Рәүеш. Рәүештәрҙең яһалышы. Презентация
презентация к уроку (7 класс) на тему

Слайд 2

Тамаҡты ҡарағанда доктор нимә әйтергә ҡуша ? Ҡаҙҙар нисек ҡаңғылдай ? Эттәр нисек ырылдай ? Тишек шарҙан һауа нисек сыға ? Бал ҡорто нисек йырлай . Ҡарға нисек ҡарҡылдай . Йылан нисек ыҫылдай . (а-а-а-а) ( ға-ға-ға ) (р-р-р) (с-с-с) ( бҙҙҙ-бҙҙҙ-бҙҙ ) ( ҡар-ҡар-ҡар ) ( ҫҫҫ-ҫҫҫ-ҫҫҫ )

Слайд 3

р т ә г ә ш ә п ү ә й ә й э л е к б а ш т а и

Слайд 4

Әсәйем матур гөлдәр үҫтерә . Тамсы гөлө матур үҫкән .

Слайд 5

Матур ҡыҙ , тиҙ йөрөй , яҡшы көн , яҡшы белә , йәйәү бара, йәйәүле кеше , алыҫ район

Слайд 6

Онотма ! Һө йләмдә эштең эшләнеү ваҡытын , уры­нын , сәбәбен , рәүешен , ниндәй хәлдәрҙә үтәлеүен аңлатҡан һүҙҙәр рәүеш тип атала . Улар күп ваҡытта ҡылымға эйәреп , нисек ? ҡасан ? ҡайҙа ? күпме ? н и тиклем ? һорауҙарының береһенә яуап була .

Слайд 7

Уҡыусылар дәрескә ( хорошо) әҙерләнгән . Малайҙар ҙа , ҡыҙҙар ҙа (по – башкирски) һөйләшәләр . Балалар яуапты (быстро – быстро) тапты . яҡшы башҡортса тиҙ тиҙ

Слайд 8

Тамыр Яһалма Ҡушма иртәгә ауылса бер аҙ кисә ҡышын ялан баш һәйбәт башҡортса саҡ - саҡ оҙаҡ елдәй арлы-бирле шәп рәхәтләнеп шәп-шәп

Слайд 10

Тамыр рәүештәр : х әҙер, элек, яй, ныҡ, кисә, шәп һ. б.

Слайд 11

Яһалма рәүештәр: Һүҙгә яһаусы ялғау ҡушылып яһалған рәүештәр яһалма рәүештәр була. Мәҫәлән: яҙ-яҙын, ҡыш-ҡышын, йылы-йылылай, батырҙар-батырҙарса һ. б.

Слайд 12

Рәүеш яһаусы ялғауҙар: Рәүеш яһаусы ялғауҙар: 1 . –са /- сә: уның - уныңса, минең - минеңсә, байҙар - байҙарса, уйлаған - уйлағанса, яңы-яңыса; 2. –лата / -ләтә: күрә - күрәләтә, ике - икеләтә, аҡса - аҡсалата; 3. –тай / -тәй, -дай/-дәй, -ҙай / -ҙәй, -лай /- ләй: балыҡ - балыҡтай, көмөш -көмөштәй, үлән - үләндәй, тау - тауҙай, сәскә - сәскәләй;

Слайд 13

4. –ын / - ен / - өн: яҙ - яҙын, иртә - иртән, төн - төнөн, йәй - йәйен; 5. өсөнсө зат ялғауы ҡушылған һүҙҙәрҙән оҡшатыу рәүеше яһау өсөн, ул һүҙгә –ндай /- ндәй ялғауҙары ҡушыла: йылға балығы – йылға балығындай, бәпкә үләне - бәпкә үләнендәй.

