КТП тыва дыл. 9 класс
календарно-тематическое планирование (9 класс) на тему

№

Ай-хүнү

Темазы

Кол билиглер болгаш терминнер

Чүнү билген турарыл?

Бажыӊга онаалга

План ёзугаар

Херек кырында

1

Катаптаашкын. Сөс

каттыжыышкыны болгаш бөдүүн домак.

Сөс каттыжыышкыннарыныц холбаалары.

Бөдүүн домактыц янзылары.

Сөс каттыжыышкыннарын сөстен болгаш домактан ылгап билир

§1 мерг.4. ар.115

2

Деӊнелгени тускайлаары. Дорт болгаш доора чугаа.

Тускайлаан кежигүннерлиг домактарга база дорт болгаш доора чугаалыг домактарга бижик демдектери.

Домакты

тускайлаашкын-биле нарынчыдып билир. Өске кижиниӊ чугаазын дорт болгаш доора чугаа-биле дамчыдып билир

§2 мерг. 18.

Ар.120 §3 мерг.30, 31 ар125.

3

Ч/с Хыналда ажыл

Вариантылыг тестилер.

Кыска харыылар бээр

тестилер.

Мини-чогаадыг.

8 класска өөренген темаларын билири

Катаптаар § 1-5.

4

Частырыглар-биле ажыл.

Орфографтыг болгаш пунктуастыг дүрүмнер-биле ажыл.

ЧПНД чугаага ажыглап билири, аялгазын шын адап билири, ЧНД тайылбыр домактарыныц янзыларын тодарадып билир база оларга бижик демдектерин шын салырын бадыткап билир. Чедир өөренмээн дүрүмнерин ханы өөренир

Орфографт ыг

дүрүмнер

5

Чагырышпаан нарын домак. Чагырышкан нарын домак.

Эвилелдерлиг болгаш эвилел чок ЧПНД.

Оларга бижик демдектери.

ЧПНД чугаага ажыглап билири, аялгазын шын адап билири, ЧНД тайылбыр домактарыныц янзыларын тодарадып билир база оларга бижик демдектерин шын салырын бадыткап билир.

§4,5 мерг. 36

6

Хөй кезектерлиг нарын домактар дугайында билиг. Хөй кезектерлиг ЧПНД. Хөй тайылбыр домактарлыг (кезектерлиг) нарын домактар.

Хөй кезектерлиг ЧПНД-ка бижик демдектери.

Хөй тайылбыр домактарлыг нарын домактарныӊ кезектериниӊ аразында каттыжар аргалар: дараалашкак, чаӊгыс аймак, чагыржылга-даа, деӊнежилге-даа туруп болур, кол домактыӊ аӊгы- аӊгы кежигүннеринге хамааржып, оларны тайылбырлап болур.

Янзы-бүрү

хевирлерлиг нарын домактарны тургузар, сайгарар, оларга бижик демдектерин шын салып, тайылбырлап билир.

§6, 7 мерг. 50, 51 ар.134.

7

Ч/с Сайгарылгалыг диктант. Куруг ховаа.

ЧНД болгш ЧПНД бижик демдектери болгаш долу морфолог- синтаксистиг сайгарылга.

Өөренген темаларга алган билиин хынап билир.

Катаптаар § 6-9

8

Хөй кезектерлиг ЧНД, ЧПНД.

Хөй кезектерлиг ЧПНД болгашЧНД-тарныц схемалары.

Хөй тайылбыр домактарныц харылзажыр хевирлери тодарадып билир.

§9 мерг.61, ар. 144

9

Стилистика. Ниити билиглер. Ном стили, чугаалажыр стиль. Чугаалажыр стиль. Эртем стили. Публицистика стили. Албан-херек стили. Чечен чогаал стили.

1) Стилистика - дылдыӊ стильдерин шинчилээр болгаш өөренир дыл эртеминиц бир адыры.

2) Чугаа стили, ном стили, чечен чогаал стили.

