Матвей Михайлович Осодоев "Ууган хубуун"
презентация к уроку (9 класс) по теме

М.М.Осодоевай «Ууган хүбүүн» туужа соо дайнай баатар Владимир

 Бильдушкиновай дүрэ   (9 класс)

Хэшээлэй зорилго:

1. В.Бильдушкиновай дайнай баатар болотороо урган гараhан замыень үзэн, hурагшадай текстэеэ хэр зэргэ уншаhые шалгаха, онсодхохо;
2. Һурагшадай хэлэhэн hанал бодолоо баримталжа, хамгаалжа шадаха дадал хүгжөөхэ;
3. Бүлэгөөр эбтэйгээр хүдэлхэ дадал хүмүүжүүлхэ, албанда ошожо, эрхим сэрэгшэ болохын hанал түрүүлхэ.

Метапредметнэ харилсаа холбоон: буряад литература,  Россин түүхэ, хүгжэм, искусство.

Хэшээлдэ хэрэглэгдэhэн онол арганууд:  «Элементы технологии РКМЧП – развития критического мышления через чтение и письмо»,

Хэшээлэй түхэл: онсодхон бэхижүүлгын хэшээл.

Хэшээлэй хэрэгсэл: хүгжэм, зураг,  компьютерна слайдууд г.м.

Хэшээлэй ябаса:

(Дуун «Пограничная застава»

Багша: Сайн, үхибүүд!   (Самбарта хилэ сахигшын зураг). Хэн гээшэб энэ зураг дээрэ? (hурагшад хэлэнэ).

Багша: Зүб даа! Хилэ сахигша, солдат – сэрэгшэ. Манай зохёолой герой, эжын ууган хүбүүн Владимир Бильдушкинов Даманск арал дээрэ ами наhаяа Эхэ оронойнгоо түлөө үгөө. Иигээд хэды жэлhээ агуу ехэ Илалтын  70 жэлэй ойн баяр тэмдэглэгдэхэнь. Тэрэ аймшагтай дайнай эхиндэ 1941 оной июниин 22-до сэрэгэй албанда хилэ дээрэ байhан хэды олон хүбүүд Эхэ ороноо хамгаалан амияа үгөөб. Мүнөөшье нүхэдэйнгөө ами наhа абаран, хүбүүд баатаршалга гаргадаг. 2009 оной ноябрь hарада сэрэгэй албанда ошожо, ёhотой бэрхэ сэрэгшэн болоод, нэгэ hараhаа гэртээ бусаха гэжэ байhан Ага hууринай Алдар Цыденжапов 300 зуугаад нүхэдөө үхэлhөө, алба гаража байhан эсминецээ  абаржа, ами  наhанhаа таhарhан байна. Россин түүхэдэ үшөө баатаршалгын ямар жэшээ мэдэхэбта? (Yхибүүд хэлэнэ).  Бултадаа бодожо, тэдэнэй мүнхэ дурасхаалда 1 минутын зогсолто хэе!

Багша: Һуугты, даа. Хэшээлээ эхилэе. Бидэ М.М.Осодоевой бэшэhэн «Ууган хүбүүн» зохёол уншан дүүргэжэ, юрын буряад хүбүүн ямар замаар ябажа, иимэ ехэ баатаршалга гаргажа, нэрэеэ мүнхэлэн, арад зонойнгоо зүрхэ сэдьхэлдэ үлөө гээшэб гэжэ энэ хэшээлдээ хөөрэлдэн, хаража үзэхэбди.

Багша: Хэшээлэймнай темэ богони болгоходо, юун гээд гараха болоноб? (hурагшад элдэб бодолнуудые хэлэнэ)

  Владимир Бильдушкинов – дайнай баатар.

 Володя дайнай баатар гэнтэ болошоогүй. Бидэ текст уншаад байхадаа, Володиин дүрын хүгжэhэн ямар ехэ гол 3 бодол илган гаргаха байнабибди? (hурагшад  гаргана)

- Гэр бүлын ахалагша

- Ажалай баатар

- Эрхим сэрэгшэ

Багша:  Мүнөө бидэ бүлэг соо  хүдэлхэбди (hурагшад 3 бүлэг болон хубаарна). Бүлэг соогоо булта арга шадалаараа  ажаллагты, бэе бэеэ hайнаар шагнахые оролдогты, бэе бэендээ туhалагты. Алдуу гаргахаhаа бү айгты. Ажалаа хубаагаадшье  хүдэлхэдэ болохо, танай дуран.

 Бүлэг темэ шэлэн абана (жребий), темэ бүхэнөөр даабари дүүргэнэ:

• Кластер зуран тайлбарилха;
• Синквейн зохёохо;
•  4-4 асуудал зохёохо,  2-ынь «бүдүүн» (толстые), 2-ынь «нарин» (тонкие) (асуудалай таблица хэрэглэхэ)

 Ажалда 15 минута үгтэнэ.

Физминутка.

Багша: Солдадууд болоё. Командануудые дүүргэгты. «Бодогты!» гэhэн команда үгтэнэ. «Һуугты!» «Бодогты! Генерал ерэбэ!»  (hурагшад түргэн бодожо, амаршална). 

Зай,  ажалаа саашань  дүүргэе!

(Yгтэhэн саг соо бүлэгүүд өөрынгөө темээр ажаллана, кластер зурана, асуудал зохёоно, зохёоhон синквейнээ, кластераа тайлбарилан хамгаална, нүгөө бүлэгэйхидhөө асуудалнуудтаа харюу абана. Энэ бүхы ажал багша сэгнэнэ.)

Багша: Зай, мүнѳѳ зурагай выставкэдэ ошоё.  Электронно презентацида зурагуудые хаража,  тэрээгээрээ  даабари дүүггэхэбди.

Багша: Зай, иигээд Володиин хүн болохын зам хаража үзөөд, юун гэжэ тобшолол хэхэ байнабибди. Ямар хүн Володя шэнги баатаршалга гаргажа шадаха гээшэб?

Yлүүень ологты!

1. Зоригтой, олоной түлөө оролдодог, хара дотортой
2. Һэргэг, аймхай, үнэншэ, сэхэ
3. Ажалша, бэрхэ, залхуу, зөөлэн сэдьхэлтэй

Багша: Зай, мүнѳѳ зурагай выставкэдэ ошоё.  Электронно презентацида зурагуудые хаража,  тэрээгээрээ  даабари дүүгэхэбди. (зурагаар даабари дүүргэнэ).

Багша: Эрэ хүн 18 наhа хүсөөд, Конституциин статьягаар ямар уялгатай болодог бэ?

- Хүбүүдтэмнай энэ урда хэлэгдэhэн hайн зан абаринууд бии гээшэ гү?

- Бии!

- Ехэл hайн гээшэ! Сэрэгэйнгээ албанда ошожо, уялгаяа дүүргэжэ, эрхим хүбүүд болон ябыт даа!

Сэгнэлтэнүүд:

«5» -

«4» -

«3» -

Гэрэй даабари:  

• «Владимир Бильдушкиновай баатаршалга залу үетэндэ жэшээ»

(Найруулга – сочинени)

• Владимир Бильдушкинов – намда hайшаагдаhан герой. (Характеристикэ)

• Мүнөө үеын залуушуул баатаршалга гаргажа шадаха гү?

(Бодомжолго бэшэхэ)