Синыдэлъфыбз
классный час (5 класс)

1 зещэр

Адыгабзэр огу нэфынэу къабзэ.

Насып нэгоу дахэ,

Осы гъогоу махэ,

К1элэ джэгоу , чэфы,

Пщэсы лъэгоу, шъэфы.

Сабый ибэу ,хые,

Щылыч 1ашэу,пкъые .

Уиныбджэгъумэ, псаш1э,

Уиныбджэгъумэ, щаш1э,

Гъэбэжъу мафэу, къерэщх-

Шыблэ макъэу, орэщх

Сэ  сиощх, сищхы макъ,

Сэ сигъаш1, сыбзэ закъу.

Сыщыгъа1, сыгъэпсалъ,

Ущэ1эфэ сип1алъ.

2 зещэр

Ц1ыф лъэпкъ пэпчъ ежь бзэ шъхьаф и1. Бзэ пэпчъ зыфэдэ къэмыхъугъэу щыт, бзэ пэпчъ культурэм изы 1ахъ ц1ык1оу,зэбгъэш1энэу ык1и къэухъумэнэу тефэ.

1 зещэр

Непэ гъэтхапэм и 14-м адыгабзэмрэ адыгэ тхак1эмрэ ямаф. Непэ фэдэ мафэр ары 1853-рэ илъэсым апэрэ «Черкесыбзэм ибукварэу» джырэ адыгэ тхак1эм ублап1э фэхъугъэр къыздэк1ыгъагъэр.

2 зещэр

Охътэ к1эк1ым къык1оц1 адыгэ бзэш1эныгъэм хэхъоныгъэшхо ыш1ыгъ. Дунэе наукэм уасэ къызфаригъэш1ын, ш1эныгъэхэмк1э лъэпкъ хъарзынэщым лъэпсэшхо зи1э ушэтынхэр щызэш1уихынхэ, адыгабзэм тапэк1э хэхъоныгъэшхохэр ыш1ыным пае теоретическэ лъэпсэ тегъэпсыхьэгъэ фызэхищэн ылъэк1ыгъ.

1 зещэр

Совет хабзэм илъэхъан ары ащ хэхъоныгъэщхохэр зиш1ыгъэхэр. Лъэханык1э къытыгъэ фитыныгъэм япхыгъэу, лъэпкъ культурэм зыкъегъэ1этыгъэным к1эщак1о фэхъугъэхэм 1эшъхьэмэфэ Даутэ апэрэу ащыщ.

2 зещэр  

1937-рэ илъэсым 1эшъхьэмэфэ Даутэрэ Яковлевымрэ зэгъусэхэу урыс графикэм техыгъэ джырэ тиалфавит зэхагэуцуагъэ.

1 зещэр        

Бзэм, жабзэм ц1ыфхэр зэхещэх, зэгурегъа1ох. Бзэр- зэфыщытык1э тэрэзхэр гъэпсыгъэнымк1э амал ш1агъу. Бзэр  щымы1эу лъэпкъ щы1эп.Зыбзэ зы1умылъ ц1ыфыр тхьамык1. Лъэпкъыр апэ дэдэу къызэраш1эжьырэр бзэр ары.

2 зещэр

Ныдэлъфыбз... Ар лъэпкъ пэпчъ ыпс, итамыгъ . Тэ тиныдэлъфыбзэр адыгабзэр ары . Ар тэмабгъу , к1оч1эшху . Дахэу щы1эр зэк1э еп1ол1эн плък1ыщт .

1 зещэр

Тиныдэлъфыбзэ тилъэпкъ ыгъэдахэу , ыгъаш1оу хэлъ пстэуми тащегъэгъуазэ . Ныдэлъф гущы1эр дахэ .

2 зещэр

Адыгэ бзэш1эныгъэм лъэубэкъушхохэр ыш1ыгъэх . Ар джы къэралыгъуабз . Ащ фэдэ хэхъоныгъэ адыгабзэм зэриш1ыгъэмк1э , тэ ш1уш1эр зэтпэсын фаер , апэрэ лъэубэкъухэр мы 1офыгъом щызыш1ыгъэу Ашъхьэмэфэ Даут

1 зещэр

Тхыбзэр щы1э хъунымк1э ащ 1офышхо ыш1агъ . Апэрэ тхылъым , гущы1алъэхэм язэхэгъэуцон , якъыдэгъэк1ын зишъыпкъэу адэлэжьагъэмэ ащыщыгъ. Ашъхьэмэфэ Даут ыпкъ къик1эу адыгабзэм имафэу хагъэунэфык1ы гъэтхэпэ мазэм ипш1ык1упл1ым .

