

Мастер-классы и народные игры (Вне конкурса)

Параллельно с конкурсами будут проводиться мастер-классы и народные игры. Каждая делегация показывает один мастер-класс (вне конкурса). Для самых активных участников будут учреждены специальные призы.

Тема мастер-класса будет определяться по жребию с помощью генератора случайных чисел:

1. Шагай наадан
2. Ташуур гYрэлгэ
3. hэер шаалган
4. Алта нюулга
5. Таабари таалган
6. ЗYжэгтэ hYYдэр (Теневой театр)
7. Шалиг энеэдэн (Смехопанорама)
8. Зѳѳхэй шаналга (Изготовление саламата)
9. Нюуса тобшо (Интеллектуальная игра-викторина на знание бурятского языка, бурятской культуры, традиций и обычаев)

Подведение итогов

После завершения конкурсных испытаний по лучшим результатам  жюри определяет победителей и призеров, присуждает 1,2,3 места и поощряет других конкурсантов за активное участие.

Художественный номер от ОО (1 номер)  –  (Вне конкурса, для праздничного концерта).

??? ФЕВРАЛЯ

Второй праздничный день будут проходить в МБУ «Районный центр культуры и творчества» г. Закаменск.

1. Конкурс  исполнителей на бурятских народных инструментах «Хадын сууряан»

Ансамблевое исполнение музыкального произведения на любом бурятском народном инструменте (морин-хуур, хуур, лимбэ, ятага, иочин и др.) продолжительностью не более 3 минут.

2.  Выставка  «Угайм hYлдэ»

Экспозиция проводится с целью приобщения детей и взрослых к семейным ценностям и выявления интересных семейных традиций, обычаев бурят.

На выставку представляются семейные реликвии, краткая история семейной коллекции на бурятском языке, оригинальное оформление.  Семейными реликвиями могут быть предметы домашнего обихода, документы, фотографии, награды, произведения декоративно-прикладного искусства, произведения художественного творчества, личные вещи, ювелирные украшения,  принадлежащие семье или роду и передающиеся по наследству из поколения в поколение. Защита площадок не более 3 минут.

3. Праздничный концерт  школ Закаменского района.

4. Ёохор «ТYYдэгэй наадан»

Участники праздника принимают участие в большом ёохоре на площади г. Закаменск (необходимо иметь теплый зимний жилет или дэгэл)

План проведения праздника

??? февраля

Финансовое обеспечение

Призовой фонд учреждается ???. Расходы на питание за счет направляющей стороны. Транспортные расходы за счет направляющей организации.  

Ответственность за жизнь и здоровье участников несет руководители делегаций.

Координаторы:

Буряад Республикын «Захааминай аймаг» гэһэн муниципальна байгуулгын хүтэлбэриин зургаан

Захааминай аймагай эрдэм һуралсалай захиргаан

Түсэл

«Һургуулиин сонин»

Проект бэелүүлхэ бүлэгүүд:

-Захааминай аймагай сонин “Ажалай туг”,

                                                                                -Захааминай аймагай һургуулиинууд,

                                                                     -Захааминай аймагай эрдэм һуралсалай захиргаан

Захаамин, 2018

Түсэлэй гаршаг

1. Оролто үгэ
2. Түсэлэй гол удха
3. Түсэлэй зорилгонууд
4. Түсэл бэелүүлхэ түсэб
5. Түсэлэй түгэсхэлэй дүн
6. Түсэл бэелүүлгэдэ хэрэглэхэ зүйлнүүд
7. Хэрэглэгдэһэн литература

1. Проектын үнэмшэлгэ:һуралсал-хүмүүжэлэй
2. Түсэлэй бэелүүлгын сагай хэмжээ: 2018-2021 онууд
3. Проектдэ хабаадагшад: һурагшад, һургуули, түрэлхид, аймагай сонин ба захиргаанууд
4. Оролто үгэ