3) Ном стилиниӊ хевирлери: эртем, албан-херек, публицистика

4) стильдерниӊ кол-кол ылгавыр демдектери

1) Синонимика - стилистиканыц кол езээ.

Лексиканыц стиль синонимнери: утка ылгаар, стиль ылгаар, долу, контестиг

Сөзүглелдиӊ стилин болгаш жанрын тодарадып билир. Аас болгаш бижимел

§10-17, мергежилге 69, 72

10

Стиль талазы-биле нейтралдыг состер, хевирлер, домактар.

Синонимика- стилистиканын кол кезээ. Лексиканын стиль синонимнери.

§12 мерг. 67

§18, 19

синонимнер-биле

домактар

чогаадыр.

11

Грамматиканын стиль синонимнери.

Морфологияныц стиль синонимнери болгаш синтаксистиӊ стиль синонимнери.

§20 мерг.84 ар.162

12

Ч/с.Эдертиг. Башкыныӊ чымыштыг ажылы.

Сөзүглелди стилин бижээш, синоним болуп болур сөстерин ушта бижиир.

Катаптаар § 10-20

13

Частырыглар-биле ажыл.

Катаптаар §10-20

14

Стилистикага катаптаашкын.

15

Чугаа культуразы. Литературлуг дыл болгаш оон нормаларынын дугайында билиг. Фонетика болгаш орфоэпия талазы-биле нормалар.

Литературлуг дылдыц нормалары дылдыц шын, аянныг, культурлуг болурун быжыглаар база литературлуг болгаш литературлуг эвес эвес талаларын ылгаар.

Литературлуг дылдын нормаларын сагып билир. Улустуц чугаазындан литературлуг норма хажыдыышкынын эскерип билир.

§21,22 мерг. 95

16

Лексика талазы-биле нормалар. Сөстерни ажыглаарынын нормалары.

Литературлуг сөстер диалектизмнерден, эргижирээн сөстерден, кара чугаа сөстерден бүгүдеге билдингири-биле, чер бүрүзүнге ажыглаттынары-биле ылгалып турар.

§23 мерг. 104

17

Грамматика талазы-биле нормалар.

Кожумактарныц болгаш өске-даа аргаларныӊ дузазы-биле домакта сөстерниӊ харылзаазын шын тургузары чугаа культуразыныӊ чугула негелделериниц бирээзи.

Аас болгаш бижимел чугаага литературлуг норманы сагывышаан, ооӊ стиль аргаларын чөп ажыглап билири.

Айтырыгларга

харыылаар. Ар.181

18

Орфография болгаш пунктуация талазы-биле нормалар.

Бижимел чугаага сөстерни, оларныӊ хевирлерин шын бижиири, бижик демдектерин шын салыры чугаа культуразыныӊ кол негелделериниц бирээзи

Дыл эртеми болгаш ооц янзыларын системажыдып билир, тыва дылдыӊ өске түрк дылдардан ылгавырлыг болгаш ниити демдектерин тодарадып билир.

§27,28.

19

Ч/с Чогаадыг "Кижиде бүгү-ле чүүл чараш болур... А.Чехов".

§29 ар 185

айтырыгларга

харыылаар

20

Дыл дугайында ниити билиглер. Ниитилелдин амыдыралынга дылдын ужур-дузазы. Дыл эртеми база оон адырлары.

Дыл - кижи терелгетенниӊ харылзажыр кол чепсээ. Кижилер чүгле дылдыӊ дузазы- биле аразында харылзажып, үзел- бодалдарын, сагыш-сеткилин боттарынга дамчыдып бээр. Дыл эртеминиӊ адырлары: Фонетика, орфоэпия, лексикология, грамматика (морфология, синтаксис), орфография, пунктуация, дылдыц төөгүзү, стилистика.

21

Дылдарныц хей янзылыы. Терел дылдар дугайында билиг.Тыва дылдарныц терел дылдары.

Тыва дыл - тYрк дылдарныц бирээзи.

