Рабочая программа по бурятскому языку в 9классе
рабочая программа (9 класс) на тему

Цыбикова Светлана Эрхитуевна

Рабочая программа по бурятскому языку в 9 классе 

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл rabochaya_programma.bur_.yazyk_9kl.docx86.75 КБ

Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа

       «Согласовано»                                                                         «Согласовано»                                                          «Утверждено»

Руководитель МО                                                            Заместитель директора по УВР                                            Директор школы

______/Цыдендоржиева Е.Ц/                                                 _________/Бадлуева Е.М/                                           ______/__Будаева Е.Б.__/_

                        ФИО                                                                                                                             ФИО        ФИО

Протокол№_____от                                                             «_______»______________2017г.                                 Приказ №________от

«______»____________2017г.                                                                                                                                  «______»________________2017г.

Рабочая программа:

Учебный курс: Бурятский язык

Ступень   обучения, класс: основное общее, 9 класс

ФИО разработчика: Цыбикова С.Э., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

2017

Пояснительная записка

  Рабочая программа по бурятскому языку составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

-Закона РБ «Об образовании» (в действующей редакции);

          - Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РФ 31 марта 2014года №253 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2017-2018уч. г (С изменениями на 05июля2017года)

-Приказа МО и Н Республики Бурятия от 26.08.2013 №1646/1 (примерный учебный план общеобразовательных учреждении (организации)Республики Бурятия ,  реализующих основные образовательные программы);

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2017-2018 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

 -Положение о рабочей программе «Улюнханская СОШ» от 31 августа 2016;

- Приказа № 1 по школе от  31 августа 2017года «Об утверждении учебного плана школы на 2017-2018 уч.г.»

      В соответствии  с Федеральным базисным планом и учебным планом МБОУ «Улюнханская СОШ» учебный предмет  «Бурятский язык» является обязательным и на его преподавание отводится  2  часа в неделю (всего 68  часов  в год) и реализуется в рамках национально-регионального компонента образовательного учреждения.

Для реализации данной программы используется УМК «Буряад хэлэн», 9кл. (В.Д.Патаева, О.-Х.Н.Нанзанова Улан-Удэ, Бэлиг 2012г.

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКИЙ  ЯЗЫК»

Бурятский язык входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятский язык является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

      ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОМУ ЯЗЫКУ

Обучение бурятскому  языку направлено на достижение следующих целей:

-формирование умений общаться на бурятском языке с учетом
речевых возможностей и потребностей  школьников: элементарных коммуникативных умений в говорении, аудировании, чтении и письме;

- развитие личности ребенка, его речевых способностей, внимания, мышления, памяти и воображения; мотивации к дальнейшему овладению  бурятским языком;

- обеспечение коммуникативно-психологической адаптации  школьников к новому языковому миру для преодоления психологических барьеров в использовании  бурятского языка как средства общения;

- освоение элементарных лингвистических представлений, доступных  школьникам и необходимых для овладения устной и письменной речью на  бурятском языке;

- приобщение детей к новому социальному опыту с использованием  бурятского языка: знакомство  школьников с  культурой бурятского народа, с  фольклором и доступными образцами  бурятской литературы;  

 - формирование речевых, интеллектуальных и познавательных способностей  школьников, а также их общеучебных умений.

Обучение  бурятскому  языку на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);

языковая компетенция - овладение новыми языковыми средствами (фонетическими, орфографическими, лексическими, грамматическими) в соответствии с темами, сферами и ситуациями общения, отобранными для основной школы; освоение знаний о языковых явлениях  бурятского языка, разных способах выражения мысли в русском и бурятском языке;

социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республиу, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;

компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;

учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловыекомпетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

 развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

            Ведущие принципы.

           Главным принципом конструирования содержания курса является гуманистическая направленность, суть которой состоит в том,                               чтобы  которую изучают для того, чтобы понимать и правильно решать проблемы каждого человека и общества в целом, а также в  организации, использовании учителем педагогических технологий сотрудничества и личностно-ориентированного обучения. Также  ведущими принципами являются следующие дидактические принципы:

  • В основу содержания и структуры предмета положен дидактический принцип личностно-ориентированного обучения, в качестве главного объекта учебно-воспитательного процесса рассматривающий учащегося с его индивидуальными особенностями восприятия и осмысления фундаментальных и прикладных знаний и умений;
  • В курсе обеспечено единство содержательной и процессуальной сторон обучения, которое подразумевает не только передачу учащимся определенной системы научных знаний и умений, но и обучение их способам учебной деятельности по самостоятельному добыванию упомянутых знаний и умений с применением новейших учебных технологий и форм организации учебного процесса;
  • Принцип компетентностного подхода, т.е. конечный результат обучения определяется не столько суммой приобретенных знаний, сколько умением применять их на практике, в повседневной жизни, использовать для развития чувственных, волевых, интеллектуальных и других качеств личности учащегося.
  • ●Для организации учебного процесса учитываются следующие принципы:Субъектныйподход, который реализуется через использование принципа                 свободы выбора и создание ситуации, где каждый ученик оказывается в субъектной позиции( ему необходимо самостоятельно ставить цели, самостоятельно выбрать способы своей деятельности, анализировать и оценивать результаты).

