конспект урока по литературе
план-конспект урока

Темэ: Г. Цыдендамбаев. Шэнэ байшан.

Зорилгонууд:

1. Һургалгын – Г. Цыденбаевай  «Шэнэ байшан» гэжэ рассказай удхаар бэхижүүлгын хэшээл – наадан дээрэ үндэһэлжэ, һурагшадай шадабарииень шалгаха, үргэдэхэ, хурсадаха. «Хамтын ажал хүсэтэй» гэһэн оньһон үгын удха дээрэ хүдэлмэрилхэ.
2. Хүгжөөлгын –дүүрэн харюу хэлүүлжэ, һурагшадай аман хэлэлгыень хүгжөөхэ.
3. Хүмүүжүүлгын – бэе бэедээ һайнаар хандалга хүмүүжүүлхэ, коллектив соо хүдэлгэжэ һургаха, оньһон  үгэнүүдэй удхаар хүмүүжүүлгын хүдэлмэри ябуулха.

Хэрэгсэлнүүд: һэеы гэрэй макет, һурагшадай зурагууд, шатануудай нэрэнүүд, дабаринууд, шагай, гэр.

Түхэл: хэшээл – мүрысөөн.

Янзань: үзэһэнөө дабтаһан түгэсхэлэй хэшээл.

Хэшээлэй байгуулга:

1. Багшын оролто үгэ.
2. Һурагшадай дадал шадабариие шалгалтын шата.

а ) Амаршалга.

б ) Бэеэ һорилго « Агта морёороо гүйлгэн...»

в ) Би таниие танихаб.

г ) Блиц – асуудалнууд.

д ) Энэмнай ямар удхатайб?

е ) Викторина.

ж ) Капитануудай мүрысөөн.

з ) Тобшолол.

3. Хэшээлэй дүн гаргалга.

Хэшээлэй ябаса.

1. Эмхидхэлэй үе, хэшээлэй зорилгонууд.

Багшын оролто үгэ:

- Сайн байна, үхибүүд!

Мүнөөдэрэй  хэшээлдэ бидэ Г. Цыдендамбаевай «Шэнэ байшан» гэжэ рассказай удхаар наада үнгэргэхэбди. 2можо боложо хубаарһан байнат. Хэшээл соо хэн ямараар хүдэлөөб гэжэ капитанууд шата шатаарнь хүн бүхэндэ сэгнэлтэ табиха.

Наадамнай 8 шатаһаа бүридэхэ, шата бүридөө бидэ даабарияа дүүргэмсээрэ, нэгэ- нэгэ ханаар табижа, хэшээлэй һүүлдэ гэр баринхай байха ёһотойбди. Зүб харюу үгэһэнэй түлөө шагай үгтэхэ. Олон шагайтай можо диилэхэ. Самбарта уншагты.

                          Би гэһэн гансаараа,

                         Бидэ гэһэн хамтаараа. (оньһон үгэ)

- Энэ ямар удхатай оньһон үгэ бэ?

- Тон зүб. Бидэ баһа хэшээлэйнгээ эсэстэ иимэ тобшололдо ерэхэ ёһотойбди. Тиимэһээ бэе бэедээ туһалжа, ехэ эбтэйгээр хүдэлхэт. Рассказ соо Санхиров Балданай гэр барихада, булта зон хамһалсаа, бидэ баһа бэе бэедээ хамһалсаха аргатайбди.

 Зай, наадаяа эхилэе.

2. Һурагшадай дадал шадабариин шалгалтын шата.

А ) Амаршалга.

Энэ шатада команданууд бэе бэетэеэ танилсана.

Б ) Бэеэ һорилго «Агта морёороо гүйлгэн…»

Можо бүхэндэ шатарай хюлгэ үгтэнэ. Энэ хюлгэ дээрэ мориной ябадалаар ябажа, ямар оньһон үгэ бэшээтэй байһыень таахат. Эндэ ганса эхиниинь үгтэнхэй, танай зорилго – дүүрэн болглхо.

1-дэхи можодо:

( Түрөөдүй хүбүүндэ түмэр үлгы бэлдэбэ.)

2 –дохи можодо:

(Хусаха нохойе хусаагүй нохой һаатуулба)

(Эдэ даабаринууд можо бүхэндэ ябадалнуудтайнь үгтэнэ. Хэн түргөөр, зүбөөр зохёоноб).

В) Би таниие танихаб.

Би таанадта гол геройнууд тухай уншахаб. Табан туршалга үгтэхэ, 1-хи туршалгаһаа таагаа һаа, 5 балл абаха, 2-дохи туршалга – 4 балл, 3 – дохи туршалга – 3 балл, г.м.

