Урок-театр «Хъуамæ царды исты фæд ныууадзон…» (Брытъиаты Елбыздыхъойы царды æмæ сфæлдыстады нывтæ).
план-конспект урока (9 класс) по теме

Урок-театр

«Хъуамæ царды исты фæд ныууадзон…»

(Брытъиаты Елбыздыхъойы царды æмæ  сфæлдыстады нывтæ).

Режиссёр – ахуыргæнæг

Цъæхилон Ф.

Архайджытæ – ахуырдзаутæ

9 къл.

Дзæуджыхъæу

2007-2008 азты сезон

45-æм гимназ

Урочы темæ. «Хъуамæ царды исты фæд ныууадзон…»

(Брытъиаты Елбыздыхъойы царды æмæ  сфæлдыстады нывтæ).

Урочы нысан. 1. Ахуыргæнæджы æмæ ахуырдзауты сфæлдыстадон куыст – разæнгардгæнæн мадзал Елбыздыхъойы цардвæндагмæ.

2. Æрыгон иртасджыты цæстæнгас трагеди «Хазби»-йы актуалон проблемæтæм.

Урочы хæстæ. 1. Елбыздыхъойы цард æмæ сфæлдыстадмæ цымыдисдзинад, уарзондзинад рæзын кæнын.

2. Драмон уацмыс хуыздæр æмæ арфдæр ахуыр кæнын ног технологиты руаджы.

3. Иртасæн экспедицийы куысты руаджы гуырын кæнын уарзондзинад нæ национ менталитетмæ.

Техникон фæрæзтæ: интерактивон фæйнæг, видеокамера, компьютер.

Литература: Ирон литературæ. 9 къл. (хрестомати, ахуыргæнæн чиныг).

Фотоальбом, «Рæстдзинад», «Мах дуг», «Советон Ирыстон», «Фидиуæг», «Дарьял», «Северная Осетия», «Социалистическая Осетия», «Слово». Фыстæджытæ.

Урочы фæлыст – ахуыргæнæн кълас аивгонд æрцыд театры атрибуттæй.

Урочы эпиграф «…Мæ фыдгулы лæг йæ фæдыл мацы хорздзинад ныууадзæд! Лæгæн бирæ цæрæнбонтæ нæй…

Лæг хъуамæ йæ фæдыл исты хорздзинæдтæ ныууадза адæмæн».

Токаты Асæх.

(Дуары раз лæууы скъоладзау. «Уæ бон хорз» дзургæйæ, уазджытæн уары программæтæ).

Ахуыргæнæг.

 Мæ хæлæрттæ, къласмæ куы ’рбахызтыстут, уæд, æвæццæгæн, банкъардтат абон нæм хуымæтæг урок кæй нæ уыдзæн, уый.

Нæ уазджыты размæ рахæсдзыстæм æнахуыр урок. Нæхимæ райстам ахæм бæрн æмæ йæ схуыдтам пьесæ. Пьесæ, куыд зонæм, афтæмæй фыст вæййы театры сценæйы равдисынæн.

Æмбæрзæн… Æмбæрзæны фæстæ æрлæууынц спектаклы архайджытæ. Æмбæрзæны фæстæ райсынц, сæ удты бауадзынц цы фæлгонц рахæсдзысты адæмы размæ тæрхонæн, уый æууæлтæ. Мæт фæкæнынц, адæм сæ зæрдæтæм айсдзысты сæ хъазт, æви-нæ.

Абон мах дæр бацархайдзыстæм ацы символон æмбæрзæн байгом кæнын æмæ бакæсын ирон адæмы уарзондæр хъæбултæй иуы цардмæ; ирон театры дуар чи байгом кодта, ирон драматургийæн бындур чи æрæвæрдта, абоны онг нæ зæрдæты рæсугъд фæд чи ныууагъта, уыцы адæймагмæ.

(ахуырдзаутæй иу гом кæны æмбæрзæн).

Уый у Брытъиаты Елбыздыхъо.

(ахуыргæнæг кæсы эпиграф).

– Нæ урочы хæстæгдæр базонгæ уыдзыстæм Елбыздыхъойы цардвæндагимæ. Адих æй кодтам хицæн нывтыл, архайдтытыл.

– Цæмæй нæ иумæйаг нысан нæ къухы бафта, уый тыххæй алкæмæн дæр уыд хицæн хæслæвæрд.

Бакæсæм, чи куыд сарæхст, уымæ.

1 аг ныв «Театрдзауты хъуыдытæ».

(Видеоæрмæг. Скъоладзауты сфæлдыстадон куыст. Ирон театры фæзы интервью исынц адæмæй).

Ахуыргæнæг.

Бузныг. Ахуырдзаутæ тынг хорз бацархайдтой. Бафарстой алы кары адæймæгты æмæ нæ бон у фидарæй зæгъын: Елбыздыхъойы ном абон дæр адæмы ‘хсæн цæры.

