Классный час "Арын-нуурнун дурумнери"
классный час

Классный час воспитывает быть честными, совестливыми.

Скачать:


Предварительный просмотр:

Арын-нуурнун дурумнери

 

  1. Арын-нуур дээрге кижинин мозулуг будужу, сагыш-сеткилдин арыы, шынчызы-дыр.
  2. Торээн чурттуннун ыдыктыг чуулдерин унелеп, ада-огбеннин тоогузун, чонунну хундулеп, чаагай чанчылдарны сагып чор.
  3. Эртем чедип алырынга эн-не чугула чуулдер - угаан биле чуткул дээрзин утпа!
  4. Чаалап алыры эн-не берге, чидириптери эн-не белен чуве – ат-алдар! Ынчангаш, аныяандан адын камна!
  5. Ат-алдарны, арын-нуурну бойдустан хайырлаваан, ол дээрге ур уенин дургузунда бодун боду кижизидип алганынын туннели-дир.

Хондергей ортумак школазы

Класс шагы

«Арын-нуурнун дурумнери»

6-гы класска башкы

                         Ондар Бичена Лодаевна эртирген.

Хондергей-2009

Арын-нуурнун дурумнери

Класс шагы

        Сорулгалары: «арын-нуур» деп чул ол дээрзин оореникчилерге билиндирер; биче-сеткилдиг, шынчы, чараш кижи болурунга кижизидер.

Чорудуу:

  1. Организастыг кезээ.

Башкы: Уруглар бис богун класс шагынга биче сеткил,  арын-нуур деп чул деп айтырыгларга харыыны тыварын оралдажыр –дыр бис.

  1. Арын-нуур деп чул?

- Силер шупту бир катап кайы бир кижинин азы бодунарнын «Арын нуурум шыдашпайн барды»,  «Арын нуурум чедишпейн барды» дээнин дыннаан-на болгай силер.Кандыг таварылгада кижилер мындыг состерни чугаалап турар ийик, уруглар?

- Ынчаарга арын-нуур дээрге чуну ынча дээр-дир, ол состун утказын тып алыылынарам че(уруглар боттарынын билиишкинин чугаалап, чангыс тунелди ундурер).

Арын-нуур- ол дээрге долгандыр кижилернин, ниитилелдин мурнунга бодунун чурумунун мозулуг будуштуу, арыы-дыр.

        Орус шулукчу В.А. Жуковскийнин санап турары-биле арын-нуур –ол дээрге кижинин кылган чуулдеринин хоойлузу болгаш буруудадыкчызы, херечизи болгаш шииткекчизи-дир.

        А шулукчу Николай Рыленков арын-нуурге мындыг одуругларны тураскааткан бооп турар:

Она скромна. Не говорит ни слова,

Пока не взвесит помыслов и дел.

И вдруг напомнит прямо и сурово

Как раз о том, что ты забыть хотел…

                         (Н.Рыленков. «Совесть»)

        Ынчалза-даа арын- нуур чугле багай чуулдерни оттурбайн, а бот хундуткелдин, эки кылган чуулу дээш бодунга чоргааралды  база оттуруп келир. «Арын-нууру арыг кижи» деп эки чуулдер кылып чоруур кижини ынча дижир. Е.А.Благинанын «Шинель» деп шулуун корээлинер.

-Почему ты шинель бережешь?-

Я у папы спросила.

-Почему не порвешь, не сожжешь?-

Я у папы спросила.

-Ведь она и грязна и стара,

-Приглядись-ка получше:

На спине вон какая дыра,

 Приглядись-ка получше.

-Потому я её берегу,-

Отвечает мне папа,-

Потому не порву, не сожгу,-

Отвечает мне папа,-

Потому мне она дорога, что в этой шинели

Мы ходили, дружок, на врага

И его одолели.

Шак бо болза  кижинин бодунун , чоок кижилеринин , ниитилелдин мурнунга « арын-нуурунун харыысалгазы» болур.Солдат шинель ачазынга оон кууседип каан хулээлгезин, арын-нуурунун арыынын дугайында сагындырып чорууру бо.

-Бир эвес силер коорунерге бистин школа чанында эки- турачыларывыска тураскаалдын чанында бок топ каан, тоорук казып каан болза силер канчаар силер?(уруглар харыылаар)

3. Бистин чуртталгавыска арын-нуурнун ролю кандыгыл?

Арын-нуур шупту чувени билип турар, шуптузун коруп турар, бистин дугайывыста, бистин кылган эки, багай чуулдеривисти

оске кижилер эскербейн-даа чоруур болза сактып чоруур.

        Арын –нуур бисти чараш эвес чуулдер кылырындан тудуп, кандыг бир таварылгаларда чуну канчаарын айтып берип чоруур. Сактырга-ла  кайы ковей багай салдарларлыг элзедиглер аразындан шын орукту биске чырыдып берип чоруур.Арын-нуурну немец философ Геккель анаа эвес чырыткы-биле деннеп чораан:

        «Арын-нуур - ол дээрге эки орукту чырыдып чоруур моральдын чырыткызы; ынчалза-даа кажан багай орукче ээптер болза , ол чырыткыны бузуп алыр».

        -«Чырыткыны бузуп алыр» дээрге чуу дээни ол, уруглар? Силер чуу деп бодаар-дыр силер?