        Хүүгэдээ зүб хүмүүжүүлэн болбосоруулжа, хүн шанарыень бэелүүлдэг харюусалгата үүргэ түрэлхидтэ ба һургуулиин багшанарта үгтэдэг.Хүниие хүмүүжүүлгэ хадаа анханһаа хойшо арадайнгаа ёһо, заншалнуудай үндэһэн дээрэ бэелүүлэгдэдэг гээшэ. Тиихэдээ үхибүүн байхаһаа эхилээд, бүдүүн, томо хүн болоторнь тэдэ ёһо, заншалнууд шиидхэхы нүлөөтэй байгаа. Мүнөө үеын буряад ниигэмэй өөрынгөө арадай ёһо, заншалнуудые мартаад һэргээжэ байһан саг. Буряад хүнэй хүмүүжэл һуларанхай, урдань манай угсаатанай оройдоо гаргадаггүй байһан ябадалнууд хуулита шахуу болошоо. Энэ оршон байдалда арадайнгаа жэнхэни ёһо, заншалнуудые мүнөө сагта манай ажаһуужа байһан ниигэмэй эрхэ байдалда тааруулха, тиигэжэ буряад үхибүүе ёһотой буряад байхаар хүмүүжүүлгэдэ алба хүүлэхэ шухала. Тиигэжэ шадаа һаамнай, манай жэнхэни буряад хүн, буряад сэдьхэлтэй, оюун ухаан бодолтой хүн Россиин ниигэм соо бодотоор мүндэлхэ  бшуу. Ясли, сэсэрлиг, һургуулида ороод байхадань, буряад хэлыень мартуулхагүйн тулада тэмсэхэ заяатай байһанаа мартажа яашье болохогүй. Эхын һүөөр үгтэһэн юумэн огто мартагдаха ёһогүй. Үлгын дуунай үедэ ород гү, али буряад сэдьхэлтэй хүнэй энэ дэлхэйдэ мүндэлхэ байһан гэхэ гү, али ямар нэгэ ондоо янзын түхэлтэй хүнэй бии болохо байһаниие тодоруулнабди гэжэ мартажа болохогүй. Энэ болобол үхибүүнэй ерээдүй тухай асуудалда харюугай тодоролгын тон шухала хаһань болоно бшуу.

5. Түсэлэй гол удха

        Түсэлэй гол удха хадаа аймагай һургуули бүхэнэй буряад хэлэн дээрэ бэшэгдэһэн сониниие аймагай сониндо хэблүүлжэ гаргаха. Һургуулиин сониниие эмхидхэхэдэ, һурагшад ухаан бодолоороо дээшээ ургана, юундэб гэхэдэ өөрын һанал бодол гаргана ба тэрэнээ ондоо хүнүүд соо тараажа, өөрынгөө шадал бэлигые ойлгожо, саашаа ургаха эрмэлзэл һэринэ.

6.Түсэлэй зорилгонууд:

   - Һурагшадай буряад хэлэн дээрэ өөрынгөө һанамжа, бодол элирүүлхэ,  шадал бэлигыень  саашань хүгжөөхэ;

-һурагшадые сурбалжалагшадай онол аргануудтай танилсуулха;

-Һургуули, аймагай сонин ба түрэлхидэй хоорондохи холбоо бэхижүүлхэ;

-Һурагшадаа оршон тойронхи байдал сэгнэжэ, ерээдүйгөө түсэблэжэ, һайн шанартай жэшээһээ дүй дүршэл абажа һургаха;

- зүбөөр, удхатай һонин статьянуудые буряад хэлэн дээрэ бэшэжэ һургаха;

-арад зонһоо зүбөөр асуудал табижа, һуража мэдээсэл абахые һургаха;

-буряад хэлэеэ дээшэнь үргэхэ, саашань хүгжөөхые хүмүүжүүлхэ;

5. Түсэл бэелүүлхэ түсэб

6. Түсэлэй түгэсхэлэй дүн: Һурагшад, һургуули, түрэлхид, аймагай захиргаанууд, сонинууд гээд таһаршагүй холбоотой эдэбхитэйгээр хүдэлөө һаа, үри хүүгэдтээ буряад хэлэеэ үзэхэ, шудалха һонирхол татажа  шадаа һаамнай, манай жэнхэни буряад хүн, буряад сэдьхэлтэй, оюун ухаан бодолтой хүн  мүндэлжэ ябаха гэжэ һанагдана.