Интерактивный подход, при которой ученик и учитель являются партнерами в проектировании, подготовке и осуществлении деятельности.                                                     

При реализации программы будут применяться различные методы обучения. Для мотивации, формирования интереса к учению запланировано применение познавательных игр, учебных дискуссий, методов эмоционального стимулирования (опора на жизненный опыт, создание ситуаций успеха), методов интеллектуального стимулирования (творческие задания, «мозговой штурм»).

Эффективное усвоение знаний предполагает такую организацию познавательной деятельности учащихся, при которой учебный материал становится предметом активных мыслительных и практических действий каждого ребенка. Поэтому на уроках, помимо традиционных словесных, наглядных и практических методов обучения, будут применяться и другие: логические (индуктивные, дедуктивные, сравнения, сопоставления, аналогии, анализа, синтеза, выделения главного, конкретизации, обобщения, систематизации), проблемные, частично-поисковые, исследовательские. Для контроля и коррекции знаний на уроках будут использоваться методы устногом и письменного контроля.

Технологии обучения в отличие от методики преподавания предполагают разработку содержания и способов организации деятельности самих школьников, исходя из этого положения, на уроках будет применяться технология адаптивного обучения. Центральное место при использовании адаптивной технологии отводится ученику, его деятельности, качествам его личности. Учение школьника рассматривается, прежде всего, как процесс, особое внимание уделяется формированию его учебных умений, при этом деятельность учащихся совершается совместно с учителем, индивидуально с учителем и самостоятельно под руководством учителя. Учение в условиях применения технологии адаптивного обучения становится преимущественно активной самостоятельной деятельностью: это выполнение лабораторных и практических работ, индивидуальная работа с учителем, контроль знаний.

Для реализации данной программы необходимо материально-техническое обеспечение: компьютеры,  наглядные пособия, дидактический материал, ТСО, аудио-видео материалы.

Дидактическая и методическая поддержка:

- учебно-методические материалы;

- таблицы;

- комплект для организации контрольных работ (карточки);

- раздаточный материал (карточки для самостоятельных работ, тесты);

- разработки для проведения практических работ.

При отборе средств обучения  учтены достижения новейших информационных технологий (мультимедиа, интерактивная доска, аудиовизуальные средства); особое внимание обращено на средства обучения, содержание которых имеет комплексный характер; учтено соблюдение системности, обеспечивающей пособиями и оборудованием все разделы и темы.

В рабочую учебную программу включен национально-региональный компонент.

Содержание учебного материала

 (68 часов, 2 часа в неделю)

Темэ 1 . 8 –дахи класста үзэhэнөө дабталга(7ч+1ш/а) Турэл хэлэмнай бултанда гамтайл . Нэрэ ба уйлэ холбуулалнууд. Фонетикэ. Лексикэ.  Морфологи. Хэлэлгын хубинууд. Шалгалтын хүдэлмэри №1. Юрын ба бэеэ дааhан дахуулалнууд.

Темэ 2. Хэлэн тухай шухала мэдээн (1ч+1 х/х) Хэлэн тухай шухала мэдээн. Турэл хэлэн хунэй хугжэлтэдэ ямар нүлөө узуулнэб?

Темэ 3. Орёо мэдүүлэл – 38ч+6 ш/а. Орёо мэдуулэл тухай ойлгосо. Холболтонууд ба холболто угэнууд орёо мэдуулэл соо. Юрын мэдуулэл орёо мэдуулэл хоёрой илгаа.Ниилэлдэhэн орёо мэдуулэл. Зурилдэhэн, холбоhон, илгаhан, ба залгаhан орёо мэдуулэлнууд. Ниилэлдэhэн орёо мэдуулэлэй сэглэлтын тэмдэгууд . Ниилэлдэhэн орёо мэдуулэлэй шуулбэри. Диктант «Бугын дуудаан». Дахалдаhан орёо мэдүүлэл. Дахалдаhан орёо мэдүүлэл шухала мэдуулэлтэйнь холбодог холболтонууд.  Нухэсэл мэдүүлэлэй янзанууд: тайлбарилhан, элирхэйлhэн, ушарлаhан. Тайлбарилhан нухэсэл мэдүүлэлэй янзанууд. Тайлбарилhан нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл сэглэлтын тэмдэгууд. Изложени Дэгэлэй тобшонуудай удха. Элирхэйлhэн нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл. Элирхэйлhэн нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл сэглэлтын тэмдэгууд. Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл. Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй илгарал. Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй холболто болон холболто угэнууд. Хэдэн нухэсэл мэдүүлэлтэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл. Х/Х найруулга зурагаар «Бухэ барилдаан». Холболтогуй орёо мэдүүлэл. Ниилэлдэhэн харилсаатай холболтогуй орёо мэдүүлэл. Дахалдаhан харилсаатай холболтогуй орёо мэдүүлэл. Холболтогуй орёо мэдүүлэлэй хоорондохи дутэрхы удхатай байдаг ушар. Сэхэ ба өөршэлэн хэлэлгэ. Авторай угэ ба сэхэ хэлэлгэ. Сэхэ хэлэлгэтэй мэдүүлэлнуудтэ сэглэлтын тэмдэгүүд. Шалгалтын асуудалнууд. Холилдоhон орёо мэдүүлэл. Холилдоhон орёо мэдүүлэлэй байгуулга. Изложени «Тэжээhэн буруу». Үгүүлэл ба тэрэнэй байгуулга. Үгүүлэлэй илгарал. Зураглаhан, хоорэhэн, бодомжолhон үгүүлэл. Аман ба бэшэмэл хэлэ хугжоолгэ. Хэлэлгын стильнууд. Характеристикэ тухай. Текст ба тэрэнэй байгуулга. Текст хуряамжалга. Түсэб табилга. Реферат, тезис, аннотациин онсо янзанууд.  Рецензи тухай мэдээсэл.  Диктант.

