эш программалары
календарно-тематическое планирование (5 класс) на тему

ММБ утырышында каралды:

Беркетмә № 1   «___»_________ 2015 нче ел

ММБ җитәкчесе ___________/__________/

«Килешенде»

Директор урынбасары _______/___________/

«___»_______________2015 нче ел

«Расланды»

Мәктәп директоры __________/___________/

Приказ №_____ от  «___»___________2015 нче ел

Бүлек

Сәг.

Эчтәлек

Контроль

Башлангыч сыйныфларда үткәннәрне кабатлау

5

Сүз төркемнәре, җөмлә турында үткәннәрне системага салып кабатлау

Диктант -1

Фонетика, орфоэпия. Графика һәм орфография

32

Графика һәм орфография. Аваз һәм хәреф төшенчәләрен аеру. Татар алфавитын үзләштерүне гамәли ныгыту. Татар теленең үзенчәлекле авазларын дөрес әйтү, язу. Аваз үзгәрешләрен таба һәм билгели белү. Сүзләрне юлдан-юлга күчерү, иҗек калыпларына нигезләнеп, сүзләрне иҗекләргә бүлү. Сүз басымын дөрес куюТекстка ярашлы интонация төрен билгеләү һәм куллану.

Сочинение-1

Изложение-3

Диктант-2

Лексикология һәм лексикография

17

Текстта, сөйләмдә сүзнең кулланылыш үзенчәлеген, лексик мәгънәсен билгеләү. Сүзләрнең актив, пассив кулланылышларын аңлату. Сүзләрнең килеп чыгышларын билгеләү, сәбәпләрен аңлау. Фразеологик берәмлекләр белдергән мәгънәне аңлату, сөйләмдә алардан урынлы куллану. Сүзлекләр белән белешмә материал буларак эшләү

Диктант-1

Сочинение-2

Изложение-1

Сүз төзелеше һәм ясалышы.  

19

Сүзләрне тамырга һәм кушымчага таркату.Төрле сүз төркемнәрен ясаучы кушымчаларны билгеләү.

Мөнәсәбәт белдерүче, бәйләгеч кушымчалар, модальлек кушымчаларын аеру, урынлы куллану.

Сүз ясалу ысулларын үзләштерү, тексттан табу дөрес билгеләү

Сочинение-1

Изложение-1

Диктант-1

Кабатлаулар

6

5 нче сыйныфта үткәннәрне гомумиләштереп кабатлау

Диктант-1

Бәйләнешле сөйләм үстерү

26

Бирелгән терәк сүзләрне кулланып, бирелгән планга таянып, кечкенә хикәя төзү. Хикәя һәм сорау җөмләләрне файдаланып, диалогик сөйләм төзү.

Изложение һәм сочинение язарга өйрәнү. Төрле характердагы диктантлар язу

1 чирек

2 чирек

3 чирек

4 чирек

Барысы

Диктант

2

1(1)

1

2(1)

6(2)

Изложение

2(1)

1

1(1)

 1

5(2)

Сочинение

1

2

1(1)

4(1)

тест

1

1

2

Дәрес №

Үткәрү вакыты

Дәрес темасы

Укучы эшчәнлеге

Көтелгән нәтиҗәләр

Искәрмә

план

факт

предмет

Метапредмет УУГ (регулятив, танып-белү, коммуникатив)

Шәхси УУГ

Башлангыч сыйныфларда үткәннәрне кабатлау (5+3)

1

Б.с.ү.Туган тел турында әңгәмә. Дәреслек белән танышабыз.

Туган тел турында әңгәмә, күнегүләр өстендә эш, туган

телнең сүзлек хәзинәсен  төпле үзләштерү,

хикәя язу

Туган телнең кеше һәм җәмгыять тормышындагы әһәмиятен, ролен аңлау; текстның темасын бил-геләү, тезисны аңлата белү.

Дәреслек белән танышу барышында уку төрләрен (танышу һәм өйрәнү характерында) куллану; тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү.

Татар теленең байлыгын, матурлыгын тоярга өйрәнү; туган телне өйрәнүнең әһәмиятен аңлау; үзеңне тыңлаучы күзле-геннән анализлау

2

Лексикология буенча үткәннәрне кабатлау.

Сүзнең мәгънәле кисәкләре

Иҗади проблемалы

биремнәр эшләү,

укучыларның тормыш

тәҗрибәсеннән файдалану,

дискуссия,

Сүз, аның лексик мәгънәсе, туры һәм күчерелмә мәгънәле сүзләр, синоним, антоним, омонимнар төшенчәләрен белү; бирелгән сүзләр белән җөмләләр төзи белү.

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү; үз фикереңне төгәл һәм ирекле җиткерә белү

Татар теленең байлыгын, матурлыгын тоярга өйрәнү; туган телне өйрәнүнең әһәмиятен аңлау; туган телнең кешенең шәхси сыйфатларын үстерүдәге ро-лен аңлау

3

Исем, сыйфат , сан сүз төркемнәре

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Исем, сыйфат, сан сүз төркемнәрен белү; бирелгән сүз төркемнәренә караган сораулар һәм билгеләрне аерып чыгару; сүзләрне төркемнәре буенча аера белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү; үз фикереңне төгәл һәм ирекле җиткерә белү

Татар теленең байлыгын, матурлыгын тоярга өйрәнү; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

4

Алмашлык,  фигыль  сүз төркемнәре

Эшлекле уен, иҗади

проблемалы биремнәр,

группалап эшләү алымы,

техник чарадан файдалану.

Алмашлык, фигыль сүз төркемнәрен белү; бирелгән сүз төркемнәренә караган сораулар һәм билгеләрне аерып чыгару; сүзләрне төркемнәре буенча аера белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү; үз фикереңне төгәл һәм ирекле җиткерә белү

Татар теленең байлыгын, матурлыгын тоярга өйрәнү; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

5

Синтаксис буенча өйрәнгәннәрне кабатлау. Сүзтезмә

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Җөмләдән бәйләнешкә кергән сүзләрне парлап аерып чыгару. Сүзтезмәләрне танып белү. Аларда ияртүче һәм иярүче сүзләрне, бәйләүче чараны аера алу. Сүзтезмәләрне тикшерү.

тема тирәсендәге төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

6

Җөмлә

Күнегүләр эшләү

Җөмләнең төп билгеләрен белү; җөмләнең чикләрен аера һәм тыныш билгеләрен куя белү; җөмләнең грамматик нигезен билгели белү; текстның төп фикерен билгеләү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү; язмадагы мәгълүматның (текстның төп фикерен) дөрес аңлау.

Татар теленең эстетик кыйммәтен аңлау; сөйләмнең сәнгатьлелеген тою

7

Тикшерү характерындагы диктант

“Июнь”

Диктант язу, тикшерү

Сүзләрне дөрес язу; сүзләрне төркеме буенча аеру

Үзконтрольгә сәләтле  булу

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү

8

Хаталар өстендә эш. Б.с.ү. Мәкаләне ре-дакцияләү

Логик фикер йөртү, чагыштыру, анализ, нәтиҗә ясау

Үзконтрольгә сәләтле булу.

Текстның темасын һәм төп фикерен билгеләү; төп фикердән һәм терәк сораулардан чыгып, текстны редакцияли белү

Үзбәягә сәләтле булу

Фонетика. Графика. Орфография(32+8)

9

Фонетика һәм орфоэпия.

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Фонетиканың өйрәнү предметын белү; тел белеменең фонетика һәм орфоэпиясе турында төшенчә бирә белү; сөйләмнең авазлардан торуын һәм сөйләм авазларының сүзнең мәгънәсен аеруда катнашуын белү; язуда авазларның хәрефләр белән белдерелүен белү,транскрипцияне, аның билгеләрен белү; сүзләрне аваз һәм хәрефләргә таркатып яза белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Туган телне өйрәнүгә кызыксыну уяту

10

Сөйләм органнары. Авазларның ясалу урыннары

Логик фикер йөртү, анализ, гому-миләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу

Сөйләм процессында катнаша торган сөйләм органнарын белү; сөйләм авазларының ясалышын, авазлар ясалганда сөйләм органнарының ничек катнашуын белү; сузык һәм тартык авазларны әйткәндә, тавыш ярыларының хезмәтен аңлата алу; телнең авазлар ясауда кат-нашуын аңлата белү; сузык авазларның шаудан, тартык авазларның тавыш һәм шаудан яки шаудан гына торуын аңлата белү; текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяну; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу;

11

Сузык һәм тартык авазлар

Схема буенча логик фикер йөртү, нәтиҗә ясау, тәрҗемә итү

Хәзерге татар әдәби те-лендә сузык һәм тартык авазларның санын белү; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

12

Сузык авазлар, аларның әйтелеше

Схема буенча логик фикер йөртү, нәтиҗә

ясау, термин, кагыйдәләр өстендә эшләү

Татар телендәге сузык авазлар, нечкә һәм калын

узыклар, кыска һәм озын сузыкларны аерып әйтә белү;

[о], [ы], [э] һәм [о¯], [ы¯], [э¯] авазларының ясалышындагы һәм әйте-лешендәге аерманы төшенү;

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; орфографик сүзлекчәне куллану, үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү

Татар теленең байлыгын, матурлыгын

аңлау; телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

13

Сингармонизм законы . Хәтер диктанты

Күнегүләр эшләү, хәтердән диктант язу

сузыкларның калынлыкта-нечкәлектә ярашулары – сингармонизм законы турында төшенчә бирә белү; рәт гармониясе һәм рәт гармониясе сакланмаган очракларны аңлата белү; сүзләргә кушымчалар ялгану үзенчәлекләрен аңлата белү; татар телендә беренче иҗектә [а] авазы [о] төсмере белән әйтелүен һәм бу әйтелешнең әдәби тел әйтелеше булуын, ә рус телендәге [а] авазының ачык әйтелүен мисаллар белән дәлилли белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; орфографик сүзлекчәне куллану, үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү

Татар теленең байлыгын, матурлыгын

аңлау; телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; план буенча хикәя төзеп язу эзлеклелеген билгели белү

14

Ирен гармониясе

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

 иреннәрнең хәрәкәтенә карап, сузыкларның иренләшкән-иренләшмәгән булуын аера белү; ирен гармониясен аңлата белү, аның язылышта чагылыш тапмавын төшендерә белү;

Мәгълүмат алу өчен орфографик сүзлекчәне куллану, үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу;

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

15

Б.с.ү. Өйрәтү характерындагы изложение

План төзү, эчтәлек сөйләү,  изложение язу

Предметны тасвирлаганда, детальләрнең ролен белү; башлангыч текстның планын төзи белү; әдәби текстның эчтәлеген сөйләгәндә структурасын саклау; үз текстыңны төзи  белү

Укылган әдәби текстны язма формада күрсәтә алу; башлангыч текстның темасыннан чыгып, логик бәйләнешне саклый алу; текстны язганда, татар теленең дөрес язу ка-гыйдәләрен һәм әдәби нормаларын саклау

Бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксыну уяту.

16

Хаталар өстендә эш.

Тартык авазлар

Сөйләмдә тартыкларның

үзгәреше, тартык авазлар

таблицасын төзү.

Телдән һәм язма

күнегүләр, өй эшенә

комментарий бирү, аерым

төшенчәләр өстендә эш

Тартык авазларның ясалышы. Аларның яңгырау, саңгырау тартыкларга бүленеше. Яңгырау һәм саңгырау тартыкларның парлашуы,

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяну; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

17

Тартык авазлар, аларның әйтелеше.

Схема буенча логик фикер йөртү, нәтиҗә ясау, текст нигезендә тәҗрибә үткәрү, татар теле һәм рус теле тартык авазларын чагыштыра белү

сүздә яңгырау һәм саңгырау тартыкларны аера белү; тартык авазларның яңгырау яки саңгырау булуын тәҗрибә үткәреп, аңлатып бирә белү; тел шомарткычларны дөрес, тиз һәм ачык итеп әйтә белү, авазларны дөрес әйтүдә тел шомарткычларының әһәмиятен аңлата белү; татар һәм рус телләрендә тартыкларның калын яки нечкә әйтелүе нәрсәгә нигезләнгән булуын аңлата белү; үпкәдән килә торган һаваның тоткарлану урынына бәйле тартыкларның ясалу урыны буенча төркемнәрен, шул төркемнәргә нинди авазлар керүен әйтә белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

18

Тартык авазлар классификациясе

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

орфоэпик һәм орфографик кагыйдәләрне үзләштерү, гамәли куллана белү;

тыңлый белү;

-диалог төзүдә һәм коллектив фикер алышуда катнашу;

төрле мәгълүмат чараларын (сүзлекләр, Интернет ресурслар һ.б.) танып-белү һәм аралашу вакытында куллану;

19

[w] һәм [в] тартыклары

Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү

Ирен-ирен [w], ирен-теш [в] авазларының мөстәкыйль аваз булуына һәм аларның ясалыш үзенчәлекләренә төшенү; [w], [в] авазлары кергән сүзләрне дөрес әйтү; [в] авазының алынма сүзләрдә генә булуын белү; -ау, -әү кушылмасына беткән сүзләргә тартым кушымчасы ялганганда, тартым кушымчасы алдыннан ирен-ирен [w] авазы әйтелүен, ә язуда в хәрефе күрсәтелүен мисаллар ярдәмендә аңлата белү; бу авазлар кергән сүзләргә дөрес транскрипция ясый белү.

