"Без һәммәбез табигатьнең Бер бөртеге,бер гөле...” экологик кичә
методическая разработка по экологии (9 класс) на тему

Бикмурзина Фирдәвес Искәндәр кызы

Экология фәне буенча класстан тыш чара

Тема:

“Без һәммәбез табигатьнең

Бер бөртеге,бер гөле...”

Экологик кичә эшкәртмәсе

Максат : Укучы балаларның экология буенча алган белемнәрен                            тирәнәйтү,экологик фикерләүләрен үстерү,эстетик тәрбия бирү.

Эпиграф : Без һәммәбез табигатьнең

                    Бер бөртеге,бер гөле

                    Туып гөмер итәбез дә

                    Шунда китәбез кире.

Катнашалар : Географ,Санитария-эпидемиология үзәге табибы,ЦРБ табибы,фельдшер.

1. Алып баручы : “Өлешеңә тигән көмешең”,-ди халык мәкале.

                                      Безнең өлешкә табигать-ананың ыңгырашып,

                                      Сыкрап авырган чоры туры килде.

Табигать соң чиккә җитеп пычыранды,ярлылана бара.Табигать саулыгы- безнең саулык.Кичекмәстән табигатьне коткарырга,дәваларга кирәк.Бүгенге кичәбез экологик мәсьәләләргә багышлана.

         1укучы : Читтә йөргән чакта сагындырып

                          Керер өчен төнлә төшенә

                          Зәңгәр таңлы ,биек аяз күкле

                          Туган җире кирәк кешегә.

                                          Урман –болыннары,елга-күлләр

                                          Истән чыкмас безнең һич кенә

                                           Саф һавалы,гүзәл табигатьле

                                           Туган ягы кирәк кешегә.

                            Йөри-йөри күңел тупаслана

                            Тузан кунса яшлек хисенә

                             Мең шифалы,җанга сихәт бирер

                             Туган ягы кирәк кешегә.

                                            Яшәү өчен бетмәс көч алырга

                                             Олысына һәм дә кечегә

                                             Мәхәббәтле,ямле,мәрхәмәтле

                                              Җир-анасы кирәк кешегә

Чыгышлар : “Районыбызның экологик хәле”темасына география укытучысы чыгышы.”Экология һәм кеше сәламәтлеге”дигән темага ЦРБ табибы,Санитария-эпидемиология үзәге табибы,фелдшер чыгышлары.

Кичәнең 2нче өлеше : Экологик шоу.

Жюри әгъзалары : кичәдә катнашучы табиблар.

 Катнашалар :   “Флора” һәм ”Фауна”командалары.

1. Һәр 2 команда үзләре белән таныштыра һәм экологик темага дивизларын    әйтәләр.

2. Экологик темага сәнгатьле итеп шигырьләр уку:

1. Авылның ике башында

Ямь-яшел болын иде,

Мин анда һич гамь белмәүче

Бер иркә колын идем.

                Яз җиттеме,шул болында

                 Тургайлар җырлый иде

                 Җанны иркәләүче моңнар

                  Көн буе тынмый иде.

Төнбоеклы тугаенда

Аккоштай йөзә идек,

Уха ашыйсы килгәндә,

 Балык та сөзә идек.

                    Ул болынны тракторлар

                     Ертып үтткәннәр инде,

                     Балачагым эзен алар

                      Күмеп киткәннәр инде.

Тигәнәк,шайтан таягы

Болынны баскан инде,

Күзеңнең явын алырлык

Ямьнәре качкан инде.

                       Тургайлар да килми хәзер

                        Җыр сузарга бирегә,

                        Яргаланган туфракны

                         Кояш кына көйдерә.

Нигә шулай табигатьнең

Ямен тетәбез икән?

Кызыл китапка үзебез

Килеп кермәбез микән?

2. И күңелле җәй көнендә

Табигаь кочагында!

Менә шуны истә тоту

Кирәктер шул чагында!