1 –дэхэ можодо:

1. Нютаг соогоо эгээл номгохон, һажалуур хүн.
2. Аали һажалууршье һаа, нэгэтэ зориһоноо бүтээдэг.
3. Табяад наһатай хүн.
4. Үлүү үнеэгээ, гахайгаа, хонидоо худалдаха гээ.
5. Хүбүүндээ гэр бариха гэһэн хүн. (Санхирай Балдан)

1. Юушье мэдэхэгүй, хамарһаа сааша харахагүй болоод байһан хүн.
2. «Эндэ юундэ сай уухаяа һанабад?» - гэбэ.
3. Шог ёгто ойлгохогүй үбгэндөө голхороо.
4. Хургаа зүүгээрээ хадхажархин алдаба.
5. Шанаһан сайгаараа сэржэм үргэбэ. ( Пэлма)

2 – дохи можодо:

1. Бултанай дээшээ хаража һарбайха аха захань.
2. Санхирай Балданай тушаа хөөрөөн болоно гэжэ таана.
3. 100 –гаад наһатай, сагаан толгойтой, шэхээр хатуу хүн.
4. Володя гэжэ ашатай.
5. «Ашамни дархан болохо юм» ,- гэжэ хэлээ. (Абида үбгэн)

1. Эгээл сүлөөгүйдэ гэр бариха гэнэт», - гэжэ хэлээ.
2. Шабарта зуурашаһан хубсаһа үмдэжэ ерээ.
3. Хургаа шабар соо хээу, Володиин хамар дээрэ зутараагаадхиба.
4. Һайнаар пеэшэ табиһандаа бүтүү маһаганана.
5. Нютаг соогоо эгээл һайн пеэшэншэн. (Нанзад).

Г) Блиц – асуудалнууд.

Можо бүхэндэ 10-10 асуудалнууд үгтэнэ, түргэн харюу хэлэгдэхэ ёһотой  

(1 минута соо).

Д) Энэмнай ямар удхатайб?

Можонуудта зурагууд үгтэнэ.

- Эдэ юумэнүүд хэндэ хабаатайб, ямар удхатайб гэжэ хэлэхэт.

Һүхэ (Очиржап модо сабшалсаха тухайгаа хэлэнэ).

Биирэ (Магсар дархан сонхонуудые шэрдэнэ).

Зүүн (Пэлмаа хүгшэн зүү баряад, бэлэйгээ халана).

Хирпиисэ (Нанзад үбгэн пеэшэ табина).

Е) Викторина

Можо бүхэндэ 4-4 асуудалнууд үгтэнэ, дүүрэн харюу хэлэхэ.

1. Абида үбгэн: «Захатын бүтэхэдэ, арамнайлдаг урданай жама ёһолол даа», - гэжэ хэлээд, юун гэжэ үреэнэб?
2. Санхиров хэрэггүй зомгооһо шорой, холтоһо обоолоод, галдажа байба. Гал улам шангаар, охитойгоор шатаба. Энэнь ямар удха шанартайб?
3. Пэлмаа хүгшэн шанаһан сайгаараа сэржэм үргэбэ. Юундэ?
4. Юундэ Абида үбгэн тухай олон һүхэ дууһаһан, углуу сабшаха, олохон жэлээ бараһан гэнэб?
5. «Гансата Москва баригдаагүй юм», - ямар удхатайб?
6. Санхиров гэр барилга юунтэй сасуулнаб?
7. «Гэшхүүрынь үндэрөөр бү хэгты», - гэжэ Абида хэлэхэдээ, юу зүгнөөб?
8. «Үбгэн хүн нарай үхибүүн хоёр урдаа мэдэлтэй гэлсэдэг». Тайлбарилагты.

Ж) Капитануудай мүрысөөн.

Капитанууд өөрынгөө гэртээ зураһан реклама һанана, зохёоно.

З) Тобшолол

Энэ зохёол соо олон оньһон үгэнүүд хэрэглэгдэнэ.Ехэнхинь ажал тухай болоно. Шата шатадаа булта эдэбхитэйгээр хабаадалсажа, бэе бэедээ туһалжа, хамтын хүсөөр бидэ баһа нэгэ гэр бариха гээшэбди. Энээн дээрэһээ юун гэжэ хэлэхээр бэ?

3. Хэшээлэй дүн гаргалга, сэгнэлтэ табилга, гэрэй даабари үгэлгэ.

Мүнөө можонууд (һурагшад) ямараар ажаллаааб, хэды «5», «4», «3» -тай байһанаа манда хэлэжэ үгэхэ.

«Хамтын ажал хүсэтэй»  гэһэн темэдэ простой түсэб табяад, гэртээ сочинени бэшэхэ.

Мүнөөдэрэй хэшээлдэ булта һайн хүдэлөөт.

Хэшээл дүүрээ. Баяртай!