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә

омтылу

20

Б.с.ү. Тәрҗемә күнегүләре

Тәрҗемә күнегүләре эшләү

[w] һәм [в] тартык авазлары кергән сүзләргә дөрес транскрипция ясый белү. Рус телендәге текстны татарчага тәрҗемә итеп сөйләү

төрле фикерләрне исәпкә алып эш итү;

үз эшен контрольдә тоту, сыйныфташларына ярдәм итү;

иптәшенең гамәлләрен бәяләү, күрше белән хезмәттәшлек итү.

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; тәрҗемә итү күнекмәләрен камилләштерүгә омтылу

21

[һ] һәм [ х] тартыклары

Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү

Йоткылык тартыгы [һ], кече тел тартыгы [х] авазларның мөстәкыйль авазлар булуына һәм аларның ясалыш үзенчәлекләренә төшенү; бу авазлар кергән сүзләрне дөрес итеп әйтә белү; [һ], [х] авазлары кергән сүзләрнең язылышын хәтердә калдыру

татар теленең дөрес язу кагыйдәләрен һәм әдәби нормаларын саклау

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

22

[г], [гъ] һәм [к] , [къ] тартыклары

Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны

[къ], [к], [гъ], [г] авазла-рының мөстәкыйль аваз булуына һәм аларның ясалыш үзенчәлекләренә төшенү; кече тел [къ], [гъ] авазлары кергән сүзләрне дөрес әйтү; рус теленнән алынган сүзләрдә [к] авазының әйтелеш үзенчәлеген аңлата белү; татар һәм рус сүзләрендәге тар-тыклар чиратлашуын мисаллар ярдәмендә аңлата белү; тексттагы, күнегүләрдәге сүзләрдән кече тел һәм тел арты тартыклары кергән сүзләрне  аерып әйтә белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

23

Б.с.ү. Контроль изложение  язуга әзерлек

Текстка план төзү

Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белергә өйрәнү.

фикерләрен телдән һәм язмача җиткерә белү;

актив, мөстәкыйль шәхес буларак формалашуны дәвам итү;

24

Б.с.ү.Контроль изложение язу

Эчтәлекне план буенча язу

Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белү

Укылган әдәби текстны язма формада күрсәтә алу; башлангыч текстның темасыннан чыгып, логик бәйләнешне саклый алу; текстны язганда, татар теленең дөрес язу ка-гыйдәләрен һәм әдәби нормаларын саклау

Бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксыну уяту.

25

Х.э.эш. [м], [н] һәм [н] тартыклары

Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү, сүзләргә транскрипция ясауны үзләштерү

[м], [н], [ң] авазларының ясалыш үзенчәлекләренә төшенү һәм аларны дөрес уку, язу. [ң] авазының сүз башында килмәвен белү; борын ассимиляциясен белү һәм тексттан борын ассимиляциясенә мисаллар таба белү; [н] авазы, [къ], [к], [гъ], [г] авазлары алдыннан килгәндә, [ң] булып укылуын аңлата белү; ирен ассимиляциясен

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; орфографик сүзлекне куллану; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

26

[ч], [ц] һәм [ш] тартыклары

Рәсемнәр өстендә эшләү

Татар телендә [ч] - тел алды тартыгы, [ж] тартыгының саңгырау пары. Рус телендә [ч] тартыгының [тч] дип әйтелүе, [ц] һәм [ш] тартыклары алынма сүзләрдә генә кулланылуын белү

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;

 укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра  белүе, бәяләве, үзенең кызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

төрле мәгълүмат чараларын (сүзлекләр, Интернет ресурслар һ.б.) танып-белү һәм аралашу вакытында куллану;

27

[*], (һәмзә) тартыгы

Схема белән эш итә белү, сүзлекләр белән эшләү

[ʼ] (һәмзә) тартыгының ясалыш үзенчәлегенә төшенү; бугаз тартыгының язуда э, ъ, ь хәрефләре белән язылуын аңлата белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; сөйләмдә аерым сүзләрнең дөрес әйтелешен булдырырга омтылу

28

Тартык авазларның сөйләмдәге үзгәрешләре

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

 орфоэпик һәм орфографик кагыйдәрне үзләштерү, гамәли куллана белү;

төрле мәгълүмат чараларын (сүзлекләр, Интернет ресурслар һ.б.) танып-белү һәм аралашу вакытында куллану;

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

29

Тартык авазларны гомумиләштереп кабатлау

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

 орфоэпик һәм орфографик кагыйдәләрне үзләштерү, гамәли куллана белү;

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;

 мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

фикерләүдә логик чылбыр төзү;

 тема тирәсендәге төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

30

Татар телендә иҗек

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Иҗеккә билгеләмә бирә белү, ачык һәм ябык иҗекләр турында белү; татар телендәге иҗек калыплары, рус теленнән кергән иҗек калыплары турында белү; сүзләрне иҗекләргә аерып язу һәм аларның ачык иҗек яки ябык иҗек булуын билгели белү; текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү; бирелгән тексттан төп мәгълүматны аера белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту;

31

Татар телендә иҗек калыплары

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Иҗеккә билгеләмә бирә белү, ачык һәм ябык иҗекләр турында белү; татар телендәге иҗек калыплары, рус теленнән кергән иҗек калыплары турында белү; сүзләрне иҗекләргә аерып язу һәм аларның ачык иҗек яки ябык иҗек булуын билгели белү; текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү; бирелгән тексттан төп мәгълүматны аера белү һәм кечкенә хикәя төзеп яза белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

32

Б.с.ү. Сочинение “Минем яраткан ел фасылым”

План төзү, сөйләү, сочинение язу

Эзлекле фикер  йөртә һәм сыйфатлама бирә белү

үз фикерен дәлилли белү, тормыштан мисаллар китерү; үз эшен контрольдә тоту,

үз фикерләрен телдән һәм язмача җиткерә белү;

актив, мөстәкыйль, иҗади фикер йөртүче, фәнни-тикшеренү эшчәнлеген башкара алырлык шәхес буларак формалашуны дәвам итү;

33

Сүз басымы

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Татар телендә басымның соңгы иҗеккә төшүен белү; сүзгә кушымча ялганганда басымның   соңгы иҗеккә күчә баруын аңлата белү; татар телендәге басымның рус теле белән чагыштырганда мәгънәгә тәэсире көчле булмавын аңлата белү; татар телендә сүз ба-сымының соңгы иҗеккә төшмәгән очракларын белү; тексттан сүзнең ба-сымы соңгы  иҗеккә төшмәгән сүзләрне таба белү; татар теленә, рус теленнән һәм рус теле аша башка телләрдән кергән сүзләрдә, басымның шул телдәгечә куелуын белү; басымсыз [ы],[э] сузык авазларының сөйләмдә кыскаруын мисаллар ярдәмендә аңлата белү

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

 тема тирәсендәге төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

 төрле мәгълүмат чаралары белән эшли, кирәкле мәгълүматны таба, анализлый һәм үз эшчәнлегендә куллана белү;

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту;

34

Интонация

Дәреслек белән эш итә белү, танып белү ак-тивлыгын арттыру

Әйтү максаты буенча җөмлә төрләрен белү; интонация турында белү; җөмләләрне әйткәндә, тавышның төрлечә хәрәкәтенә карап, җөмлә төрләрен аера белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

35

Б.с.ү. Өйрәтү характерындагы изложение “Минем шаян песием”

План төзү, эчтәлек сөйләү,  изложение язу

Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белү

Укылган әдәби текстны язма формада күрсәтә алу; башлангыч текстның темасыннан чыгып, логик бәйләнешне саклый алу; текстны язганда, татар теленең дөрес язу ка-гыйдәләрен һәм әдәби нормаларын саклау

Бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксыну уяту,

 әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен үзләштерү

36

Графика һәм орфография.

Дәреслек белән эш итә белү, сүзләргә транскрипция ясауны ка-милләштерү, рус телендәге текстны татар теленә тәрҗемә итү

Алфавитның билгеле бер тәртиптә урнашкан барлык хәрефләр җыелмасы булуын белү; татарларда язу тарихын белү; алфавитны төгәл белү; тартык аваз хәрефләренең исемнәрен дөрес әйтә белү; бер үк хәрефтән башланган сүзләрне алфавит тәрти-бендә яза белү; план буенча укыган китапка бәяләмә яза белү, рус телендәге текстны татар теленә тәрҗемә итә белү.

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту

37

 Алфавит

Дәреслек белән эш итә белү, сүзләргә транскрипция ясауны ка-милләштерү, рус телендәге текстны татар теленә тәрҗемә итү

Алфавитның билгеле бер тәртиптә урнашкан барлык хәрефләр җыелмасы булуын белү; татарларда язу тарихын белү; алфавитны төгәл белү; тартык аваз хәрефләренең исемнәрен дөрес әйтә белү; бер үк хәрефтән башланган сүзләрне алфавит тәрти-бендә яза белү; план буенча укыган китапка бәяләмә яза белү, рус телендәге текстны татар теленә тәрҗемә итә белү.

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту

38

Сузык аваз хәрефләре

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Сузык аваз хәрефләрен белү; бер генә авазга билге булган хәрефләрне белү;

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; орфографик сүзлекне куллану

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

39

Е, ю, я хәрефләренең дөрес язылышы

Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, сүзләргә транскрипция ясау

һәркайсы икешәр авазлар җыелмасын белдергән е, ю, я хәре-фләренең нинди авазларга билге булуларын, кулла-нылыш үзенчәлекләрен белү; алынма сүзләрдә е, ё, ю, я хәрефләренең үзенчәлеген аңлата белү; сүздә [й] һәм [о], [ө] авазларының аерым хәрефләр белән күрсәтелүен белү;

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; орфографик сүзлекне куллану

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

40

 о, ө хәрефләренең дөрес язылышы.Сүзлек диктанты

Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, сүзләргә транскрипция ясау

ике авазга билге булган о, ы, е хәрефләренең нинди авазларга билге булуларын, кулла-нылыш үзенчәлекләрен белү; о, ө хәрефләренең дөрес язылышын үзләштерү

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;  укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве, үзенеңкызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

төрле мәгълүмат чараларын (сүзлекләр, Интернет ресурслар һ.б.) танып-белү һәм аралашу вакытында куллану;

41

Тартык аваз хәрефләре. В хәрефенең дөрес язылышы.[къ] һәм [гь] авазларының язуда белдерелүе

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Татар телендә тартык аваз хәрефләрен белү; к, г, в хәрефләренең ике авазга билге булып йөрүенә төшенү; сүз һәм иҗек ахы-рындагы у, ү хәрефләренең [w] тартык авазын бел-дерүен мисаллар белән аңлата белү; ъ һәм ь хәрефләренең сүзләрдә нинди очракларда язылуын һәм телдәге вазифаларын төшендерү; сүзләрнең дөрес язылышын аңлата белү

Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу

Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, сүзләргә транскрипция ясауны камилләштерү

42

ъ һәм ъ хәрефләренең дөрес язылышы.

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

 орфоэпик һәм орфографик кагыйдәрне үзләштерү, гамәли куллана белү;

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;  укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве, үзенеңкызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасы күрсәтү;

Татар орфографиясенең

43

Фонетик анализ ясау  

Сүзгә фонетик анализ ясауны үзләштерү һәм камилләштерү

Фонетик анализ ясау тәртибен белү; сүзгә фонетик анализ ясау (телдән һәм язма)

Эшне эзлекле эшләү сәләте; план буенча эшләү

күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасы күрсәтү;

44

Фонетика, графика,   орфография курсын гомумиләштереп кабатлау.

Күнегүләр эшләү, сүзлек диктанты язу

орфоэпик һәм орфографик кагыйдәләрне үзләштерү, гамәли куллана белү

  төрле җавапларны тыңлау, чагыштыру, нәтиҗә ясау;

үз эшен контрольдә тоту, сыйныфташларына ярдәм итү;

үз фикерләрен телдән һәм язмача җиткерә белү;

башкаларны тыңлый, киңәш бирә белү;

иптәшенең гамәлләрен бәяләү, күрше белән хезмәттәшлек итү.

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

45

Фонетика бүлеге буенча контроль диктант. “Җимлек”

Орфографик таләпләргә туры китереп диктант язу, тикшерү, бирем эшләү

Укучыларның белемнәрен тикшерү

кагыйдә, күрсәтмәләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу;

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

46

Х.ө.эш. Фонетика, орфоэпия, графика, орфография буенча йомгаклау тестына әзерлек

Тест эшләү

Фонетика, орфоэпия, графика, орфография бүлекләре буенча тест сорауларына җавап бирү; сүзләргә фонетик анализ һәм тран-скрипция ясау; сүздәге хәрефләрне дөрес итеп әйтү һәм авазларын дөрес билгеләү; авазларга дөрес характеристика бирү

кагыйдә, күрсәтмәләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу;

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

47

Белемеңне тикшер.