        Ол дээрге – кижи арын-нуурун чидирипкен, ол кижи арын-нууру чок кижи ышкаш бир домей багай чуулдер кылып чорууру-дур.

        «Арын-нуур кижини эки чуулдер кылырынче, шынны тыварынче болгаш   шын шииткекчи  болурунче кыйгырып, чыгап чоруур. Ниитилелде база ог-буледе тайбын болгаш корум-чурум арын-нуурде чоленип  чоруур», - деп   кижилер чугаалаар.

  1. Арын-нуур кайыын тыптып турарыл?

-Бо дугайында кым чуну бодап олур?(уругларнын харыызы)

- Арын нуур кижинин сеткилинге кээргээчел чоруктан,

ыядыышкындан, бурганны хундулеп коорунден, оон куш-кучузун хундулээринден тыптып кээр. «Эки-даа, багай-даа чуулду домей-ле бурган  коруп турар, Оршээ бурган!» деп тыва кижинин чалбарыындан арын-нуур тургустунган.Чалбарып чоруурувус дээрге-ле арын-нуурувусту чидирбес дээш чалбарып чоруур бис.

  1. Ботка арын-нуурну канчаар кижизидип база арын-нуурну арыг кылдыр канчаар камгалап алырыл?

Арын-нуур кижиге  улуг-даа, бичии-даа   ажылга шынчызындан, ыядып, эгениринден, шынчы                  чоруктан кижизиттинер. Ынчангаш, тыва чон кижи бодун шугдунуп чоруур, бодунун частырыгларын оске кижилер эскербээн-даа болза миннип чоруурун чагып сургап чоруур. Оон дугайын кижилерге чугаалаары ыявыляа эвес. А бодун шииткеп, чараш эвес, багай кылган чуулун бодунга оршээвес чорук -  арыг арын-нуурнун бодараарынга дузалыг.

-Бодуннун четпес чуулдерин сойгалаттынып чор. Харын-даа бодунга бодун шииткекчи бооп чор.

Бот кижизидилге арын-нуурнун, оон принциптеринин,

ёзулуг кижи болурунун улуг кужу-биле чепсеглеттинген болур.

        «Кижинин арын-нуурун боттун угаан-медерели хевирлеп чоруур, ада-огбелерин, оларнын чырык адын хундулээри кижинин ёзулуг кижи болурун хевирлээр».

        А ам бичии када ыыт чокка боданып, бодувустун арын-нуурувус дугайында боданып корээлинерем. Арын-нуурувус дувуреп чоруур-дур бе азы оожуум-дыр бе?Арын-нуурувус одуг-дыр бе, азы удуп калган-дыр бе?

5. Психологтуг тренинг. Ыыт чокка.

        Компьютерден проектор дузазы-биле экранда дараазында айтырыглар унуп турар:

  1. Мен оориничи кижинин хулээлгелерин долузу-биле кууседип турар мен бе?
  2. Онаалгаларымны чедир кууседип турар мен бе?
  3. Ада-иемге, улуг назылыгларга дузам коргузуп чоруур мен бе?
  4. Меге чуве чугаалап чоруур мен бе?
  5. Кижилерни куду коруп, бастый бээр чуулдер менде бар бе?
  6. Оорланыр чорук менде бар бе? Эживис Айлаананын чиде берген телефонун кым алганын билир мен бе?
  7. Таакпыны хоралыг деп биле тура тыртар чорук менде бар бе?
  8. Бодумнун арын-нуурум арыг чорзун дээш чуну канчалзымза экил?
  9. Бо хунден эгелеп чараш аажы чанныг, биче сеткилдиг, кээргээчел, сагыш човаачал, мозу-будуштуг кижи болуп озеринге белен мен!!!
  10. Ынчангаш дараазында Арын-нуурнун дурумнерин кезээде сактып чорууйн!!!

             


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Сценарий конкурса классных воспитателей "Мой классный самый классный"

В нашей школе существует институт классных воспитателей. Поэтому в своей деятельности стараюсь тесно взаимодействовать с ними. Зачастую ребята видят только одну из сторон личности классного воспитател...

Материал в помощь классному руководителю для подготовки классного часа, для оформления классного уголка на тему "Верь в себя"

Материал в помощь классному руководителю для подготовки классного часа, для оформления классного уголка на тему "Верь в себя"...

Сценарий выступления на районном конкурсе классных руководителей "Самый классный классный"

Презентация классного руководителя, включающая в себя самопрезентацию и выступление учащихся класса, поставлена в форме литературно-музыкального шоу....

Тыва чоннун салгалдан салгалче дамчып келген дурумнери

Аныяк оскен тыва чоннувустун салгалдан салгалче дамчып келген чон аразынга алдынарынын дурумнерин эки билбес апар чыдар. Ынчангаш бо айтырыг чидиг болуп турар....

Сузук кичээли "Арын-нуурнун дурумнери"

Мозу-будуш темазынга класс шагы "Арын-нуурнун дурумнери"...

Класс шагы "Орук шимчээшкининин дурумнери" (5 класс)

Класс шагы "Орук шимчээшкининин дурумнери" (5 класс)...

Классный час "Арын-нуурнун дурумнери"

Классный час "Арын-нуурнун дурумнери"...