Слайд 14

Ҡушма рәүештәр: 1.Рәүештәр парлы һүҙҙәрҙән тора: ара-тирә, илар-иламаҫ, арлы-бирле ,еңел-елпе, йәйен-ҡышын һ.б. 2.Рәүештәр ике тамырҙан (ике һүҙ ҡушылыуҙан) яһала: быйыл- был йыл, барыбер- бары бер, бөгөн- был көн һ.б. 3. Рәүештәр бер үк һүҙҙең ҡабатланыуы менән яһала: йым-йым, саҡ-саҡ, илай-илай, бергә-бергә һ.б. 4. Һ үҙҙәрҙе бәйләү юлы менән : ялан аяҡ, баш түбән, аяҡ өҫтө һ.б.

Слайд 15

Онотма ! Рәүештәр яһалышы яғынан өс төргә бүленә . 1. Тамыр — хәҙер , тиҙ , элек , гел , шәп . 2. Яһалма — яҙын , ҡышын , йәйен , йылылай , эҫе­ләй , ҡояштай , һинеңсә . 3. Ҡушма — үрле-түбәнле , илке-һалҡы , иртә­ле-кисле , шәп-шәп , гел-гел .

Слайд 16

Ял минуты

Слайд 17

Был бармаҡ олатай, Был бармаҡ өләсәй, Был бармаҡ атай, Был бармаҡ әсәй, Был бармаҡ бәләкәй Уның исеме …

Слайд 18

*72лек эше. берәгәйле – должным образом; как следует и лке-һалҡы – кое-как ; так себе а рымай-талмай – неутомимо, не покладая рук к өскә-көскә – еле-еле, кое-как

Слайд 19

Эш: Ҡушма рәүештәр яһарға Һирәк Арымай Илке Яҙлы Көскә Әленән Баш Аҙмы Ти ҙ тиҙ талмай көскә көҙлө әле түбән мирәк күпме һалҡы

Слайд 20

Баһалау критерийҙары: 0 хата – «5» 1-2 хата – «4» 3 хата – «3»

Слайд 21

Что обозначает наречие: 1. Предметтың билдәһен 2. Хәрәкәттең исемен 3. Хәрәкәттең билдәһен 4. Предметтың һанын

Слайд 22

На какие вопросы отвечает наречие: Ҡасан? Ҡайҙа? Нисек? Ни өсөн? Ни рәүешле? Кем? Нимә? Ни? Кемдеке? Ни эшләй? Ни эшләне? Ни эшләйәсәк? Ниндәй? Ни төҫлө? Ҡайһы?

Слайд 23

В каком ответе даны наречия: Ҡарбуҙ, өҫтәл, алма, һут, китап Иртәнсәк, кисен, алыҫта, юғары, тиҙ Матур, сибәр, нәфис, гүзәл, зифа Ашыға, яратты, уйланы, осраштылар

Слайд 24

Определите, на какие вопросы отвечают выделенные слова : Март йылы булһа, яҙ һалҡын булыр. Нисек? Ҡасан? Ҡайҙа? Нимә?

Слайд 25

Раскройте скобки : ( На дорогу ) сүп - сар ташлама. ( Перед дождем ) сәскә еҫе ( сильнее ) аңҡый. Дуҫың булһа, булһын ( вместе ) утҡа инерлек. Немец ҡатыны Маргарет Эрсен саф ( по-башкирски ) һөйләне. Ямғыр яуһа ла,уңыш ( много ) булманы. ( С улицы ) машина тауышы ишетелә. Башҡорт аттары эҫелекте лә, һалҡынлыҡты ла ( легко ) кисерә. Батырҙар күмелгән ерҙән халыҡ ағымы ( никогда ) туҡтамай. Юлға Ямғыр алдынан нығыраҡ бергә башҡортса күп Урамдан еңел бер ҡасан да

Слайд 26

Бөтә эштәрҙе лә дөрөҫ эшләнем – 3 балл Таҡтаға сығып эшләнем – 1 балл Урындан дөрөҫ яуап бирҙем – 3 балл Һорауға яуап бирергә тырыштым – 1 балл Яҙма эште тулыһынса башҡарҙым – 1 балл

Слайд 27

1-3 балл – “3” 3-6 балл – “4” 6-нан күберәк – “5”

Слайд 28

Иғтибарығыҙ өсөн рәхмәт!