Фонетика, орфоэпия, графика, орфография буенча тест

Тест эшләү

Фонетика, орфоэпия, графика, орфография бүлекләре буенча тест сорауларына җавап бирү; сүзләргә фонетик анализ һәм тран-скрипция ясау; сүздәге хәрефләрне дөрес итеп әйтү һәм авазларын дөрес билгеләү; авазларга дөрес характеристика бирү

Бирелгән мәгълүматны дөрес аңлау

эшләнгән эшкә бәя бирү, сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү.

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

48

Б.с.ү. Орфографик сүзлек төзибез (проект төзү)

Газета-журналлардан сүзләр туплап, сүзлекчә төзи белү, танып белү активлыгын арттыру

«Фонетика, орфоэпия, графика, орфография» бүлекләре буенча белемнәрне гомумиләштерү; сүздәге хаталарны табып, дөрес итеп язу; орфографик сүзлекчә төзи белү

Проект эшен башкаруга сәләтлелек; проект эшен башкарганда татар әдәби теленең нормаларын саклау һәм дөрес язу ка-гыйдәләрен үтәү

Проект эшен башкаруга  карата кызыксыну

Лексикология (17 +8)

49

Лексика һәм лексикология  турында төшенчә. Сүзнең лексик мәгънәсе

План буенча буенча теләгән сүзлек турында хикәя төзү

Лексикологиянең өйрәнү предметын белү; сүзнең телдәге функциясен, «сүзнең лексик мәгънәсе», «сүзлек составы», «аңлатмалы сүзлек» төшенчәләренең эчтәлеген белү; сүзнең лексик мәгънәсен аңлату юлларын белү; төрле юлларны кулланып, сүзнең лексик мәгънәсен аңлата алу;

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; сүзнең фикер, хисләрне белдерүдәге ролен аңлау; аңлатмалы сүзлекчәне куллану

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау, туган тел белән горурлану; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

50

Бер Һәм күп мәгънәле сүзләр

Дәреслек, сүзлекчә белән эш итә

«Бер мәгънәле», «күп мәгънәле» төшенчәләренең эчтәлеген белү; аңлатмалы сүзлекчәдә сүзләрнең мәгънәләре бирелешенә төшенү, бер һәм күп мәгънәле сүзләрне аера белү; күп мәгънәле сүзләрнең лексик мәгънәләре арасында уртаклыкны билгели белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; сүзнең фикер, хисләрне белдерүдәге ролен аңлау; аңлатмалы сүзлекчәне куллану; фикереңне төгәл итеп аңлату

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау, туган тел белән горурлану; сүзләрне урынын белеп куллану

51

Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре

Дәреслек, сүзлекчә белән эш итә

Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре, аларның аңлатмалы сүзлекчәдә бирелүе, әдәби текстларда күчерелмә мәгънәле сүзләрнең роле турында белү; тексттан күчерелмә мәгънәле сүзләрне табу; сүзнең туры һәм күчерелмә мәгънәсен билгели белү; үз сөйләмеңдә күчерелмә мәгънәле сүзләрне куллану

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау, туган тел белән горурлану; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

52

Б.с.ү.План нигезендә хикәя төзү. Туган ягыма кыш килде.

Җөмләләр төзү, сорауларга җавап бирү, план буенча хикәя төзү

бирелгән темага, тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә нигезләнеп, кечкенә хикәя язу;

үз фикерен тулы һәм төгәл итеп әйтә белү;

үз фикерләрен телдән һәм язмача җиткерә белү;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

53

Синоним. Антоним. Омоним

Дәреслек, сүзлекчә белән эш итү

«Синоним», «антоним», «омоним» төшенчәләренең эчтәлеген, синоним, антонимнарның сөйләмдәге ролен белү, омонимнарны күп мәгънәле сүзләрдән аера белү; төрле максат-лардан чыгып, тиешле синонимны куллану; бирелгән сүзләргә синоним, антонимнар сайлый белү, аларны җөмләләрдән табу

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; телдәге берәмлекләрне стилистик үзенчәлекләрдән чыгып куллану

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау; сөйләмне камилләштерүгә омтылу

54

Килеп чыгышы ягыннан татар теленең сүзлек составы.

Дәреслек, сүзлекчә белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү

Килеп чыгышы ягыннан татар теленең сүзлек со-ставын, татар теленең үз сүзләрен һәм алынмаларны аера белү; алынма сүзләргә хас билгеләрне аера белү; тексттан гомумтөрки һәм алынма сүзләрне табу

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү

55

Б.с.ү. Картина буенча сочинение язу. “Харис Якупов “Канәфер чәчәге. Натюрморт”

План төзеп сөйләү, сочинение язу

бирелгән темага, тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә нигезләнеп, сочинение язу;

актив, мөстәкыйль, иҗади фикер йөртүче шәхес буларак формалашуны дәвам итү;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

56

Алынма сүзләр

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

татар теленең үз сүзләрен һәм алынмаларны аера белү; алынма сүзләргә хас билгеләрне аера белү; тексттан гомумтөрки һәм алынма сүзләрне табу

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;  укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве, үзенең кызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

57

Интернациональ сүзләр

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

татар теленең үз сүзләрен һәм алынмаларны аера белү; алынма сүзләргә хас билгеләрне аера белү; тексттан гомумтөрки һәм алынма сүзләрне табу

шәхеснең әхлакый-рухи сыйфатларын камилләштерү:

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

58

Б.с.ү.Бирелгән репликалардан диалог төзеп язу

Мөстәкыйль эш

тел материалы белән логик фикерләүне сорый торган эш төрләрен башкару;

тыңлый белү;

диалог төзүдә һәм коллектив фикер алышуда катнашу;

әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен үзләштерү

59

Кулланылыш өлкәсе ягыннан татар теленең сүзлек составы. Гомумхалык сүзләре

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Кулланылу өлкәсе буенча татар теленең сүзлек составы турында белү; «гомумхалык сүзләре», кулланылышы чикләнгән сүзләрне аеру

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану

Татар теленең байлыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

60

Һөнәрчелек сүзләре

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  карточкалар өстендә эш

«һөнәрчелек сүзләре», «диалекталь сүзләр» төшенчәләренең эчтәлеген белү; кулланылышы чикләнгән сүзләрне аеру

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;  укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве, үзенеңкызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

61

Кулланылыш активлыгы ягыннан татар теленең сүзлек составы. Актив һәм пассив сүзләр

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Кулланылыш активлыгы буенча сүзлек составын, «архаизмнар», «тарихи сүзләр» төшенчәләренең эчтәлеген белү; тексттан искергән сүзләрне табу

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

62

Искергән сүзләр

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Кулланылыш активлыгы буенча сүзлек составын, «архаизмнар», «тарихи сүзләр» төшенчәләренең эчтәлеген белү; тексттан искергән сүзләрне табу

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану

Татар теленең байлыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

63

Б.с.ү. Хикәя һәм сорау җөмләләрне кулланып, караган спектакль буенча сөйләшү уздыру

Җөмләләр төзү, сорауларга җавап бирү,

бирелгән темага, тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә нигезләнеп сөйләшү;

үз фикерләрен телдән һәм язмача җиткерә белү;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

64

Неологизмнар

Дәреслек белән эшли белү, танып белү ак-тивлыгын үстерү

Яңа сүзләр (неологизмнар) төшенчәсенең эчтәлеген белү; текстлардан неоло-гизмнарны табу, аларның лексик мәгънәләрен аңлату

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану

Татар теленең байлыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

65

Фразеологик әйтелмәләр

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

«Фразеологизм», «тотрыклы сүзтезмә» төшенчәләренең эчтәлеген белү; текстлардан фразео-логимнарны табу, аларның мәгънәләрен аңлату; фразеологик әйтелмәләрне русчага тәрҗемә итү

Тексттан фактик мәгълүматны табу

Татар теленең байлыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

66

Б.с.ү. Контроль изложение язуга әзерлек

Текстка план төзү

Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белергә өйрәнү.

 үз фикерләрен телдән һәм язмача җиткерә белү;

актив, мөстәкыйль шәхес буларак формалашуны дәвам итү;

67

Б.с.ү. Контроль изложение язу

Эчтәлекне план буенча язу

Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белү.

Укылган әдәби текстны язма формада күрсәтә алу; башлангыч текстның темасыннан чыгып, логик бәйләнешне саклый алу; текстны язганда, татар теленең дөрес язу ка-гыйдәләрен һәм әдәби нормаларын саклау

Бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксыну уяту.

68

Фразеологик әйтелмәләрнең мәгънәләрен аңлату

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  сүзлек белән эш

«Фразеологизм», «тотрыклы сүзтезмә» төшенчәләренең эчтәлеген белү;

 үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

69

Б.с.ү. Фразеологик әйтелмәләрне тәрҗемә итү

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

фразеологик бөтеннәрнең (күпчелеге) башка телләргә сүзгә-сүз тәрҗемә ителмичә, шуларга тиң параллель тәгъбирләр ярдәмендә белдерелүен

белү

татарчадан русчага, русчадан татарчага тәрҗемә итү юлы аша фразеологик берәмлекләрнең эчтәлегендәге фәлсәфәне үзләштерү

 үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

70

Лексикография

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

сүзнең лексик мәгънәсен билгели һәм сөйләмдә урынлы куллана белү;

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;  укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве, үзенеңкызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

71

Лексик анализ ясау. Аңлатмалы диктант

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Сүзгә лексик анализ ясау тәртибен белү; сүзгә лек-сик анализ (телдән, язма) ясау

План буенча эшләү эзлеклелеген билгеләү күнекмәсен үстерү

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

72

Х.ө.эш. Лексика бүлеген кабатлау һәм ныгыту.

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

«Лексикология» бүлеге буенча белемнәрне гому-миләштерү

План буенча эшләү эзлеклелеген билгеләү күнекмәсен үстерү

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

73

Б.с.ү. Сочинение “Сүз турында сүз”

План төзеп сөйләү, сочинение язу

«Лексикология» бүлеге буенча белемнәрне гому-миләштерү

Проект эшен башкаруга сәләтлелек; проект эшен башкарганда татар әдәби теленең нормаларын саклау һәм дөрес язу ка-гыйдәләрен үтәү

Проект эшен башкаруга сәләтлелек; проект эшен башкарганда татар әдәби теленең нормаларын саклау һәм дөрес язу кагыйдәләрен үтәү

Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы.  (19+6)

74

Х.ө.эш.Тамыр һәм кушымчалар

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Сүз төзелеше һәм яса-лышының предметы, «тамыр», «кушымча» төшенчәләренең эчтәлеген белү; сүздә мәгънәле кисәкләрне аера белү; тамырның сүздә төп мәгънә белдерүче кисәк булуын белү; тамырдаш сүзләрне сүзнең төрле формаларыннан аера белү; сүздә тамырны дөрес аера белү һәм тамырдаш сүзләр сайлау; ясагыч һәм мөнәсәбәт белдерә торган кушымчаларны аеру

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; телдән сөйләү барышында татар әдәби теленең нормаларын үтәү

Сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

75

Төрле сүз төркемнәрен ясаучы кушымчалар

Телдән һәм язма

күнегүләр, өй эшенә

комментарий бирү, аерым

төшенчәләр өстендә эш,

төп фикерне аера белү,

бергәләп уйлау, бәхәс

алып бару, дәлилләү.

тамырдаш сүзләрне сүзнең төрле формаларыннан аера белү; сүздә тамырны дөрес аера белү һәм тамырдаш сүзләр сайлау; ясагыч һәм мөнәсәбәт белдерә торган кушымчаларны аеру

дәреснең проблемасын (тема) һәм максатларын мөстәкыйль формалаштыру;

кагыйдә, күрсәтмәләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу;

шәхеснең әхлакый-рухи сыйфатларын камилләштерү:

76

Мөнәсәбәт белдерүче кушымчалар.

Дәреслек, схема белән эшли белү, логик фикер йөртә белү, гому-миләштерү, нәтиҗә ясау

«Мөнәсәбәт белдерә торган кушымчалар» төшенчәсенең эчтәлеген белү; мөнәсәбәт белдерә торган кушымчаларның модальлек һәм бәйләгеч кушымчаларга бүленүен белү; сүздә тамыр һәм

кушымчаларны аера белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; башлангыч текстны телдән сөйләүгә кызыксыну булу; телдән сөйләү барышында татар әдәби теленең норма-ларын үтәү

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

77

Б.с.ү. Хикәя буенча план төзү

Уку, эчтәлек сөйләү, план төзү

тел материалы белән логик фикерләүне сорый торган эш төрләрен башкару;

күмәк эш вакытында уртак фикергә килү; - мәгълүмат туплауда үзара хезмәттәшлек итүдә инициативасы күрсәтү;

башкаларны тыңлый, киңәш бирә белү;

иптәшенең гамәлләрен бәяләү, күрше белән хезмәттәшлек итү.

