Мои публикации:
план-конспект урока

Предмет

 Тыва дыл.

Класс

4

Кичээлдин хевири

 Түңнел кичээл. Сылдыс шагы.

Темазы

Сан ады.

Сорулгалары:

Оборудование: звезда «Большая Медведица» (слайд №), мультимедийный экран, медиа-проектор, раздаточный материал, рисунки с изображением чисел.

Ɵѳредиглиг: сан аттарын улустуң аас чогаалын ажыглап тургаш, билиндирер.

Сан адының шын бижилгезин сактып алырынга мергежилгелер чорудар.

Кижизидилгелиг: бот – боттарының харыызын аразында шын дыңнап

үнелеп, түңнеп билиринге кижизидер.

Сайзырадыр: сан аттары таваржып турар тывызыктарга, үлегер

домактарга аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр.

Планнаттынган түңнелдери

Предметтиг түннелдер.

Ɵɵредилгениӊ бот-тускайлаӊ бүгү талалыг кылдыныглары: сан адының грамматиктиг утказын  билип алыры;

Ɵɵредилгениӊ башкарылгалыг бүгү талалыг кылдыныглары: ɵɵредилгениӊ сорулгаларын салып билиринге, оларны кууседириниӊ аргаларын тып билиринге, бодунун ажыл-чорудулгазыныӊ туӊнелин унелеп билиринге ɵɵренири;

Ɵɵредилгениӊ угаап–шиӊгээдир бүгү талалыг кылдыныглары: домактарның иштинден сан ааттарын бөлүк аайы-биле тып билири, илередир утказын, харыылаар айтырыгларын, чугаазынга чечен-мерген ажыглап   ɵɵренири;

Ɵɵредилгениӊ харылзаа чоргузар бүгү талалыг кылдыныглары: башкызы -биле, эш-ɵɵру-биле харылзаа тудуп, чугаалажып билири, инициатива, идея үндүрүп шыдаары, бодалын чиге, дорт илередири, ɵске кижиге үнелел бээри.

Метапредметтиг туннелдер

Бодунун бодалын шынзыдып, чижектерге бадыткап, ɵскелерниӊ медээзин дыӊнап, хүлээп билири;

Бодундан бичии назылыг кижилер, эш-ɵɵру, улуг кижилер-биле аразында чɵптүг диалог чорудуп билири;

Ажылды күүседирде, ниити сорулгаларны салып, оларны шиитпирлээр аргаларны тып билиринге чанчыгары;

Бодунуӊ болгаш эжиниӊ ажылын шын үнелеп, кады ажылдажылганы чорудуп билири.

Ооредилгени шын организастаары

Өөредириниң аргалары

Беседа, айтырыг-харыы, хайгаарал.

Өөредириниң хевирлери

Индивидуалдыг (бот-тускайлан), эжеш ажыл, бɵлүк ажыл,

Өске эртемнер-биле харылзаазы

 тыва дыл, орус дыл, сан.

Кичээлдиң дерилгези

Компьютер, телевизор, карточкалар.

Кичээлдиӊ кезектери

Башкының ажыл-чорудулгазы

Өөреникчилерниң

ажыл-чорудулгазы

Удур-дедир харылзажырының хевирлери

Бүгү талалыг өөредилге

ажыл-чорудулгазы

I.Организастыг кезээ

Чедип алыр түӊнел

Хɵглүг коӊга эдипти,

Солун кичээл эгеледи.

Уруглар-биле мендилежири.

Экии, уруглар!

Мени Айлана Анатольевна дээр. Тарлаг ортумак школазының эге класс башкызы. Бөгүн кичээливисте аалчылар аалдап келген, мендилежиилиңер, уруглар!

                 Чалбарыг.

Тос дээрим, Долаан бурганым өршээ!

Бай-байлак оран-чуртум,

Бии-Хемим өршээ!

Быжыг билиг биске турзун!

Беш демдек бээр келзин!

Дөрткү класстың уруглары,

Эртемнерже шымнып турзун!

 Баштай бир холун чада тудар, ооӊ соонда бирээзин чада тудар. Холдарын ɵрү часкааш, оожум бадырар.

Дээр, сылдыстар.

ІІ. Билиглерни шилилгелиг тургузар кезээ.

-Беш демдек алырда, чүнү канчаар бис, уруглар?

Эрткен кичээлде чүү деп теманы ɵɵренип эрткен ийик бис,сактыптаалынарам,уруглар.Чижектер.

- Силер каш класста өөренип турар силер?

Эки харыылаар, онаалгаларны шын кылыр.

Беш, он алды.

Дөрткү класста.

Класс-биле ажыл

IIl. Мотивация.

(сорулга салыры, теманы тывары)

1.Кичээлдиӊ темазын тодарадыры.

Бөгүн кичээлде сан адын эки, ханы тодарадып билип алганынга сорулганы уруглар  салыр: быжыглаар, катаптаар.

- Тии чок торгум,

Дизии чок чинчим. Чүү-дүр, уруглар? Тып көрүңерем.