             Эссе чакта,коры чакта

              Урманда ут якмагыз

              Агачларны сындырмагыз,

               Пыяла,чүп атмагыз.

Табигать ул – безнең әни,

Табигатьне саклагыз!

3. Бара поши бик сак атлап,

Бәлки сизәдер җаны –

Агач арасында качып

Сагалый мылтык аны

                   Карурманны кинәт кенә

                    Гөрселдәү чорнап алды

                    Поши алга ыргылды да

                    Шапылдап җиргә ауды.

Ага маңгайдан алсу кан

Яшел үлән өстенә,

Чумды һава дары белән

 Җылымса кан исенә.

                     Ничә еллар,һич онытмыйм

                     Шушы авыр мизгелне,

                     Ничек кенә аклансам да

                     Юк,кичкрмим үземне.

Ята күк поши һаман да

Агачлар арасында

Калган күк үпкә сүзләре

 Күзләре алмасында.

                       Синең мондый битарафлык

                       Хаят белән дуслыкмы?

                       Күрдең,нигә кисәтмәдең

                       Яшеренгән мылтыкны?!

                4)  Бер карасаң бу табигать

                     Шул килеш,борынгыча

                     Гөлләр үсә,җилләр исә,

Дингез шаулый,кош оча.

                          Бер карасаң,бу табигать

                          Тәмам үзгәреп беткән.

                           Кояш үзе аптырыйдыр:

                           Теге киткән,бу кипкән.

Күк-гөмбәз үзгәрмәсә дә,

Җирдә хәлләр башкарак

Кеше дигән хуҗа затка

Тереклек тора карап.

                             Ә кем соң ничек карый

                             Үзенең бурычына?

                              Иң башта син бу сорауга

                              Үзеңнән җавап сора.

3. Экологик темага җырлар башкарыла (Зәйнәп Фәрхетдинова репертуарыннын)

(1команда “Чәчәкләрне өзмәгез сез”)

(2команда “Кайталар инде кыр казлары”)

4. Экологик темага инсценировкалар күрсәтелә:

     “Фауна”командасы чыгышы : Әби булып киенгән укучы,бала чакта үзенең шук булуы,бервакыт кыр үрдәге оясын табып ун күкәйнең тугызын суга атуын,бер генә күкәйне ояда калдыруын,һәм олыгаеп тормышка чыккач бер-бер артлы тугыз баласының су белән бәйле үлеме турында сөйли.”Миңа үрдәк каргышы төште”,- Җан ияләрен рәнҗетмәгез”, - ди ул.

      “Флора”командасы чыгышы : Кирәксезгә өзеп,соңыннан юл читенә ташлап калдырылган букеттагы чәчәкләр булып сөйләшәләр.Чәчәкләрне кадерләп үстерергә,матурлыкка сокланырга,кирәкмәгәнгә йолкып,өзеп рәнҗетмәскә чакыралар.

5. Әби-бабаларыбызның табулары(кискен кисәтүләрен)әйтү,аңлату.(Мисал өчен: ”Каргага таш атма,каршы төшәр”, “Агачның ботагын сындырма,кулың сынар”,”Чирәмне йолкыма,чәчеңне йолкырлар”,”Суга чүп атма,авыру килер”һ.б.)

6. Мода күрсәтү : “Фауна”командасы әгъзалары Зебрага,аккошка,кар барсына,юлбарыска охшаган киемнәр күрсәтәләр һәм яклыйлар.

“Флора”командасы әгъзалары яшел төстәге төрле кием үрнәкләрен,чәчәкле киемнәрне яклыйлар.

7. Һәр команда экологик темага плакат әзерли һәм яклап чыгыш ясый.

8. Аукцион үткәрелә : Шифалы су куела.

      Сорау : Татарстанда чыга торган шифалы суның чыганагы кайсы    районда,ул ничек атала?

Кичәне йомгаклау өчен,сүз жюри әгъзаларына бирелә.