Дабталга -7ч +1ш/а Фонетикэ.  Абтаhан угэнуудые зуб бэшэлгэ. Фразеологизм. Хэлэлгын гол шухала хубинууд.  Морфологическа шуулбэри. Юрын мэдүүлэлнүүдэй байгуулга. Синтаксисай байгуулга. Шалгалтын ажал.

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ – 4ч +2ш/а. Текст оршуулга. Бодомжолго - зохёолго. Элидхэл, реферат бэшэлгэн. Намтар бэшэлгэ. Шалгалтын ажал.

Календарно-тематический план

Дата проведения

Факти

чески проведено

Количество часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Темэ 1 . 8 –дахи класста үзэhэнөө дабталга(7ч+1ш/а)

1

08.09

1

Турэл хэлэмнай бултанда гамтайл

Турэл хэлэнэй уургэ

Стр. 3 Д-1

 Турэл хэлэеэ - угаймнай захяа

Буряад хэлэн тухай найруулга бэшэхэ

2

08.09

1

Нэрэ ба уйлэ холбуулалнууд

Нэрэ ба уйлэ холбуулалнууд

Д-6,7 стр. 5

Холбуулалнууд

Буряад Оромни шулэг

3

15.09

1

Фонетикэ

Фонетикын  гол уран арганууд

Д-24, стр.13

Фонетикэ уран арганууд

Д-25(2), стр.13

4

15.09

1

Лексикэ

Хэлэлгын үгэнүүд

Сэхэ ба шэлжэhэн удха

Лексикэ; үгын удха, антоним, синоним, омоним.

Даабари №4,стр.4

Нютаг ба мэргэжэлтэдэй үгэнүүд  

Упр.7, 8 стр.6 Уланхаанай, Хурамхаанай буряадуудай нютаг үгэнүүдые бэшээд абаха.

5

22.09

1

Морфологи

Хэлэлгын хубинууд

Бэеэ дааhан хэлэлгын хубинууд

Юумэнэй, тэмдэгэй, тоогой, түлөөнэй нэрэнүүд,  глагол, наречи. Морфологическа шүүлбэри дабтаха

Бэеэ дааhан ба туhалагша хэлэлгын хубинууд

Текст оршуулга

Стр. 11, упр.18

6

26.09

1

Хэлэлгын хубинууд

Хэлэлгын хубинууд

Бэеэ дааhан хэлэлгын ба туhалагша хубинууд

Морфологическа шуулбэри хэхэ

Морфологическа шүүлбэри дабтаха

Текст сооhоо угэнуудтэ морфологичека шуулбэри

7

29.09

1

Шалгалтын хүдэлмэри

№1

Дадал ба шадабари шалгалта

Бэшэлгын дүй дүршэл шалгаха

8

03.10

1

Юрын ба бэеэ дааhан дахуулалнууд

Юрын дахуулал, бэеэ дааhан дахуулалнууд

Д-16, стр.9

Темэ 2. Хэлэн тухай шухала мэдээн (1ч+1 х/х)

9

06.10

1

Хэлэн тухай шухала мэдээн

Манда түрэл хэлэн хэрэгтэй. Түрэл хэлэнэй хүгжэлтэ  тухай ажал   ябуулха.

Номоор ажал: Стр.3 Д-2,3..

Асуудалнуудта харюу стр.3.

 Манда түрэл хэлэн хэрэгтэй.

Буряад хэлэеэ шудалха ёhотойбди  

Сочинени бэшэхэ: «Манда түрэл хэлэн  хэрэгтэй!»

 

10

10.10

1

Турэл хэлэн хунэй хугжэлтэдэ ямар нүлөө узуулнэб?

Турэл хэлэн,турэhэн дайда хоерой заатагуй нангин холбоо

А.Ангархаевай шулэг анализ хэлгэ

Турэл хэлэн хунэй хугжэлтэ

Бодомжолго -зохёолго

Темэ 3. Орёо мэдүүлэл – 38ч+6 ш/а

Темэ 3. Холбуулал (4ч)

11

13.10

1

Орёо мэдуулэл тухай ойлгосо

Орёо мэдуулэлэй байгуулга, илгарал тухай ойлгосо.

Холбуулалнуудай илгарал (сүлөө: нэрэ,  үйлэ; тогтомол,), тэрэнэй шүүлбэри хэжэ hургаха

Номоор ажал:Д-33,стр.19

Холбуулалнуудай илгарал

Орёо мэдуулэлэй байгуулга, илгарал тухай ойлгосо.

Стр.21. Д-34.

