Урок родного языка на тему: "Кокымшо чырыкыште тунеммым иктешлымаш" (4 класс)
план-конспект урока по теме

Урокын темыже: Кокымшо чырыкыште тунеммым иктешлымаш.

Урокын цельже:

- тун шотышто синтаксический тема-влакым иктешлаш,ойлымаш ужаш--влак нерген материалым ушештараш;

- йоча-влакын возымо да кутырымо йылмыштым вияндаш;

-шочмо марий йылме деке пагалымаш кумылым шочыкташ;

Кучылтшаш материал:сурет-влак:Ший пуян Ший Пампалче,Вудон,Вудкува,меран,рывыж,маска,Патыр,модывуй;

Кайык муро,тошто марий сем,картычке-влак.

Урокын типше: ушештарымаш да шинчымашым пенгыдемдымаш урок.

Урокым эртарыме йон-влак: мутланымаш, кычалмаш.

        Урокын эртымыже:

I.Туныктышын ончылмутшо.

Доскаште эпиграф.  Мый угыч подыльым,

                                  Шер темын, Морко ший памашым.

                                  Элнет ден коктын

                                 Мутланышна лыжган марла.

                                          ( В.Осипов-Ярча  )  

Поро жапда лийже, йоча-влак,шергакан унана-влак!А кушто уна, тушто пайрем.Мыйын шонымаште таче меат весела кумыл дене,шум-чон йулен, марий йылме урокнам эртарен колтена.Урокым Валентин Осиповын «Ит вурсо,профессор» почеламут ужаш гыч туналнем.Тидлан амалжат уло. Таче шочмо Кожлаер школыштыжо поэтын 65 ияш лумгечыжым палемдат.

   Мо чын,тудо чын. Но марий коклаште тыгай ен-влак улыт,ой-ой,вожылат веле!

(Мик- Мек» сценкым модын ончыктымаш)

Весе-Я теперече городе курочкам только кушаю.

Тияк-Ялышкыже шукылан тольыч мо?

Весе-Чово это? Мынь вет по марла-то не моштеваю.

Тияк- Надолго к нам?

Весе- Да-да, я на длинный отпуск приехал.

Кнагазе-Э-э, Микмыр шольо толыныс? Пеш йора,пеш йора.Кузе вара илет,Микмыр шольо?

Весе-Меня теперыче Микмыр огыл,а величают Мик!

Кнагазе-Мом манат?

Весе-Я-Мик!Меня в городе культурный народ так величает.

Кнагазе-Мек, манат?Могай Мек?

Весе-Не Мек,а Мик?

Кнагазе-Могай Мик-Мек?

Мемнан коклаште тыгай Мик-Мек ынже лий. Айста шочмо йылмым пагалаш,аклаш,сайын тунемаш туналына.

Йоча-влак, шукерте огыл ме тендан дене «Ший пуян Ший Пампалче» марий калык йомакым лудна.Йомак чылалан келшен?

А тендан Ший Пампалчылан полшаш кумылда уло мо?Тыгай поро кумылан улыда гын, айста ты йомакыш каена.

Йомак кугыжаныш логалаш йосо,кугу когон кеча.Мутер пашам эртарыде почаш ок лий.

(Йомак кугыжан,когон,сравоч сурет-влак)

Тетрадьым почына,чын пыштена,рын шинчына. Числам,темым возена.

Коло икымше декабрь.

Иктешлымаш.

Классысе паша.

Мутер диктант.

Сравочышто шомак-влак:Йушто,теле,энер,вертолет,ший,ер,Барбос пий.

Тыгерак ме «Ший пуян Ший Пампалче» йомакыш логална.

Икшыве-влак,тудо могай ойгыш логалын?

Тунемше-влак-Пампалчым Вудонын изи эргыжлан силом марлан налнешт.

Мемнан ончылно пеш кугу паша шога. Ший Пампалчым утараш.

А монго паша могай лийын? Тидлан кокымшо чырыкыште тунемме шинчымашнам ончыктышаш улына. Мом ода пале гын рашемдена да контрольный пашалан ямдылалтына. Ямде улыда? Вудон деч огыда луд?

II.Ушештарымаш.

1. Текст нерген шинчымашым  иктешлымаш.

Ший пуян Ший Пампалче ший товаржым налешат,пуешыже кож кишым шура да ачаж дене чеверласен лектын кая.Чодыра дене ошкылеш,кайык мурым колыштеш.

(Кайык муро йонгалтеш)

(Пуч йук шокта,суан муро шергылтеш)Тиде Шем Вудон.Айста тудын деч утлаш полшена.

(Вудон сурет.Модывуйышто текст-влак)

-Пар ден паша.

 1текст.    Кайыклан кормушко.

Теле толын.Туно йушто.Мландым ош лум петырен.Тыгай жапыште кайыклан кочкышым муаш неле.Ме кайыкым пукшаш кормушкым ыштышна.Кормушко мотор лие. Тушко кинде пудыргым,шурашым пыштышна.Кайык-влак меман деке толаш тунальыч.

2 текст.Вуд порткайык.

Порткайык-влак турло улыт:пасушто,ялыште илыше.Тылеч посна вуд порткайык уло.Рушлаже тудым оляпка маныт.Оляпкан шулдыржо кучык,почшо кушко нолталтше,онжо ошо,вуйжо да тупшо сур,нерже кучык.

