программы
рабочая программа

Ӱренчиктиҥ  бойыныҥ  таҥыныҥ ӧзӱминде  турулталары:  (личностный): 

                                                предметные

метапредметные

Бойын башкарынар текши ӱредӱ (регулятив)

Билгир алар текши ӱредӱ (познавательные)

Коммуникатив учурлу текши ӱредӱ (коммуникативные)

  Ўрен-чик ӱренер  

1.Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

2.Алтай тилинин байлыгынын эстетика учурын аайлап турар; тöрöл тилин сÿÿп, тооп, оныла оморкоп, алтай тил албатынын культуразы деп, оны чеберлеп аларына кÿÿнзеер, эрмек-куучынын jарандырар кÿÿн- тапту болор;

1.Эрмек –куучыныныҥ  башка-башка бӱдӱмде-риле: оос  ло  бичилген эрмек–куучын,  монолог,  диалог,  полилог – тузаланары, кандый  ла  марларла, жанрла  иштеери, алтай тилле шиҥжӱ ле  ӱлекер иш  тургузып,  корулап  билер.

1.Алтай  тил - алтай албатынын   тӧрӧл тили, Алтай Республиканын эл-тергеелик тили деп билер; тил ле албатынын культуразы колбулу деп билер;

2. Кижинин, албатынын jÿрÿминде тöрöл тилинин учуры керегинде билер;

1.Алтай тилле  санаа-шӱӱлтезин

 кӧнӱ, эптӱ колбулу  куучынла чыгара  айдып  ла  бичип  турары.

 2.Кажы  ла  класста алтай  тилдиҥ грамматиказын  ӱренип,  тил  билимниҥ тӧзӧгӧзи  деп  оҥдоп, оос  то, бичилген  де  эрмек - куучынында чын  тузаланарына  јединери.

3.Бой-бойын угуп билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

1Эрмек – куучыныҥ  бастыра

 бӱдӱмдериле  тузаланып   билер:

–  оосло до, бичип те эткен

 јетирӱни чын аайлап турар;  

- кычырарынын бÿдÿмдериле тузаланып  билер;

2. Алтай тил ле  литератураныҥ  урогында алган  билгирлерин ӧскӧ  предметтердиҥ  урогында,

 јӱрӱминде  тузаланып  билер.

3.  Куучындашканда, кандый бир иште, сöс блаашта, шÿÿжÿде эбире улусла колбу тудуп билер

 Ўрен-чиктин ӱренер

арга-лары 

 Сöзлигинин кеми, грамматикала ÿренген эп-аргаларды кöгÿске алынганы jеткил, эрмегинде кÿÿн-санаазын jайым, jарт айдар аргалу болгоны

Кижинин интеллектуал ла jайаан аргалары öзöринде, ÿредÿ аларында,  бойынын билерин бийиктедеринде тöрöл  тили тöс учурлу деп аайлап турар;

 - Текстерле иштеп, оны солып, бажалыктап, ылгап, бойы тургузып  билери;

 - Сӧзликтерле, таблицаларла, ϳартамал бичиктерле иштеп билери;  

-Бойынын ижин баалап, шиндеп билери. 

Куучындаары:уккан(кычырган) текстти куучындаары, план, тезистер тургузып билери; бойынын санаазын толо, ϳарт айдып эмезе бичип билери; 

Аудирование(Угуп аайлаары):

ϳетирӱни, текстти  чын аайлаары; эрмек - куучыннын марын, эп-аргазын, жанрын ылгаштырары; 

Кычырары:кӧнӱ кычырары; жанры, мары башка тексттерди (кӧслӧ ϳӱгӱрип, таныжып, шиндеп) кычырары.   

 Бичиири: грамматиканын некелтелерин буспай тузаланар; токтой тӱжер темдектердин ле орфографиянын ээжилерин тузаланып билери.   

- Башка-башка аргалардан: газет- журналдардан, телекӧрӱлтенеҥ

  кӧрӱп,ÿредÿлÿ компакт-дисктен, бичиктен,Интернеттеҥ   кычырып, керектÿ  јетирӱлерди таап билер;  

- Кажы  ла  урокто  эмезе  кандый  ла  ишти баштаарынаҥ  озо    амаду  тургузарына    ӱренер  ле  таскаар (обучение  к  целепологанию), ол ишти јетире бӱдӱрбегенче амадуны санаазында тударына  таскаары. Бойыныҥ  ижин  пландап  билерине  ӱренери.

-  схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла, иллюстрацияларла     алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

№  Э/д

 Бӧлӱктердин аттары/темалар

 Частар

 Ондайы

         .                                                                                                                                                                                                                                                       Ўредӱнин пландалган турулталары  

1.

Кире  сöс.   Тил, онын учуры. «Арчыны jытанган алтай тилим»

1 час.

 Тил  керегинде текши jетирÿлер.      Алтай  тил - алтай албатынын   тӧрӧл тили, Алтай Республиканын эл-тергеелик тили. Алтай тил эмдиги телекейде.  Алтай  тил - алтай кееркедим  литературанын тили, онын  кееркедим эп-аргалары.. Оныҥ јӱрӱмдеги учуры.  

Личностные: Тöрöл тилин сÿÿп, тооп, оныла оморкоп, алтай тил албатынын культуразы деп, оны чеберлеп аларына кÿÿнзеер   кÿÿн- тапту болор;

Предметные: Алтай тилле  санаа-шӱӱлтезин  кӧнӱ,  эптӱ колбулу  куучынла чыгара  айдып  ла  бичип  турары.

Метапредметные:тилдин  јӱрӱмдеги учурын ондооры

2.

Ўренгенин катап  кöрöри  

4час

Эрмек. Тöс лö эчени члендер. Сöстин учурлу бöлÿктери. Колболу сöстöр. Сöстин кожулталарынын чын бичилери. Куучын-эрмектин бöлÿктери.

Личностные: Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные:ӱренген ээжилерди тузаланып билери

Метапредметные:ӧскӧ предметтерле колбу тудары

3

Текст ле эрмек-куучын, олордын  бÿдÿмдери,

(2 час). 

1.Эрмек-куучын,  эрмектежип  куучындажары.   Эрмек-куучыннын айалгазы, бÿдÿмдери ле мары. Оос ло бичилген эрмек куучын.  

  2. Текст.   Текст керегинде ондомол. Тексттин бÿдÿмдери, темазы, шÿÿлтези, тöс учуры. Текстин бажалыгы, тöс учурлу сöстöри. Эрмек-куучыннын функциональный бÿдÿмдери.  jурамал, jетирÿ, шÿÿген учурлу. Тексттин турар бÿдÿми.    

Личностные: эрмек-куучыннын этикет ээжилериле таныжары, улусла куучындажып билерине темигери

Предметные: эрмек-куучынында текстти чын тузаланары.

Метапредметные:Эрмектежип  куучындажарына ÿредер иштердин  бÿдÿмдериле таныжары: кычырары, угары, айдары, бичиири ле олордын культуразы.  

4

Синтаксис ле пунктуация 

29 час

Синтаксис –тил билимнин  бöлÿги. Сöс, сöсколбу ла эрмектин башказы.  Сöсколбу - синтаксистин  единицазы.  Сöсколбунын тöс лö камаанду сöстöри. Эрмек -синтаксистин тöс единицазы. Эрмек, онын бÿдÿмдери ле учурлары. Эрмектин учында турар темдектер. Эрмектин тöс члендери. Баштаачы, онын айдылары. Эрмектин тöзöгöзин бÿдÿрери. Баштаачы ла айдылаачынын ортозында тире тургузары. Эрмекте сöстöрдин турар аайы. Эрмектин эчени члендери: jартаачы, толтыраачы, айалгалар, Тегин эрмек.  Кениткен ле кенитпеген эрмектер. Толо ло толо эмес эрмектер. Укташ члендÿ эрмектер, токтой тÿжер темдектери. Бириктиреечи сöс. Кычыру  сöстÿ эрмектер. Чике куучын - эрмек. Полилог, монолог,  диалог ло реплика.

Личностные: Эрмек-куучынында синтаксистин ээжилериле чын тузаланып, тилин байыдары

 Предметные: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

Метапредметные: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла, иллюстрацияларла     алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

5

Фонетика, графика, орфоэпия, орфография.  