12

17.10

1

Холболтонууд ба холболто угэнууд орёо мэдуулэл соо

Холболтонууд ба холболто угэнууд

Дадал ба шадабари

(сүлөө: нэрэ,  үйлэ; тогтомол,), тэрэнэй шүүлбэри хэхэ

Холболтонууд ба холболто угэнууд

Д-35, стр.23

13

20.10

1

Юрын мэдуулэл орёо мэдуулэл хоёрой илгаа

Юрын мэдуулэл орёо мэдуулэл

Мэдуулэлнуудые зохёохо

Юрын мэдуулэл орёо мэдуулэл хоёрой илгаа

Д-20, стр.11

14

24.10

  1

Ниилэлдэhэн орёо мэдуулэл

Ниилэлдэhэн орёо мэдуулэлэй байгуулга, илгарал тухай ойлгосо

Таблицаар ажал, стр.22. Д-36

Орёо мэдуулэлэй байгуулга

Найруулга «Намарай саг»

15

27.10

1

Зурилдэhэн, холбоhон, Илгаhан, ба залгаhан орёо мэдуулэлнууд

Орёо мэдуулэлнуудэй илгарал ба байгуулга

Д-47, стр.29,таблицаар ажал стр.25

Сэглэлтын тэмдэгууд

Д-44,стр.28

16

07.11

1

Ниилэлдэhэн орёо мэдуулэлэй сэглэлтын тэмдэгууд  

Ниилэлдэhэн орёо мэдуулэлэй сэглэлтын тэмдэгууд  тухай ойлгосо

Стр.38, Д-38,39

Сэглэлтын тэмдэгууд  тухай ойлгосо

Упр. 36,34 стр.20

17

10.11

1

Ниилэлдэhэн орёо мэдуулэлэй шуулбэри

Орёо мэдүүлэл байгуулга, илгарал тухай ойлгосо

Стр. 28,Д-46

Орёо мэдуулэлэй шуулбэри

Уран зурагаар ажал хэхэ «Доржо Банзаров»

18

14.11

1

Диктант

 «Бугын дуудаан»

Бэшэлгын дадал шалгалта

19

17.11

1

Дахалдаhан орёо мэдүүлэл

Дахалдаhан орёо мэдүүлэлэй байгуулга, илгарал

Таблицаар ажал стр. 30, дурим сээжэлдэхэ

Дахалдаhан орёо мэдүүлэлэй байгуулга, илгарал тухай ойлгосо

Д-48, стр.31

20

21.11

1

Дахалдаhан орёо мэдүүлэл

шухала мэдуулэлтэйнь холбодог холболтонууд

 

Холболтонуудай илгарал

Мэдүүлэлнүүдэй  сэгнэлтын тэмдэгүүдые табиха

Мэдүүлэлнүүдэй  сэгнэлтэнүүд

Д-49,стр.32

21

24.11

1

Нухэсэл мэдүүлэлэй янзанууд: тайлбарилhан, элирхэйлhэн, ушарлаhан

Орёо мэдүүлэл байгуулга, илгарал тухай ойлгосо

Таблица зуража абаха стр.35

Нухэсэл мэдүүлэлэй янзанууд: тайлбарилhан, элирхэйлhэн, ушарлаhан

Д-51, стр.36

22

28.11

1

Тайлбарилhан нухэсэл мэдүүлэлэй янзанууд

Тайлбарилhан нухэсэл мэдүүлэлэй янзануудай илгарал

Д-52,стр 36

Тайлбарилhан нухэсэл мэдүүлэлэй янзануудай илгарал

Д-52, стр.36

23

01.12

1

Тайлбарилhан нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл сэглэлтын тэмдэгууд

нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл сэглэлтын тэмдэгууд

Д-53,стр.37, дурим дабтаха

Тайлбарилhан нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл

Д- 91, 96  Орео мэдуулэлнуудые олохо

24

05.12

1

Изложени

Дэгэлэй тобшонуудай удха

Ухаан бодол хурсадхаха

25

08.12

1

Элирхэйлhэн нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл

Элирхэйлhэн нухэсэл мэдүүлэл тухай мэдэсэ

Д-58,стр.40.

Таблицаар ажал

Элирхэйлhэн нухэсэл мэдүүлэлэй илгарал

Д-60, стр.41

26

12.12

1

Элирхэйлhэн нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл сэглэлтын тэмдэгууд

Элирхэйлhэн нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл сэглэлтын тэмдэгуудые табилга

Аба тухайгаа найруулга бэшэхэдээ, элирхэйлhэн нухэсэл мэдүүлэлтэй  дахалдаhан орёо мэдүүлэл хэрэглэхэ

Сэглэлтын тэмдэгуудые табилга

Асуудалнуудта харюу стр.43

27

15.12

1

Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл

Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй

Д-65, 66, стр.46

Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл тухай

Стр. 47,Д-68

28

19.12

1

Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй илгарал

Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэлэй илгарал

Д-71,стр.49

Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй дахалдаhан орёо мэдүүлэлэй илгарал

Д-72, стр.49

Шалгалтын асуудалнуудта харюу стр. 49

29

22.12

1

Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй холболто болон холболто угэнууд

Холболто ба холболто угэнууд

Таблица дуургэхэ

Ушарлаhан нухэсэл мэдүүлэлэй

Зурагаар ажал

30

26.12

1

Хэдэн нухэсэл мэдүүлэлтэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл

Хэдэн нухэсэл мэдүүлэлтэй дахалдаhан орёо мэдүүлэлэй илгарал

Д-73,74 стр.52,53

Хэдэн нухэсэл мэдүүлэлтэй дахалдаhан орёо мэдүүлэл

Зурагаар ажал «буряад басаган»