22

Бижиктиц тывылганы. Тыва бижик тывылган соонда, тыва дылдыц хегжYлдези.

Петроглифтер (хая-дашта демдек бижиктер), иероглифтиг бижик (1 демдек бүдүн билигни илередир), V-VII вектерде - уннуг бижик (кежээлерде бижик), моол болгаш тевYт бижик, 1930 чылдыц июнь 28 - баштайгы тыва национал бижик (латин алфавитке ундезилээн), 1991-1994 - тыва бижикти орус ундезизинниг алфавитче шилчиткен.

Тыва национал литературлуг дылдыц тывылганын база ооц ужур-дузазын аас-даа бижимел-даа чугаага тайылбырлап билир чорукка еередир.

§30,31 айтырыгла р болгаш онаалгалар ар 189.

23

Ч/с Сайгарылгалыг диктант. Хойжу ие.

Катаптаар § 27-31

24

Частырыглар-биле ажыл.

Бижик

демдектери

нге

катаптаашк ын.

25

Тыва дылдыц шинчээчилери.

1. Матриас Александр Кастрен 1847 Тожу, Сыстыг-Хем.400 хире тыва сестер чыгган. «Койбал - карагас - сойот - качин - камасин словарь».
2. В.В.Радлов 1861 Кара-Хел, 2 тоол, 4 ыры бижээн.
3. Н.Ф.Катанов 1889, «Опыт исследования урянхайского языка».
4. А.А.Пальмбах
5. Ш.Ч.Сат

Тыва дылдыц баштайгы болгаш амгы

шинчээчилериниц ажылдары-биле таныжар, оларны унелээр.

Дыцнадыгл ар.

26

Катаптаашкын. Фонетика болгаш графика.

Ажык болгаш ажык эвес уннерниц белYктери.

Ажык уннерниц шын бижилгези: узадыр адаар, ек-биле адаар, Й

СестYЦ фонетика- графиктиг

сайгарылгазын кылып билир.

Мерг.133. ар. 195

27

Лексика.

Y^Y^

Ажык эвес Yннерниц шын бижилгези: сес эгезинге кYштYг дYлей, кошкак ДYлей, кошкак ыыткыр, аяар ыыткыр; сес ортузунга дакпырлап бижиир.

30

Сес тургузуу болгаш сес чогаадылгазы.

Дорт болгаш доора уткалыг сестер. Доора уткалыг сестер-биле омонимнерниц ылгалы. Быжыг сес каттыжыышкыннары болгаш оларныц синонимнери. Нарын болгаш хураангайлаан сестер.

Сестерниц тыптыр аргаларын тодарадып билири.

Мерг.147 ар.198

31

Морфология. Тускай чугаа кезектери.

Укталган болгаш укталбаан дес.

Чогаадылга болгаш ескертилге кожумактарыныц уткаларын шын тодарадып билири.

Мерг. 167.

32

Дузалал чугаа кезектери.

Тускай чугаа кезектериниц белYктери. Кылыг сезYHYЦ еске чугаа кезектеринден ылгалы.Залог, вид кожумактарыныц шын бижилгези.

Кылыг сезYHYЦ долу морфологтуг сайгарылгазы.

Тускай чугаа кезектеринге морфологтуг сайгарылганы шын чорудуп билир.

Мерг.183, 185

33

С03Yглел-биле хыналда ажыл. Эдер-Куй

Дузалал чугаа кезектериниц аас болгаш бижимел чугаага ужур- дузазы.

Дузалал чугаа кезектериниц тускай чугаа кезектеринден ылгалын тодарадып билир.

§40

мерг238, 244

34

ТYЦнел кичээл.

А1 - А6 онаалгаларны сөзүглелдерниӊ утказынга даянып, харыылаар.Онаалга бүрүзүнге 3 харыыныӊ иштинден чангыс шынын тегериктеп демдеглээр. В1 - В14 харыыларны сестер болгаш саннар-биле демдеглээр.

Катаптаар.