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

78

Х.ө.эш.Бәйләгеч кушымчалар

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Бәйләгеч кушымчаларны белү

тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

79

Модальлек кушымчалары

Термин, төшенчә, ка-гыйдәләрне аңлап кабул итү, схема белән эшли белү

«Модальлек кушымчала-ры» төшенчәсенең эчтәлеген белү; исем, сыйфат, сан, фигыльләргә ялгана торган модальлек кушымчаларын белү; сүзләрдә модальлек кушымчаларын аера белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; башлангыч текстны телдән сөйләүгә кызыксыну булу; телдән сөйләү барышында татар әдәби теленең норма-ларын үтәү

Сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу

80

Модальлек кушымчаларының ялгану тәртибе

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Сүзгә модальлек кушымчаларын ялгый белү

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;  укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве, үзенеңкызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

81

Кушымчаларның сүзгә ялгану тәртибе

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Кушымчаларны дөрес тәртиптә ялгый белү

дәреснең проблемасын (тема) һәм максатларын мөстәкыйль формалаштыру;

кагыйдә, күрсәтмәләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу;

шәхеснең әхлакый-рухи сыйфатларын камилләштерү:

82

Б.с.ү. Мәкалә язу. Безнең сыйныф

Мәкаләләр уку, әңгәмә, язу

Мәкалә язарга өйрәнү

максатка ирешү юлларын билгеләү;

укытучы белән бергәләп, үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү;

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

83

Сүзнең нигезе. Тамыр һәм ясалма сүзләр

Дәреслек белән эшләү

“Сүзнең нигезе” төшенчәсенең эчтәлеген белү; тамыр һәм ясалма нигезле сүзләрне аера белү; сүзләрдә нигезне аера белү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; бирелгән текстны телдән сөйләүгә кызыксыну булу; телдән сөйләү ба-рышында татар әдәби теленең нормаларын үтәү

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау; сөйләмне камилләштерүгә омтылу

84

Тамыр һәм ясалма сүзләр

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Ясалма сүзләрнең ясалышын белү

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;  укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве, үзенеңкызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

 үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

85

БСҮ Изложение язу. Текстта бирелгән эчтәлекне кыскартып сөйләү,төп уйны аңлау.

План төзү, эчтәлекне кыскартып язу

Текстны кыскарту алымнарын белү; текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү; башлангыч текстта төп мәгълүматны аера белү; кыска текст төзи белү; кыска изложение яза белү

Өйрәнелгән материалны гомумиләштерү; укылган әдәби текстны кыскартып яза белү; текстны кыскартып язу ба-рышында логик бәйләнешне саклау; дөрес язу кагыйдәләрен һәм әдәби тел нормаларын саклау

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

86

Х.ө.эш. Сүз төзелешен тикшерү

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

Сүзләрне төзелеше буенча тикшерү тәртибен белү; сүзләрне төзелеше буенча тикшерү (телдән һәм язма)

План буенча эшләү эзлеклелеген билгели белү

үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;

87

Сүз төзелеше темасы буенча  тикшерү диктанты “Безнең бакча”

Текстны орфографик  һәм грамматик кагыйдәләрне саклап язу, биремне эшләү

Укучыларның белемнәрен тикшерү

кагыйдә, күрсәтмәләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу;

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

88

Сүз төзелеше бүлеген кабатлау

Карточкалар өстендә эш

сүзләрнең төзелешен  тикшерү;

 сүз ясалыш ысулларыннан файдаланып сүзләр ясый белү , сөйләм эшчәнлегендә алардан дөрес һәм урынлы файдалана белү;

күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасы күрсәтү;

89

Сүз  төзелеше темасы буенча йомгаклау тесты

тест

сүзләрнең төзелешен  тикшерү;

төрле мәгълүмат чаралары белән эшли, кирәкле мәгълүматны таба, анализлый һәм үз эшчәнлегендә куллана белү;

 уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

90

Х.ө.эш. Сүз ясалыш ысуллары

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

«Сүз ясалу ысуллары» төшенчәсенең эчтәлеген белү; ясагыч кушымчалар белән ясалган сүзләрне аера белү, төрле сүз төркемнәре ясый торган кушымчалар белән яңа сүзләр ясау

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау

91

Кушымча ялгану ысулы

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

«кушымча ялгау ысулы» төшенчәсенең эчтәлеген белү; ясагыч кушымчалар белән ясалган сүзләрне аера белү, төрле сүз төркемнәре ясый торган кушымчалар белән яңа сүзләр ясау

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау

92

Сүзләр кушылу ысулы. Кушма сүзләр.

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

«Сүзләрне кушу ысулы», «кушма сүзләр» төшенчәләренең эчтәлеген белү;сүзләр кушылу ысуллары белән ясалган сүзләрне аера белү; сүзләрне кушу ысулы белән яңа сүзләр ясау,

танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;  укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве, үзенеңкызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;

мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау

93

Сүзләр кушылу

ысулы. Парлы сүзләр

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

 «парлы сүзләр» төшенчәсенең эчтәлеген белү;сүзләр кушылу ысуллары белән ясалган сүзләрне аера белү; сүзләрне кушу ысулы белән яңа сүзләр ясау,

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау

94

Тезмә сүзләр

Дәреслек белән эшләү

«тезмә сүзләр» төшенчәсенең эчтәлеген белү;сүзләр кушылу ысуллары белән ясалган сүзләрне аера белү; сүзләрне кушу ысулы белән яңа сүзләр ясау, тезмә сүзләрнең ирекле сүзтезмәләрдән аермасын аңлау, аерырга өйрәнү

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау

95

Сүзләрне кыскарту

Дәреслек белән эшләү (иҗади биремнәр),

күнегүләр,  

«Сүзләрне кыскарту ысулы» төшенчәсенең эчтәлеген белү; сүзләрне кыскарту юллары белән танышу, кыскартылган сүзләрнең ясалышын һәм язылышын истә калдыру

Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу

Татар теленең байлыгын аңлау

96

Сүз төзелешен һәм ясалышын гомумиләштереп кабатлау

Карточкалар өстендә эш

сүзләрнең төзелешен һәм ясалышын тикшерү;

максатка ирешү юлларын билгеләү;

 үз эшчәнлегеңнең нәтиҗәле булуына ирешү, үз эшчәнлегеңне контрольгә алу;

эшләнгән эшкә бәя бирү, сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү.

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.

97

Б.с. үстерү. “Алар җиңү көнен якынайтты”

Сугыш турында, ул китергән афәт , тыл хезмәтчәннәре  һәм фронтовиклар турында сөйләү

бирелгән темага, тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә ни-гезләнеп,  хикәя төзу

төрле мәгълүмат чаралары белән эшли, кирәкле мәгълүматны таба, анализлый һәм үз эшчәнлегендә куллана белү;

милли горурлык, гражданлык хисләре формалаштыру;

98

Б.с.ү. Сочинение  (контроль)

” Алар җиңү көнен якынайтты”

Сөйләм төрләрен (сыйфатлау, хикәяләү, фикер йөртү) кулланып, фикерне эзлекле язу

укучыларның иҗади эшчәнлеге

үз фикерен дәлилли белү, тормыштан мисаллар китерү; актив, мөстәкыйль, иҗади фикер йөртүче шәхес буларак формалашуны дәвам итү;

иҗади фикер йөртүче, фәнни-тикшеренү эшчәнлеген башкара алырлык шәхес буларак формалашуны дәвам итү

Кабатлау (6+1)

99

Х.ө.эш. Авазлар һәм хәрефләр темасын кабатлау

Карточкалар өстендә эш

Фонетик берәмлекләр белән эш итүне ныгыту;

үз фикерен тулы һәм төгәл итеп әйтә белү;

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

100

Лексика бүлеген кабатлау

Карточкалар өстендә эш

телнең сүзлек составын куллану өлкәсе, активлыгыннан чыгып урынлы файдалану;

үз эшен контрольдә тоту, сыйныфташларына ярдәм итү;

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

101

Сүз төзелеше һәм ясалышы бүлеген кабатлау.

Дәреслек белән эшли белү, игътибарлылык һәм кызыксыну-чанлыкны үстерү, би-ремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү

«Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы» бүлеге буенча контроль соруларга җавап бирү; сүзләрне төзелеше буенча тикшерү; сүзләрне ясалышы буенча аеру

Кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу.

Үзләштергән белемне аңлату күнекмәсен үстерү.

102

Йомгаклау контроль диктанты

Диктант язу

Укучыларның белемнәрен тикшерү

Алган белемнәрне төрле тел күренешләрен аңлатуда куллану

Үз-үзеңне бәяләү, үзанализга омтылыш булдыру.

103

Х.ө.эш. Төрле сүзлекләр белән эшли белү күнекмәләрен ныгыту

Сүзлекләр белән эшләү

Сүзлекләр белән эшли белү,  телнең сүзлек составын куллану өлкәсе, активлыгыннан чыгып урынлы файдалану;

Төркемнәрдә һәм парлап эшли белү күнекмәләре

төрле мәгълүмат чараларын (сүзлекләр, Интернет ресурслар һ.б.) танып-белү һәм аралашу вакытында куллану;

104

Ел буена өйрәнгәннәрне гомумиләштереп кабатлау

Карточкалар өстендә эш

Уку елы дәвамында алган белемнәрне гамәлдә куллану күнекмәләрен камилләштерә алу.

үз эшен контрольдә тоту, сыйныфташларына ярдәм итү;

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

105

Ел буена өйрәнгән темалар бенча  йомгаклау дәресе.

Аңлату, күнегүләр эшләү.

Уку елы дәвамында үтелгәннәрне кабатлау, ныгыту, гомумиләштерү

үз эшен контрольдә тоту, сыйныфташларына ярдәм итү; эшләнгән эшкә бәя бирү, сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү.

уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;

ММБ утырышында каралды:

Беркетмә № 1   «___»_________ 2015 нче ел

ММБ җитәкчесе ___________/__________/

«Килешенде»

Директор урынбасары _______/___________/

«___»_______________2015 нче ел

«Расланды»

Мәктәп директоры __________/___________/

Приказ №_____ от  «___»___________2015 нче ел

Эш төрләре

 5 нче  сыйныф

Тыңлап аңлау

0,8-0,9 минут

Диалогик сөйләм

6-7 реплика

Монологик сөйләм

8-10 фраза

Һәр тема буенча аралаша белү күнекмәләрен ситуатив күнегүләр аша тикшерү

4

Уку

60-70сүз

№

Бүлекләр, темалар

Сәгать саны

Темага караган төп төшенчәләр

1.

Кереш

1

Ибраһим Гази китап турындагы “Үзе бер могҗиза” әсәрен укып фиикер алышу. Дәреслекнең төзелеше, структурасы – тышлык, титул бите, форзац, шартлы билгеләр, эчтәлек, дәреслекне төзүчеләр: автор, рәссам, редактор, корректор, нәшир һ.б. белән танышу. Китап турында мәкаль, табышмаклар, кызыклы мәгълүматлар.

2.

Халык авыз иҗаты

11

Фольклор – күмәк халык авыз иҗаты. Фольклорның кече жанрлары. Балалар фольклоры (табышмак, такмак, санамыш, мәсәл һ.б.) турында кабатлау. Бишек җырлары (халык авыз иҗаты белән беррәттән, авторлар иҗат иткән бишек җырларын да өйрәнү).

 Әдәбият теориясе. Халык авыз иҗаты.

Халык авыз иҗаты буларак әкиятләр. Тылсымлы, хайваннар турындагы, тормыш-көнкүреш әкиятләре. Әкият геройлары үрнәгендә шәфкатьлелек, миһербанлылык тәрбияләү.

“Ак байтал” – тылсымлы әкият. Ат турында мәкальләр. Атка мәдхия.

Тылсымлы әкиятләрнең поэтикасы. Тылсымлы әкиятләрдә фантастик элементлар.

“Үги кыз” – тормыш-көнкүреш әкияте. Кешеләр арасындагы мөнәсәбәт. Яхшылыгыңның да, начарлыгыңның да үзеңә кире кайтуы. Бумеранг принцибы.Кыерсытылган ятимнең, яхшылыкның җиңеп чыгуы, шәфкатьле, миһербанлы булуның җимешләрен татуы.

“Хәйләкәр төлке” – хайваннар турындагы әкият.

“Солдат боткасы”, “Өч каләм”, “Камыр батыр”, “Кәтән Иваныч” әкиятләренең кайсы төргә керүен һәм нинди билгеләре буенча төркемләнүен ачыклау.

Әдәбият теориясе.

Әкият. Әкият төрләре. Әкиятнең төзелеше. Даими эпитетлар. Гипербола турында төшенчә. Чагыштырулар. Кабатлаулар. Инверсия. Әкияттә башлам, бетем, кульминация, чишелеш, төенләнеш, үстерелеш элементлары. Халык әкиятенең вариативлыгы. Әкият геройлары. Ярдәмче геройлар.

3.

Халык иҗаты белән рухланып

3

 Кешелекле, миһербанлы, тәрбияле, намуслы булу. Әхлак мәсьәләләрен яктырткан әсәрләр. Халык иҗаты әсәрләренә таянып, язучылар иҗат иткән мәсәлләр, Г.Тукай һәм Ә.Исхак, Г.Тукай һәм И.Крылов, Г.Тукай һәм Г.Шамуков язган исемдәш мәсәлләр. Уртак һәм аермалы яклары. Мәсәлләрне сәнгаьле уку.

Әдәбият теориясе. Мәсәл жанры, читләтеп әйтү, сюжеты. Мәсәлләрдә хикәяләү, мораль. Киная. Аллегория. Мәсәл төзелеше. Бу жанрда иҗат итүчеләр.