(22 час). 

  Фонетика – тил билимнин единицазы. Эрмек - куучыннын  табыштарынын учуры.  Ўндÿ ле туйук табыштар, олордын бỹдери ле  бöлинери. Ўндÿ табыштар ÿйе бÿдÿрери. Куучын-эрмектин табыштары ла таныктары, танмалык. Кыска ла узун   ỹндỹлер. Ўндÿлердин анылу ээжилери (сингармонизм, …). Транскрипция. Орфоэпия – лингвистиканын бöлÿги.  Орфоэпиянын  сöзлиги.     Ўйе ле согулта  керегинде билери. Графика – лингвистиканын бöлÿги. Табыш ла танык. Алтай тилдин графиказы. Танмалык. 

Личностные: алтай тилинин фонетиказыла, графиказыла ϳилбиркеери, оны теренжиде ӱренерине ϳӱткиири.

Предметные: «Фонетика, графика, орфоэпия, орфография»   билимдерди  чокым ӱренерине темигери.

Метапредметные: орус тилле, онойдо ок тӱрк тилдерле тӱндештирип, тӱнейи ле башказын , анылузын ылгаштырары.

6

Лексика ла фразеология.  

(20 час).

  Лексика –тил билимнин  бöлÿги. Алтай тилдин лексиказы: су-алтай ла öскö тилден кирген сöстöр. Сöстин лексический учуры. Сöстöрдин чике ле кöчÿре, кöп лö jаныс учурлары. Синоним, антоним, омонимдер, омоформа.Текши тузаланар ла анылу  сöстöр. Бузулбас сöсколбулар керегинде jетирÿ. Фразеологизмдердин учуры. Эски ле jаны сöстöр. Алтай сöзликтер: диалект, морфем, орфография, топонимика ла о.ö. ,  олорло тузаланары. 

Личностные: тӧрӧл тилинин байлыгын, кеенин сезери, кӱӱнзеп ӱренерине ууламϳылаары

Предметные: Сöстин лексический учурын jартаары, кöп учурлу ла кöчÿре учурлу сöстöрлö куучын-эрмегинде  тузаланары.

Метапредметный: Куучын-эрмеги öдÿмдÿ ле jарамыкту болзын деп, фразеологизмдерле, канатту сöстöрлö тузаланары.

7

Сöстин бÿдÿми ле бÿдери.

(14 час)

Морфемика  – тил билимнин  бöлÿги. Морфема  –  сöстин эн кичинек учурлу бöлÿги. Морфеманын бÿдÿмдери: тазыл-морфема, кожулта-морфемалар. Сöс бỹдỹрер,  сöс кубултар, кеп бỹдỹрер кожулталар. Тöзöгö. Кожулталардын чын бичилери. Алтай тилде jаны сöстöр бỹдер эп-аргалар. Кыскартылган колболу сöстöр. Сöстин морфемный бÿдÿмин шиндеери.

Личностные: Тилинин бÿдÿмин шиндеп, кажы ла сӧскӧ сескир болорына, оны сӱӱрине таскадары.  

Предметные: Сöстин бÿдÿми ле бÿдерин теренжиде ӱренери.

Метапредметные: орус тилле, онойдо ок тӱрк тилдерле тӱндештирип, тӱнейи ле башказын , анылузын ылгаштырары.

8

Jыл туркунына ÿренгенин катап кöрöри.

2ч

 Тил керегинде  билимдер. Фонетика ла графика. Синтаксис ле пунктуация. Лексика ла фразеология. Сöстин бÿдÿми ле бÿдери.

Личностные: Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные: Билгирин ченеери, быжулаары.

Метапредметные: ӧскӧ предметтерле колбу тудары, билгирин тузаланып билерине таскадары.

9

Тил темиктирери

8 час

Изложение, сочинение, чӱмдеер иштер, ойындар…

Личностные: Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные:  оос ло бичиир эрмек-куучынын байыдары,чын бичиирине ӱренери.

Метапредметные:  Изложение, сочинение, чӱмдеер иштер бичип, бойынын кӱӱн-санаазын чыгара айдарына ла шӱӱнип иштеерине темиктирери.

№

ТЕМАЛАР

 5 класс

Частар

Öдöтöн öйи

планла

факт

1

Кире  сöс. -1 час. Тил, онын учуры. «Арчыны jытанган алтай тилим»

 1

2

Ўренгенин катап  кöрöри (4ч)  Эрмек. Тöс лö эчени члендер. Сöстин учурлу бöлÿктери.

 1

3

 Колболу сöстöр. Сöстин кожулталарынын чын бичилери.

   1

4

Куучын-эрмектин бöлÿктери.

 1

5

Jакылталу диктант: «Jилбиркек кÿчÿгеш»

 1

6-7

 Сочинение бичиирине белетенери. Сочинение: «Јайгы каникулды эске аладым».

2

8-9

Текст ле эрмек-куучын, олордын  бÿдÿмдери,

 2

10

Синтаксис ле пунктуация.  Сöсколбу.

 1

11-12

Сöсколбу. Тöс лö камаанду сöс.

 2

13

РПРга белетенер таскамал иштер

1

 14-15

Сöсколбунын бÿдÿмдери.

2

16

Эрмек - эрмек-куучыннын единицазы.  Эрмектин  бÿдÿмдери. Эрмекте кижинин сезимдери.

1

17-18

Эрмектин члендери. Тöс члендер. Эрмектин тöзöгöзи.

  2

19-20

Тöс члендердин куучын-эрмектин бöлÿктериле айдылары.

 2

21

Эрмектин эчени члендери, олордын учуры.

 1

22

 Jартаачы.

1

23

Толтыраачы.

   1

24

Айалга.

 1  

25

Эрмектин члендерин катап корори.

 1

26

 Диктант: «Шÿлÿзин»

1

27-28

Сочинение бичиирине белетенери. Сочинение: «Кÿстин jажытту öндöри» .

2

29-30

Кениткен ле кенитпеген эрмектер.

 2

31

Укташ члендер. Укташ члендÿ эрмектерде  т.т. темдектер.

 1

32

 Колбоочынын болужыла бириккен укташ члендÿ эрмектер. 

 1

33

Бириктиреечи сöс.

34

 Кычыру сöстöр.

 1

35

Таскамал иштер.

1

36-37

Чике куучын-эрмек, онын токтой тÿжер темдектери

 2

38-39

Колболу эрмектер

 2

40

Диалог. Реплика. Ÿренгенин катап кöрöри.

 1

41

Фонетика, графика, орфоэпия, орфография.  (22 час).  Табыштар, олордын бÿдери.

   1

42-43

Ўндÿ ле туйук табыштар. Туйуктар. Ўнгÿр ле тунгак туйуктар.  

 2

 44-45

Кожулталардын чын бичилери. Сöстин тазылы,тöзöгöзи токтогон тунгак туйукты  бичиири.

  2

46-47

Ÿндÿ табыштар, олордын бÿдери ле учуры. Ÿндÿ табыштардын бöлинери.

 2

48-49

 Эрин ÿндÿлер, олордын айдылары ла бичилери.

   2

50-51

Кату ла jымжак ÿндÿ табыштардын сöстöрдö турар ээжизи.

 2

52-53

Элес  ÿндÿлердин чын  бичилери.

 2

54-55

Узун ÿндÿлердин  чын  бичилери.

 2

56

Алтай тилдин таныктары (буквалар) ла танмалык (алфавит).

 1

57

Орус тилден кирген сöстöрди табыштарла ылгаары.

 1

58-59

 Ÿйе ле согулта.

 2

60-61

Фонетиканы ÿренгенин   катап кöрöри. Фонетикалык  ылгаш .

 2

62

Контрольный диктант: «Кеен Алтай»

  1

63-64

Изложение  бичиирине белетенери. Изложение: «Кискелер»

2

65

Лексика ла фразеология (20 час). Лексикология. Сöстин лексический учуры.

 1

66

 Кöп лö бир учурлу сöстöр.

1

67-68

Синонимдер, синонимический тизÿ ле антонимдер.

 2

69-70

Омонимдер ле омоформалар.

 1

71

  Чике ле кöчÿре учурлу сöстöр.

 1

72-73

Бузулбас сöсколбулар. (фразеологизм).

