Габдлла Тукай" Исемдә калганнар"
презентация к уроку (8 класс) на тему

Татарстан Республикасы Кайбыч муниципаль районы Ульянково төп гомуми белем бирү мәктәбе

« Г.Тукай “Исемдә калганнар”  әсәреннән өзек. »

(8 нче сыйныфтагы дәрес эшкәртмәсе.

 рус телендә сөйләшүче балалар өчен).

Низамутдинова Савия Тауфиковна

татар теле һәм әдәбияты укытучысы

2015 ел

Тема: Г.Тукай “Исемдә калганнар”  әсәреннән өзек.

Максат:  1.фәнни :  Г.Тукайның тормыш юлы һәм иҗаты

               белән танышуны дәвам итү. Актив лексика ярдәмендә текстның эчтәлегенә  төшенү;

                2.коммуникатив: фикерләү, күзәтә һәм нәтиҗә ясый белү сәләтен    

               үстерү;

                3.тәрбияви:  Габдулла  Тукай иҗатына мәхәббәт тәрбияләү.

Җиһазлау: дәреслек, китаплар күргәзмәсе, портрет, мультмедиа.

Дәрес тибы:  УМ кую һәм чишү 

Кулланган структуралар:     Си-финк- уандэ,     ТЭЙК ОФ-ТАЧ ДАУН                   

                                         Дәрес барышы

    I Ориентлашу һәм уңай мотивлар этабы формалаштыру.

1. Сәламләшү. Уңай психологик халәт тудыру. (талгын көй астында)

• Исәнмесез, хәерле көн укучылар.
• Хәерле көн телик таңнар саен.
• Аяз күкләр телик җиребезгә.
• Кояшлы көн телик һәр кешегә,
• Һәм иминлек телик җиребезгә.
• Хәерле көн телик барчабызга,
• Хәерле көн телик үзебезгә.

-Барчабызга да хәерле көннәр теләп дәресебезне башлыйбыз.

2.УМ кую ситуациясе.

Си-финк- уандэ структурасы. (Что вы видите? Что вы думаете об этом? О чем это заставляет вас задуматься?)

Экранда Г.Тукайның бала чагындагы рәсеме.

Укытучы: Балалар экранда нәрсә күрәсез?

 -Баланы күрәбез.

-Өй күрәбез

Укытучы: - Укучылар, бу рәсем турында нәрсә уйлыйсыз?

(- Бу бала өйдә.Ул ашап утыра.

-Бу бала сезгә кемне хәтерләтә?

- Рәсемдә  шагыйрь  Г. Тукайның балачагы сурәтләнгән)

Укытучы: -  Бу рәсем сезне нәрсә турында уйланырга мәҗбүр итә?

(- Балачак турында)

 Укытучы: Афәрин, балалар! Инде танып та өлгердегез. Без бүгенге дәресебезне  Г Тукайның тормыш юлы һәм иҗатын өйрәнүне дәвам итәрбез. “ Исемдә калганнар” хикәясе  белән танышачакбыз.

II. Адымлап башкару этабы

1. - Әйдәгез, укучылар, Г.Тукайның туган ягына барып кайтыйк әле.

(Презентация ярдәмендә укытучы Г.Туайның тормыш юлы, иҗаты һәм китаплары белән таныштыра, әсәрләре турында кыскача белешмә бирә)

• Г.Тукайның  тормыш юлы турында нәрсәләр исегездә калды икән, тикшереп карыйк әле.

ТЭЙК ОФ-ТАЧ ДАУН (встать-сесть) – “бас”-“утыр”  структурасы. Дөрес дип тапкан җавапка басыгыз.

1.Г.Тукай яз көне туа.

2.Әнисе үлгәндә аңа 10 яшь була.

3.  Кырлайда Тукай бабасы гаиләсендә яши.

4.Г.Тукайның әнисенең исеме Мәмдүдә була.

5.Г.Тукай Кырлай авылында туа.

6. Зиннәтулла бабасы Өчиле авылында яшәгән?

7. Кечкенә чагында аны Апуш дип атыйлар.