4.

Хәзинә. Борынгы әдәбиятыбыз үрнәкләре.

3

Кол Гали турында белешмә. Безнең көннәргә кадәр килеп җиткән данлыклы “Кыйссаи Йосыф” әсәре турында. Поэмадан өзек уку. Әсәрнең сюжеты. Поэманы өйрәнгән галимнәр турында белешмә. Әлеге поэманың бик күп шагыйрьләргә “шигъри азык” бирүе. Шәүкәт Галиевның Кол Галигә багышланган шигыре.

5.

Казан ханлыгы әдәбияты үрнәкләре.

1

Мөхәммәдьяр турында белешмә. “Нуры содур” поэмасыннан өзек (шигъри хикәят) уку. Хикәятнең мәгънәсе: игелекле эш-гамәлләр һич тә юкка чыкмый, ә бәлки артыгы белән кире үзеңә кайта.

6.

XIX йөз әдәбияты үрнәкләре.

5

Каюм Насыйри, тормыш юлы һәм иҗаты белән таныштыру. “Патша белән карт”, “Бай һәм хезмәтче”, “Аңгыралык бәласе” әсәрләренең халык авыз иҗатына нигезләнеп язылуы. “Әбүгалисина”. Белем алуның әһәмияте. Күңеле яхшылыкта булып, халыкка ярдәм итәргә теләгән Әбүгалисина һәм игезәге Әбелхарисның белем алырга омтылышлары. Тормыш юлларының аерылу сәбәпләре. Каюм Насыйри музее.

7.

XX йөз башы татар әдәбияты үрнәкләре.

2

Габдулла Тукай. Шагыйрьнең тормыш юлы турында кыскача белешмә. Башлангыч сыйныфларда шагыйр турында өйрәнгәннәрне киңәйтү. “Су анасы”, “Эш беткәч уйнарга ярый” әсәрләреТукайның бала психологиясен сурәтләве, балаларга белем һәм тәрбия бирүгә мөнәсәбәте. Бари Рәхмәтнең “Эш беткәч” шигыре белән уртак һәм аермалы яякларын күзәтү. Язучыларның бөек шагыйр турындагы фикерләре. Кырлайдагы Тукай музее. Назыйрә жанры турында төшенчә.

8..

XX йөз татар әдәбияты үрнәкләре.

5

Галимҗан Ибраһимов. Әдипнең тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Яз башы”, “Фагыйлә” хикәяләре. Туган як табигатенең маттурлыгы, аның белән хозурлану темаларының күтәрелүе һәм сәнгатьчә хәл ителеше. Әдәбият теориясе. Хикәя турында төшенчә.

Муса Җәлил. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Алтынчәч” либреттосыннан арияләр тексты. Либреттодан өзекләр уку.

Әдәбият теорисе: ария, либретто, строфа турында төшенчә, лирик герой.

9.

Сугыш чоры әдәбияты.

13

Муса Җәлил. Шагыйрьнең сугыш чорында язылган “Кызыл ромашка”, “Җырларым”, “бүреләр” шигырьләре. Сугыш китергән фаҗига. Җиңүгә ышаныч. Үлемсезлек.

Әдәбият теориясе. Баллада жанры.

Харис Якуповның “ Хөкем алдыннан” картинасы. Муса Җәлил музейлары.

Рафаэль Мустафинның шагыйрьнең балачак елларын чагылдырган “Балыкчы Муса” хикәясе. Җәлил турында язучылар фикерләре.

Фатих Кәрим. Шагыйрьнең тормыш юлы турында кыскача белешмә. ”Кыр казы”, “Ватаным өчен”, “Сөйләр сүзләр бик күп алар...” шигырьләре. Ватан азатлыгы өчен көрәшкән солдат батырлыгы. Сагыну хисләре.

Фатих Кәрим. “Гармунчы Аю белән җырчы Маймыл” әкияте. Әкияттә хайваннар образының бирелеше. Юмор хисе. Ф.Кәрим турында язучылар фикере.

Гадел Кутуй. Әдипнең тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Сагыну” нәсере.Туган илен азат итүә катнашкан солдат образы. Аның туган ягын, Ватанын сагынуы, җиңәчәгенә ныклы ышанычы.

Әдәбият теориясе. Нәсер турында төшенчә.

Абдулла Алиш. Язучының  тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Килделәр” хикәясе. Сугыш вакытында базга яшеренгән кешеләрнең фашистларга нәфрәте. Бала психологиясен сурәтләү.

Сибгат Хәким. Шагыйрьнең  тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Колын” шигыре. Сугышның хайваннарга да китергән фаҗигасе. Сибгат Хәким турында язучылар фикере. Сибгат Хәким музее.

А.Пластовның “Фашист самолеты очып үтте” картинасы. Ләбиб Леронның “Фашист очып үтте” шигыре. Уртаклык һәм аерымлыклар.

10.

Сугыштан соңгы чор әдәбияты.

7

Ренат Харис. “Ветеран дәфтәрләр” шигыре. Сугыш чоры язмалары, истәлекләр. Аларның бүгенге көндәге әһәмияте.

Әдәбият теориясе. Троплар: метафора, чагыштыру.

Фатих Хөсни.  Иҗаты һәм  тормыш юлы турында  белешмә. “Чыбыркы” хикәясе. Һөнәр сайлау проблемасы. Авыл кешеләре хезмәте. Ата белән бала, күршеләр, малайлар арасындагы мөнәсәбәт. Бала характерының формалашуы.

Роберт Әхмәтҗанов. Шагыйрьнең  тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Солдатлар” шигыре. Сугыш яраларының онытылмавы. Мәңгелек утның батырларга дан җырлавы. Тирән хисле шигырьләрнең җырга әверелүе.

Нәби Дәүли.  Тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Бәхет кайда була?” шигыре. Хезмәт яраткан кешенең бәхетне табуы. Кайсы чорда яшәсәң дә, хезмәтнең, тырышлыкның роле. “Кар нинди җылы” хикәясе. Өлкәннәр һәм балалар арасындагы мөнәсәбәт. Кечкенә балаларның да зурлар арасындагы мөнәсәбәткә битараф түгеллеге. Бәхетле булу өчен, әни генә түгел, әти дә кирәклеге. Бала психологиясенең бирелеше.

Фәнис Яруллин. Әдипнең  тормыш юлы һәм иҗаты турында

 белешмә. “Зәңгәр күлдә ай коена” әкияте.Яхшылыкка каршы яхшылык белән җавап бирү.

Эчке матурлыкның ямьсезлекне җиңүе. “Бөтенесе кирәк” шигыре. Без – табигать баласы. Табигатьнең серле матурлыгы. Кешенең табигать өчен җаваплылыгы.

Резеда Вәлиеваның “Бәхет” шигыре. Бәхет төшенчәсе. Аның киң кырлыгы. Туган илеңдә уку, эшләү, чыныгу – чын бәхет.

11.

Туган ил, туган як турында

9

Туган ил төшенчәсе белән танышу. Туган илнең нинди кадерле, җанга якын булуын аңларга булышу.

Нәкый Исәнбәт. Әдипнең тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Туган ил” шигыре.

Туган як турында картиналар.

Нәҗип Мадяров.  Тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Сиңа кайттым, гүзәл туган җирем” шигыре.

Сибгат Хәким. “Бер горурлык хисе”, “Башка берни дә кирәкми” шигырьләре.

Фоат Садриев. “Тургай ни дип җырлый?” хикәясе. Сабан тургаеның моң-зары, шатлык-куанычлары. Балага биргән киңәшләре. Туган ягына мәхәббәт белән сугарылган җырлары.

Эльмира Шәрифуллина. “Татарстан шуннан башлана” шигыре.

Гөлшат Зәйнашева. “Үз илемдә” шигыре.

Резеда Вәлиева. Шагыйрәнең  тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Табигать баласына” шигыре. Р.Вәлиева турында фикерләр.

Мөдәррис Әгъләмов.  Тормыш юлы турында кыскача белешмә.

“Матурлык минем белән” шигыре. М.Әгләмов турында каләмдәшләре фикере.

Гамил Афзал. “Туган җиреңнән китмә” шигыре.

Разил Вәлиев. “Туган телдә дәшсәм генә” шигыре.

Иван Шишкинның “Нарат урманы” картинасы.

12.

Тәрҗемә әсәрләр

3

А.Платонов. “Ягъфәр бабай” хикәясе (Ф.Хәсәнова тәрҗемәсе)

Д. Родари. “Әбинең кошчыклары” хикәясе (Зөлфәт тәрҗемәсе)

А.Экзюпери. “Нәни принц” әсәре (Р.Вәлиев тәрҗемәсе)

13.

Шагыйрь һәм язучылар иҗатында юмор.

5

Алмаз Гыймадиев. “Телефонлы кәҗә”, “Интернетта ALF”, “Дианаларда кунакта” хикәяләре.

Ләбиб Лерон.”Зөһрә кыз – безнең авылдан” хикәясе, “Песи булсаң иде” шигыре.

Роберт Миңнуллин. “Уйлап табучы”, “Мин әгәр икәү булсам” шигырьләре.

Шәүкәт Галиев. “Борау”, “Эш кушып булмый” шигырьләре.

Рафис Корбан. “Үзем” шигыре.

Фәнис Яруллин. “Җыр калдырыйк” шигыре.

Әдәбият теориясе: лирик герой, юмор, эпиграф, пародия.

14

Контроль эш (тест) Йомгаклау.

2

Белемнәрне гомумиләштереп кабатлау. Тикшерү эше.

Барлыгы

70

Предмет

Сыйныф

Барлык сәгатьләр саны

Атнага сәгатьләр саны

 БСҮ

Шигырь

ятлау

Дәреслекнең авторы, елы

Татар әдәбияты

    5

70

   2

5

2

Ф.Ф.Хәсәнова, Г.М.Сафиуллина, М.Я.Гарифуллина  Татар әдәбияты, Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен туган тел буларак өйрәнүче укучылар өчен), 5 нче сыйныф, 2 кисәктә. Казан “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2014

Дәрес №

Үткәрү вакыты

Дәрес темасы

Укучы эшчәнлеге

Көтелгән нәтиҗәләр

Искәрмә

план

факт

предмет

Метапредмет УУГ (регулятив, танып-белү, коммуникатив)

Шәхси УУГ

1

Б.С.Ү. Китап дигән могҗиза.

Тыңлау, уку, фикер алышу, сорауларга җавап

әсәрне аңлап уку, эчтәлеген ачу

План нигезендә эшне оештыру, сүзлекләрдән файдалану, үз фикерен әйтә белүе

Китапка, туган телгә мәхәббәт хисләре

Халык авыз иҗаты

2

Татар халык авыз иҗаты. Аның жанрлары.

Таблица өстендә эшләү, материалны уку, сораулар

Татар халык авыз иҗаты турында белемнәрне кабатлау һәм ныгыту

Дәреснең темасын, максатларын формалаштыру; әдәбиятны музыка, рәсем сәнгате белән бәйләп, сүз сәнгатенең кыйммәтен күрсәтү, матурлыкны танырга өйрәтү; укытучы белән берлектә үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү

Татар халык авыз иҗатына мәхәббәт тәрбияләү

3

Татар халык авыз иҗаты. Әкиятләр.

Иллюстрацияләр белән эш, әкиятләрнең эчтәлекләрен искә төшерү  

әкиятләрнең төзелеше (композициясе) белән танышу

Дәреснең темасын, максатларын формалаштыру, укытучы белән берлектә үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү; әдәбиятны музыка, рәсем сәнгате белән бәйләп, сүз сәнгатенең кыйммәтен күрсәтү, матурлыкны танырга өйрәтү;

Фольклор әсәрләрен укырга теләк уяту

4

“Ак байтал” әкияте.

Сәнгатьле уку, иллюстрацияне карау, сорауларга җавап

Төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне ишетеп кабул итү, аңлаешлы итеп уку, эчтәлекне дөрес аңлау

Үз фикереңне раслау өчен дәлилләр сайлый белү; бер мәгълүматны икенче төрлегә үзгәртә алу; төрле фикерләрне исәпкә алу һәм үз позицияңнең дөреслеген нигезләү;

Татар халык әкиятләренә мәхәббәт тәрбияләү

5

“Ак байтал” әкиятен анализлау

әкиятне чылбыр буенча уку, сорауларга җавап бирү, иптәшләрен тыңлау,

Төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне ишетеп кабул итү, аңлаешлы итеп уку, эчтәлекне дөрес аңлау, композициясен ачыклау

Үз фикереңне раслау өчен дәлилләр сайлый белү; бер мәгълүматны икенче төрлегә үзгәртә алу; төрле фикерләрне исәпкә алу һәм үз позицияңнең дөреслеген нигезләү;

әкият геройлары булган хайваннарны ярату хисләре тәрбияләү

6

Тылсымлы әкият һәм аның геройлары.

Кыскача эчтәлек сөйләү, рәсемнәрдән күргәзмә оештыру, аҗлатмалы сүзлектән файдалану,сорау һәм биремнәрне үтәү

Геройга характеристика бирү, әкияттә Ак байталның ролен билгеләү

Максатка ирешү юлларын билгеләү; әдәбиятны сынлы сәнгать белән бәйлә, сүзлектән файдалану; ;үз эшен контрольдә тоту, иптәшләренә ярдәм итү

Атларны ярату хисләре уяту

7

“Үги кыз” әкияте.

