М.Мәһдиев иҗатын бләсезме?
презентация к уроку (9 класс)

Слайд 1

«М.М әһдиев иҗатын беләсезме?” Башкаручы: Коркачык гомуми урта белем бирү мәктәбенен 9 нчы сыйныф укучысы Гатауллина Айзилә Фәнил кызы Җитәкче: Рамазанова Розалия Гарифулла кызы

Слайд 2

МӨХӘММӘТ МӘҺДИЕВ иҗаты 1930 ЕЛНЫҢ 1 ДЕКАБРЕНДӘ АРЧА РАЙОНЫ ГӨБЕРЧӘК АВЫЛЫНДА ТУА. Мулла гаиләсеннән . 1930 еллар башында гаиләләре репрессиягә дучар була һәм өйләреннән куып чыгарыла . Әтисе НКВД лагерьларында һәлак була . М.Мәһдиев Казан педагогика институтын тәмамлый (1959). 1954–1959 елларда Арча районы мәктәпләрендә татар әдәбияты һәм тарих фәннәрен укыта . 1960 елдан Казан университетында , 1963–1991 елларда татар әдәбияты кафедра доценты.

Слайд 3

Мөхәммәт Мәһдиев – иҗат юлын әдәбиятчы һәм әдәби тәнкыйтьче булып башлый . Аспирантурада укыган елларында ул татар иҗтимагый фикер үсеше , әдәбият һәм әдәби тәнкыйть тарихы , халык авыз иҗатын фәнни өйрәнү мәсьәләләре белән кызыксына башлый . 1960нчы еллар дәвамында республика матбугаты битләрендә шул темаларга багышланган бер төркем мәкаләләрен бастыра . 1960 елларда М.Мәһдиев татар укучысына С.Рахманколый исемен кайтара : хикәяләрен туплап « Мәлиха куаклыгы » (1979) җыентыгын басмага әзерли .

Слайд 4

Әдәби иҗаты М.Мәһдиев «Без – кырык беренче ел балалары » («Казан утлары » журналы, 1968, №5; рус теленә тәрҗемәсе «Мальчишки сорок первого», 1974) исемле беренче повесте белән үк үзен үзенчәлекле иҗат стиле булган язучы итеп таныта . Аңа лиризм, нечкә юмор, үзенчәлекле тел- бизәкләү чаралары хас . Гадәти булмаган сюжет корылышы , үзәк урынны алып торучы лейтмотивлар әсәрләренең төзелешенә дә үзгәлек бирә .

Слайд 5

Еллар үтү белән , язучының иҗат стиле бераз үзгәрә . Юмордан тыш , әсәрләрендә ачы сатирик штрихлар да күренә башлый , лиризм – хискә бирелү , сагыш белән беррәттән үткәннәрне сагыну да көчәя . М.Мәһдиев иҗатында « үз » күңел дөньясы гәүдәләнеше сыйфатында үткәннәр тора, язучы һәм аның геройлары гына түгел , халык та үзенә шуннан көч ала, терәк таба . « Торналар төшкән җирдә » (1983) повестенда һәм « Бәхилләшү » (1990) романында үткәннәр мотивына инвариант булып , кешеләрнең бу дөньядан мәңгегә китү , гореф-гадәтләр , бәйрәмнәр , көнкүреш детальләренең юкка чыга баруы мотивлары кебек мәңгелек кыйммәтләр тора. М.Мәһдиевнең 1980 еллардагы актуаль сәяси һәм иҗтимагый-көнкүреш проблемаларын чагылдырган « Тынгысыз өч көн » исемле бердәнбер пьесасы 1983 елда Татар драма һәм комедия театры сәхнәсендә куела . Чит илләргә сәяхәте тәэсирендә дөнья күргән « Җир йөзендә алты кыйтга » әсәре (1992) юлъязма жанрында язылган ; чит илдәге тормышны үзенеке белән чагыштырып , әдип үз халкының рухи кыйммәтләренең мәгънәсен эзли . Гомеренең соңгы елларында М.Мәһдиев « Ачы тәҗрибә » (1993) исеме куеп мемуарлар яза , ләкин беренче китабын гына чыгарып өлгерә . Аның әсәрләре күп тапкырлар басылып чыга , күбесе рус теленә тәрҗемә ителә .

Слайд 6

Истәлеге

Слайд 7

Бүләкләре 1990 елда М.Мәһдиевкә « Бәхилләшү » романы һәм « Торналар төшкән җирдә » повесте өчен Татарстан Республикасының Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләге бирелә .

Слайд 8

Кәрим Тинчурин исемендәге Татар дәүләт драма һәм комедия театры «Без – кырык беренче ел балалары . » «Без — кырык беренче ел балалары » фильмы

Слайд 9

Мөхәммәт Мәһдиев музее

Слайд 10

Кеше китә - җыры кала, диләр , Бер җыр калсын әле бездән дә . Ул җыр җанга шатлык булып керсен , Кояш булып калсын йөзләргә . ИГЪТИБАРЫГЫЗ ӨЧЕН РӘХМӘТ!