«Лæгæн йæ намыс у йæ мæт…»
план-конспект занятия (11 класс)

           Сценарий «Лæгæн йæ намыс у йæ мæт…»

Автор Цæллагкаты С.

(Хъуысынц æнахуыр космосон музыкæйы зæлтæ. Сценæмæ рацæуынц архайджытæ)

1: Æнусон фæрстытæ… Цымæ цæмæ æрцæуы а зæхмæ адæймаг?  Цавæр стыр нысанæн æй  сфæлдыста Хуыцау?   Цавæр стыр хæс ын бабар кодта? Йæ дадзинты йын йæ комулæфт цæмæн бауагъта? Йæ хъарм? Йæ зонды рухс? Нæ йын бавгъау кодта æвдадзы хос – Ныфс..?

2: Цæмæн æй фæраст кæны, зындонмæ йæ чи баппары кæнæ  йæ бæрзонд уæлхохы рухсмæ чи сисы , уыцы фæндагыл? Кад æмæ Намысы фæндагыл..?

3: Чи ратдзæн рæстмæ дзуапп ацы фæрстытæн? Чи ныккæсдзæн адæймаджы зæрдæйы арфмæ? О-о, æз зонын ахæм пехуымпары… Уый у … Поэт!

Рацыдис Поэт.

Поэт:

Æз равзæрдтæн зæххыл, цæмæй

Уынон æдзух фыдбонтæ царды,                                                        Цæмæй тæрхоны раз рæстæй                                                              

Цæуон рæстæвзарæгæй арты .

Æз райгуырдтæн зæххыл , цæмæй

Сымахæн карз æцæгтæ дзурон

Цæмæй уын кард æмæ зынгæй     .                                                              Уæ удтæй хæйрæджытæ сурон.

 Æз сæнтыстæн зæххыл, цæмæй                                                                 Лæууон рæстдзинадæн æвдисæн,                                                                      Цæмæй мын ног фæлтæр хыгъдæй                                                              Хæссой мæ уарзондзинад дисæн.

1:Поэт! Æрвон фарн баззад Хуры цотæн Нартæй,                                           Тæссаг дын не сты хинтæ æмæ кард.                                                                

Уыны дæ цæст æнусты сæрты дард,                                                                Дæ хуыз нæ ивыс уавæрты мæнгардæй.

2: Дæ сæрыл калдтой цъулбертæ цæхæр,                                               Уæддæр дæ хъузон не скодтой сæ митæн.                                                    

3:Сындзын арты куы судза лæг, уæддæр                                                          Нæ уæй кæны йæ ном æмæ йæ фидæн.

Поэт: Цы риссы афтæ тынг мæнæй,                                                              Мæ цард цæмæн цæуы æнкъардæй?                                                              Нæ вæййы сау лæгæн хъысмæт,                                                                           Цагъар нæ фæтæрсы æгадæй.

Лæгæн йæ намыс у йæ мæт,                                                                             Лæгæн йæ бæсты хъыг -  йæ катай.      

1: Афтæ уыдис , у æмæ уыдзæн…  Цалынмæ   лæууынц урссæр хæхтæ…

2: Цалынмæ нæхи ирæттæ хонæм…

3: Цалынмæ нæ зæрдыл дарæм, кæцæй рацыдыстæм, уæдмæ.  

(Хъуысы трагикон музыкæ. Сценæмæ рацæуынц Саударæг æмæ аллон хæстон.)

Саударæг: 

Уынын дын æз дæ хъизæмар. Дæхи

 Хæрыс. Цы гæнæн ис? Фæраз ! Фæсмонæй                                              Хъуыддаг нæ рæзы. Сфæнд кодтай хæцын,                                                           Уæд фидар у æхсон дурау. Цæвынц дæ,                                                      Уæд кал цæхæр! Нæ царды хъуына судз,                                                    Йæ рухсмæ адæм ардзысты сæ  фæндаг.  

