9 нчы сыйныфның татар төркеме өчен татар (туган) әдәбияттан календарь-тематик план
рабочая программа

№

Тема

Кол.часов

По плану

По факту

Примечание

От устного народного творчества к письменному наследию /Халык авыз иҗатыннан – язма әдәбиятка.5 ч.

1 четверть

1

Истоки и история возникновения татарской литературы. Принципы разделения тюрко-татарской литературы на этапы. Культурологическая справка о тюрках.  Влияние устного народного творчества на письменную литературу. /

Татар әдәбиятының барлыкка килү тарихы. Төрки татар әдәбиятының чорларга бүленеше. Төркиләр турында культурологик белешмә.Халык авыз иҗатының язма әдәбиятка йогынтысы.

1

2

Возникновение письменности.  Первые  письменные  источники.  Руническая  письменность.  М.Кашгари.  «Диване  лөгат  эт-төрк»  /  «Словарь тюркских наречий». Возникновение жанра элегии. Оды и элегии в татарской литературе.

Творчества А.Ясави и С.Бакыргани / Язу барлыкка килү. Беренче язма истәлекләр. Рун язулы истәлекләр. Мәхмүд Кашгариның «Диване лөгатет-төрк» китабы. Мәрсия жанрының барлыкка килүе.Татар әдәбиятында мәрсия һәм мәдхия. Әхмәт Ясәви, Сөләйман Бакыргани иҗатлары

1

3

Дастан Золотоордынского периода «Идегәй»./ “Идегәй” дастаны.

1

4

Творчество  писателя XVII  века  Мавлы  Кулыя. Хикметы.  Суфийская  литература. / XVII гасыр язучысыМәүлә Колый иҗаты. Хикмәтләр. Төрки-татар дөньясында дини-суфичыл әдәбият.

1

5

Турекменский  поэт  Махтумколый Фираги. Его газели в переводе Р.Миннуллина. Философия древнего поэта./  Төрекмән шагыйре Мәхтумколый Фираги иҗаты. Р. Миңнуллин тәрҗемәсендә бирелгән газәлләре.Борынгы шагыйрьнең фәлсәфәсе.

1

Литература XIX века / XIX гасыр әдәбияты-8ч.

6

Краткий обзор литературы XIX века. Обзор поэзии. Чтение афоризмов из стихов поэтов А.Каргалыя, Х.Салихова, Г. Кандалыя, Г.Чокрыя, Акмуллы, Г.Самитовой. Проникновение в философию поэтов. / XIX гасыр татар әдәбияты тарихына кыскача күзәтү. XIX гасыр поэзиясенә күзәтү. XIX гасыр шагыйрьләре Ә. Каргалый, Һ. Салихов, Г. Кандалый, Г. Чокрый, Г. Сәмитова, Акмулла шигырьләреннән афоризмнар уку. Афоризмнар.

1

7

Обзор прозы 2 половины XIX века. Просветительский реализм./ XIX гасырның икенче яртысында татар прозасы. Мәгърифәтчелек реализмы.

1

8

Муса  Акъегет.  Биография  писателя.  Чтение  романа  «Хисаметдин  менла»/ Муса Акъегет. Тормыш юлы һәм иҗатына кыскача күзәтү. «Хисаметдин менла» романын уку.

1

9

Проблема  героя  времени.  Служение татарскому народу. Просветительские идеиӘсәрдә дөньяви һәм дини белем, яхшы ата-ана тәрбиясе алган, әдәпле, һөнәрле, үзен халыкка хезмәт итүгә багышлаган мулла образының бирелеше. Татар халкына хезмәт итү. Мәгърифәтчелек идеяләренең бирелеше.

1

2 четверть10

Риза Фахретдинов. Биография писателя. Чтение романа «Асма, или Деяние и наказание».Риза Фәхретдинов. Язучының биографиясе.«Әсма, яки Гамәл вә җәза» романын уку.

1

11

        Захир Бигиев. Биография писателя. Чтение романа «Тысячи, или Красавица Хадича»./Заһир Бигиев. Язучының биографиясе. «Меңнәр, яки Гүзәл кыз Хәдичә» романын уку

1

12

Чтение романа «Тысячи, или Красавица Хадича». Первый детективный роман в татарской литературе./”Меңнәр, яки Гүзәл кыз Хәдичә» романын уку. Татар әдәбиятында беренче детектив роман.

1

13

Шакир Мухамедов.  «Японская война, или Доброволец Батыргали». Выражение сатиры. Мнимый патриотизм./ Шакир Мөхәммәдев. «Япон сугышы, яки Доброволец Батыргали агай» повестен уку. Чын һәм ялган ватанпәрвәрлек. Әсәрдә яктыртылган сатирик образ.

1

Развитие жанра драмы /Драма жанрының  үсеш юлы 5 с

14

Габдрахман Ильяси. Первый татарский драматург. Биография писателя. Чтение пьесы «Бедная девушка». Очень простой сюжет. Идея независимости женщины в семье./ Габдрахман Ильяси. Беренче татар драматургы. Язучының биографиясе.«Бичара кыз» драмасын уку. Гади сюжет. Гаиләдә хатын-кыз бәйсезлеге идеясе.

1

15

Галиасгар Камал. Биография драматурга. Чтение комедии  «Первый театр».. /Галиәсгар Камал. Драматургның тормыш юлы һәм иҗаты. «Беренче театр» комедиясен уку.

