Классный час "Эр кижи бурузу чурттунун камгалакчызы"
классный час (7 класс)

Сайын Айгуль Алексеевна

Разработка данного классного часа познакомит учащихся с земляками, участниками локальных войн.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл erzin_kozhuunnun_bay-dag.docx25.26 КБ

Предварительный просмотр:

Эрзин кожууннун Бай-Даг ортумак ниити билиг школазы

«Эр кижи бурузу-ада-чурттунун камгалакчызы»-

Деп класс шагы.

Темазы: «Эр кижи бурузу-ада-чурттунун камгалакчызы».

Сорулгалары:

-уругларны торээн чурттунга ынак болурунга, бодунун хулээлгезин болгаш харысаалгазын билип чоруурунга ооредир;

-уругларнын Ада-чурттун улуг дайынынын дугайында билиин хогжудер;

-уругларны сцена кырынга бодун шын алдынарынга ооредир;

-уругларнын бот-тывынгыр талантызын, чараш чувеге ооретпишаан,хогжудер.

Дерилгези:

-хогжум херекселдери(компьютер, ун дынзыдар херексел);

-улегер домактарлыг, чиге соглээн состерлиг плакаттар;

-аудиторияны шариктер, ленталар-биле каастаар.

Чорудулгазы:

-Хундускунун мендизи-биле чалаттырган ачалар, кырган-ачалар, акылар,честелер база клазывыстын оолдары! Силер бугудени келчыдар Ада-чурттун камгалакчыларынын хуну-биле байыр чедирип каарын чопшээреп корунер.Ол ышкаш кезээде бажынар кырынга кок дээрни, аяс хунну, кол-ла, чуве-канн дег кадыкшылды кузээр-дир бис!

Эр кижи!

Оолдун омаа, эрнин эрези!

Оран чурттун каастакчызы!

Дайын келзе-камгалакчы,

Тайбын иште-дагдыныкчы!

-Февраль 23-тун байырлалы 1991 чылда СССР-нин душкенинин соонда Ада-чурт камгалакчыларынын хуну кылдыр эде адаттынган болгай. Ынчангаш февраль 23-Ада-чурттун камгалакчыларынын хуну чылдан чылче онзагай апарып чыдары оорунчуг! Чуге дизе богунгу хуннун маадырлары,колдуунда-ла-шериг-албан ажылдакчылары. Ынчалза-даа чанчыл-биле алыр болза бо хунну ёзулуг-ла эр улустун-Ада-чурттунун камгалакчыларынын-байырлалы деп болур. Бо байырлалды ам-даа хогжудер болза эр чонувустун хей-аъды бедиир боор деп бодаар мен. Ынчангаш ёзулуг эр кижи-Ада-чурттунун камгалакчызы кандыг болур ужурлугул деп айтырыгны сайгарбышаан,бистин клазывыстын уругларынын белеткеп алган концертдин, оон соонда оюн-тоглаазын эрттирерин чопшээреп корунер, хундулуг ачалар,кырган-ачалар,акылар,честелер база оолдар!

  Ада-чурттун Улуг дайынынче Тывадан шупту-211 эки турачылар аъттанган болгай.Оларнын аразындан Эрзин кожуундан 7 кижи чораа,5кижи маадырлыы-биле эглип чанып келгеннер. Бистин Бай-Даг сумузундан 3 эки турачылар чораан. Олар кымнарыл дээрге:

1.Барба Иргит Бадыр-оглу

2. Айыыжы Севээн Кожеевич

3.Багбуужап Иргит Маадаевна

 А оон ынай Афган дайынынга бистин чангыс чер-чурттугларывыс-Бай-Даг суурунун оолдары киришкеш,чанып келгеннер. Олар дээрге:

1.Середар Илья Чылбакович

2.Тойбаа Эрес Васильевич

3.Даваа Павел Эвилелович

Дайынга-даа эвес болза,тайбын иште бисти камгалап,интернационалчы хулээлгезин кууседип чораан бистин суурувустун оолдарын силерге таныштырайн:

 1.Муна Сайын-Белек Чинмитович-Таджикистан.

2.Чопуй Артыш Викторович-Грузия.

3.Монгуш Орлан Суге-Маадырович-Грузия.

4.Чамзы Вадим Иванович-Дагестан.