Ныр та цæмæй фыссæджы фæлгонц бæстон æмæ æххæстæй равдисæм, уый тыххæй йын бакæсæм йæ сабидугмæ.

2 аг ныв. «Куыд адджын стут, сабибонтæ!»

(Видеоæрмæг. Куырттаты ком. Дæллаг хъæу).

3 аг ныв. «Рухсмæ цæуыны фæндон…» (Цалдæр ахуырдзауы аив дзурынц Тугъанты Махарбеджы мысинæгтæ).

Ахуыргæнæг. Гъе, ахæм фембæлдтытæ уыдис Тугъанты Махарбегæн Елбыздыхъоимæ.

Чи зоны, æцæгæйдæр, гъеуæд сфæнд кодта драматург суæвын.

Гæдиаты Цомахъы мысинæгтæм гæсгæ та, зæгъæн ис, Елбыздыхъо пьесæ «Уæрæседзау» скъолайы ма куы ахуыр кодта, уæд кæй ныффыста.

(Скъуыддзаг «Уæрæседзау» - æй).

Ахуыргæнæг. Зæгъут-ма, абон актуалон у ацы темæ? Ничи дзы никæй базыдта? Не ‘хсæн ахæмтæ нæй? (Цыбыр беседæ).

Елбыздыхъойы царды рæсугъд фæдтæй иу у пьесæ «Уæрæседзау».

Ахуырдзаутæ фæлмæн рахызтысты иннæ нывмæ.

4- æм ныв «Сфæлдыстадон фæд».

Ахуырдзау- чызг кæсы Брытъиаты Елбыздыхъойы фыстæджытæ Хъазбегты Ольгæмæ.

Ахуыргæнæг кæны цыбыр, аив хатдзæг.

Ахуырдзаутæ (2 лæппуйы) æвдисынц Къесаты Гиуæрги æмæ Брытъиаты Елбыздыхъойы ‘хсæн цы ныхас рауад Назраны фидары (ахæстоны) бадгæйæ, уый.

«…Рæхсджы уыдзæн ирон театр. Уыдзæн нын нæхи артисттæ дæр. Фæлæ театры дæр æмæ артисты дæр хъæуы пьесæ ирон æвзагыл. Бамбæрстай!»

Елбыздыхъо.

(Видеоæрмæг. «Дыууæ хойы». Хансиаты монолог.)

Ахуыргæнæг.

Куы бафæрсид исчи Елбыздыхъойы уацмыстæй кæцы у сæйрагдæр, зæгъгæ. Уæд цымæ цы зæгъиккам?

Уæдæ ‘ма дзы алчидæр йæхи бынаты æвæрд ис, фæлæ сæ æмвæзад иу у, се сфæлдисæг куыд иу у, афтæ. Алырдæм ауагъта къабæзтæ Елбыздыхъо. Йæ фидар уидæгтæй адæмы рис йæхимæ æлвасы, цæмæй сын сæ царды уæз фæрогдæр кæна. Уый у æппынæдзух йæ мæт.

Куыд диссаг дæ, Елбыздыхъо! Кæд мыййаг, зæххон нæ дæ?! Æндæр, «…да буар-иу тыхтæ ныууагътой, сынтæгыл хуысгæйæ, уæддæр дæ фыссын нæ ныууагътай», – зæгъы Гулуты Андрей. Фысгæ та кодта «Амыран». Фæцис æй. Æрæвæрдта фæстаг стъæлф, Кæд, мыййаг, æнæмæлгæ уымæн у ацы пьесæ, æмæ дзы дæ уд бауагътай?.. Мæгъа… Чи зоны?..

(Видеоæрмæг. «Амыран». Скъуыддзаг).

Ахуыргæнæг.

Елбыздыхъойы æнтыстытæй «Амыран» дæр ахсы бæрзонд бынат, ис ын æвидигæ фæд. Сæххæст кодта Елбыздыхъо йæ дзырд хъуамæ царды исты фæд ныууадзон, зæгъгæ. Хуымæтæг фæд нæу. Уый у æнусты даргъы чи баззайдзæн, ахæм фæд.

(Видеоæрмæг. Брытъиаты Елбыздыхъо).

Ахуыргæнæг. Æмбæрзæн æруадзыны размæ, æрæмбырд кæнæм хатдзæгты хуызы нæ ныстуан абоны фæсивæдмæ.

(Ахуырдзаутæ иугай дзурынц, фыстытæ фæзынынц интерактивон фæйнæгыл).

Нæ фæндон.

Фæнды нæ цæмæй æвзарæм

«Худинаджы бæсты-мæлæт!»

Фæзмæм «Хазби»-йы!

Не ‘хсæн ма уæд муссæтæ, Бийа-йы фырттæ!

Тырнæм тохмæ «Дыууæ хойау»!

Судзæм «Амыран»-ау,

Цæмæй царды исты фæд ныууадзæм!

I архайд

Æмбæрзæн.

Антракт.