Гъэмэфэ огум псы щэндж гу1алэу

Нэпкъым дэгъук1рэм фэдэу игъаш1э,

Зэуи рамыдзэу, ш1ош1рэр ра1уал1эу

Синыдэлъфыбзэ игугъу къысфаш1ы.

«Моу типсырык1ы плъэапэ зэрибдзэу

Уиадыгабзэ хэт ищык1агъ?...»»

А1озэ тхьапшэ зэрамыпэсэу

Ащ пае тхьапшрэ тхьапшрэ фа1уагъ?

Мы дунай нэфым апэрэ псалъэр

Щыщ сфэзыш1ыгъэр синыдэлъфыбз,

Гур зыгъэгушхоу сигугъэ хаплъэ

Илъэгэ 1уатэу бгъэгум дизыбз.

Ным ибыдзышэу с1упэ  1уфагъэр

Дыджы псыджые таущтэу сфэ1он,

Ц1ыфыгъэ дахэу ащ къысхилъхьагъэр

Жьы щэгъу се1эфэ гумм щыбэгъон.

Ч1ылъэм сехыжьэу сыкъытехьэжьмэ

Сыхарагъади сымыдэхъун.

Хъухэщтэп яс1оу сыбзэ ясхъожьмэ,

А сыхьат дэдэм сыл1эжьми хъун!

2 зещэр

Ныдэлъфыбзэм тэ дунаир къытфызэ1уехы . Типсыхъо къаргъо чъэрхэм ядэхагъи , тикъушъхьэ сыдж лъэшхэм яос зэпэш1эти , нэм фэмыплъырэ тишъоф зэик1хэм ягухахъуи , тихышхо шхъуант1э илъэшыгъи тиадыгабзэ зэхытегъаш1э .

1 зещэр

Къабзэ , дахэ , к1уач1э . Гъэш1уабзэ рып1ощтмэ , бгъэдэхэщтмэ , уфэлъэ1ощтмэ , уубзэщтмэ , угу илъыр къип1отык1ыщтмэ фэдэ щы1эп .

2 зещэр

Ары , усэк1э къэп1отэщтыр бэ. Ау усэ закъуа тиныдэлъфыбзэ зэрэзэхэлъыр ?! ...Къашъор ! Къашъом ыбз ! Нэбгырит1ур зэгуры1огъу зэрэзэфэхъурэ бзэр къашор ары . Ари бэу дахэ.

1 зещэр

• Мэш1о топым нахь плъырэу -

Къашъом ыц1эр — ислъамый.

Шъэфи нафи зэфэплъырэу

Къашъо пстэуми ар ялый .

Плъэ утетэу , жьыбгъэ ш1ык1эу ,

Къашъо , къашъо — пшъхьэ уфит.

 Къашъоу «Ислъамый»

2 зещэр

Къашъом ыбзэ фэдэу тиорэд ыбзэ имэкъамэ , зэхэхыгъэу ымгъэрэзагъэ дунаим темытэу сэлъытэ . Усэм гупшысэшхо хэлъэу мэкъэмэ шъабэр к1этэу тиорэд гъэпсыгъэ.

1 зещэр

Ары , дахэ, к1эрак1э, ш1улъэгъур къырип1отык1ын плъэк1ыщт . Ш1улъэгъур зэфэшъхьаф . Ным фэпш1рэ ш1улъэгъум фэдгъдэн дунаим тетэп .

2 зещэр

Тянэ ы1э шъабэхэр , идэхагъ, игущы1э шъаб , игулъыт , ш1улъэгъоу къытфиш1рэр, псэ къызэрэтпигъахъорэр...зэк1э, зэпстэури егъаш1и , тыгукъытефэ тыгу ик1ыщтэп . Мы гущы1эхэр усак1охэм дахэу къыра1отык1ыны тиныдэлъфыбзэк1э алъэк1ы .