Аллон фæтæг Борæхан:                                                                                                                     

Зæрдæрухс у! Мæ фæндаг мын дæ зондæй                                                        Ысрухс кодтай. Йæ нысан ын уынын!                                                         Æз фестдзынæн æндон хъæлæс дзæнгæрæг.                                              Уыдзынæн кард! Ыссудздзынæн мæ уд,                                                     Ысхæцæд уымæй тар æгъдæуттыл арт!                                                            Мæ риссаг ныхас! Райхъал кæн нæ хæхты                                                       Мæрдон фынæйæ! Саъæс æмæ катай                                                                 Æфтау æнæмæт адæмыл. Фæсур                                                                      Сæ зонды хуыссæг. Се ‘ндзыгæй сæ суæгъд кæн.                                           Сæ зæрдæты сын тасы уидаг амар,                                                                    Сæ хъуыдыйæн нæргæ базыртæ ратт,                                                                 Цæмæй ысуыной талынджы сæ амонд,                                                               Ыссарой  тохы кад æмæ сæрибар!

Саударæг:

Фыдгæнджытæ! Рæстаг тæрхон уыдзæн,                                            Тæрсут -   фæсмонæй судздзыстут! – Лæгмартæ,                                     Нырризут! Тагъд уæ фæстаг бон уыдзæн.                                                   Мæнгард, хуыснæг, бæстæсафæг, уæйгæнæг,                                          Æз уæ уынын, кæд талынг у, уæддæр,                                                           Æз уын кæсын уæ сау фæндтæ уæ ныхыл,                                                       Æмæ куы ссудза боны цырагъ, уæд                                                             Уæ сау хинтæ æртыхдзысты уæ сæртыл…                                                      О Хурзæрин, æнусты  фарн æрхæсс!                                                          Æрцæуæд нæм рæстдзинад æмæ амонд!

1: Рæсугъд æмæ фæрныг бæстæ! Дæ хæхтæ                                          Хæссынц сæ сæртыл арвы цар бæрзонд.                                                  

Дæ цотæн радтай армдых æмæ зонд,                                                                Нæртон хъазтæн ды рухс æмæ уæрæх дæ.                                                        

Саударæг:

Мæгуыр æмæ æлгъыст бæстæ! Дæ кæмттæ -                                              Зæххыскъуыдтæ, дæ лæгъз быдыр – кæвдæс.                                             Борæхан:

Цæуынц дæ цот кæйдæр арæнтæн гæс,                                                       Дæхи дуæрттæ æвæгæсæгæй – гæмттæ.

2: Мæ Ир, уыдтæ æнæном æмæ кадджын…                                                      Ысхæц дæхиуыл, дуджы фарн ыссар!                                                                  

Дæ уарзт нын раттæд ныфс æмæ æхсар,                                                            Цæмæй нын уа дæ зæххы рыг дæр адджын.

3: Дæ хурæй судз нæ удты хæрам арты,                                                       Зæрдæйæ уæнт дæ хъæбултæ бæрзонд,                                                     Ысрухс нын кæн уæздан фæндтæй нæ зонд,                                          Цæмæй нæ хоной дуне-дзыллæ Нартæ.    

Поэт: 

Поэт дæн æз – Чырыстийау нæ уарын                                                              Зылынæй, растæй алкæуыл мæ уарзт.                                                              Æз тугцъир æмæ залымæн нæ барын,                                                              Зæгъын: æлдарæн никуы уыдзæн барст!

Нæ быхсын æз! Куырысдзаутæн куыд цæгъдон                                             Фæндырæй? – уым лæджы кадæй цы ис?       !                                                      Нæ кæнын æз лæгмартимæ æмдзæхдон,                                                        Нæ кæнын æз къæрныхтимæ цæдис .

Куы стонæм мах хæрамы тых бындзарæй,                                                Куы уой нæ бар нæ цард æмæ нæ зæхх,                                                      Цæрдзыстæм уæд хъæрмуд æмæ æмбарæй,                                         Уæд нал уыдзæнис тох æмæ фыдæх.