Разработка классного часа "Ак чолдуг Шагаам!"
классный час (10, 11 класс)

Оюн Аржана Шолбановна

Разработка классного часа для учащихся 10-11 классов на тему "Ак чолдуг Шагаам!"

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл классный час "Ак чолдуг Шагаам!"176.8 КБ

Предварительный просмотр:

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение средняя общеобразовательная школа имени В.П.Брагина с.Бурен-Бай-Хаак

Темазы: «Шаг чаагай, Шагаа чаагай!»

(5-11 класстарга класс шагы)

C:\Users\user\Desktop\аг.jpg Тургузукчузу:

Оюн Аржана Шолбановна

География болгаш класс башкызы

Бурен-Бай-Хаак

Темазы: «Шаг чаагай, Шагаа чаагай!»

Сорулгазы:

1.Тыва чоннун национал байырлалы Шагаа дугайында уругларга билиндирер;тыва чоннун чаагай чанчылдары- биле таныштырар;уругларга Шагаа байырлалынын кол утказын билиндирер.

2.Тыва улустун аас чогаалындан γлегер домактар,тывызыктар, дγрген чугааларга уругларнын аас  чугаазын,дыл-домаан сайзырадыры;

3.Биче сеткилдиг,кижизиг,мѳзу-бγдγштγг аажы-чанга уругларны кижизидип,тыва нациязынга чоргаарланып чоруурунга кижизидер,сагынгыр-тывынгыр чоруун чедип алыр.

Дерилгези:

Тыва чемнер аймаа,сылдыстар,чылдар эргилдези,кадак,тевек, ыдыктыг ыяш.

Ыры-хогжум дерилгези:

Шагаа дугайнда ырылар,каасталга бижик,γжγктер.

Кичээлдин чорудуу.

I.Организастыг кезээ.

-Экии,уруглар!Бѳгγн кайгамчык буянныг ѳргээвиске тыва чонувустун национал байырлалы-«Шаг чаагай,  Шагаа чаагай!» деп Шагаага тураскааткан класс шагын эгелээр- дир бис.

Шγлγк « Ак чолдуг Шагаам» (Бир ѳѳреникчи холунга кадак тудуп алгаш  аянныг чугаалаар)

Шагнын чаагай эргилдези

Шагаа хγнγ байырлалда

Сγзγглээнин чγγ-даа чγве

Арыг ,ак боор.

Адыг-чарыш мѳѳрейлерлиг,

Амданныг чем – найыр-дойлуг,

Ада-ѳгбем ыдыкшылы-

Ак чолдуг бурун Шагаам.

(ѳѳреникчинин соонда башкы чугаалаар)

- Шагаа дээрге тыва  чоннун

Чаагай сγзγк байырлалы-дыр!

Чаа-чыл-биле,эргим аалчылар,

Шагаа-биле,эргим уруглар.

Киирилде беседа.

А)айтырыглар

-Бистер чγγ деп байырлалды уткуурунга белектенип турар бис уруглар?

-Шагаа-деп чγл?

-Шагаа хγнγнде чγнγ канчаар ужурлугул?

-Анаа кажандан эгелеп,чγнγ белектеп эгелээрил?

Б) беседа

«Шагаа дээрге эрги чылды аъткарып ,γдеп,чаа γнγп келген чылды байырлап уткууру –дыр.

Тывалар Шагааны 12 чылдын эргилдезин барымдаалап эрттирер турган.Шагаага белеткел тарааны ажаап алган соонда дарый эгелээр.Мал –маганныг улус байырлал хγнγнде чонунга дγлγп бээр дээш,ынчан дѳгерер эътти,иртти,сергени,харын-даа улуг бода малды баш бурунгаар ангылап белектеп алыр.

Оларны соп кээрге-ле дѳгергеш,хамык эътти бγрγнγ-биле хырбачалаар,γγжелээр. Ак чемни база эртежик белектеп алыр.

-Ак чемнер дээрге,кандыг чем болурул? (Сγттен кылган чемнерни уруглар адаар)

-Шын-дыр,Эр-хейлер!

-Тараа-далгандан кылган чемнер база хамааржыр.