Усэу «Тян»

1 зещэр

Усак1оу , адыгабзэр зыгъэфедэу , зыгъэдахэу ти1эр бэ . Тыкъэзыуцухьэрэ дунаим идэхагъи , ц1ыф гъэш1уагъэу ти1эхэми , л1ыхъужъышхоу зыц1э тщымгъупшэщтхэми тилъэпкъ къырык1уагъэри , к1эхэк1ыгъэхэри къиз1отык1эу тхак1оу ти1эр бэ дэд.

2 зещэр

Ахэмэ а1апэ къыч1эк1рэ тхыгъэхэм ти адыгэ лъэпкъ къагъэдахэ ык1и къагъэбай. Шэн-хэбзэ дахэу адыгэмэ зэрахьэщтыгъэр тхак1омэ нэрылъэгъоу унэгу къыч1агъэуцо.

(Сценка «Гулэз»)

1 зещэр

Адыгабзэм щы1эныгъэм щиубытырэ ч1ып1эр нахь ин зэрэхъугъэм ишыхьат урысыбзэм к1ыгъоу ят1онэрэ къэралыгъуабзэу тиреспубликэ зэрэщаштагъэр.

Тык1эмгуеп, тыбжъэдыгъоп,

Бэслъэнэеп –тыадыг.

Тыабдзахэп, тышапсыгъэп,

Къэбэртаеп –тызычъыг.

Тызылъэпкъэу тыпш1ык1ут1уми,

Адыгабзэр т1улъ, тымакъ.

Лъэпкъ зэхэдзыр т1упэ 1улъми,

Зэдэт1ыгъыр зы быракъ.

2 зещэр

Лъэпкъым тхэн хабзэ зы1эк1эмылъым итарихъ ыш1эн ылъэк1ыщтэп . Ятэжъмэ къак1угъэ гъогур аш1эжьыщтэп .

1 зезыщэр

Тхэн хабзэр т1эк1эмылъыгъэмэ , тилъэпкъ культурнэ ч1энагъэу ыш1ыщтыгъэр бэу ины .

2 зещэр

Тятэжъмэ 1оры1уатэк1э зэрахъэщтыгъэ гъэш1эгъоныбэ тэ къыднэсыжьыгъ. Ар зэк1э зиш1уагъэр — тхэн хабзэ ти1э зэрэхъугъэр ары

«Нартхэр».

1 зещэр

Зы зэхахьэк1э къип1отык1ын плъэк1ыщтэп тиныдэлъфыбзэ идэхагъэ , ибаиныгъэ , иш1уагъэ. Ар зэк1эми тэш1э , тыгу илъ. Ык1и ныдэлъфыбзэр бгъэк1одынэу щытэп, тыгу идгъэлъ зэпытын фае!

Убзэ зыпш1ок1одрэм ,

Уянэ пш1ок1одыгъ.

Ар къызгурымы1орэм,

Ыпсэ аритыгъ.

Сыбзэ сэ сихьылъэ,

Сыбзэ сэ сигугъу,

Игъэрети схэлъ.

Слъэхэри к1эзгъэк1ырэр

Сэ сиадыгабз.

Псыхъоу мычъэкъожьырэр

Сиадыгэ хабз.

Сыбзэ сэ сигъаш1э,

Сыбзэ сэ сигуш1о;

Сыгу къытырегъао,

Шыблэуи ар мао.

Орэд къырып1ощтымэ,

Гъэтхэ ощхы бзыбз,

Псапэ горэ пш1эщтымэ,

Бгъэгуми дизыбз,

Сыбзэ сэ сэгъаш1о, Шъаом есэгъаш1э.

Сыбзэ сэ маш1о,

Ш1улъэгъур къыдэшъо.

Шъоум фэдэ сыбзэ,

Сян адыгабзэр,

Сят адыгабзэр,

Сыда п1омэ тпсэ.

2 зещэр

Тинепэрэ зэхахьэ къеблэгъагъэхэм зэк1эми тхьашъуегъэпсэу ятэ1о , къэк1орэ зэ1ук1эгъу нэс.