әкиятне уку, исеменә карата фикер алышу, геройларга харак-ка бирү, рольләргә бүлеп уку

Геройларга харак-ка бирү, әсәрнең әхлакый ягын дөрес чамалау

Дәреснең темасын, максатларын формалаштыру; әдәбиятны рәсем сәнгате белән бәйләп, сүз сәнгатенең кыйммәтен күрсәтү, төрле әдәбиятлар арасындагы уртак проблеманы күрсәтү; төрле фикерләрне исәпкә алу һәм үз позициясен нигезләү

Яхшылык һәм начарлыкка бәя бирү

8

“Хәйләкәр төлке”, “Солдат балтасы”.

Эчтән уку, төркемнәрдә биремнәр эшләү, геройга характеристика бирү

“Хәйләкәр төлке”, “Солдат балтасы” әкиятләренең сюжеты, төзелеше белән танышу, укучыларны иҗади эшчәнлеккә тарту

Максатка ирешү юлларын билгеләү; тел белеме белән бәйләп, әдәби әсәр теленең үзенчәлекләрен, әсәр сюжетын ачыкларга өйрәнү; әсәрләр буенча сораулар бирә белү;

әхлакый-рухи сыйфатларны камилләштерү

9

“Камыр батыр” әкияте.

Чылбыр буенча уку, рольләргә бүлеп уку, әңгәмә, бер-берсенә сораулар бирү

Композиция, сюжет элементларын, телнең сурәтләү чараларын, аларның әсәр эчтәлеген ачкандагы ролен ачыклау

укытучы белән берлектә үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү; укуның төрле формаларыннан файдалану; әсәрләр буенча сораулар бирә белү; төрле фикерләрне исәпкә алу һәм үз позицияңнең дөреслеген нигезләү;

Халык авыз иҗаты әсәрләренә мәхәббәт тәрбияләү

10

“Өч каләм әкияте”

Чылбыр рәвешендә уку, өлешләп уку, сорауларга җавап бирү, рәсемнәр карау

Композиция, сюжет элементларын, телнең сурәтләү чараларын, аларның әсәр эчтәлеген ачкандагы ролен ачыклау

Үз эшчәнлеген мөстәкыйль билгеләве;  әдәби әсәрне рәсем сәнгате белән чагыштыру;

тыңланган әсәр буенча сораулар бирә белү;

Мөстәкыйльлек , үз көчләренә ышаныч тәрбияләү

11

С.Т.У. “Кәтән Иваныч” әкияте.

Уку, сюжетын ачыклау, сорауларга җавап бирү

Геройларга характеристика бирү

Проблеманы аңлый белү, гипотеза чыгару, үз фикерен раслау өчен дәлилләр сайлый белү, телдән һәм язма сөйләмдә сәбәп-нәтиҗә бәйләнешен аерып алу, нәтиҗәләрне формалаштыру; укуның төрле формаларыннан файдалану;

Мөстәкыйль фикер йөртү

12

Б.С.Ү.Бишек җырлары.

Сәнгатьле уку, җыр тыңлау, сорауларга җавап бирү

Бишек җырлары турында белемнәрне тирәнәйтү

укытучы белән бергәләп үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү ;әдәбиятны музыка белән бәйләп танырга өйрәнү; төрле фикерләрне исәпкә алу һәм үз позицияңнең дөреслеген нигезләү;

Туганлык, ата-ананы ярату хисләре

Халык иҗаты белән рухланып

13

Мәсәлләр. Г.Тукай “Төлке һәм йөзем җимеше”, Ә.Исхак “Төлке һәм виноград”

Мәсәлләрне укып фикер алышу, сорауларга җавап, мәсәлләрне чагыштыру

Мәсәлләрне уку, анализлау, эчтәлеген аңлау, чагыштырып өйрәнү

әдәби әсәрнең нинди жанрга каравын билгели белү;

Мөстәкыйль рәвештә төрле текстларны уку,

Мәсәл жанры белән кызыксыну

14

Габдулла Тукайның,  “Аккош, Чуртан һәм Кыскыч”, И.Крыловның “Аккош, Чуртан һәм Кысла”мәсәлләре

Мәсәлләрне укып фикер алышу, сорауларга җавап, мәсәлләрне чагыштыру

Мәсәлләрне уку, анализлау, эчтәлеген аңлау,чагыштырып өйрәнү

әдәби әсәрнең нинди жанрга каравын билгели белү;

Мөстәкыйль рәвештә төрле текстларны уку

Мәсәл жанры белән кызыксыну

15

Габдулла Тукайның “Көзге һәм Маймыл”,  Г.Шамуковның “Көзге белән Маймыл” мәсәлләре.

Мәсәлләрне укып фикер алышу, сорауларга җавап, мәсәлләрне чагыштыру

Мәсәлләрне уку, анализлау, эчтәлеген аңлау,чагыштырып өйрәнү

әдәби әсәрнең нинди жанрга каравын билгели белү;

Мөстәкыйль рәвештә төрле текстларны уку

Мәсәл жанры белән кызыксыну

Хәзинә. Борынгы әдәбиятыбыз үрнәкләре.

16

К.Гали “Кыйссаи Йосыф”

әсәрне тыңлау, уку, сораулар бирү, сораулар буенча эчтәлекне ачыклау

Кол Галинең тормышы һәм иҗаты турындагы кыскача фактлар белән танышу, “Кыйссаи Йо-сыф” әсәре белән танышу; борынгы әдәбият үрнәк-ләре төшенчәсе белән танышу

Татар әдәбиятын рус әдәбияты белән чагыштырып өйрәнә белү; сүзлекләр белән эшли белү; әдәби әсәр теленең үзенчәлекләрен ачыклый белү; үз хезмәтеңне бәяли белү

Борынгы хәзинәбез үрнәкләренә хөрмәт хисе

17

К.Галинең “Кыйссаи Йосыф” әсәрен өйрәнү

Борынгы, мәгънәләре аңлашылмаган сүзләрне дәфтәргә язу; өзекне уку; Йосыф турында сүзле картина төзү; Йосыф белән Мәлик төшләре турында сөйләшү

Кол Галинең “Кыйссаи Йо-сыф” әсәре белән танышу; борынгы әдәбият үрнәк-ләре төшенчәсе белән танышу; борынгы сүзләр-нең мәгънәләрен аңлау

Әдәби әсәрне өйрәнү өчен, тарихи мәгълүматлардан файдалана белү; әдәби әсәрне ишетеп кабул итә белү; укытучы белән бер-гәләп, үз эшеңне, иптәшләреңнең җавапларын бәяли белү

Дуслык, туганлык, татулык хисләре

18

Ш.Галиев “Кол Галигә”.

Поэма төзелеше белән танышу; “Кол Галигә” шигырен уку; Кол Галигә Ш.Галиев биргән бәяне табып уку; “Кыйссаи Йосыф” әсәренең планын төзү

Кол Гали иҗатына бүгенге көн язучыларының бәясе белән танышу; дастан һәм поэма терминнарын аңлау

Татар әдәбиятына үз мөнәсәбәтеңне формалаштыра белү; әңгәмә кора белү; монологик сөйләмне куллана белү; мәгълүматны төрлечә итеп үзгәртә белү

Казан ханлыгы әдәбияты үрнәкләре.

19

Мөхәммәдъяр иҗаты. “Хикәят”.(1 кисәк)

Шагыйрь Мөхәммә-дьяр турында дәреслектә бирелгән текстны уку; сораулар буенча эчтәлекне ачу; әсәрдә күтәрелгән проблемаларны табу

Мөхәммәдьярның тормыш юлы турында кыскача белешмә алу; хикәятне өйрәнү

Укуның төрле формаларыннан файдалана белү; укылган әсәргә анализ ясый белү;  уртак эшчәнлек оештыра белү

Борынгы хәзи-нәбез үрнәкләре-нең әдәбиятта тоткан ролен һәм укучыга тәэсирен аңлау; кеше хәленә керә белү

XIX йөз әдәбияты үрнәкләре.

20

К.Насыйри. “Патша белән карт”, “Бай һәм хезмәтче”, “Аңгыралык бәласе”.

Хикәятләрне укып, фикер алышу; падишаһка хас сыйфатларны билгеләү; хезмәтче малайга характеристика бирү

Каюм Насыйри-ның тормыш юлы һәм иҗаты белән, “Патша белән карт”, “Бай һәм хезмәтче” әсәрләре белән танышу

Әсәргә анализ ясый белү; геройларга характеристика бирә белү; башкаларны тыңлау, кирәк булганда үз фикереңне үзгәртә белү; үз хезмәтеңне бәяли белү

Әдәп-әхлак нормаларының кеше тормышындагы ролен аңлау

21

Б.С.Ү. “Эш үткәч, үкенүдән файда юк”.

Мәкаль-әйтемнәрне уку; хезмәт турындагы әйтемнәрне искә төшерү, монологик сөйләм төзү

Мәкаль-әйтемнәр белән танышу

Фикерне язма формада бирә алу; диалог төзүдә катнашу, үз фикереңне төгәл һәм тулы итеп әйтә белү

Хезмәтнең кыйммәтен аңлау

22

К.Насыйри. “Әбүгалисина”әсәрен уку

“Әбүгалисина” әсәрен бүлекләп уку, һәр бүлеккә исем бирү; әсәр эчтәлеге буенча план төзү, сөйләү

К.Насыйриның “Әбүгалисина” әсәре белән таны-шу; сүзләрнең мәгънәләрен аңлау.

Халык авыз иҗаты турында белү; сүзлекләр белән эшли белү; әсәр эч-тәлеген төрле фор-маларда ача белү

Ихтыяр көченең, белемнең тормышта кирәклеген аңлау

23

К.Насыйри. “Әбүгалисина”әсәрен анализлау

“Әбүгалисина” әсәрен бүлекләп,   план буенча сөйләү

К.Насыйриның “Әбүгалисина”  әсәрендәге сүз-ләрнең мәгънәлә-рен аңлау

 Әсәр эчтәлеген төрле формаларда ача белү

Әсәрләргә тулы анализ ясау, автор фикерен билгеләү күнек-мәләрен камил-ләштерү.

24

Б.С.Ү. Әсәргә миниатюр рецензия язу. К.Насыйри музеена сәяхәт.

Дәреслек битендәге материал белән танышу; рецензия өстендә телдән эшләү; мөстәкыйль рәвештә рецензия язу

Дәреслектән На-сыйри музее белән танышу; рецензия төшенчәсен аңлау

 Әдәби терминологиянең гади вариантларын куллана белү;

Ихтыяр көченең, белемнең тормышта кирәклеген аңлау.

XX йөз башы татар әдәбияты үрнәкләре

Әдәби термино-логиянең гади вариантларын куллана белү; актив,

25

Г.Тукай – татар халкының бөек шагыйре. “Су анасы”.

Дәреслек өстендә эш; иллюстрация буенча сөйләшү; әкият-поэманы уку; Су анасын тасвирлап сөйләү; Тукай турында язучылар фикерен уку

Г.Тукайның тормыш юлы һәм “Су анасы” әкияте белән танышу; әкият-поэма төшенчәсен аңлау; Тукай-Кырлай музей комплексы белән танышу

Дәреснең темасын, максатын форма-лаштыру,  монологик сөйләмне куллана белү; рус әдәбияты белән ча-гыштырып, мифик образлар сурәтләнгән әсәрләрне анализлый белү

Татар әдәбияты-на, мәдәниятенә ихтирамлы мөнәсәбәттә булырга кирәклеген аңлау

26

С.Т.У. Г.Тукай “Эш беткәч, уйнарга ярый”. Б.Рәхмәт “Эш беткәч”.

Әсәрләрне уку; Б.Рәхмәт шигыренең нәрсә турында икәнен исеме буенча ачыклау; ике әсәрне укып чагыштыру; рифмалашкан сүзләрне табу

Г.Тукайның “Эш беткәч уйнарга ярый” әсәре, Б.Рәхмәтнең “Эш беткәч” шигыре белән танышу; нәзыйрә жанры төшенчәсен аңлау

Башкалар фикерен тыңлау, үз фикереңне белдерә белү; мөстәкыйль рәвештә дәрес проблемасын фор-малаштыра белү; әсәргә анализ ясау, сүзлекләр белән эшли белү.

Вакытның кадерен аңлау

XX йөз татар әдәбияты үрнәкләре

27

Г.Ибраһимов “Яз башы” әсәре.

“Фагыйлә” хикәясен уку, тау битендәге җиләклекне тасвирлап сөйләү; кызның бөрлегән ашаганын тасвирлаган урынны табып, сәнгатьле уку.

Г.Ибраһимовның тормыш юлы һәм иҗаты, “Яз башы” әсәре белән танышу

Мөстәкыйль рәвештә төрле текстларны укый, сүзлекләр белән эшли белү; әдәбиятны рәсем сәнгате белән бәйләп, матурлыкны танырга өйрәнү

Табигатьнең матурлыгын күрә белүне һәм саклый белүне аңлау

28

Г.Ибраһимов “Фагыйлә” хикәясе.