Чечен республикага шериг хулээлгезин эрттирген бистин суурувустун оолдары:

1.Айыыр Сослан Олегович

2.Биликти Аяс Александрович

3.Биликти Салават Самданович

4.Дупчур Илиан Иванович

5.Дирчин Чаян Алексеевич

6.Дупчур Александр Сергеевич

7.Калин Эрес Сарыг-оолович

8.Кыр Артыш Андреевич

9.Кенден Буян Иргитович

10.Ломбу Радж Аркадиевич

11.Мандал-оол Леонид Владимирович

12.Мугур Экер Эрес-оолович

13.Мунзук Мирон Дотканович

14.Олзей Орлан Бады-Делгерович

15.Олзей Дурген Сулдемович

16.Самдан Темир Константинович

17.Хертек Буян Денгей-оолович

18.Шаравии Артыш Вадимович

19.Чамзы Владик Боовеевич

20.Чоодур Айдыс Александрович

21.Чурук Байлак Биче-оолович

22.Хорлуу Аян Думен-оолович

23.Хунапай Айдын

24.Хайын Мерген

-Дайын… Адаарга безин коргунчуг сос.Ада-чурттун Улуг дайынынга, Афган дайынынга,Чечен дайынынга киржип чорааш,биске ам бо хунде тайбынны соннээннерге,кезээ монгеде могейип чоруурувусту утпаалынар! Оларнын чамдыктары дайын шолдеринден чанып келбээнер,ынчалза-даа олар кезээ монгеде салгалдарнын сагыш-сеткилдеринде арттып калганнар.Дайын шолдеринден ээп келбээннерге тураскаадып созу Расул Гамзатовтун,аялгазы Фрекельдин «Журавли» деп ырыны клазывыс башкызы Айгуль Алексеевнанын мурнундан бараалгадыр-дыр бис.

-Ам дараазында байыр чедирери-биле Бадыраа Евгениянын кууселдези-биле шулук «Обелиски»

О Б Е Л И С К И:

И снова в перекличку тех времён

Бросает Память мысленные взоры

На траурном граните- из имён

Читаем летопись парней нам незнакомых.

Афганистан,военные дороги

И где-то там, тот безымянный пост

Там, скальные уступы как-пороги

И направленье из Гардеза в Хост.

Здесь смерть тогда гуляла по вершинам

Атакам тем,уже потерян счёт

Вокруг опять вплотную рвутся- мины

Но рота высоту- не отдаёт.

Ещё чуть-чуть и кончатся патроны

Уже спешит на помощь разведвзвод

И заглушают взрывы чьи-то стоны

Не остывает от работы-пулемёт.

Афган,афган,ты продолжаешь сниться

Ребятам тем,что вышли из огня

Хранит альбом,друзей погибших-лица

И обелиски-ваши имена.

-Дуют ветры в феврале,

Воют в трубах звонко,

Змейкой мчится по земле

Лёгкая позёмка.

Поднимаясь,мчатся вдаль

Самолётов звенья.

Это празднует февраль

Армии рождение.

-Ынчангаш дараазында клазывыстын уруглары амгы уенин танцызын ооларга бараалгадыр-дыр.

-«Кто шагал,лишь через подкуп или блат

Тот никогда понять не сможет-

Парней под именем-СОЛДАТ

Кто служит РОДИНЕ,РОССИИ

НЕ ради почестей, наград

А ради ЖИЗНИ в этом мире

Своих детей,своих внучат.»

Зачем пишу я –о войне?

Да,ради Памяти- Ребята

Что б люди помнили-всегда

Парней,под именем-СОЛДАТ.

-Шак мындыг одуругларны номчувушаан,Ада-чурттун дайынында биске бо хунде чырык хуннун адаанга чурттаар эргени бергеннерни сагынмастын  аргазы чок. Ынчангаш оларнын чырык адын сактып,дараазында Ада-чурттун дайынынын уезинде шериглернин хей-аъдын кодуруп чораан ырыларнын бирээзи «Катюшаны» Лойгу Санчайжаптын кууселдезинде бараалгадыр-дыр бис.

-Эр кижинин дидим сузуун

Эргий бодаар угаанында

Кара сагыш,халап удур

Хая корбээн туружунда.

Торээн чуртун камгалажыр

Тоогу салгаан хулээлгени-

Эр кижинин экти уктээр

Эн-не бедик салымы ол.

-Ам бичии концертдивисти уламчылаары-биле уругларнын мурнундан тыва танцыны бараалгадыр-дыр бис .