  1

74

 Бузулбас сöсколбуларды эрмек – куучынында тузаланары

1

75-76

 Сочинение   бичиирине  белетенери. Сочинение кептÿ изложение: «Мактанчак Jыманак»

2

77

 Текши тузаланар ла анылу сöстöр. Профессиональный сöстöр. Терминдер

   1

 78

Диалект лексика.

   1

 79-80

Су-алтай ла öскö тилдин кирген сöстöр.  

   2

81-82

Эски ле jаны сöстöр.

2

83-84

Сöзликтер. Сöзликте сöстöр.

   2

85

 Диктант «Кичемкей»

 1

86

  Лексиканы ÿренгенин   катап кöрöри.  Таскамал иштер

 1

87-88

Сöстин бÿдÿми ле бÿдери( 14 час).Сöстин учурлу бöлÿктери.  Тазыл. Угы jаныс сöстöр.

 2

89-90

Тöзöгö лö  сöс  бÿдÿрер  кожулталар.

  2

91-92

Кебер  бÿдÿрер  кожулталар. Сöс кубултар кожулта.

 2

 93-94

Кеп  бÿдÿрер  кожулталар.

 2

95

 Сöстöрди бÿдÿмиле ылгаары.

 1

 96

 Алтай тилде  сöстöр  бÿдер  эп-аргалар. Сöс  бÿдÿрер  кожултанын  болужыла  бÿткен  сöстöр.

 1

97

 Колболу  сöстöр.

 1

98

Колболу  сöстöрдин колбожор эп-аргазы ла бичилери.

1

99

Орус тилден кирген сöстöр. Аббревиатура.

1

100

Диктант: «Тонмок суу».    

1

101

 Jыл туркунына ÿренгенин катап кöрöри. (2ч) Тил керегинде билимдер. Фонетика ла графика. Синтаксис ле пунктуация.

 1

102

Лексика ла фразеологияны, сöстин бÿдÿми ле бÿдерин ÿренгенин катап  кöрöри.

 1

№  Э/д

Бӧлӱктердин аттары /темалар

Час-тар

Предметтин  ондайы.  

 Ондайы

         .                                                                                                                                                                                                                                                       Ўредӱнин пландалган турулталары  

1.

Кире сöс.    Тöрöл тилис керегинде

1 час.

 Тил  керегинде текши jетирÿлер.      Алтай  тил - алтай албатынын   тӧрӧл тили, Алтай Республиканын эл-тергеелик тили. Алтай тил эмдиги телекейде.  Алтай  тил - алтай кееркедим  литературанын тили, онын  кееркедим эп-аргалары.. Оныҥ јӱрӱмдеги учуры.  

Личностные: Тöрöл тилин сÿÿп, тооп, оныла оморкоп, алтай тил албатынын культуразы деп, оны чеберлеп аларына кÿÿнзеер   кÿÿн- тапту болор;

Предметные: Алтай тилле  санаа-шӱӱлтезин  кӧнӱ,  эптӱ колбулу  куучынла чыгара  айдып  ла  бичип  турары.

Метапредметные:тилдин  јӱрӱмдеги учурын ондооры

2.

Ўренгенин катап  кöрöри  

4 час

  Куучын-эрмектин табыштарынын учуры.  Ўндÿ ле туйук табыштар. Куучын-эрмектин табыштары ла таныктары, танмалык. Ўндÿ табыштардын бöлинери.         Сöстин учурлу бöлÿктери. Колболу сӧстӧр. Сӧстин лексический учуры.   Сӧсколбу ла эрмек. Эрмектин члендери. Укташ члендӱ эрмектер, олорды бӧлиир темдектер.

Личностные: Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные:ӱренген ээжилерди тузаланып билери

Метапредметные:ӧскӧ предметтерле колбу тудары

3

  Эрмек-куучын.

(3 час). 

Эрмек-куучын,  эрмектежип  куучындажары.   Эрмек-куучыннын айалгазы, бÿдÿмдери ле марлары.  Текстте эрмектердин колбожор эп-аргазы.  Текст, онын темазы ла тӧс шӱӱлтези.    

Личностные: эрмек-куучыннын этикет ээжилериле таныжары, улусла куучындажып билерине темигери

Предметные: эрмек-куучынында марларды чын тузаланары.

Метапредметные:Эрмектежип  куучындажарына ÿредер иштердин  бÿдÿмдериле таныжары: кычырары, угары, айдары, бичиири ле олордын культуразы.  

4

 Морфология ла орфография. Куучын-эрмектин бöлÿктери   

1час

     Куучын-эрмектин болуктери, олордын болинер ээжизи.

Алдынан учурлу ла болушчы учурлу куучын-эрмектин болуктери керегинде билери.

Личностные:. Эрмек-куучынында башка-башка  учурлу  ла  бÿдÿмдÿ  кубулбастарла   чын тузаланып, тилин байыдары

 Предметные: ӱренген ээжилерди тузаланып билери ,ӧмӧликте иштеерине темигери. Кубулбас јарталгышты да, кубулбасты да јартап турган учуралды ылгаштырары.

Метапредметные: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла, иллюстрацияларла     алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары. 

5

 Алдынан учурлу куучын-эрмектин бӧлӱктери.

Адалгыш

(21 час). 

            Адалгыш - куучын-эрмектин бöлÿги. Тынду ла тыны jок не-немени темдектеген адалгыштар. Ат адаган  öс лö  текши адалгыштар. Адалгыштын эрмектеги учуры. Кычыру сöс болуп турар адалгыш. Адалгыштын  грамматикалык   учуры: тоозы, кубулткыжы, јузуннин  мензинер кебери. Адалгыштын   кубулткыштарла  кубулары ла онын кожулталарынын чын бичилери. Орус тилден кирген   адалгыштар   кубулткыштарла  кубулары, олордан чын бичилери. Мензинер адалгыштар.   Адалгыштарга jÿзÿнле кубулары. Орус тилден кирген дь, рь, ль, ла сс, ст, сть туйуктарга токтогон адалгыштарга jÿзÿннин кожулталары кожулар ээжи.   Адалгыштын  будер эп-аргалары.

Личностные: Башка-башка кеберлÿ адалгыштарла  чын тузаланары.  

Предметные:  Адалгышты  грамматикала ылгаары. 

Метапредметные: Алтай ла орус тилде адалгышты тÿндеп, анылу темдектерин jартаары

6

 Jарталгыш

(10час).

Jарталгыш- куучын-эрмектин бöлÿги. Не-неменин  темдегин, öнин, бÿдÿмин, чындыйын ла неден эдилгенин, неле  колбулу болгонын  кöргÿзер  јарталгыштар. Не-неменин  темдегинин  бийик кемин коргузер,тундештиру учурлу јарталгыштар.  Алтай тилде  јарталгыш адалгышты јартап, кубулбай турары. Адалгышка кöчкöн јарталгыштын кубулары. Эрмекте кезик сöстöр адалгыш та, јарталгыш та, кубулбас та болоры.    Jарталгыштын будери ле чын бичилери. Орус тилден кирген јарталгыштарды чын бичиири.  Jарталгыштын  морфологиялык  ылгажы.                              

Личностные: тӧрӧл тилинин байлыгын, кеенин сезери, кӱӱнзеп ӱренерине ууламϳылаары. Кижинин ле тындуларынын кылык-jанын, не-неменин бÿдÿмин jартап кöргÿзерге керектÿ јарталгыштар талдап тузаланары.

Предметные: јарталгыштарды чын бичиирине, морфологияла  ылгаарына темигери. Адалгыш та, јарталгыш та, кубулбас та болор  сöстöрлö  эрмектер тургузары.

Метапредметный:Jарталгыш ла адалгыштан турган сöсколбуларды бир тилден бирӱзине кöчÿрип, тӱндеери, шÿÿлте чыгарары.                                

7

 Тооломо

9час

 Тооломо-куучын-эрмектин бöлÿги. Тегин, колболу ла бириккен тооломолор, олордын чын бичилери.Тооломонын  грамматикалык темдектери. Тооломонын учурлары: турган тоо, ээчий  тоо, ооктолгон тоо, бириктире айдылган тооломолор, олордын кубулары.  

Личностные: Тилин шиндеп, кажы ла сӧскӧ сескир болорына,  сӱӱрине таскадып,башка-башка кеберлÿ  тооломолорло чын тузаланары.  