-Эр-хейлер! Бөгүн кичээлде -октаргайда сылдыстарже аян-чорук кылып, сан адынга даянып алгаш сылдыс щагы деп аттыг оюн кичээливисти эгелээр-дир бис.кичээливисти эгелээр-дир бис.

- Самбырада чүнү көрүп тур силер, уруглар?

- Каш сылдыс бар-дыр?

- Чеди сылдыс чүнү илередип турарыл? Чеди деп сан кандыг чугаа кезээн илередип турарыл?

- Чүү деп чугаа кезээн катаптаар-дыр бис?

Дээр, сылдыстар.

Бир ɵɵреникчи ыыткыр кылдыр  номчудар.

Сылдыстар

Чеди

Сан адын

Сан ады

Класс-биле ажыл

кичээлдиң темазын тодарадыры; кичээлге ажылдаарының сорулгаларын салыры.

бодунуң бодалын илередип, шынзыдары.

Ɵске кижиниң харыызын дыннап, сайгарары; чугааже шын киржири; бот-боттарын дыңнап билири.

Чедип алыр түӊнели

Кичээлдиӊ темазын тодараткаш, уруглар боттары кичээлде чедип алыр сорулгаларны салыры. Υлегер домактарныӊ дузазы-биле күш-ажылга ынак, эртем-билигже сундулуг, берген сɵзүнге ээ болуру

ІV. Чаа билиглерниӊ  шиӊгээдип алыышкыны.

 Кичээлге хɵглүг хɵɵн киирип, сонуургалын оттурары,кичээлди организастыг эгелээри                          

Класс-биле ажыл

Бот-тускайлаӊ

бар билиглерин сайзырадыры; боттарының билиинге даянып алгаш, башкының айтырыгларынга шынзылгалыг харыыларны бээри; аас чугаазын, дыл-домаан, кругозорун сайзырадыры, сөс курлавырын байыдары;

бөлукке үе-чергелери-биле кады ажыл-чорудулганы, үезинде чугааже шын киржири, бөлүкке бодунуң киржилгезиниң харыысалгазын билири; бодунуң бодалын илередип, шынзыдып билири.

өске кижиниң харыызын дыңнап билири; чугааже шын киржири.

 Сан адын орус дылда чүү дээрил? Кандыг айтырыгларга харыылаттынарыл?                                        

Ɵɵреникчилерниӊ аас-биле харыызы.

- Имя числительное. Сколько?

 2. – Хүндүлүг аалчыларывыска сылдыстыг шагывыска быжыг билииңерни көргүзер силер, уруглар!

Самбырада Чеди-Хаан сылдызынын чурагайында, сылдыс бүрүзүнде онаалгалар бар.

 1-ги сылдыс- үлегер домактарда сан аттарын ушта бижиир.

2-ги сылдыс- тывызыктарны тып.

3-кү сылдыс- түң сан аттарын адаар.

4-кү сылдыс- дугаар сан аттарын адаар.

Чүс акша орнунга

Чүс эштиг чор. /Не имей сто рублей, а имей сто друзей.

Чаңгызы хөйү дээш,

Хөйү чаңгызы дээш. /Один за всех и все за одного.

Бирде сен бар, бирде мен барайн. (буттар)

Дөрбелчин боттуг, дөрт чүзүн малдыг. (кажык)

Дөрт булун, дөнгүр аас. (аптара)

Карточкалар-биле ажыл.

Уругларның харыылары.

Уругларның харыылары.

Карточка-биле ажыл.

Тест-биле ажыл.

7-ги сылдыста узун-тынышты хөй чедир тынмайн чугаалаар.

Сула шимчээшкин.

VІ. Быжыглаашкын

 5-ки сылдыс- квадратта сан аттарын тып.

6-гы сылдыс- математиктиг тест.

7-ги сылдыс- узун-тыныш.

Бот-тускайлаӊ,

эжеш ажыл  база   бɵлүктеп ажылдаары

Эжи-биле кады ажыл-чорудулганы кылыры, харыысалгазын билири; бөлүкке чугааны шын чорудуп билири,

санал-бодалдарын солчуру, өске кижиниң харыызын дыңнап билири.

Сагынгыр-тывынгыр чорукка ɵɵренири

Чедип алыр түӊнели

Түңнел беседа.

- Бо кичээлде чүнү билип алдыңар?

- Бо кичээлдиң кайы кезээн сонуургадыңар?

                    - Чүнү чедир билип албадыңар

VІІ. Бот-унелел.

Бо кичээлде чүнү билип алдым?

Кичээлде чуу менээ эӊ солун болду…

Ам-даа улам хандыр чүнү билип алыксап тур мен…

Уругларныӊ харыылары.

Класс-биле ажыл

Шүгүмчүлелдиг боданып билири, ɵскениӊ бодалын, туружун үнелээри.

Чедип алыр түӊнели

Кичээлде чүнү билип алганын, чүнү билип албаанын, солун, солун эвес болганын бодунга үнелеп билири.

VІІІ. Онаалга

Сан аттары кирген 3 аңгы онаалга бээри.