М.Җәлилнең биографиясен уку; Алтынчәч һәи Җик арияләрен уку; поэманың геройлары турында сөйләшү

Г.Ибраһимовның “Фагыйлә” хикәя-се белән танышу; хикәя жанры төшенчәсен аңлау

Сәнгатьле укый белү; сүзнең эстетик вазифасын, сурәтләү көчен аңлау; әдәбиятны рәсем сәнгате белән бәйләү

Табигатьнең матурлыгын күрә белүне һәм сакчыл караш тудырырга кирәклеген аңлау

29

М.Җәлил “Алтынчәч”, “Җик” арияләре.

Уңай һәм тискәре геройларның төп сыйфатларын табу; рифма төрләрен искә төшерү

М.Җәлилнең тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу; либрет-то, ария, строфа төшенчәләрен аңлау

Әдәби әсәрне аңлау өчен, чор белән бәйле тарихи мәгълүматларны белү;   позицияңне ниге-ли белү; бердәм карар кабул итә белү

Туган илнең ма-турлыгын аңлау; туган илнең кеше тормышындагы ролен аңлау

30

М.Җәлил “Алтынчәч” либреттосыннан өзек.

Ролләргә бүлеп уку. Әсәрнең эчтәлеген сөйләү, сорауларга җавап бирү, образларга бәяләмә бирү.

“Алтынчәч” либреттосыннан өзек белән танышу;

Әсәрне анализлаганда гади әдәби терминология куллана белү

Туган илнең кеше тормышындагы ролен аңлау

31

М.Җәлил “Алтынчәч” либреттосыннан өзекне уку.

Ария, либретто, строфа төшенчәләрен аңлау

Үз позицияңне нигезли белү, әсәрне анализла-ганда гади әдәби терминология куллана белү; үзеңнең һәм иптәшләреңнең җавапларын бәяли белү

Туган илнең кеше тормышындагы ролен аңлау

Сугыш чоры әдәбияты

32

М.Җәлил “Кызыл ромашка”, “Җырларым”.

“Кызыл ромашка” шигырен уку, “Җырларым” шигырен уку, эчтәлеге буенча әңгәмә; җырның көче турында сөйләшү; дәреслектә бирелгән рәсем буенча эшләү

М.Җәлилнең сугыш чоры иҗаты турында кыскача белешмә алу; “Кызыл ромашка”, “Җырларым” шигырьләрен уку һәм анализлау

Текстларны яттан сөйли белү; әсәргә анализ ясый белү; “Ромашкалар кы-ры” рәсеме буенча үз фикереңне белдерү һәм башкаларның хезмәтен бәяли белү; төрле фикерләрне исәпкә алып эш итә белү

Сугышның тор-мышыбызны авырайтуын, яшәү кыйммәтләрен юкка чыгаруын аңлау; патриотик хисләрнең көчен аңлау.

33

Б.С.Ү. “Хөкем алдыннан” картинасы буенча сочинение.

“Хөкем алдыннан” картинасы өстендә эшләү, сорауларга җавап бирү, сочинение язу

“Хөкем алдыннан” картинасы белән танышу

Рәсемгә карап фикер йөртә белү; иптәшләреңнең фикерләрен исәпкә алып эш итү; автор

Туган илгә булган хисләрнең, ихтыяр көченең кыйммәтен аңлау

34

М.Җәлил “Бүреләр” шигыре.

“Бүреләр” шигырен сәнгатьле уку; бүреләрнең ролен аңлау; төркемнәрдә эшләү

М.Җәлилнең “Бүреләр” шигырен уку һәм анализлау

Сәнгатьле укый белү; үз эшчәнлегеңне мөстәкыйль оештыра белү; әсәргә анализ ясый, шәрехли белү; үз фикереңне дәлилли белү

Сугыш кырла-рында илебезнең азатлыгы өчен кан коелуның мәгънәсен аңлау, җиңү өчен барган авыр көрәшнең кыйммәтен аңлау

35

М.Җәлил музейларына сәяхәт.

Төркемнәрдә эшләү; музейлар турында сөйләү; дәреслектәге материалны уку

Дәреслектә М.Җәлил музее белән танышу

Татар әдәбияты һәм мәдәниятенең рухи кыйммәтләрен якынайта белү; укытучы һәм иптәшләрең белән фикер алыша белү

Язучының патриотик шагыйрь, каһарман сугышчы булуын, туган илгә булган мәхәббәтен аңлау

36

Б.С.Ү. Картина буенча сочинение (“Сугыш узган җирдә”)

Кинофильмнар буенча әңгәмә алып бару; Бөек Ватан сугышы турындагы мәгълү-матны искә төшерү, сорауларга җавап бирү, сочинение язу

Бөек Ватан сугышы турын-дагы материаллар белән танышу, сочинение язу

Үз фикереңне төгәл итеп әйтеп бирү; иптәшләреңнен фикерен ишетә белү; монологик һәм диалогик сөйләм төзи белү

Сугышның кур-кыныч афәт икә-нен аңлау; сугыш кырларында иле-безнең азатлыгы өчен кан коелу-ның мәгънәсен аңлау

37

С.Т.У. Р.Мостафин “Балыкчы Муса” әсәре.

Хикәяне уку; балык тоту кирәк-яраклары турында сөйләшү; балыкка баргач, үзлә-ре белән булган кы-зык хәлләрне сөйләү, белемнәрне гомуми-ләштерү, тест эшләү

М.Җәлилнең балалык еллары белән танышу; Р.Мостафинның “Балыкчы Муса” хикәясен уку, анализлау

Төрле чыганаклар-дан язучының иҗатын өйрәнә белү; укылган әсәрнең эчтәлеген сөйли белү; төрле фикерләрне исәпкә алып эш итә белү

Балачакның матур чак икәнен аңлау; табигать матурлыгын күрә белү

38

Ф.Кәрим “Кыр казы”, “Ватаным өчен” шиг-ре.

Ф.Кәрим әсәрләрен-нән ясалган күргәзмәне карау; шигырь-ләрне уку, чагыштыру, уртак һәм аермалы якларны табу

Шагыйрьнең тор-мыш юлы һәм иҗаты турында мәгълүмат алу; “Кыр казы”, “Ватаным өчен” шигырьләрен укып анализлау

Телдән әңгәмә кора белү; татар әдәбиятының күренекле вәкилләрен белү; сәнгатьле укый белү

Туган ил азат-лыгы өчен башларын салганнарның батырлыгын аңлау

39

Ф.Кәрим “Сөйләр сүзләр бик күп алар...”, “Гармунчы Аю белән җырчы Маймыл”.

Әкият төрләрен кабатлау; әсәрне чылбыр рәвешендә уку; әкиятнең халык әкияте белән уртак һәм аермалы якларын табу, иң кызыклы җавапны ачыклау

Ф.Кәримнең “Гармунчы Аю белән җырчы Маймыл” әсәре белән танышу

Телдән диалог төзи белү; әсәрдән юмор таба белү; фольклор һәм язучы әсәрендәге пробле-маларны ачыклый белү; укуның төрле формаларын куллана белү

Хайваннар дөньясының кызыклыгын аңлау

40

Г.Кутуй “Сагыну” нәсере.

Дәреслектәге мате-риалларны уку; эчтәлек буенча әңгәмә оештыру; сагыну турында сөйләшү; әсәрдәге географик атамаларны табу, картадан күрсәтү

Г.Кутуйның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскач. белешмә алу, “Сагыну” нәсере белән танышу; нәсер жанрын аңлау

Әдәбиятны геогра-фия предметы белән бәйләп, дөнья турында күзаллау формалаштыра белү; әсәрнең эчтәлеге буенча әңгәмә кора белү; сагыну турында әңгәмә кору

Кеше тормы-шында туган илнең зур урын тотуын аңлау

41

А.Алиш. “Килделәр” хикәясе.

“Килделәр” хикәясен уку, эчтәлеген ачыклау; әсәр буенча план төзү; анализлау

А.Алишның тормышы һәм иҗаты белән танышу; “Килде-ләр” хикәясе белән танышу

Сугыш темасына багышланган башка әсәрләр белән чагыштыру; әсәрнең мәгънәсен аңлап, авторның төп фикерен таба белү

Сугыш авырлык-ларын, сугыш барган шәһәрдә калган кешеләр хәлен аңлау

42

С.Хәким  “Колын” шигыре. С.Хәким музеена сәяхәт

Дәреслектә бирелгән автобиографик текстны уку; “Колын” шигырен уку һәм анализлау; “Сугышта атлар да көрәште” дигән темага сөйләшүдә катнашу; ат-лар турындагы әсәрләрне искә төшерү

С.Хәкимнең тормыш юлы һәм иҗаты турында мәгълүмат алу; “Колын” шигырен укып анализлау

Кирәкле мәгълүматны төрле формада бирелгән чыганаклардан туплый белү; сәнгатьле укый белү; төрле фикер-ләрне исәпкә алу һәм үз позицияңне нигезли белү

Авыр сугыш елларында хайваннарның да өлеше керүен аңлау, аларны кызгану хисен кичерү

43

Б.С.Ү. Л.Лерон “Фашист очып китте”. А.Пластов “Фашист самолеты” очы узды” картинасы.

Л.Леронның “Фа-шист очып узды” шигырен уку һәм анализлау, А.Пластовның "Фашист самолеты очып үтте” картинасы белән танышу  

Сәнгатьле укый белү; картинага нигезләнеп, үз  фикереңне әйтә белү; билгеле бер күрсәтмә нигезендә эшли белү; әңгәмә кора белү; үз хезмәтеңә бәя бирә белү

Сугышның кур-кыныч афәт икә-нен  аңлау; ерт-кычлыкның тор-мышта иң начар сыйфат икәнен аңлау

44

Р.Харис “Ветеран дәфтәрләр” шигыре.

Р.Харисның “Ветеран дәфтәрләр” шигырен уку; “Ветеран дәф-тәр” – метафора, метафораның нәрсә икәнлеген кабатлау; тема буенча тест эшләү

Р.Харисның “Ве-теран дәфтәрләр” шигыре белән танышу; мета-фора төшенчәсен аңлау

Төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне аңлап һәм иҗади укый белү; иптәш-ләрең алдында чыгыш ясый белү;

Сугыш кырында канын койган солдатларның батырлыгына төшенү

Сугыштан соңгы чор әдәбияты

45

Ф.Хөсни “Чыбыркы” хикәясе.

“Чыбыркы” хикәясен чылбыр рәвешендә уку; дәреслектәге сорауларга җавап бирү; “Рәшит нинди ма-лай?” соравына җавап язу

Ф.Хөснинең тор-мышы һәм иҗаты турында белешмә алу, “Чыбыркы” хикәясен уку һәм анализлау

Чыбыркының нинди предмет икәнен аңлап, аңлы рәвештә сөйләшү;  

Һөнәрне дөрес сайлау, җаныңа якын һөнәрнең генә күңелгә рәхәтлек бирүе турында аңлау

46

Ф.Хөсни “Чыбыркы” хикәясенең дәвамын уку

 “Рәшит нинди малай?” соравына җавап язу

“Чыбыркы” хикәясен уку һәм анализлау

Текстны кабул итү һәм аның эчтәлегендә ориентлаша белү; һәнәр сайлау турында иптәшлә-рең белән фикер алыша белү

Һөнәрне дөрес сайлау, җаныңа якын һөнәрнең генә күңелгә рәхәтлек бирүе турында аңлау

47

Роберт Әхмәтҗанов “Солдатлар” шигыре.

Солдат тормышы турында сөйләшү;  шигырьне сәнгатьле итеп уку; текст ахырындагы сорауларга җавап бирү; Идел һәм Дунай елгалары турында искә төшерү; җыр тыңлау

Роб.Әхмәтҗановның тормышы һәм  иҗаты турында белешмә алу, “Солдатлар” шигырен укып анализлау

Әдәбиятны география предметы белән бәйләп, кешелек җәмгыяте турында күзаллау формалаштыра белү; әдәбиятны музыка белән бәйләп, сүз сәнгатенең кыйммәтенә төшенә белү

Солдатлар белән  горурлану; солдат тормышының авырлыкларын аңлау

48

Н.Дәүли “Бәхет кайда була?” шигыре.

Дәреслектән биографик белешмәне уку; проблемалы сорауга җавап эзләү; бәхет, хезмәт турында мәкальләрне укып, мәгънәләрен аңлау; төркемнәрдә эшләү

Н.Дәүлинең тор-мышы һәм иҗаты турында белешмә бирү, “Бәхет кайда була?” шигыре уку һәм анализлау

Проблеманы аңлый белү, үз фикереңне раслау өчен, дәлилләр сайларга өйрәнү; бер фикер кабул иткәнче, төрле җавапларны тыңлый, чагыштыра, нәтиҗә ясый белү

Хезмәтнең кеше тормышындагы ролен аңлау

49

Н.Дәүли “Кар нинди җылы” хикәясе

Малайларның үз әтиләре турында нәрсә уйлауларын дәреслектән табып уку; Гариф һәм Илгизне характерлый торган сыйфатлар уйлау

Н.Дәүлинең “Кар нинди җылы” хикәясе уку һәм анализлау

Төрле фикерләрне исәпкә алып эш итә белү; деликатлылык сыйфатларын булдыра белү; бәхәсләшү, үз фикереңне дәлилләү

Гаилә ныклыгын саклап калуда баланың ролен аңлау

50

Ф.Яруллин “Зәңгәр күлдә Ай коена” әкияте.