Предметные: Тооломолордын  учурын ла бӱдӱмдерин, кубуларын ылгап jартаары.  

Метапредметные: Тооломонын бичилери ле айдыларын билип, ϳӱрӱмде чын тузаланары.

8

Солума   

9час

 Солума- куучын-эрмектин бöлÿги.  Солума учурыла башка-башка бÿдÿмдÿ болоры. Jузуннин, Jартаачы ла коргузер, суракту  ла  сурак јок , jарты јок  ло  токтодулу  солумалар. Олорды ылгаштырары  ла чын бичиири. Солумалардын кубулткыштарла   кубулары,  чын бичилери.

Личностные: Башка-башка  учурлу солумаларла  чын тузаланары. Олор, былар, слер деп  солумаларла кижини тооп баштанары.      

Предметные: Адалгышты, тооломоны, јарталгышты солумала солып тузаланарын билери.

Метапредметные: Эрмек-куучынына, тексттерге  солумалары   эптӱ кийдирери.  

9

 Ÿренгенин  катап кöрöри.

5ч

 Тил керегинде  билимдер. Фонетика ла графика. Синтаксис ле пунктуация. Лексика ла фразеология. Сöстин бÿдÿми  ле бÿдери.

Куучын-эрмектин  бöлÿктери.

Личностные: Ÿренчиктин   кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные: Билгирин ченеери, быжулаары.

Метапредметные: ӧскӧ предметтерле колбу тудары, билгирин тузаланып билерине таскадары.

10

Тил темикти-рери

5 час

Изложение, сочинение, чӱмдеер иштер…

Л: Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

П: оос ло бичиир эрмек-куучынын байыдары, чын бичиирине ӱренери.

Метапредметные:  Изложение, сочинение бичип, бойынын кӱӱн-санаазын чыгара айдарына ла шӱӱнип иштеерине темиктирери.

№

ТЕМАЛАР

Частар

Öдöтöн    öйи

1

Кире  сöс. Тöрöл  тилис. Алтай тил- Алтай Республиканын эл-тергеелик тили.

1

2

Эрмек- куучын. Эрмек- куучыннын бÿдÿмдери ле мары..

1

3-4

 Текст, онын бÿдÿмдери ле темдектери.

2

5

Ўренгенин катап  кöрöри (4ч)  Фонетика,орфография, графика, орфоэпия

1

6

Синтаксис.Сöсколбулар ла  эрмектер. Эрмектин члендери.

1

7

Сöстин бÿдÿми ле бÿдери.

1

8

Jакылталу диктант: «Jайканып  турар  кайа»

1

9-10

Изложение: « Кийик кискелер ле тийиндер»

2

11

   Куучын-эрмектин бöлÿктери.

1

12

Адалгыш ( 21 час)   Адалгыш, онын грамматикалык  темдектери. Адалгыштын кем? Не? сурактары.

1

13-14

 Öс лö текши адалгыштар. Антропоним, хороним

2

15

Öс лö текши адалгыштар бой-бойына кöчö берери.

1

16-17

Адалгыштын  будер эп-аргалары.

2

18

Таскамал иштер.

1

19-20

Чокым, кебизин ле бириктире учурлу адалгыштар

2

21

Адалгыштын грамматический категориялары.   Тоо категория.  

1

22-23

Мензинер категория.

2

24-25

Кубулткыш категория.  

2

26-27

Адалгыштын эрмектеги учуры.

2

28-29

Орус тилден кирген мензинер  адалгыштар   кубулткышла, јузунле кубулары.

2

30-31

Адалгыштын  морфологиялык ылгажы .

1

32

 Диктант: «Баштапкы алтамдар»

1

33-34

Изложение:«Леня Голиков- јалтанбас герой».

2

35

Jарталгыш,(10час)   онын грамматикалык  учуры, темдектери  

1

36-37

Чындыйын коргузер  јарталгыштар.

2

38-39

Относительный јарталгыштар.

2

40-41

Jарталгыштын будери ле чын бичилери.

1

42

 Jарталгыштардын эрмектеги учуры.

1

43

Jарталгыштардын  чын бичилери.

1

44

Jарталгыштын  морфологиялык  ылгажы.  Уренгенин  бириктире  корори.

1

45

Тооломо  (9ч)  Тооломонын  грамматикалык темдектери.

1

46

Тооалгыш( нумератив) состор.

1

47

Тооломонын учурлары. Предметтин турган тоозын ла ээчий тоозын кöргÿзер тооломолор.  

1

48

Предметтин бириктире  тоозын   кöргÿзер  тооломолор.

1

49

Предметтин   ÿлÿ   тоозын кöргÿзер  тооломолор.

1

50

Предметтин jарты jок  тоозын темдектеген тооломолор.  

1

51

Тооломолордын бÿдÿмдери ле бичилери.

1

52

Чумдемел-автобиография «Менин автобиографиям»

1

53

Тооломолордын ылгажы. Уренгенин   катап корори.

1

54

Диктант: «Тööлöр - чöлдин «керептери»

1

55

Солума (9час) Солума, онын темдектери ле болунгени (разрядтары)

1

56

Jузуннин  солумалары.

1

57

Суракту  ла  сурак јок солумалар  

1

58

Jартаачы  солумалар.

1

 59

Jарты јок   солумалар

1

60

Токтодулу солумалар

1

61

Коргузер солумалар.

1

62

Солумаларды катап корори ле  ылгаары.

1

63

Диктант: «Куулар»

1

64

   Катап корори (5ч) Куучын -эрмектин болуктери. Адалгышты катап кöрöри.

1

65

Јарталгышты катап кöрöри.

1

66

  Тооломоны   катап кöрöри. Ылгаштар

1

67

Солуманы  катап кöрöри. Ылгаштар

1

68

 Ээжилерди   катап кöрöри. Ылгаштар

1

№

Бӧлӱктердин аттары  

Час-тар

 Ондайы

Ўредӱнин пландалган турулталары           .                                                                                                                                                                                                                                                    

1

Кире сöс.   Алтай тилдин öзÿми.

1 час.

 Тил  керегинде текши  jетирÿлер.      Алтай  тил - алтай албатынын   тӧрӧл тили, Алтай Республиканын эл-тергеелик тили. Алтай тил эмдиги телекейде.  Алтай  тил - алтай кееркедим  литературанын тили, онын  кееркедим эп-аргалары.. Оныҥ јӱрӱмдеги учуры.  

Л.: Тöрöл тилин сÿÿп, тооп, оныла оморкоп, алтай тил албатынын культуразы деп, оны чеберлеп аларына кÿÿнзеер   кÿÿн- тапту болор;

П.: Алтай тилле  санаа-шӱӱлтезин  кӧнӱ,  эптӱ колбулу  куучынла чыгара  айдып  ла  бичип  турары.  М.:тилдин  јӱрӱмдеги учурын ондооры

2.

Ўренгенин катап  кöрöри  

1 час

   Тилдин билимдери. Фонетика, синтаксис. Лексика. Сöстин  бÿдÿми ле бÿдери.

Личностные: Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные:ӱренген ээжилерди тузаланып билери

Метапредметные:ӧскӧ предметтерле колбу тудары

3

  Куучын-эрмектин марлары.

(6 час). 

1.Эрмек-куучын,  эрмектежип  куучындажары.   Эрмек-куучыннын айалгазы, бÿдÿмдери ле мары. Оос ло бичилген эрмек-куучын. Билим мар. Ĵар-куучыннын мары. Кееркедим мар. Окылу мар.  Текстте эрмектердин колбожор эп-аргазы.

 Л.: эрмек-куучыннын этикет ээжилериле таныжары, улусла куучындажып билерине темигери

Предметные: эрмек-куучынында марларды чын тузаланары.

М.:Эрмектежип  куучындажарына ÿредер иштердин  бÿдÿмдериле таныжары: кычырары, угары, айдары, бичиири ле олордын культуразы.  

4

   Морфология ла орфография. Кубулбас.  

3 час

Кубулбас - куучын-эрмектин бöлÿги.   Кубулбас учурыла башка-башка бÿдÿмдÿ болоры. Эдилгенин аайын, öйин, jерин, шылтагын, амадузын, кемин кöргÿзери. Колболу  ла тегин, бийик кемин кöргÿзер кубулбастардын будери ле бичилери.  