31

29.12

1

Х/Х найруулга зурагаар

«Бухэ барилдаан»

Аман ба бэшэмэл хэлэ хугжоолгэ

Зураг анализ

Ухааг бодолоо хурсадхаха

Ажалаа хусэлдуулхэ

32

16.01

1

Холболтогуй орёо мэдүүлэл

Холболтогуй орёо мэдүүлэлэй хоорондохи удхын харилсаан

Таблицар ажал стр.55, Д-78 стр.58

Холболтогуй орёо мэдүүлэл

Д-77, стр.54

33

19.01

1

Ниилэлдэhэн харилсаатай холболтогуй орёо мэдүүлэл

Ниилэлдэhэн харилсаатай холболтогуй орёо мэдүүлэлэй онсо янза

Д-80, стр.58 таблица зураха

Холболтогуй орёо мэдүүлэл

Шалгалтын асуудалнуудта харюу

34

23.01

1

Дахалдаhан харилсаатай холболтогуй орёо мэдүүлэл

Тайлбарилhан, шалтагаанай, хойшолонгой холболтогуй орёо мэдүүлэл

Хрестоматиhаа 5 мэдүүлэл туужэ бэшэхэ

Дахалдаhан орёо мэдүүлэл

Д-81,стр.59

35

26.01

1

Холболтогуй орёо мэдүүлэлэй хоорондохи дутэрхы удхатай байдаг ушар

Сэглэлтын тэмдэгуудые табилга

Д-79,стр.58

Дурим,схемэ тухай мэдэсэ

Дурим дабтаха

36

30.01

1

Сэхэ ба өөршэлэн хэлэлгэ

Сэхэ ба өөршэлэн хэлэлгэтэй орёо мэдуулэлнууд

Д-82,стр.61

Сэхэ хэлэлгэ тухай мэдэсэ

Сэхэ ба өөршэлэн хэлэлгэтэй мэдүүлэл

37

02.02

1

Авторай угэ ба сэхэ хэлэлгэ

Сэхэ хэлэлгын онсо янзын шэнжэнууд

Эжы абаяа, турэл гаралаа амаршалгын угэнууд

Авторай угэ, сэхэ хэлэлгэ тухай

Табан хадаг тухай буулгаха, сээжэлдэхэ

38

06.02

1

Сэхэ хэлэлгэтэй мэдүүлэлнуудтэ сэглэлтын тэмдэгүүд

Сэхэ хэлэлгын онсо янза

Таблицаар ажал стр.61

Сэхэ хэлэлгэтэй мэдүүлэлнуудтэ сэглэлтын тэмдэгүүд

Д-85, стр.63

39

09.02

1

Шалгалтын асуудалнууд

Дадал ба шадабари туршалга

40

13.02

1

Холилдоhон орёо мэдүүлэл

Холилдоhон орёо мэдүүлэл тухай ойлгосо

Таблицаар ажал, стр.68,Д-91

Холилдоhон орёо мэдүүлэл

Д-93-94,стр.69

41

16.02

1

Холилдоhон орёо мэдүүлэлэй байгуулга

Дахалдаhан, ниилэлдэhэн мэдүүлэлнууд

Оршуулга стр.71, Д-96

Холимог орёо мэдүүлэл

Гэр байраяа, буусаяа зураглаха

42

20.02

1

Изложени «Шампии баабай»

Аман ба бэшэмэл хэлэ хугжоолгэ

Ухаан бодолоо хурсадхалга

Шампии баабай тухай

43

23.02

1

Үгүүлэл ба тэрэнэй байгуулга

Үгүүлэл ба тэрэнэй байгуулга тухай мэдэсэ

Д-101,стр.77

Үгүүлэл тухай мэдэсэ

Стр. 78,Д-102 сээжэлдэхэ

44

27.02

1

Үгүүлэлэй илгарал

Илгаралнуудай тайлбари

Д-104,стр.105

Үгүүлэлэй илгарал

Сабидар морин тухай хоороо

45

02.03

1

Зураглаhан, хоорэhэн, бодомжолhон үгүүлэл

Үгүүлэлэй илгарал

Зурагаар ажал стр.81

Илгарал тухай

Д-107, стр.81

46

06.03

1

Изложени  « Хун шубуунда шүтэдэг заншал»

Аман ба бэшэмэл хэлэ хугжоолгэ

Ухаан бодолоо хурсадхалга

Хун шубуунда мургэлгэ

47

09.03

1

Хэлэлгын стильнууд

Хэлэлгын стильнуудэй илгарал

Хабарай эсэс тухай бэшэхэ

Стильнууд тухай

Д-109, стр.84

48

13.03

1

Характеристикэ тухай

Характеристикэ бэшэжэ туршалга

Нухэртоо характеристикэ бэшэхэ

Характеристикиин удха

Өөр тухайгаа дамжуулха

49

16.03

1

Текст ба тэрэнэй байгуулга

Текст тухай

Д-108стр. 81

Хуряангы текст

Асуудалнуудта харюусаха

50

20.03

1

Текст хуряамжалга

Текст дээрэ анализ хэхэ

Номоор ажал стр.  110

Текст тухай мэдэсэ

Уран бэшэлгэ

51

23.03

1

Түсэб табилга

Түсэб табижа шадаха

Гомбожаб Цыбиков – элитэ эрдэмтэн тусэб табижа, текст зохёохо

Түсэб табилга

Ажалаа дуургэхэ

52

03.04

1

Реферат, тезис, аннотациин онсо янзанууд

Гол зуйлнуудэй илгаралнууд

Али нэгыень шэлэжэ, ажал ябуулха

Илгааень зааха

Буряад хэлэн электронно ном тухай мэдээсэл уншаха

53

06.04

1

Рецензи тухай мэдээсэл

Нэгэ шэнжэлгын ажалай дун тухай

Ямар нэгэн ажал сэгнэхэ

Рецензи тухай мэдээсэл

Статьяда рецензи бэшэхэ

54

10.04

1

Диктант «Дэгэлэй тобшонуудай удха тухай»