-Моон-биле келген ачаларывыска,кырган-ачаларывыска,честелеривиске,акыларывыска,оолдарывыска бичии белеткеп алган концертдивис адакталганын дыннатпышаан,аалчыларын шуптузун оюн-тоглааже чалап тур бис.

-Бистин белеткеп алган оюнувус каш турдан тургустунган.

1-ги турнун ады «Айтырыг-харыы».Кижи бурузунге айтырыглар салырга шын харыылаар болза 1 очкону ойнап алыр.А оюнну шын-биле шиидеринге 3 кижи составтыг шииткекчилерни томйлап алыылынар.

Айтырыглар:

1.Шеригнин СССРЭ уезинде эн улуг эргези(генералисимус)

2.Шеригнин амгы уеде эн улуг эргези(маршал)

3Генералисимус деп эргени кым эдилеп чорааныл?(Сталин)

4.Миналар тывар кижини кым дээрил?(Сапер)

5.Чиге соглээн состу уламчыланар.Тяжело в учении,…(легко в бою)

6.Бо кым деп улуг шериг баштанчызынын соглээн созул?(Суворов)

7. «Офицеры»деп  ырыны кым деп ыраажы кууседип турарыл?(Газманов)

8.Корабльде поварны канчаар адаарыл?(кок)

9.Амгы уеде шеригнин эргелерин чурум аайы-биле адаар.(рядовой,ефрейтор,младший сержант,сержант,сержант,прапорщик,старший прапорщик,младший лейтенант,лейтенант,старший лейтенант,капитан,майор,подполковник,полковник,генерал,генерал-майор,генерал-лейтенант,генерал-полковник,генерал армии,маршал).

-Киржикчилер эр-хейлер! Ам оюнувустун 2-ги турунун ады «Бичии чораанывыс сактып кээли».Бо турда киржикчи бурузунге ак саазыннар улеп бээр бис.Ол саазыннар-биле киржикчилер бичиизинде кылып чораан хемежигештерни кылырлар.Кым хемезин чараш болгаш дурген кылыр эвес корээлинер.

-Дараазында 3-ку тур ады «Поварлар».Силерлерге чемнер рецептилери бижипкаан карточкалар улеп бээр бис.А силер чуу деп чемнин рецептизи бижээнин тодарадып тывар силер

-4-ку турнун ады «Сладкоежкалар азы чигирсигбейлер».Бо оюнда бис силерге 1 печенье,1вафли,1конфета улеп бээр бис.Кым,каш минута иштинде улеп берген чемни тондур чиптерин тодарадыр бис.Че-ле бе?

-Чаа,эр-хейлер!Оюнувустун 5-ки турун «Снайперлер азы часпас адыкчылар»дээр.Бо оюнда класс иштинин ортузунга чурупкаан тогерик иштинче(мишеньче)Дурре тудупкаан 5саазыннарны(октарны)киир октаар. Кым,каш катап часпас октаарын тодарадыр бис.Че ынчангаш оюн эгелээн

-Моон-биле бистин богунгу маргылдаалыг оюнувус моон-биле доозулган. Ам туннелдерни ундурери-биле шииткекчилерге сосден берээли.

-Келген аалчыларга оюн-тоглаавыска идекпейлиг киришкени дээш четтиргенивис илередир-дир бис.Дараазында ужурашкыже байырлыг!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Урок-путешествие КИЖИ ( Тире между подлежащим и сказуемым) Урок-путешествие в 8 классе

Цели урока:Образовательные:Обобщить, систематизировать изученные теоретические сведения о по­становке тире, закрепить умения пунктуационного и интонационного оформ­ления предложений с тире, совершенст...

Музей – заповедник «КИЖИ»

В музей, под открытым небом, на острове Кижи, устремляются  миллионы туристов со всех концов света по водным просторам Онежского озера, для того, чтобы узреть одно из чудес света - Преображ...

Презентация к классному часу в 7 классе по теме "Кижи"

Материал содержит слайды о культурном наследии России...

Классный час "Эр кижи"

Классный час ко дню Защитников Отечества...

Классный час "Лидия Ооржактын "Оннуг кижи" деп новеллазында ажы-тол болгаш ада-ие. Кымнарыл ол?

Классный час "Лидия Ооржактын "Оннуг кижи" деп новеллазында ажы-тол болгаш ада-ие. Кымнарыл ол?...