 Л.: Эрмек-куучынында башка-башка  учурлу  ла  бÿдÿмдÿ  кубулбастарла   чын тузаланып, тилин байыдары

  П.: ӱренген ээжилерди тузаланып билери ,ӧмӧликте иштеерине темигери. Кубулбас јарталгышты да, кубулбасты да јартап турган учуралды ылгаштырары.

М.:схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла, иллюстрацияларла     алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

5

Глагол  

19 час 

 Глагол - куучын-эрмектин бöлÿги.  Тегин ле колболу  глаголдор. Колболу  глагол бÿдер кожулталар, олордын  чын бичилери. Глаголдын бÿдери. Глаголдон глаголдор (залогтор) бÿдери: jандыра, алдырар, öмö, алтан, такып эткенин кӧргӱзер. Токтодулу глаголдор.  Глаголдын кеберлери. Öйлÿ кеберлÿ глагол. Глаголдын öйлöри.   Глаголдын тоозы ла jÿзÿндери. Кожулталарынын чын бичилери. Молjу, jöпсинер, амаду, jакылта  кеберлÿ глаголдор.  

  Л.: Башка-башка эдилгелерди темдектеп турган глаголдорды тузаланар: ишле колболу, башла иштеериле, кыймыгула колбулу, ар-бÿткенде болуп турган эдилгелер о.ö.  

 П.: глаголдын башка-башка кеберлериле чын тузаланып, оны теренжиде ӱренерине ϳӱткиири

М.:текстте глаголдын jÿзÿнин эмезе öйин солып, куучындары эмезе бичиирине темигери.

6

Эренис

6  час

  Эренис – глаголдын анылу кебери. Эренистин бÿдери ле чын бичилери. Jайылган эренис. Эренистер адалгышка ла jарталгышка кöчöри.  Кожулталарынын чын бичилери.

  Л.: тӧрӧл тилинин байлыгын, кеенин сезери, кӱӱнзеп ӱренерине ууламϳылаары

  П.: Эрмекте ле сöсколбуда эренистерди jарталгыштан ла глагол – айдылаачыдан ылгаштырары, оныла тузаланары.

М.:Куучын-эрмеги öдÿмдÿ ле jарамыкту болзын деп, адалгышка кöчкöн эренистерле чын  тузаланары.

7

Ылганаачы

(6 час)

Ылганаачы – глаголдын анылу кебери. . Ылганаачылардын бÿдери ле чын бичилери.  Колболу глаголдын тöс глаголы ылганаачыла айдылары лы чын бичилери.  Анылу кожулталардын болужыла башка-башка учурлу ылганаачылар бÿдери.  Jайылган ылганаачы. Эрмекте jайылган ылганаачыны ла тегин ылганаачыны запятойло бöлиир ээжилер.

  Л.: Тилин шиндеп, кажы ла сӧскӧ сескир болорына,  сӱӱрине таскадып,   ылганаачыларла чын тузаланары.  

  П.: Тöзöгöзи тÿней ылганаачыны ла колболу глаголдын тöс бöлÿгин ылгаштырары.

М.:Jайылган ылганаачыла тексттин эрмектерин колбоштырары, орус тилге кöчÿрип тÿндеери, тӱнейи ле башказын, анылузын ылгаштырары.

8

Куучын- эрмектин  болушчы бöлÿктери.  Уланты

 час

Болушчы учурлу куучын-эрмектин бöлÿктери. Уланты – болушчы учурлу куучын-эрмектин бöлÿги, олордын учуры.  Улантылардын бÿткен бÿдÿми ле чын бичилери.  Башка-башка кубулткышта турган адалгышла, тооломоло, солумала кожо айдылар улантыларла чике тузаланары.

  Л.: Эрмек-куучынында улантыларды   тузаланары.  

 П.:  Улантылу сöстöргö суракты чын тургузары. Учурлу сöстöрдöн бÿткен ле олордон jетире бöлингелек улантыларды ылгаштырып, jартаары ла чын бичилери.  

Метапредметные: Улантылу сöстöрди орус тилге кöчÿрип тÿндеери.

9

Колбоочы

5 час.

Колбоочы –болушчы учурлу куучын-эрмектин бöлÿги. Табышканду ла камаанду колбоочылар, олордын учуры. Колбоочыны кожо айдылып турган сöстöрдöн башка бичиири. Тегин ле колболу эрмектерде турар колбоочылар. Колбоочылардын текст бÿдÿрер учуры. Колбоочылу эрмекте запятой турар ла турбас учуралдарды билери.

  Л.:  Эрмек-куучынында колбоочыла   тузаланары.  

  Табышканду ла камаанду колбоочыларла тегин ле колболу эрмектерде чын тузаланары.ЛА,ТА,ДА деп колбоочыларды кубулткыштын андый ок кожулталарынан ылгаштырып, чын бичиири.  

М.:схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла, иллюстрацияларла     алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

10

Бöлÿгеш

4 час

Бöлÿгеш – болушчы учурлу куучын-эрмектин бöлÿги. Бöлÿгештердин учуры: суракту, тыныдар, токтодулу, тÿндештирер. Бöлÿгештерди чын бичиири. Алдынан учурлу куучын-эрмектин бöлÿктери болушчы куучын-эрмектин бöлÿгине кöчöри.

  Л.:  Эрмек-куучынында бöлÿгештерле  тузаланары.  

П.: бöлÿгештерди кубулткыштын андый ок кожулталарынан ла колбоочылардан ылгаштырып бичиири.

М:бöлÿгештерлӱ сöстöрди орус тилге кöчÿрип тÿндеери.

11

Модаль сöстöр  

2 час

  Модаль сöстöр керегинде ϳетирӱ.

Л: куучынында модальдар тузаланары.  П:  Модаль сöстöрдин учурларын билери.  М: модаль сöстöрлӧ эрмектер, тексттер тургузары.

12

Кыйгылулар, ӧткöништер

2час

    Кыйгылулар – анылу учурлу куучын-эрмектин бöлÿги. Jÿзÿн-jÿÿр сезимдерди кöргÿзер кыйгылулар. Кижинини, тындулардын ÿнин ле ар-бÿткеннин табыштарын кöргÿзер (öткöнöр) кыйгылулар. Кыйгылуларды анылаар темдектер. Алдынан учурлу сöстöргö кöчöр кыйгылулар. Ӧткöништер, олордын бичилери.

  Л.:  Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп, сезимдерин чыгара айдарына  таскаары;

П.: Куучын-эрмектин айдылар  учурын тыныдарга кыйгылула тузаланары. Кыйгылуларды ÿнле кöргÿзип айдары.

Метапредметные: ӧскӧ предметтерле колбу тудары.

13

 Ÿренгенин  катап кöрöри.

1ч

 Тил керегинде  билимдер. Фонетика ла графика. Синтаксис ле пунктуация. Лексика ла фразеология. Сöстин бÿдÿми  ле бÿдери.

Куучын-эрмектин  бöлÿктери.

Личностные: Ÿренчиктин   кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные: Билгирин ченеери, быжулаары.

М.:ӧскӧ предметтерле колбу тудары, билгирин тузаланып билерине таскадары.

14

Тил темикти-рери

7 час

Изложение, сочинение, чӱмдеер иштер…

 Л.:  Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

П.:  оос ло бичиир эрмек-куучынын байыдары, чын бичиирине ӱренери.

М.:Изложение, сочинение бичип, бойынын кӱӱн-санаазын чыгара айдарына ла шӱӱнип иштеерине темиктирери.

№

ТЕМАЛАР 7 класс

Частар

 Ӧдӧтӧн ӧйи

планла

факт

1

Кире сöс..Алтай тилдин öзÿми

1

2

Ÿренгенин катап кöрöри.  Тилдин билимдери. Фонетика, синтаксис. Лексика. Сöстин  бÿдÿми ле бÿдери.

1

3

Куучын-эрмектин марлары. (6 час) Билим мар.

1

4

 Ĵар-куучыннын мары.

1

5

Кееркедим мар.

1

6

Окылу мар.  

1

7

Текстте эрмектердин колбожор эп-аргазы.

1

8

Диктант: «Болот Байрышев».

1

9-10

Чÿмдемел: « Гуркиннин кереези».