Бэшэлгын дадал шалгалта

стр.93Д-120

Ураар бэшэхэ онсо янза

Уран бэшэлгэ

Дабталга -7ч +1ш/а

55

13.04

1

Фонетикэ

Абяан ба узэгуудэй илгарал, фонетическэ шуулбэри

Д-123,124 стр.95.

Фонетикэ тухай

Д-125,126стр.95

56

17.04

1

Абтаhан угэнуудые зуб бэшэлгэ

Абтаhан угэнуудые зуб бэшэлгэ

Д-135, 138стр.98

Дурим хадуун абалга

Д-148, стр100

57

20.04

1

Фразеологизм

Фразеологизм тухай

Д-146,стр.100

Фразеологизмын удха

Фразеологизмуудые бэшэхэ

58

24.04

1

Хэлэлгын гол шухала хубинууд

Хэлэлгын хубинуудай гол гараха арганууд

Д-126, стр.95, Д-132, стр.96

Шухала хэлэлгын хубинууд

Д-133, стр.97

59

27.04

1

Морфологическа шуулбэри

Бэеэ дааhан хэлэлгын хубинуудай онсо арга

Д-134 стр. 97

Хэлэлгын хубинуудай илгарал

Буряад литература сооhоо 5 хэлэлгын хуби шүүлбэри хэхэ

60

01.05

1

Юрын мэдүүлэлнүүдэй байгуулга

Мэдүүлэлнүүдэй илгарал

Д-138, 139стр.98

Юрын мэдүүлэлнүүдэй байгуулга ба илгарал

Д-136 стр.99

61

04.05

1

Синтаксисай байгуулга

Синтаксисай байгуулга

Д-148,151 стр.101

Юрын ба орёо мэдүүлэлнүүд

Жаргал гэжэ юуб? найруулга

62

08.05

1

Шалгалтын ажал

Дадал ба шадабари шалгалта

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ – 4ч +2ш/а

63

11.05

1

Текст оршуулга

Ород хэлэнhээ буряад хэлэн дээрэ текст оршуулха

Стр. 105,Д-164

Буряад хэлэнэй баялиг мэдэрхэ

Д-165, стр.106

64

15.05

1

Бодомжолго- зохёолго

Сэдьхэлэй байдал зураглаха

Стр.109, Д-171

Бодомжолжо шадаха дуршэл абаха

Д-179, стр.114

65

18.05

1

Элидхэл, реферат бэшэлгэн

Элидхэл, реферат бэшэлгын дадал

Стр. Д-187, стр. 120

Элидхэл, реферат бэшэлгын дадал

Д-189, стр.122

66

22.05

1

 Намтар бэшэлгэ

Өөрынгөө намтар бэшэжэ шадаха

Стр. 120, Д-186

Уран гоёор бэшэжэ шадаха

Д-184, стр.118

67

25.05

1

Шулэг «Бу мартая»

Уянгата турэл хэлэеэ, еhо заншалаа бу мартая.

Д-190, стр.123

Уран уншалга, сээжэлдэхэ

Уянгата турэл хэлэеэ, еhо заншалаа, эхэ эсэгэе, эхэ тоонтоео  бу мартая.

Уран гоёор сээжэлдэхэ

68

29.05

1

Шалгалтын ажал

Дадал ба шадабари хэлгэ

Практические занятия по предмету

Название разделов и тем

количество часов

всего

теорет.

Практически (хэлэлгэ хɣгжөөлгэ)

контр.работы

8 –дахи класста үзэhэнөө дабталга

8

6

1

1

Хэлэн тухай шухала мэдээн

2

1

1

Орёо мэдүүлэл

44

38

2

4

Дабталга

8

4

2

2

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ

6

3

2

1

Нормы оценки знаний, умении и навыков учащихся

Нэгэдэмэл шалгалтын хүдэлмэри.

Диктантhаа ба нэмэлтэ грамматическэ болон бэшэгэй дүримоор гү,али лексическэ даабариhаа бүридэhэн шалгалтын хүдэлмэридэ түд бүридэнь сэгнэhэн хоёр сэгнэлтэ табиха.

Нэмэлтэ даабари дүүргэhые иимээр сэгнэхэ:

«5» сэгнэлтэ-hурагшадай бүхы даабарияа дүүргэhэн байгаа hаань;

«4»- сэгнэлтэ –даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбоор дүүргэhэн байгаа hаань;

«3»- сэгнэлтэ даабариин хахадые зүбоор дүүргэhэн хүдэлмэриин түлоо;

«2»- сэгнэлтэ даабариин гурбанай нэгэ хуби зүбоор дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй байгаа hаань табиха.