Текст өстендә эшләү; “Ай” дип башланып киткән кыз һәм малай исемнәре язу; бу әкиятнең халык әкиятеннән аермасын табу; әсәрдән сурәтләү чараларын табу

Ф.Яруллинның тормыш юлы һәм иҗаты турында мәгълүмат алу; “Зәңгәр күлдә Ай коена” хикәясе белән танышу; автор әкияте төшенчәсен аңлау

Төрле мәгълүмат чаралары белән эш итә белү; әдәби әсәр теленең үзенчәлекләрен ачыклый белү;  үзеңнең һәм иптәшләреңнең җавапларын бәяләү

Бер-береңә булышу, файда китерүнең яхшы гамәлләр икәнен аңлау

51

Кеше кайчан бәхетле була? Р.Вәлиева “Бәхет”, Ф.Яруллин “Бөтенесе кирәк” шигырьләре

Шигырьләрне уку; темаларын билгеләү; строфалардагы аралаш рифмаларны язып алу; тема буенча тест эшләү

Р.Вәлиеваның "Бәхет”, Ф.Ярул-линның ”Бөтене-се кирәк" ши-гырьләрен өйрәнү

Мөстәкыйль рәвештә дәреснең проблемасын һәм максатларын фор-малаштыра белү; укылган, тыңланган әсәрләр буенча сорауларга җавап бирә белү; әсәрләрне чагыштырып, анализ ясый белү

       Бәхетле булуның үзеңнән торуын аңлау

Туган ил, туган як турында

52

Н.Исәнбәт “Туган ил” шигыре

Исәнбәт укыган мәдрәсә исемнәрен уку һәм елларын язу; строфалардан туган җирне ярату турында эзләү; картиналар белән эшләү

Н.Исәнбәтнең тормыш юлы һәм иҗаты турында мәгълүмат алу; “Туган ил” шигыре белән танышу; дәрес-лектәге картина-лар белән танышу

Әдәби әсәр авторы турында төрле чыганаклардан мәгълүмат туплый белү; әдәбиятны музыка сәнгате белән бәйләп, матурлыкны танырга өйрәнү

Туган якка мәхәббәт, аның белән горурлану хисләре тәрбияли алу.

53

Э.Шәрифуллина “Татарстан шуннан башлана”, Г.Зәйнашева “Үз илемдә” шиг-ре.

Туган ил турындагы шигырьләрне уку, чагыштыру; строфалар тәртибен ачыклау, кабатланып килгән юлларны табу, дәреслектә бирелгән биремнәр белән эшләү

Э.Шәрифуллина һәм Г.Зәйнәшева-ларның шигырь-ләре белән танышу; туган як төшенчәсен аңлау

Тыңлаган әсәрләр буенча сораулар бирә белү; татар әдәбиятын рус әдәбияты белән бәйләп, уртак проблемаларны үзләштерә белү; фикер агышлары төрле булган-да, бер фикергә килә белү

Туган җиребезнең матурлыгын күреп, иң кадерле җир икәнен аңлау

54

Н.Мадьяров. “Сиңа кайттым, гүзәл туган җирем” шигыре.

Авторның биографиясен уку һәм нинди һөнәр кешеләре булып эшләвен ачыклау; шигырьдән ка-батланып килгән юлларны, эндәшләрне табу; риторик эндәшне ачыклау

Н.Мадьяровның тормыш юлы турында мәгълү-мат алу;  И.Шиш-кинның “Яңгыр алдыннан” картинасы белән танышу

Сәнгатьле укый белү; тел-сурәтләү чаралары таба белү; әдәбиятны рә-сем сәнгате белән бәйләп, матурлыкны таный белү; үз хезмәтеңне бәяли белү

Туган җиребезнең матурлыгын күрә белергә өйрәнү

55

С.Хәким “Бер горурлык хисе”, “Башка берни дә кирәкми” шиг-ре.

Текстны сәнгатьле уку, шигырь ахырындагы сорауларга җавап бирү; элекке һәм хәзерге Татарстан турында чагыштырып сөйләү

С.Хәкимнең тор-мыш юлы һәм иҗаты турында белешмә алу, “Бер горурлык хисе”, “Башка берни дә кирәк-ми” шигырьләрен анализлау

Мөстәкыйль фикер йөртә белү; төрле фикерләрне исәпкә алу һәм үз пози-цияңне нигезли белү; иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү

Туган җиребез белән горурлана алу; әхлак норма-ларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдә-ләрен аңлау

56

Ф.Садриев “Тургай ни дип җырлый?” әсәре.

Әсәр белән картина өстендә эшләү; уртаклыкларны табу

Ф.Садриевның “Тургай ни дип җырлый?” әсәре укып анализлау

Бәхәсләшә, әдәбиятны экология предметы белән бәйләп, табигать турында күзаллау формалаштыра белү; укылган әсәр буенча сораулар бирә белү

Күчмә кошларны сакларга кирәк-леген, аларның кеше тормышындагы ролен аңлау

57

Р.Вәлиева “Табигать баласы” шигыре.

Китап күргәзмәсен карау; шигырьне укып, ритм, рифмасын табу; кызыл китапка кертелгән үсемлекләр турында сөйләшү

Р.Вәлиеваның тормышы, иҗаты турында кыскача белешмә алу; “Табигать бала-сына” шигырен анализлау

Укытучы сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү; дәреснең темасын, максатын формалаштыра белү

Табигатьне сак-лау, аның кеше тормышындагы ролен аңлау

58

М.Әгъләмов “Матурлык минем белән” шигыре

Шигырьне строфалап уку, кабатланып килгән юлларны тикшерү; мини-сочинение язу

М.Әгъләмовның иҗаты турында кыскача белешмә алу; “Матурлык минем белән” шигырен укып анализлау

Үзеңә кирәкле мәгълүматны төрле чыганаклардан туплый белү; сәнгатьле укый белү

Матурлыкның һәрчак янәшәдә булуын, аны күрә белергә, саклый белергә кирәклеген аңлау, сүз сәнгатенең кыйммәтен күрә белү

59

Г.Афзал “Туган җиреңнән китмә”, Р.Вәлиев “Туган телдә дәшсәм генә” шиг-ре.

Шигырьләрне укып анализлау; текст ахырындагы биремнәрне үтәү; тема буенча өйрәнгән шигырьләрне кабатлау, исемнәрен, авторларын язып алу

Г.Афзал, Р.Вәлиевның шигырьләре белән танышу

Максатка ирешү юлларын билгели белү; иптәшләрең алдында төрле темаларга чыгыш ясый белү; укылган, тыңланган әсәрләр буенча сораулар, аларга җаваплар бирә белү

Туган якның ма-турлыгын тоя, аңлый белү; туган җиребезнең иң кадерле җир икәнен аңлау

60

Б.С.Ү. Шишкин наратлары. (К.Сибгатуллин. “Шишкин наратлары” шигыре)

Шигырь һәм картина өстендә эшләү; тест эшләү

К.Сибгатуллин-ның “Шишкин наратлары” ши-гыре, И.Шишкин-ның “Нарат урманы” картина-сы белән танышу

Үзләштерелгән һәм ныгытырга кирәк булган материалны билгели белү; диалогик һәм монологик сөйләм төзи белү; үзбәя

Туган якның матурлыгын тоя, аңлый белү; туган җиребезнең иң кадерле җир икәнен аңлау

Тәрҗемә әсәрләр

61

А.Платонов “Ягъфәр бабай” әсәре

Дәреслектән автор турындагы юлларны уку; әсәрне уку; сүзлек белән эшләү; план төзү, эчтәлек сөйләү

А.Платоновның “Ягъфәр бабай” хикәясенең тәрҗемәсе белән танышу

Өстәмә белем чыганакларыннан язучының тормышын һәм иҗатын белү; геройларны тасвирлап сөйли белү; диалогик сөйләм төзи белү

Сугыш вакытын-да тылдагы авыр хезмәт, җимереклекләр, эшләргә кеше юклыктан җыелмаган иген кырлары өлкән-нәр тормышы авырлыкларын аңлау, хөрмәт хисе булдыру

62

Дж. Родари “Әбинең кошчыклары” хикәясе.

Текстны уку, дәреслектә бирелгән сораулар буенча эшләү

Дж.Родариның “Әбинең кошчыклары” хикәясен укып анализлау

Әсәр буенча сораулар төзи белү; сүзлек белән эшли белү; укыганны гомумиләштереп, нәтиҗә ясый белү

Өлкәннәр кадерен, гаилә кыйммәтен аңлау

63

С.Т.У.А.Экзюпери “Нәни принц”. Р.Вәлиев “Балачак илчесе”.

Әсәр өстендә эшләү, мөстәкыйль эш эшләү

А.Экзюпериның “Нәни принц” әсәрен өйрәнү

Сүзлек белән эшли белү; бирелгән темага әңгәмә кора белү; мөстәкыйль рәвештә дәреснең максатларын фор-малаштыра белү

Тормышта хыял-лана белүнең, белемнең кирәклеген аңлау

Шагыйрь һәм язучылар иҗатында юмор

64

А.Гыймадиев “Телефонлы кәҗә”, “Интернетта ALF”.

“Телефонлы кәҗә”, “Интернетта АЛФ”хикәяләрендә юморны ачу

А.Гыймадиев хикәяләре белән танышу; юмор төшенчәсен аңлау

Диалог төзи, әңгәмә кора белү; кирәкле мәгълүмат-ны табып, анализлый белү;

Тормышта юмор белән яшәү җи-ңелрәк, кызыклырак икәнлегенә төшенү

65

А.Гыймадиев “Дианаларда кунакта”.

Хикәя белән танышу, юморны табу.

А.Гыймадиев хикәяләре белән танышу; юмор төшенчәсен аңлау

Төрле фикерләрне исәпкә алу һәм үз позицияңне нигезли белү

Тормышта юмор белән яшәү җи-ңелрәк, кызыклырак икәнлегенә төшенү

66

Ш.Галиев “Борау”, “Эш кушып булмый” шиг-ре.

Шигырьләрне уку, юмор бирелгән урыннарны табып уку, фикер алышу; “Татар исемнәре ни сөйли?” китабыннан “гәүһәр” сүзенең мәгънәсен

Шәүкәт Галиев шигырьләрен укып анализлау

Тыңлаган әсәрләр буенча сораулар бирә белү; үз фикереңне кыскача әйтеп бирә белү; белешмә материаллар белән эшли белү

Хезмәтнең кирәклеген, тормыштагы ролен аңлау

67

Йомгаклау тесты

Үз-үзеңә контроль ясау

Белемнәрне тикшерү

Укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе

Үзбәя бирә белү

68

Л.Лерон “Зөһрә кыз – безнең авылдан” хикәясе“Песи булсаң иде” шигыре.

Әсәрләрне уку, әкият һәм чынбарлык элементларын табу; гиперболаларны эзләү; юмор элементларын табу; эпиграф төшенчәсен аңлату

Л.Леронның “Зөһрә кыз – безнең авылдан” хикәясен, “Песи булсаң иде” шигырен укып анализлау; эпиграф төшенчәсен аңлау

Күмәк эш вакытында, фикер агышлары төрле булганда, бер фикергә килә белү; үз фикерен тексттан өземтәләр китереп дәлилли белү; шигъри кабатлап сөйләүнең төрле төрләрен куллана белү

Тормышта хыял-лана белүнең, юморның кирәклеген аңлау

69

Р.Мңнуллин “Әгәр мин икәү булсам”, Р.Корбан “Үзем” шиг-ре.

Шигырьләрне уку, иң оста укучыны билгеләү; сораулар өстендә эшләү

Р.Миңнуллин, Р.Корбан иҗатлары белән танышу; юмор төшенчәсен аңлау

Мөстәкыйль фикер йөртә белү; сүзлек белән эшли алу; мөстәкыйль рәвеш-тә дәреснең проб-лемасын формалаштыра белү; шигъри кабатлап сөйләүнең төрле төрләрен куллана белү

Тормышта хыяллана белүнең, юморның кирәклеген аңлау

70

Ел буе үткәннәрне кабатлау.Ф.Яруллин “Җыр калдырыйк” шигы-ре.

Укучылар үзләре иҗат иткән әсәрләрне уку; Ф.Яруллинның “Җыр калдырыйк” шигырен уку; тест эшләү

Ф.Яруллинның “Җыр калдырыйк” шигырен өйрәнү

Иптәшләреңнең җавапларын бәяли белү; максатка ирешү юлларын билгели белү; ак-тивлыкка, мөстәкыйль фикер йөртүгә, акыл эшчәнлегенә өйрәнә белү

Татар әдәбияты-ның укучы тормышындагы ролен, яшәешне бизәвен аңлау

ММБ утырышында каралды:

Беркетмә № 1   «___»_________ 2015 нче ел

ММБ җитәкчесе ___________/__________/

«Килешенде»

Директор урынбасары _______/___________/

«___»_______________2015 нче ел

«Расланды»

Мәктәп директоры __________/___________/

Приказ №_____ от  «___»___________2015 нче ел