8.Тукайның атасы укытучы була.

2.Укытучы: - Бүген без сезнең белән  Исемдә калганнар”  хикәясендә очраячак яңа сүзләр белән танышыйк. (Экранда сүзләр чыга. Укучылар сүзләрне өйрәнәләр)

Мөгаләмә-обращение                                      юатучы-утешающий

Асрарга биргән-отдала на  воспитание     тол хатын-вдова

Кызганучы- жалеющий                                 Яланаяк- босиком

Шәфкатьле –милосердный

-Шул сүзләрне кулланып  җөмләләр төзегез.

- Ә хәзер хикәяне  тыңлыйк.

Укучылар хикәядән өзекне эчтән укыйлар.  Берничә укучы кычкырып укый.Укытучы укучыларның аңлаганлыкларын тикшерү максатыннан сораулар бирә.

1. Габдулла Тукай кайчан, кайда туган?
2. Аның әтисе кем булган?
3. Габдулла кайчаннан ятим калган?
4. Габдулла кайда, ничек яшәгән?
5. Саҗидә апасы Габдулла хәтерендә ничек калган?
6. Габдулланы ни өчен Казанга җибәргәннәр?

3. Микс-фриз-груп структурасы

Музыкага бииләр, кушылалар. Музыка туктагач ,басып катып калалар.Сорау бирелә.Бер кеше дә җавапны кычкырып әйтми, ә эченнән генә уйлый.

Тукай –сүзендә ничә иҗек бар? Шул санча төркемнәргә берләшегез.

Яңадан бииләр, кушылалар. Музыка туктагач басып катып  калалар. Сорау бирелә

.Балачак сүзендә ничә сузык аваз бар?

 Шул санча төркемнәргә берләшегез.

4. Планны әсәр эчтәлеге тәртибендә урнаштырыгыз.

1. Шәрифә карчыкта яшәү.
2. «Артык тамак».
3. Саена авылындагы рәхәт тормыш.
4. Кушлавыч — туган авылым.
5. Мине Казанга озатканнар.
6. Саҗидә апаның истәлеге.

5. Схемалар буенча диалоглар төзегез.

1) —Вопрос.        2) —Вопрос.

• Ответ.        — Ответ.
• Удивление.        — Вопрос.
• Подтверждение.        — Ответ.

Темалар: Шәрифә карчыктагы тормыш. Саснада.

6        Как скажете о том, что:

• Габдулла был сиротой;
• Габдулла жил у бедной старухи Шарифы;
• в деревне Сасна Габдулле жилось хорошо;
• после смерти матери Габдулла вернулся в Учили к дедушке;
• в семье деда он был седьмым ребенком;
• его обижали, некому было его пожалеть;
• он помнит заботу своей сестры?

7.Кечкенә Тукай тормышында булган вакыйгаларны таблицага языгыз.

8.Бу җөмләләр Г. Тукай тормышына туры киләме?

Яхшы сүз — ярты бәхет.

Татлы сүз татлы аштан тәмлерәк.

III. Рефлексия,бәяләү.

 1. - Нәни Гадулланың сабыйлык еллары нинди вакыйгалардан тора?

Нинди вакыйга бигрәк тә көчле тәэсир итте?

- Авыр балачак турында укыганың яки ишеткәнең бармы?

2.- Без бүген кем турында укыдык? Габдулланың сабыйлык еллары нинди вакыйгалардан тора?

 - Бөек Тукай! Ул калдырган иҗат мирасы һәм рухи яктылык – безнең горурлыгыбыз. Язгы ташулар вакытында дөньяга килгән, беренче тургайлар шаулашып сайраган көннәрдә мәңгелеккә күчкән. Ә нибары 27 елга җыелган кыска гомер. Кыскалыгын кыска да бит, ләкин шул  ук вакыт аралагында бөтен бер олуг татар дөньясы аны үзенең мәңгелек углы итеп таныган

3. Өй эше бирү. Әсәрне укыгач, сездә нинди хисләр уянды? Әгәр Габдулла Тукайны очратсагыз, аңа нәрсәләр әйтер идегез?