Конспект урока "Михаил Дуюнгар Авамнын тону"
план-конспект урока (6 класс) на тему

Сут-Хол кожууннун

Ак-Даш ортумак школазы

Ак-Даш ортумак школазының

тыва дыл, чогаал башкызы

Ондар Чойган Суур-ооловнаның

кичээл-планының конспектизи

2011 чыл, март

Кичээлдиң темазы: Михаил Дуюнгар «Авамнын тону», чечен чугаа

Кичээлдиң сорулгалары: 1. М.Дуюнгарнын «Авамнын тону» деп чечен чугаазындан узундуну номчуп, оон кол утказын,

кол маадырларынын дугайында сайгарып чугаалажыры;

                                        2. өөреникчилерниң сөс курлавырын байыдып, боданыр аргазын  

                                  база аас болгаш  бижимел чугаазын сайзырадыры;

                                            3. чечен чугаага даянып, ие кижинин овур-хевирин дамчыштыр авазынга ынакшылды куштелдирип,

 мозулуг аажы-чанга кижизидери

Кичээлдиң тиви: чаа тема

Кичээлдиң хевири: класстан дашкаар номчулга кичээли

Эрттирер аргалары: тайылбыр, беседа, фронтальный опрос, анализ,

                                    синтез, бот ажыл, хайгаарал, дилеп тывар метод,

                                    диалог, оюн, туңнел.

Кичээлдиң дерилгези: өөредилге херекселдери, слайдыларда чуруктар,      

                                      сигналдыг карточкалар, компьютер,

                                      презентациядан слайдылар, тестилер

Кичээлдиң чорудуу:

I. Организастыг кезээ

1. өөреникчилерниң кичээлге белени, мендилежири;

Амылыг бойдузувус

Авыралдыг хүнүвүс

Аалдап келген башкылар

Амыргын-на, амыргын-на!

(башкы бодун таныштырар)

II. Киирилде кезек

Кичээливистин эпигравын номчуптаалынарам, уруглар!

«Чалчай эзер адаанга кандыг-даа аът чоруур,

Чалчыргай тон иштинге кандыг-даа эр чоруур»

үлегер домак

-Бо одуруглар чунун дугайында-дыр? (утказы-биле ажылдаптар)

Карактарым шиммеримге,
Харлыг черде  өөвүс  көстүр,
Кадат малың ончаланган
Каттыраннаан авам костур.

-Бо одуруглар кымнын дугайында-дыр?

-Бо кичээливисте кымнын дугайында чугаалажыр-дыр бис?

-Михаил Дуюнгар дугайында кым чуну дыннаан-дыр азы чуну билир силер?

- Мындыг аттыг чогаалга чунун бижип болурул?

-Силер болзунарза чуну бижип болур силер?

-Чогаалды чуге ынчаар адаан деп бодаар-дыр силер?

III. Чаа тема

- Ынчангаш бо кичээлде Михаил Дуюнгарнын «Авамнын тону» деп чечен чугаазынга класстан дашкаар номчулга кичээли эрттирер бис.

1. Чогаалчынын дугайында кыска чугаалап бээр.

2. Словарь-биле ажыл

3. Чечен чугаадан шилилгелиг номчулгадан кылыптаалынар, уруглар. (ачазынын чугаазын кезектеп номчуттурар)

Немелде дыннадыг:

Слайдыдан коргузуп, уругларга номчуттурар.

2. Быжыглаашкын кезээ

1. Айтырыглар салыр

2.  Овур-хевирлерни сайгарары

Мозулуг маадырлар                      Мозу чок маадырлар

ачазы                                                    Алдай-оол дарга

авазы                                                     Байыр

 3) Оореникчинин суур иштинге кылып чоруткан кыска шинчилел ажылын дыннаар. Арткан оореникчилерге уран-чечен аргаларга чижектер тыптырар.

3. Бот ажылдар

а) шыырак оореникчилерге кыска-чогаадыг бижиттирер (темалары слайдыда)

б) Арткан оореникчилер тестилер-биле ажылдаар. Өөреникчилерге тестилиг саазыннарны улеп бээрге,  өөреникчилер  тестини саазыннарынга кылырлар.

 Тестилерни удур-дедир хынаштырар. (демдек нормазын слайдыдан коор) 1 кузелдиг оореникчини тестизин компьютерге харыылаттырар.

4. Оске чогаалдар-биле холбаары, уткалары-биле ажылдап деннээри:

а) Салчак Тока «Араттын созунден» «Тас-Баштыг деп эгезинден» узунду

Слайдыдан номчуур.

б) Сергей Есенин

Письмо матери

Пишут мне, что ты, тая тревогу,

Загрустила шибко обо мне,

Что ты часто ходишь на дорогу,

В старомодном ветхом шушуне.

(шушун-верхняя женская одежда)

в) «Авамга чагаа»   Алексей Бегзин-оол

Мени сактып дувурээнин чажырар дээш,

Менээргеп-ле калган дижип бижиирлер-дир,

Элбек самдар шыва тонун кедип алган

Ээтпек черден бараан харап турар дег-дир.

г) «Авай»     Александр Даржай

Кажан удуп карак шийип турганынны

Сагынгаш-даа билбес мен чоп кужур авай,

Куурарып она берген шыва тонун

Кударанчыг аялгам бооп куттулуп чор.

Кичээлди түңнээри

- Бөгүнгү кичээлден чүнү билип алдыңар, уруглар!

- Чогаалды чуге ынчаар адаан деп билип алдынар

1. (Уе артса) Мындыг оюндан ойнаптаалыңарам: «Чөпшээрежир мен, чөпшээрешпес мен»

Кичээлди бир шыырак өөреникчиге түңнеттириптер.

Y. Онаалга бээри

YI. Түңнел

1. кичээлди ниити түңнеп, демдектерни салыры