В) башкынын беседазы.

-γе-шагнын аайы-биле,амыдыралдын хѳгжγп сайзырааны-биле тыва чон Шагаага белеткели чылдан чылче хѳгжγп,бурунгаарлап чорууру чоргааранчыг. Сγттен,эъттен.γнγштерден,тараадан белекеп кылыр национал чемнери,эм-оъттары онзагай болуп артпышаан.

Оон ангыда тыва национал чараш хептерни улуг,биче дивес кедип,каасталгаларны кедип турары ѳѳрγнчуг,чараш апарган.

(Столда дерип салган чемнерни чугаалажып,тайылбырлаар)

γттен кандыг чемнер болу бээрил уруглар?

(Уруглар харыылаар:ѳреме,быштак,саржаг,курут,ааржы,чѳкпек,хойтпак…)

-Далган-тараадан кандыг чем болу бээрил?

(арбай,ак тараа далганы,чинге-тараа,боорзак,боова,мандан…)

-Эъттен кылган чемнерден аданарам.

(Манчы,хуужуур,мγн…)

-Эр-хейлер.Каш янзы-бγрγ чемнер болу бээр кѳрγнерем.

III .12 чылдын эргилдезин таныштырары.(самбырада азып каан чурук,чылдарны база кѳргγзер)

-Кым, кайы чылда тѳрγттγнгенил уруглар?(Кысказы-биле башкы чугаалап бээр)

IV.Шагаа 3 ыдыктыг:

Бирги ыдык: Шагаа дγжер бетинде бажын-балгадын,аал-оранын,аал-коданын арыглап,аштаар,аъш-чемин белеткээр.Ѳг-бγледе улуг,биче шупту киржир.

Ийиги ыдык: «Сан салыры».

Чаа γнген хγнге,чаа γеге чалбарыг кылып сан салыр черин дѳргγл-тѳрел дугуржуп.тодарадып алыр. Санны дан хаязында улуг назылыг чылы тааржыр эр кижи салыр.Отту чемгерер,мал-маган мандык ѳзерин,ѳг-бγле,аймак-чонунга,чуртунга байлакшылды,чаагай чуртталганы йѳрээп ѳргγγр.

γшкγ ыдык: «Чолукшууру»

Шагаанын бир дугаар хγнγнде дѳргγл-тѳрел улус эн улуг назылыг ѳгбезинге(тѳрелинге) кадак тудуп чолукшужар,белен-селээн сунчур,йѳрээл сѳзγн солчур.

Ѳѳреникичилер башкы-биле менди солчуп чолукшужар ( бичии кижи адыштарын улуг улустуң адыштарынга алдыыртан өөру дегзип,амыр-мендизин айтыржыр.

- Мендээ-ле бе? -Мендээ, мендээ.

V. Чеди-Хаан сылдызында мѳѳрейлиг даалгалар

(Самбырага сылдыстар-биле чеди-хаан сылдызынын дурзузун ызыртыр, артыкы талазынга моорейлернин аттарын бижиир)

-Ынчангаштын  Шагаа байырлалынга уткуштур улустун аас –чогаалынга хамаарышкан мѳѳрейлиг оюнну эгелээр-дир бис.

1) Тывызыктар.

А)Ѳртемейде 3 дγрген(бодал,…)

Б)Ѳн киирер,ѳннγг аржааным. (Сγт)

В)Узун кудуруун ал,улуг кулаам салырым ол.( Эрги,чаа чылдарнын солчулгазы)

Г) Чартыы чок хоюм чыда семирди.(Деспи)

2) γлегер домактар.

Үлегер домакта нүгүл чок дээр-ле болгай, ынчангаш үлегер домактажыптар бис бе?

-Кым γлегер домактар билирил уруглар?

-Ам  γлегер домакты мен эгелээримге,силер тѳндγрер силер уруглар.

А) Эзер чокта-(шыланчыг)

Эш чокта-(чалгааранчыг)

Б) Эртинени- (черден казар)

Эртемнерни-(номдан тывар)

В) Эртем чокта-(эртен база дγн)

Г) Эжешкилер найыралы-(эртине дагны тургузар)

_Эр-хейлер,уруглар!