2

11   

Морфология ла орфография. Кубулбас.  (3 час) Кубулбастын учурлары.

1

12

Кубулбастын бÿдÿми ле бÿдер эп-аргазы.

1

13

Кубулбасты ÿренгенин катап кöрöри.

1

14

 Алтай тилле РПРга белетенери.

1

15

Глагол (19час). Глагол,  онын лексика учуры,    грамматикалык  темдектери

1

16

Глаголдын бÿдÿмдери. Тегин ле колболу  глаголдор. Колболу  глаголдордын  чын бичилери.

1

17

Токтодулу глаголдор.

1

18-19

Изложение: «Кит»

2

20

Глаголдын категориялары. Глаголдын кеберлери. Öйлу кебер.

1

21

Глаголдор  jÿзÿндерле, тооло    кубулары.

1

22

Молjу  кеберлÿ  глагол.

1

23

Jакылта  кеберлÿ глаголдор, олордын  јÿзÿндерле  кубулары.

1

24

Jöпсинер кеберлÿ  глаголдор.

1

25

Кÿÿнзедер   кеберлÿ  глаголдор.

1

26

 Глаголдын кеберлерин катап корори.

1

27

Глаголдын залогторы. Глаголдон  глагол  бÿдери. Тőс залог.  .

1

28

Ĵандырар залог. Ĵандырар залог.

29

Албан залог.Алдырар залог.

1

30

Алдырар залог.

31

Öмö  залог.

32-33

Глаголдордын  бÿдери.

1

34

Глаголды  ÿренгенин  катап  кöрöри.  Морфологический  ылгаш.

1

35

Диктант: «Jÿрÿм»

1

36

Эренис (6час) Эренис – глаголдын анылу кебери. Эренистин   учуры ла грамматикалык темдектери.

1

37

Эренистин бÿдери ле чын бичилери

1

38

Jайылган  ла jайылбаган   эренистер.  

1

39

Эренис куучын-эрмектин őскő бőлÿктерине кочори

1

40

Jайылган  эренистерди анылаары

1

41

Эренисти ылгаары, катап кӧрӧри.

42-43

Изложение «Таш јÿрек»

2

44

Ылганаачы ( 6 час) Ылганаачы – глаголдын анылу кебери, онын учуры.

1

45

Ылганаачынын  бÿдери

1

46

Jайылган ла jайылбаган      ылганаачы.

1

47

Эрмекте ылганаачынын учуры.

48

Ылганаачыны катап кöрöри . Эрин ÿндÿлер ылганаачынын кожулталарында  бичилери.

1

49

Диктант «Jасты уткыган эне-јер»

1

50

Куучын- эрмектин  болушчы бöлÿктери .  Уланты ( 3 час) Уланты  керегинде јетирÿ.                                              

1

51-52

Улантылардын     бÿдери

2

53

Улантыларды  катап  кöрöри.

1

54

Колбоочы ( 5  час )  Колбоочы  керегинде  јетирÿ.

1

55

Колбоочыларлу  эрмектерде  токтой  тÿжер   темдектер.

1

56-57

Табышканду  ла камаанду колбоочылар

2

58

 Колбоочыларды  катап  кöрöри.  

1

59

Сочинение: М.Бабаковтын «Алтайдын  тууларында» деп јуругы .

1

60

Бöлÿгеш (  4 час)  Бöлÿгештин  учуры.

1

61

Бöлÿгештердин  чын  бичилери.

1

62

Бöлÿгешти  катап  кöрöри.

1

63

Диктант:  Калап.   (эмезе)  Кöлдин jаказында.

1

64-65

Модаль сöстöр.(2 час)

2

66

Кыйгылулар. Öткöништер (2 час) Кыйгылулар   керегинде. Кыйгылулардын  бичилери.

1

67

Öткöниш сöстöр.

1

68

Ÿренгенин катап кöрöри. ( 1час) Тил  керегинде  билимнин  бöлÿктери.  Лексика. Сöстин бÿдÿми ле бÿдери.  

1

№

  Э/д

Бӧлӱктердин аттары /темалар

Частар

 Ондайы

1.

Кире сöс. 

Алтай тил.

1 час.

 Тил  керегинде текши jетирÿлер.      Алтай  тил - алтай албатынын   тӧрӧл тили, Алтай Республиканын эл-тергеелик тили. Алтай тил эмдиги телекейде. Алтай кееркедим  литературанын тили, онын  кееркедим эп-аргалары. Оныҥ јӱрӱмдеги учуры.  Алтай литературный тил. Алтай биле тилдер. Тÿрк тилдер, олордын  классификациязы.

Л.: Тöрöл тилин сÿÿп, тооп, оныла оморкоп, алтай тил албатынын культуразы деп, оны чеберлеп аларына кÿÿнзеер   кÿÿн- тапту болор;

П.: Алтай тилле  санаа-шӱӱлтезин  кӧнӱ,  эптӱ колбулу  куучынла чыгара  айдып  ла  бичип  турары.

М.:тилдин  јӱрӱмдеги учурын ондооры

2.

Ўренгенин катап  кöрöри  

1час

  Фонетика ла графиканы катап кöрöри. Сöстин бÿдÿми ле бÿдери. Лексика ла фразеологияны катап кöрöри. Куучын-эрмектин бöлÿктери

Личностные: Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные:ӱренген ээжилерди тузаланып билери

Метапредметные:ӧскӧ предметтерле колбу тудары

3

 Эрмек-куучыннын культуразы текст. Билим мар.

7 час 

1.Эрмек-куучын,  эрмектежип  куучындажары.   Эрмек-куучыннын айалгазы, бÿдÿмдери ле мары. Текст, онын структура бÿдÿми. Текстти кубултып иштеери. Тезистер, конспект, реферат, аннотация.

 Текстте эрмектердин колбожор эп-аргазы. Билим мардын жанрлары.

Л.: эрмек-куучыннын этикет ээжилериле таныжары, улусла куучындажып билерине темигери

Предметные: эрмек-куучынында марларды чын тузаланары.М.:Эрмектежип  куучындажарына ÿредер иштердин  бÿдÿмдериле таныжары: кычырары, угары, айдары, бичиири ле олордын культуразы.  

4

 Синтаксис ле пунктуация. Сöсколбу

8 час

Синтаксис, пунктуация, сöсколбу керегинде jетирÿ. Сöсколбулардын тöс кебер бÿдÿмдери. Бöлинбес сöсколбулар. Камаанду ла табышканду колбулар. Камаанду   колбулардын эп-аргалары: jöпсингени, башкарганы, кожулганы, башкарышканы (изафет).            

Л: Эрмек-куучынында синтаксистин ээжилериле чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

 М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла,    алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

5

 Эрмек. Сöс- эрмектер.

3 час 

 Эрмек керегинде jетирÿ.  Эрмектин тöс темдеги. Айдылар амадузыла бöлинер  бÿдÿмдери ле токтой тÿжер темдектери. Учур согулта. Эрмекте сöстöрдин турар аайы. Толо ло толо эмес эрмектер керегинде jетирÿ.  Сöс эрмектер.  

Л: Эрмектин будумдерин чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла     алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

6

Эки  тöс члендÿ эрмектер. Эрмектин тöс члендери.  

6 час

 Эрмектин грамматический тöзöгöзи. Баштаачы, айдылаачы олордын айдылары. Тегин ле колболу глагол - айдылаачылар болушчы глаголдордын лексический учуры. Адылу  колболу  айдылаачы. Баштаачы ла айдылаачынын ортозында тире тургузары.    

Л: Эрмек-куучынында синтаксистин ээжилериле чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла    алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

7

 Эрмектин эчени члендери

7 час

 Эрмектин эчени члендери .Толтыраачы, онын айдылары.  Jартаачы, онын айдылары. Jöмöлтö. Айалгалар, олордын бÿдÿмдери,  айдылары.  

Л: Эрмек-куучынында эчени члендерди чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

8

  Бир тöс члендÿ эрмектер.  

6 час

   Бир тöс члендÿ эрмектердин бÿдÿмдери: ϳарт јÿзÿндÿ, текши јÿзÿндÿ, ϳарты јок јÿзÿндÿ, ϳÿзÿни јок, адалганду. Бир тöс  члендÿ  эрмектер кениткен ле кенитпеген болоры.  .          