 Найруулга сэгнэлгэ

Найруулга бэшүүлхэ текст hургалгын, болбосоролой, хүмүүжүүлгын зорилго хангаhан, удхынгаа ба үгэ хэлэнэйнгээ талаар hурагшадай бэшэжэ шадахаар байха ёhотой.

Һурагшадай найруулгада хоёр сэгнэлтэ табиха. Тэдэнэй бэшэhэн найруулга сэгнэхэдээ, иимэ эрилтэ хараадаа абаха:

-hурагшын хэр зэргэ текстын гол удха ойлгоhые;

-текстын удха хэр зэргээр дамжуулааб;

-найруулгын удаа дара ба холбоое;

-үгэ шэлэн абаhые, мэдүүлэл зүбоор зохёоhые, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо болон гүрим, олон янзын мэдүүлэл хэрэглэhэниие, сэхэ болон ооршэлэн хэлэлгэ тааруулан зохёоhые;

-найруулгын стилистичекэ hайн талые (үгэ, мэдүүлэлэй олон янза, хэлэнэй баялиг зүбоор хэрэглэлгэ);

-бэшэгэй дүримдэ, сэглэлтын тэмдэгтэ гаргаhан алдуу

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын түлөө;

 2) зуб бэшэлгын түлөө

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

           5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги, холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо. Мүн 2 грамматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ

хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Требования к  уровню подготовки учащихся

Һурагшад юhэдэхи класс  дүүргэхэдээ, иимэнууд шадабаритай болон дадалтай болохо ёhотой:

Синтаксическа шүүлбэри хэхэ (холбоо үгэнүүдэй шухала болон юрын гэшүүдтэй, сэхэ хэлэлгэтэй мэдүүлэлнүүдтэ)

Нэгэ түрэл гэшүүдтэй, хандалгатай, оролто үгэнүүдтэй мэдүүлэлнүүдые зохёохо. Тиихэдээ синтаксическа синонимуудые таараха газартань хэрэглэхэ.

Литературна хэлэн дээрэ хөөрэхэ ба бэшэхэ.

5-7 классуудта шудалhан дүримүүдые мэдэхэ, бэшэлгэдээ хэрэглэжэ шадаха болохо.

7-8классуудташудалhан сэглэлтын тэмдэгүүдые мэдүүлэлнүүдтээ табиха (Нэгэ түрэл гэшүүдтэй, хандалгатай, оролто үгэнүүдтэ, ушарлагшануудтай, сэхэ болон өөршэлэн хэлэлгэтэй мэдүүлэлнүүдтэ). Нэрлүүлэгшэ хэлэгшэ хоёрой хоорондо тире табиха. Текстын стиль зүбөөр элирхэйхэ.

Орёо түсэб зохёохо. Дэлхэйн байгаали гү,али ямар нэгэн юумэн тухай тобшоор, зүбоор юрэ хоорэхэ, бэшэхэ.

Сочинени бэшэхэ материала суглуулха, зүбоор hанал бодолоо удаа дараалан бэшэхэ шадабаритай болохо.

I.Бэшэхэ гүрим.

1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.

2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.

3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.

4.Түсэб зохеогты.

5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.

6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.

7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.

8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.

9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа  бэшэгты.

II. Юрэнхы түсэб тухай.

1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.

2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо  асарха зорилголтой.

3.Түгэсхэл. Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.

Диктант сэгнэлтэ:

«5»-сэгнэлтэалдуугүй бэшэhэн гү, али шухала бэшэ 1 бэшэгэй дүримоор гү, али шухала бэшэ 1 сэглэлтээр алдуутай байhан хүдэлмэриин түлоо табиха;

«4»-  сэгнэлтэдиктант соо 2 бэшэгэй дүримоор ба 2 сэглэлтээр байhан гү,али 1 бэшэгэй,3 сэглэлтээр алдуутай байhан гү,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,4 сэглэлтээр алдуутай байhан хүдэлмэриин түлоо табижа болохо. Мүн «4» сэгнэлтэ 3 бэшэгэй дүримоор алдуутай аад, сэглэлтын тэмдэгтэ алдуугүй hаань табижа болохо.

«3» сэгнэлтэ4 бэшэгэй дүримоор,3 сэглэлтээр алдуутай аад гү ,али 3 бэшэгэй дүримоор, 5 сэглэлтээр алдуутай байhан, үгышье hаа бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 7 сэглэлтээр алдуутай диктантын түлоо табиха. Юрэнхыдоо буряад хэлэ муу мэдэдэг hурагшадта 5 бэшэгэй дүримоор ба 4 сэглэлтээр алдуутай байгаашье хадань табижа болохо.Мүн баhа «3»  сэгнэлтые диктант соо бэшэгэй дүримоор ба сэглэлтээр 6 алдуутай байхаданьшье табижа болохо.

«2»-сэгнэлтэ7 бэшэгэй дүримоор ба 7 сэглэлтээр алдуутай гү,али 6 бэшэгэй дүримоор,8сэглэлтээр алдуутай гү, али 5 бэшэгэй дүримоор ,9 сэглэлтээр алдуугай, мүн 8 бэшэгэй дүримоор ,6 сэглэлтээр гү, али энээнhээшье олон алдуутай диктантын түлоо табиха.