3) Дγрген чугаа мѳѳрейи.

-Кым дγрген чугаа чугаалай кааптарыл че?!

Физкульт.минутка: Бир базым баскаш-ла 12 чылдың адын адаар.

4) Тевек оюну.

Шагаа хγнγ мѳѳрейлиг,

Адыш-чарыш маргылдаалыг,

Ча дан адаал,багдан кагаал,

Адаанажып тевек тегээл.

(Уруглар тевек тегер,тγннел γндγрер)

5) Узун тыныш.

-Узун тынышка,кым кончуг эвес,че?

(1 бала, 1 курут,…)

ѳзγн киржикчи боду шилип алыр)

6) Кожамык мѳѳрейи.

Кожамыкка кандыг силер, кагжып чижип көөлүнер че!

А)Кожамыкка эки-ле мен

Кожа ырлап кааптар мен

Кожар пөске хилиң-не мен

Кушкаштарны даарап каар мен.

(ѳѳреникчилер уламчылаар)

7) Аът шалбадаары.

VI. Кичээлдин тγнели.

ѳгγн кичээлде ….эки ажылдадынар,кончуг идекпейжи кириштинер уруглар,эр-хейлер!

γнγн дугайында чугаалаштывыс?

Кым,чγнγ билип алганыл?

Рефлексия:

-Уруглар, стол кырында янзы-буру кадактар бар, оларны он-аайы биле ыдыктыг ыяшка баглаар силер!

-Бир эвес, класс шагы  силерге солун болгаш билдингир болган болза ногаан оннуг кадакты ыдыктыг ыяшче баглаар.

-  Ам-даа айтырыглар бар болза, сарыг кадакты баглаар.

- Солун эвес ,билдингер эвес болган болза кок кадакты баглаар.

-Шагааны ѳг-бγленерге эки уткуп,шуптунарга чаа чылда экини кγзедим!

(Шагаа дугайында чараш ырыларны ырладыр, )

 (Башкы кγзээшкиннер- биле доозар).

Ажыглаан литература:

1.М.Б.Кенин-Лопсан «Тыва чоннун бурунгу ужурлары»,Кызыл 1994 ч.

2.И.У Самбуу «Тыва оюннар», Кызыл 1992 ч.

Приложение.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Методическая разработка классного часа на тему: "Классный час – телепередача «Человек и профессия»

Классный час – телепередача  «Человек и профессия» Цели: 1. Знакомство учащихся с профессиями.           2. Выявление профессиональных склон...

Методическая разработка классного часа в помощь классному руководителю "Урок - мира!"

Замечатеный материал для проведения классного часа 1 сентября....

Метод. разработка классного часа на тему: "Поможем, чем сможем нуждающимся в помощи пожилым людям"; Метод. разработка родительского собрания на тему: "Гармония семейного и школьного воспитания"; Метод. разработка праздника на тему:"Новый год к нам мчится"

Метод. разработка классного часа на тему: "Поможем, чем сможем нуждающимся в помощи пожилым людям" - Воспитание толерантного отношения между людьмиМетод. разработка родительского собрания на тему: "Га...

класс шагы "Ак чолдуг Шагаам"

Класс шагын эге-класс оореникчилергинге эрттирген...

Методическая разработка классного часа в рамках районного конкурса "Самый классный классный" для учащихся 5-9 класса на тему "Прикоснёмся к памяти душой"

РазработкаКлассного часа в форме устного журналана тему « Прикоснёмся к памяти душой»Цели:— развитие у учащихся чувства патриотизма, духовности, гордости за свой народ, отстояв...

Сценарий разработка к национальному празднику Шагаа «Ак чолдуг Шагаам»

Сценарий разработка к национальному празднику Шагаа «Ак чолдуг Шагаам». Сорулгазы:1. Ада-огбелернин бурун шагдан байырлап келгени улусчу байырлалынын ёзулалдарын уругларга билиндирип,...

Разработка классного часа " Шагаа келди, чолукшуулу!"

Разработка сценария тувинского национального праздника Шагаа по теме " Шагаа келди, чолукшуулу!" Сценарий разработан тувинском национальном языке....