Л: синтаксистин ээжилериле чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

9

 Эрмектин jайылган ла jайылбаган члендери.

2час.

 Эрмектин јайылган члендери. Јайылган ла јайылбаган эренистер,  jайылган ла jайылбаган ылганаачылар.

Л јайылган члендерди чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла     алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

10

Уурладылган эрмектер. Укташ члендÿ эрмектер.

7 час

 Уурладылган эрмектер,укташ члендÿ эрмектер керегинде jетирÿ. Укташ члендер ÿннин ле табышканду колбоочылардын болужыла биригери. Канча-канча бöлÿк укташ члендер бар эрмек. Укташ члендÿ эрмектерде запятойдын турар ла турбас учуралдары. Укташ члендерди бириктирер сöстöр. Бириктирер сöстÿ укташ члендерде турар темдектер.  

Л: Эрмек-куучынында синтаксистин ээжилериле чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

11

Аныланган члендÿ эрмектер.  

4 час

Аныланары керегинде јетирÿ. Jартаачылардын, jöмöлтöлöрдин, толтыраачылардын,айалгалардын аныланары; чокымдап айткан сöстöр. Аныланган ла чокымдап айткан сöстÿ эрмектин токтой тÿжер темдектери.  

Л:  Аныланган члендерди чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, ӧмӧликте иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла, алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

12

 Кычыру сöстÿ  ле кириш сöстÿ эрмектер.  

4 час

 Кычыру сöс керегинде јетирÿ.Кенитпеген ле кениткен кычыру сöстöр, олордын токтой тÿжер темдектери. Кириш сöстöр, сöсколбулар, эрмектер, олордын токтой тÿжер темдектери. Кыйгылулар бар эрмектер, олордын токтой тÿжер темдектери.   

Л: Эрмек-куучынында синтаксистин ээжилериле чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, танынан иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

13

 Ÿренгенин  катап кöрöри.

4час

 Тил керегинде  билимдер. Фонетика ла графика. Синтаксис ле пунктуация. Лексика ла фразеология. Сöстин бÿдÿми  ле бÿдери.  Куучын-эрмектин  бöлÿктери.

Л:Ÿренчиктин   кöгÿс-кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные: Билгирин ченеери, быжулаары.

М.:ӧскӧ предметтерле колбу тудары, билгирин тузаланып билерине таскадары.

14

Тил темиктирери

7 час

Изложение, сочинение, чӱмдеер иштер…

Л.: Баланын jайалталары  ла кöгÿс-кöрÿми элбеп таскаары;

П.:  оос ло бичиир эрмек-куучынын байыдары, чын бичиирине ӱренери.

М.:Изложение, сочинение бичип, бойынын кӱӱн-санаазын чыгара айдарына ла шӱӱнип иштеерине темиктирери.

№

ТЕМАЛАР

Частар

Ӧдӧтӧн ӧйи

планла

факт

1

Кире сöс. Алтай тилис. Фонетика ла графиканы катап кöрöри.

1

2

  Сöстин бÿдÿми ле бÿдери. Лексика ла фразеологияны катап кöрöри

1

3

  Эрмек-куучыннын культуразы.

1

4

Текст, онын структура бÿдÿми.

1

5

Текстти кубултып иштеери. Тезистер, конспект, реферат, аннотация.

1

6

«Текст» деп тема аайынча билгирин ченеери.

1

7

Jакылталу диктант: «Солоны»

1

8

Алтай литературный тил. Алтай биле тилдер.  

1

9

Тÿрк тилдер, олордын  классификациязы.

1

10

Изложение: «Агаштын тузазы»

1

11

Синтаксис ле пунктуация. Сöсколбу (5 час).    Сöс, сöсколбу ла эрмек..

1

 12-13

Сöсколбу. Тегин ле колболу сöсколбулар.

2

14

Сöсколбуга бириккен сöстöрдин колбожор эп-аргазы. Башкарган колбу.

1

15

Сöсколбуга бириккен сöстöрдин колбожор эп-аргазы. Башкарышкан  колбу.

1

16

Сöсколбуга бириккен сöстöрдин колбожор эп-аргазы. Кожулган  колбу.

1

17-18

Сöсколбуны бириктире кöрöри.

2

19

Эрмек -  синтаксистин единицазы. Учур согулта. Эрмектин бÿдÿмдери. Эрмекте сöстöрдин турар аайы.

1

20

Эки тöс члендÿ эрмектер  Эрмектин тöс члендери.  Баштаачы, онын айдылары.

1

21

Айдылаачы. Тегин   глагол-айдылаачы.

1

22

 Колболу  айдылаачылар. Колболу глагол-айдылаачы.

1

23

Адылу  колболу  айдылаачы.  

1

24-25

Баштаачы ла айдылаачынын ортозында тире тургузары.

2

26

 Эрмектин эчени члендери.    Толтыраачы.

1

27

Jартаачы.

1

28

Jöмöлтö.

1

29-30

Айалгалар, олордын бÿдÿмдери.

2

31

Диктант: «Тöрöл алтай калыгым»

1

32

 Эрмектин тöс  лö эчени члендерин катап кöрöри  

1

33-34

Сочинение  бичиирге белетенери. Сочинение:  «Jараткан jуругымды  эбире шÿÿлтелерим»

2

35

Бир тöс члендÿ эрмектер. Бир тöс члендÿ эрмектердин бÿдÿмдери.Jарт јÿзÿндÿ бир тöс члендÿ эрмек.

1

36

Jарты јок јÿзÿндÿ бир тöс члендÿ эрмек.

1

37

Текши јÿзÿндÿ бир тöс члендÿ эрмек

38

Jÿзÿни јок бир тöс члендÿ эрмек.

1

39-40

 Адалганду эрмектер.

2

41-42

 Изложение  бичиирге белетенери. Изложение: «Слонды ÿредип алганы»

2

43

Толо ло толо эмес эрмектер.

1

44

Сöс-эрмектер.

1

45

Эрмектин јайылган члендери.   Јайылган ла  јайылбаган эренистер.  

1

46

Јайылган ла  јайылбаган ылганаачылар.  

1

47

Уурладылган эрмектер. Укташ члендÿ эрмектер. Укташ члендÿ эрмектер.

1

48

Укташ ла укташ эмес јартаачылар.

1

49

Табышканду колбоочылар ажыра бириккен укташ члендер.

1

50-51

Укташ члендерди бириктиреечи сöстöр

2

52

 Укташ члендерди уренгенин  катап кöрöри.

1

53

 Диктант: «Аттар»

1

54

Аныланган члендÿ эрмектер. Аныланганы керегинде јетирÿ.Jöмöлтöлöрдин аныланары.

1

55

Толтыраачылардын аныланары.  

1

56

Чокымдап айдылар айалгалардын аныланары.

1

57

Jартап ла кожулып  айдылган члендердин аныланары.

1

58-59

Сочинениеге белетенери. Сочинение-отзыв: «Эн јилбилÿ  кинофильм»

2

60

 Эрмектин члендериле колболышпай турган состор. Кычыру сöстöрлÿ ле кириш сöстöрлÿ эрмектер.  Кычыру  сöстöр, олордын бичилери, токтой тÿжер темдектери.

1

61-62

Кириш сöстöр, сöсколбулар, эрмектер.

2

63

Контрольный диктант: «Jас»

1

64

Билим мар. Билим мардын жанрлары.

1

65

Ÿренгенин катап кöрöри.Синтаксис ле пунктуация. Сöсколбу ла эрмек..

1

66

Эрмектин члендери, будумдери.

1

67

 Уурладылган эрмектер.

1

68

Грамматикалык ылгаштар.Тексттерле иштеери.

1

№  Э/д

Бӧлӱктердин аттары /темалар

Частар

 Ондайы

Ўредӱнин пландалган турулталары           .                                                                                                                                                                                                                                                    

1.

Кире сöс.  Алтай тил.

  Тил ле культура.

2 час.

 Тил  керегинде текши jетирÿлер. Алтай тилис керегинде. Тил ле культура.  Алтай  литературный тил. Јарчаалдар, тегин эрмек-куучын ла жаргондор.

Л.: Тöрöл тилин сÿÿп, тооп, оныла оморкоор кÿÿн- тапту болор;П.: Алтай тилле  санаа-шӱӱлтезин  кӧнӱ чыгара  айдып  ла  бичип  турары.