1

16

Произведение, показыващее зарождение драматургии у татар. Разное отношение к театру в одной семье. Юмор и сатира в произведении. Образ Хамзы./ Татарларда драматургия жанры тууның каршылыкларын күрсәткән әсәр. Бер гаилә эчендә театрга төрлечә караш. Әсәрдә юмор.Сатира.  Хәмзә бай образы.

1

17

Ш. Хусаинов .Биография.Чтение драмы “Мама приехала”/ Шәриф Хөсәенов. Тормыш юлы һәм иҗаты. «Әниемнең ак күлмәге» («Әни килде») драмасын уку.

1

3 четверть 18

Отношения между матерью и ребенком. Права и обязанности детей по отношению родителей./ Аналар һәм балалар арасындагы мөнәсәбәтләр. Балаларның ата-ана алдындагы хокуклары һәм бурычлары.

1

Литература начала XX века / XX гасыр башы әдәбияты 3ч

19

Г.Тукай Литературное наследие. Стих “Молитва матери”. Чтение и анализ./ Габдулла Тукай. Тукайның әдәби мирасы. «Ана догасы» шигырен уку һәм анализлау.

1

20

Ф.Амирхан Чтение и анализ отрывка из повести “Хаят”. Описание дружественных отношений между татарской и русской семьей./ Фатих Әмирхан. «Хәят» повестеннан өзек уку һәм анализлау. Татар һәм рус гаиләләре арасындагы бик яхшы мөнәсәбәтләр.

1

21

Противоположное мнение о мысли создания семьи. Мечты и реальность. Портрет героя. Песня А.Рашита “Первая любовь”./Гаилә коруда туган фикер каршылыклары. Хыял һәм чынбарлык. Геройның портреты. Әхмәт Рәшитнең “Беренче мәхәббәт” җырын тыңлау. Бәхет һәм мәхәббәт турында әңгәмә

1

Лучшие произведения XX века/ XX гасырның иң яхшы әсәрләре 8 ч.

22

Г.Ибрагимов . Жизненый и творческий путь. Чтение рассказа “Любовь - счастье”/Галимҗан Ибраһимов. Тормыш һәм иҗат юлын кабатлау һәм тулыландыру. «Сөю — сәгадәт» хикәясен уку һәм әсәр буенча фикер алышу

1

23

А. Еники “Невысказанное завещание” Чтение и анализ. Проблема детей и старой матери./ Әмирхан Еники. «Әйтелмәгән васыять» әсәрен уку һәм анализлау. Ялгыз карт ана һәм аның балаларының проблемасы

1

24

Г.Апсалямов. жизнь и творчество. “Белые цветы”

Чтение отрывков. / Габдрахман Әпсәләмов. Тормыш юлы һәм иҗаты. «Ак чәчәкләр» романыннан өзек уку.

1

25

А.Гилязев Жизнь и творчество. “В пятницу вечером”/ Аяз Гыйләҗев. Тормыш юлы һәм иҗаты. «Җомга көн, кич белән...» әсәрен уку

1

26

Образ доброй, но брошенной детьми женщины. / Мәрхәмәтле, әмма балалары тарафыннан ташланган хатын-кыз образы.

1

27

“Национальный колокольчик татар” Знакомство  работой Миляуши Хабетдиновой. /«Татарның милли кыңгыравы». Миләүшә Хәбетдинова хезмәте белән танышу.

1

4 четверть28

Р.Мингалим .Биография писателя. “Желтая, прежелтая осень” / Рөстәм Мингалим.Язучының биографиясе.

«Сап-сары көзләр» хикәясен уку һәм анализлау

1

29

Природа родного края. Жизнь в деревне в послевоенные годы.Забота о детях, отношения между людьми / Туган як табигате. Бөек Ватан сугышы елларында һәм сугыштан соңгы авыр елларда авылдагы тормыш. Кешеләр арасындагы мөнәсәбәтләр. Балалар турында кайгырту.

1

Публицистика 2ч.

30

М. Юнус. Публицистика. Особенности жанра. Стиль

Рассказы про воду, небо и землю./ Миргазиян Юныс.  Публицистика. Жанр үзенчәлекләре. Стиль. Су, күк һәм җир турында хикәяләр

1

31

Произведения, созданные в стиле публицистики./ Публицистик жанрда иҗат ителгән хикәяләр.

1

Поэзия 2ч.

32

Г. Афзал. Биолграфия. “ Сдувая пыль” Тема воспитания. /

Гамил Афзал. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. «Өф-өф итеп» шигыре. Бала тәрбияләү темасы. Дөрес бирелмәгән тәрбиянең аяныч нәтиҗәләре.

1

33

Р. Ахметзянов .Биография Стих “Сандугач керде күңелгә”, “Из сказки” Г. Морат Биография. “Һәркем үзенчә бәхетле...»”Теория литертуры. Подтекст./ Рәшит Әхмәтҗанов. Тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача белешмә. «Сандугач керде күңелгә», «Әкияттән» шигырьләре. Газинур Морат. «Һәркем үзенчә бәхетле...» шигыре. Әдәбият теориясе. Подтекст

1

Переводы/ Тәрҗемә әсәрләр 2ч.

34

А. Пушкин “Пророк.”Г.Тукай “Пророк” Сравнительный анализ.

А. Пушкин “Я памятник себе воздвиг...” Х. Аюпов “Держа в руке книгу...”/ Александр Пушкин. «Пәйгамбәр» шигырен уку.  Габдулла Тукай. «Пәйгамбәр» шигыре. Чагыштырма анализ. Тукай шигыренең тууы.  А. Пушкин “ Мин үземә һәйкәл салдым...” Харрас Әюп. «Китап тотып кулга» шигыре.

1