3текст .Вудышто могай чонан ок иле?

 Мом кочкыт,йуыт,кузе илат?Изи вуд копшанге,шына,_увыраже-чыланат илынешт.Кудалыштыт,чонештылыт,шканышт кочкаш кычалыт-ен пукшымым огыт вучо.Модыт,ойганат,куанат дыр?Мый веле шкемым шке пукшен ом сене.Теве кызытат мушкыр шужен,монго миен,кинде шултышым налаш ом тошт.Оляна кува ужеш гын,вигак вурсаш туналеш.Кунам кугу лиям гын?Тунам киндым Потыр кугызам гай шке шулын кочкам ыле.Эрдене ик шултышым,кастене кок шултышым.

2.Текст нерген правилым ушештарымаш:

1)Мо тугай текст?

2)Текстым мыняр ужашлан пайлаш лиеш?

3)Текст чоналтме шот дене мыняр турло лиеш?

4)Могай текстым каласкалымаш сынан манына?

5) Могай текстым описаний сынан манына?

6)Могай текстым шонкалымаш сынан манына?

-Молодцы,Вудон деч утарышна.

Вудкува сурет.Вудкува деч утлаш пеш чо-о-так йосо.Но мыланна полшаш мо вашка, палыза?

_Кужу пылыш,кучык поч

Ковыштам молан от коч?

-Чотак мые лудынам

Чуч кудалын утленам.

3. (Меран сурет) Вудкува меранын главный член-влак нерген шинчымашыжым тергынеже.Полшена?

1.Мо тугай подлежащий?

   -Мом тугай сказуемый?

2.Нине предложенийла гыч лач подлежащий да сказуемыйым возен лукташ.

Пуртус телымат шке илышыж дене ила. Кож йымалне чоя рывыжын кышаже коеш. Меран корно воктене йоген кодшо шудым тамла. Ур-влак укш лонгаште торштылыт, пугыльмым сувызлат.

3.Тыгай схемылан келшыше шомакым кычалаш да икте-весылан йодышым пуэдаш.

Физкульминутко.

1пар-Кажне буквалан лум мутым шонаш-УРОК

2пар-Кажне буквалан пале мутым шонаш-МУРО

3пар-Кажне буквалан глаголым шонаш-МУКШ

Вудкува деч утлаш ок лий.Рывыж йолташна полшаш вашка.(Рывыж сурет)

А рывыж нерген ко туштым пала?

4.Вудкува рывыжын второстепенный член нерген шинчымашыжым тергынеже.

      1.Второстепенный член мыняр уло?

2.Дополнений нерген мом каласен кертыда?

3.Могай второстепенный членым умландарыше член маныт?

4.Мом умландарыше член ончыкта?

5.Определений нерген мом паледа?

2.Тыгай пашам пуа.

1..Второстепенный член-влакым ешараш: Теле тольо. Лум лумеш. Йоча-влак модыт. Курык гыч мунчалтат.

2.Умландарыше член-влакым  палемдаш: Пуртус телымат шке илышыж дене ила. Кож йымалне чоя рывыжын кышаже коеш. Меран корно воктене йоген кодшо шудым тамла. Ур-влак укш лонгаште торштылыт, пугыльмым сувызлат.

3.Тиде текст гычак дополнениян мут сочетаний-влакым возен лукташ.

Рывыжна моткоч нойыш.Йыгыжге Вудкува деч утлаш ок лий.

Могай чодырасе янлык полшаш вашка,палыза?

Тудо-чодыра оза

Пеш кугу,моткоч таза

Кенеж гоч коям пога,теле гоч мален кия.

(Маска сурет)

4.Вудкува маскалан  определений-влакым палемдаш кушта.Полшена?

1.Шочмо ялем йÿштö телым вашлие. Нойышо капшым тамле омо дене малаш пыштыш.

2.Тыгай схемылан келшыше предложенийым чонаш:

3.Ребусым палаш.

Молодцы! Йыгыштыш Вудкува деч утлышна.Ший Пампалчылан шке курскаж дечат шылаш перна.Вет Патыр Вудон родыжлан полша.Патырым сенена?

(Патыр сурет)

5. Предложенийым член да ойлымаш ужаш дене лончылаш.

Телеграммым пашаче шиште пунчышто шолтка.

Эрден мый кудывечыш лектам.

Ачам кайыклан кормушкым  пушенгеш сакен.

Кундемышкына йушто теле лумым да пораным конда.

Тест почеш паша.

4.Йылме лывыртыме паша.

III.Иктешлымаш.

Чыла нелым сенен Ший Пампалчым утарышна.Чылаланна таум каласа. У ий пайремышкына толаш сорыш. Вучена.Меран,рывыж,маска йолташ-влакна денат кужу жаплан огына чеверласе. Пайремышкына нунат толыт.

Тидын дене урокна мучашке лишеме.

VI.Пашам аклымаш.

Урок келшен гын,чыла умылен улыда гын кожыш йошкар тусан кружокым сакыза,а иктаж-мом умылен огыдал гын нарынче тусаным.

V.Монго паша:117-ше паша. Икымше группо Яков Эшпай нерген материалым пога. 2 группо Андре Эшпай нерген.