"Ада кижинин ог-булеге ролю"
презентация к уроку на тему

Тулуш Чечена Сугдер-ооловна

Эр улусту ог-буленин азыракчызы, камгалакчызы, даянгыыш-чоленгиижи болур кылдыр бойдус чайгаар чаяаган. Ынчангаш оол кижи куш-шыдалдыг, кудер эр кылдыр озери черле албан. Эр кижи эр угаанныг болур. Эр угаан чаагай сеткилге, деткимчеге, эрес-дидим чорукка, огбелеринге эки хамаарылгага, ажы-толунге, алган кадайынга бердингени

Скачать:

ВложениеРазмер
Office presentation icon ада кижинин ог-булеге ролю198 КБ

Предварительный просмотр:


Подписи к слайдам:

Слайд 1

«Ада» кижинин ог-булеге ролю социальный педагог МБОУ «СОШ №2 города Чадан» Тулуш Чечена Сугдер-ооловна

Слайд 2

Торел-болукту, аймакты, чонну баштаар кижилер – эр улус болур. Ынчангаш, адалар боттарынын эр адынга толептиг болуп, мозу-шынарынче, бот-кижизидилгезинче кол кичээнгейни углаары чугула.

Слайд 3

Эр улусту ог-буленин азыракчызы, камгалакчызы, даянгыыш-чоленгиижи болур кылдыр бойдус чайгаар чаяаган. Ынчангаш оол кижи куш-шыдалдыг, кудер эр кылдыр озери черле албан. Эр кижи эр угаанныг болур. Эр угаан чаагай сеткилге, деткимчеге, эрес-дидим чорукка, огбелеринге эки хамаарылгага, ажы-толунге, алган кадайынга бердингени.

Слайд 4

Амгы уеде Ада кижинин хевири: 1.Дээди , ортумак тускай эртемниг 2.Ус-дарган мергежилди чедип алганы: чазаныкчы, даараныкчы, каннакчы,чем кылып билири. 3.Кежээ,кандыг-даа ажылды чогаадыкчы ёзу-биле кылыры 4.Ажы-толун толептиг кижизидери. 5.Чоннун ужур-чанчылдарын билири, сагыыры.

Слайд 5

6.Бергелерден кортпазы, оларны чуткулдуг ажып эртери. 7.Кадайынга, ажы-толунге ынаа. 8.Ог-булезин унелээри. 9.Улус-чоннун сагыш-сеткилин хогледип, оожуктуруп билири.

Слайд 6

Тыванын эр улузунун Дуруму: Бис, Тыва Республиканын эр улузу, Бодувустун кузел-бодалывысты болгаш кузел-соруувусту илеретпишаан, буянныг болгаш чоптуг чорукка бузурелди биске дамчыдып берген огбелернин тоогулуг чанчылдарынга болгаш мозу-шынар ундезиннеринге даянып, херээжен улустун хостуг эргезин дээди унелиг чуул деп хундулеп

Слайд 7

корбушаан, демократтыг ниитилелдин сайзыралынын ниити хулээп алдынган принциптерин барымдаалавышаан, эр улустун мозу-шынар кижизидилгези дээш амгы болгаш келир уенин салгалдарынын мурнунга бодувустун харыысалгавысты медереп билбишаан, тыва эр кижинин сулдезин кодурер талазы-биле чыыштары чуулдуг деп коргенин барымдаалааш, тыва эр кижинин Хажыттынмас Дурумун хулээп ап, ону хажыт чок кууседирин чарлап тур бис.

Слайд 8

1. Кажан-даа, каяа-даа сактып чор: сен – чаагай сеткилдиг бурун чоннун салгалы болганында, толептиг эвес чуулдер кылбас ужурлуг сен. Торел – болууннун баштайгыларындан эгелээш, бодуннун ук – тоогуннун салгалдарын сактып, билип чор.

Слайд 9

2. Чонуннун дылын, чанчылдарын, культуразын болгаш торээн чериннин тоогузун шинчилеп ооренип чор. Ол билиглер сээн сулде-соруунну, хей-аъдынны, сагыш-сеткилинни ору кодурер, чуртталганнын берге уелеринде куш киирер.

Слайд 10

3. Угаан-медерелинни болгаш куш-дамырынны доктаамал сайзырадып, кадыкшылынны быжыглап чор. Арага – дарыже сундукпайн, багай салдарга алыспайн, огбелернин толептиг аажы-чанын сагып чор.

Слайд 11

4. Ажыл-агыйжы болуп, куш-ажылды хундулеп, оскелернин ончу-хоренгизинче холгаарлава.

Слайд 12

5. Кара сагыштыг, адааргак болба. Торээн чер-чурттунга ёзулуг ынак болзунза, ону ак сеткилдиг ажыл – херээн-биле бадытка. Оске кижилернин чедиишкиннерин база унелеп чор.

Слайд 13

6. Кижилернин язы-соогун болгаш сагып чоруур шажын – чудулгезин кажанда –даа куду корбе. Ада-огбелернин чудулге-сузуун хундулеп чор.

Слайд 14

7. Чоптуг, шынчы болгаш чоргаар чор. Буян сеткил-биле улустарга дуза кадарынга кажан-даа белен бол. Уругларны хундулеп, чаштарны камгалап – карактап, ылангыя амыдырал чаяап берген ада-иенни ыдыктап чор.

Слайд 15

8. Ог-буленин, торел-болуун, чоннун ат-алдарын бодуннун шылгарангай ажыл-херээн, толептиг аажы-чанын-биле бадытка. Чуге дээрге бодунну канчаар алдынып чоруурундан оске улус чугле сээн дугайында эвес, а сээн чонуннун дугайында туннел кылыр.

Слайд 16

9. Ёзулуг эр кижинин сеткил-сагыжынын байлаа оон ончу-хоренгизинин хойунде эвес, а ог-булези, аймак – чону болгаш Ада-чурттун мурнунга улуг харыысалга болгаш ыдыктыг хулээлгези – эн-не кол сагыыр ужурлуг дуруму ол-дур.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Амгы тыва тоожу жанрында башкы кижинин овур-хевирин көргускени

  Башкылар  - хун буруде өөреникчилернин  угаадын чырыдып, амыдыралдын эки-багай оруктарын айтып берип чоруур буянныг улус. Олар мерген сөстуг, багай сеткил кажанда-даа эдилевес,...

Ог-булеге кижизидилгенин кол сорулгазы

Ог-булеге кижизидилгенин кол сорулгалары.              Бистин чуртталгавыста эн-не кол чуул - уругларны кижизидери болур. Уруглар дээрг...

Ада кижинин кижизидилгеге ролю

Ада кижи шагдан тура ог-буленин камгалакчызы, даянгыыжы турган....

Эр кижинин ат- алдарынын кодекизи

Кодекс чести мужчины...

Ыт - кижинин оннуу

1.Уругларны   дириг  амытаннарга  ынак   болурунга  кижизидери, оларны  ажаап   азырап, карактаары  чугула   деп   бода...

Беседа «Ог-булеге чаагай чанчылдарны кижизидилгеге ажыглаары»

Беседа «Ог-булеге чаагай чанчылдарны кижизидилгеге ажыглаары»...