М.:тилдин  јӱрӱмдеги учурын ондооры

2.

Ўренгенин катап  кöрöри  

1час

   Тегин эрмек, онын ылгажы.

Л:Ÿренчиктин jайалталары  ла кöгÿс кöрÿми элбеп таскаары;П:ӱренген ээжилерди тузаланып билери

М:ӧскӧ предметтерле колбу тудары

3

 Куучын-эрмектин марлары.

3 час 

Эрмек-куучын,  эрмектежип  куучындажары.   Эрмек-куучыннын айалгазы, бÿдÿмдери ле мары. Текст, онын структура бÿдÿми.   Текстте эрмектердин колбожор эп-аргазы.   Билим мардын жанрлары.

Л.: эрмек-куучыннын этикет ээжилериле таныжары, улусла куучындажып билерине темигери

П:эрмек-куучынында марларды чын тузаланары.

М.:Эрмектежип  куучындажарына ÿредер иштердин  бÿдÿмдериле таныжары:   

4

 Синтаксис, пунктуация.

Колболу эрмек.  

2 час

   Синтаксис, пунктуация.  Колболу эрмек, онын колболыжар эп-аргалары ла бӱдӱмдери.  

Л: Эрмек-куучынында синтаксистин ээжилериле чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, танынан иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

5

  Табышканду колболу эрмектер.  

3 час 

 Табышканду колболу эрмектер. Табышканду колболу эрмектердин ылгажы.

6

   Камаанду колболу эрмектер .

13 час

 Камаанду колболу эрмектер. Кош ло тӧс эрмектер. Кош бӧлӱктердин турар  ϳери. Кош ло тӧс эрмектер, олордын колбожор эп- аргалары. Токтой тӱжер темдектер. Кош  бӧлӱк, олордын бӱдӱмдери: толтыраачы, ϳартаачы. Айалга кош  бӧлӱктер, олордын бӱдӱмдери: Ӧйин кӧргӱзер, айалгазын кӧргӱзер,  ϳӧпсинер, амадузын  кӧргӱзер,  шылтагын кӧргӱзер ле шылтуун кӧргӱзер кош  бӧлӱктер. Бир  канча кош бӧлӱктӱ камаанду колболу эрмек. Эрмектер  бӱдӱмиле  синтетический  ле аналитико – синтетический болоры. Кош  бӧлӱктер укташ  ла  укташ эмес  болоры.

Л: Эрмек-куучынында камаанду колболу эрмектерди   чын тузаланып, тилин байыдары.

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, танынан иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

7

         Колбоочызы ϳок колболу эрмектер.

2 час

 Колбоочызы  ϳок колболу эрмектер., олордын учуры.  Колбоочызы  ϳок колболу эрмектерде токтой тужер темдектерден (  , ;- : )  тургузылары . Бӧлӱктер  бой-бойлорыла  башка-башка  шӱӱлтелер  аайынча  колбожоры. Бӧлӱктерде айдылган айалгалар бир ӧйдӧ болоры,  ээчий-деечий  ӧдӧри, бир айалга бирӱзин jартаары  ла  толтырары.    

Л: Эрмек-куучынында  колбоочызы  ϳок колболу эрмектерле чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, танынан иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

8

 Колболу синтаксический  биригӱ.

1 час

Уурладылган колболу эрмектер.   Колболу синтаксический  биригӱ. Уурладылган  колболу  эрмектер  ле  олордын  бӧлӱктери  ортодо  башка – башка  колбулар  турары

 Л: Эрмек-куучынында уурладылган  колболу  эрмектерди    чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, танынан иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

9

Ӧскӧ кижинин эрмек-куучынын кӧргӱзер эп-арга.  

3 час.

  Ӧскӧ кижинин эрмек-куучынын кӧргӱзер эп-арга.  Чике ле кубулталу  эрмек-куучын. Јарымдай ла орток  эрмек-куучын. Цитата.

Л: Эрмек-куучынында синтаксистин ээжилериле чын тузаланып, тилин байыдары

 П: ӱренген ээжилерди тузаланып билери, танынан иштеерине темигери.

М: схемаларла,  таблицаларла,  јуруктарла алгоритм  аайынча тузаланып  иштеп  турары.

10

 Ÿренгенин  катап кöрöри.

 1ч

Тил керегинде  билимдер.  Колболу  эрмек, онын  ылгажы. Синтаксис ле пунктуация.  

Л:Ÿренчиктин   кöгÿс-кöрÿми элбеп таскаары;

Предметные: Билгирин ченеери, быжулаары.

М.:ӧскӧ предметтерле колбу тудары, билгирин тузаланып билерине таскадары.

11

Тил темиктирери    

3 час

Изложение, сочинение, чӱмдеер иштер…

Л.: Баланын jайалталары  ла кöгÿс-кöрÿми элбеп таскаары;

П.:  оос ло бичиир эрмек-куучынын байыдары, чын бичиирине ӱренери.

М.:Изложение, сочинение бичип, бойынын кӱӱн-санаазын чыгара айдарына ла шӱӱнип иштеерине темиктирери.

№

ТЕМАЛАР       9  класс

Частар

Ӧдӧтӧн ӧйи

планла

факт

1

Кире сöс… Алтай тилис керегинде. Тил ле культура.

1

2

Алтай  литературный тил. Јарчаалдар, тегин эрмек-куучын ла жаргондор.

1

3-4

Куучын-эрмектин марлары. (3  час) Окылу мар. Кееркедим мар.    Кееркедим  литературанын тили.

2

5

Диктант: «Эрϳинелӱ Эре- Чуй».

1

6-7

Изложение бичиирине белетенери. Изложение: «Ӧй - чындык  ϳаргычы»

2

 8

 Ÿренгенин катап кöрöри. 1 час.  Тегин эрмек, онын ылгажы.

1

9-10

Колболу эрмек.  2 час.  Колболу эрмек, онын колболыжар эп-аргалары ла бӱдӱмдери.  

1

11-12

Табышканду колболу эрмектер. (3 час)                                                                          

2

13    

Табышканду колболу эрмектердин ылгажы. Таскамал иштер.                                                                       

1

14

Камаанду колболу эрмектер (13 час).Кош ло тӧс эрмектер. Кош бӧлӱктердин турар  ϳери.

1

15

Кош ло тӧс эрмектер, олордын колбожор эп- аргалары. Токтой тӱжер темдектер.

1

16

Кош  бӧлӱк, олордын бӱдӱмдери. Толтыраачы кош  бӧлӱк.

1

17

Јартаачы кош  бӧлӱк.

1

18

Айалга кош  бӧлӱктер, олордын бӱдӱмдери.  Ӧйин кӧргӱзер  кош  бӧлӱк.

1

19

Айалгазын кӧргӱзер кош  бӧлӱктер.

1

20

ϳӧпсинер кош  бӧлӱктер.

1

21

Амадузын  кӧргӱзер  кош  бӧлӱк.                      

1

22

Шылтагын кӧргӱзер ле шылтуун кӧргӱзер кош  бӧлӱктер.

1

23

Камаанду колболу эрмектерди бириктире кӧрӧри, ылгаары

1

24

Шинжӱлӱ диктант.                                      (Камаанду колболу эрмектерле)

1

25-26

Бир  канча кош бӧлӱктӱ камаанду колболу эрмек.

1

27

Изложение: «Ырызынды ычкынба»

1

28-29

 Колбоочызы  ϳок колболу эрмектер. 2 час (, ло ; турары) Колбоочызы  ϳок колболу эрмектер. (: ле -тургузары)

2

30

Уурладылган колболу эрмектер. 1 час. Колболу синтаксический  биригӱ.

1

31

Ӧскӧ кижинин эрмек-куучынын кӧргӱзер эп-арга. 3 час.       Чике ле кубулталу  эрмек-куучын.  

1

32

Јарымдай ла орток  эрмек-куучын. Цитата.

1

33

Диктант: «Алты  ӱйелӱ алтын чакы» .  

2

34

  Ÿренгенин катап кöрöри.1 час. Колболу  эрмек, онын  ылгажы. Ÿренгенин  бириктирери.  

1

Дата

ККласс

Содержание

Причины

Подпись