Бэшэгдэхэ ажалай хэмжээн

Класс

           Диктант

Изложении

                                Сочинени

5

70-80 үгэтэй

90-120 үгэтэй

Тетрадиин 1 нюурhаа бага бэшэ

6

80-90 үгэтэй

130-150 үгэтэй

1 нюур хахадhаа бага бэшэ

7

90-100 үгэтэй

170-180 үгэтэй

2 нюурhаа бага бэшэ

8

110-110 үгэтэй

180-220 үгэтэй

2 хахадhаа бага бэшэ

9

120-130 үгэтэй

230-250 үгэтэй

3 нюур хахадhаа

бага бэшэ

10

-

-

4 нюурhаа бага бэшэ

11

-

-

5-6 нюурhаа бага бэшэ  

Перечень учебно-методического обеспечение

Литература для учителя

  1. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан – Удэ:2001
  2. «Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ»- Улан – Удэ: Бэлиг 2007.
  3.   Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико»- Улаан – Удэ: 2001.
  4. Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин ткстнүүдэй суглуулбари» - Улааан – Удэ: «Бэлиг»
  5. Диктантнуудай суглуулбари - Улаан -Үдэ: 2002.
  6. Д-Н. Доржиев. Мүнөөнэй буряад хэлэн. Синтаксис - Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2005.
  7. Лабораторно-практическэ худэлмэринууд
  8. Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы» - Улюн: 2008.
  9. Мархаева С.Ж. «Буряад хэлээр тестнууд»
  10. Цыдыпов Ц.-Ж.Ц. «Буряад хэлэ зааха методико» - Улаан - Удэ: Буряадай номой хэблэл, 2004.
  11. Ц.ЦЦыдыпов «Буряад хэлэнэй морфологи». - Улан-Удэ:  «Буряадай номой хэблэл»
  12. Цыренова Ц.Б.,Тудупова Б.Р. «Диктантнууд болон изложенинүүд» 9-11класс. - Улаан – Удэ: «Бэлиг», 2005.

Литература для учащихся:

  1. «Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006 он.
  2. ДоржиевД.Д.  «Мүнөөнэй буряад хэлэн»-  Улан Удэ:  «Бэлиг», 2005 он.
  3. Дондуков У-ЖШ., Лхасаранова Б.Б. «Учебник бурятского языка»- Улан – Удэ: «Бэлиг» 2006.
  4. Диктантнуудай суглуулбари - Улаан –Үдэ: 2002.
  5. НамтаровЖ. Д, Санжаева А.Б. «Буряад хэлэнэй грамматикаар даабаринууд болон тайлбаринууд» - Улаан-Удэ: БГУ, 2006.
  6. Намжилон.Л.Б, Жамбалова О.Ц. «Буряад хэлэн» - Улаан-Удэ: «Буряадай номой хэблэл», 1993.
  7. Намжилов Л. «Оюун түлхюур» - Улаан - Удэ: «Республиканская типография», 2010.
  8. Цыренова Ц.Б.,Тудупова Б.Р. «Диктантнууд болон изложенинүүд» 9-11класс. - Улаан – Удэ: «Бэлиг», 2005.

                                                                                   

                                                                                          Образцы КИМ                                                              Приложение

Текст (оршуулга)

«Собачка на свете жила»

Жила-была на свете маленькая собачка.  Она была столь ничтожна, что не  имела имени. Родилась она весной и была очень счастлива, пока жила её мама-собачка. После смерти мамы ей ничего не оставалось, кроме как бродить в одиночку по свалкам в поисках пищи. Она была очень несчастна, ведь её никто не жалел!

 То, что он не имеет хозяина и грязна, вовсе не значит, что она хуже других собак.

И вдруг однажды обыкновенным утром…..(продолжить)

Диктант №2

Шампии баабай

Шампии баабай- нюргархуу шиираг бэетэй,үбсүүн дээрээ унама сагаан hахалтай, хүдэр томо гартай, далан наhаа дабажа ябаhан үбгэн - айл аймаг соогоо алдар солотой болохоhоо байтагай, республика соогоо суута хүнүүдэй нэгэниинь болоно.

Энэ үбгэн өөрынгөө хахад наhые хүбшэ тайгаар агнаhан намтартай. Хори гаран баабгай, хэдэн арбаад үнэ ехэтэ булган, хэдэн олон мянгаад хэрмэн-эдэ бүгэдэ тэрэнэй мэргэн шагаасаар олзонь болоо. Шампии баабай тайга газарые табан хургандаа адли мэдэдэг байгаа. Энэ гайхамшагта үбгэнэй гэртэнь ороо  hаань, нэн түрүүн баруун урда буландань аятайханаар зэргэлүүлжэрхиhэн элдэб янзын шулуунууд наранай туяада наадан, гоё hайханаар харагдажа, байхыень харахат.

        Тэрэнэй залуудаа агнажа ябахада, Цакирай эхиндэ, Сагаан Адха гэжэ эндэхи хормойдо хөө хара шулуу хараhаниинь мартагдадаггүй байhан юм.

       Тиигэжэ Зэдын комбинадай эхи табигдаха сагhаа хойшо Шампии баабай үнэтэ шухаг металлнуудые ой тайгын оёорhоо, орьёл торьел хабсагайhай бэдэрэн оложо, геологическа экспедицинүүдые газаршалжа эхилээ hэн.

      Мүнөө Зэдын комбинадта: «Шампии баабай - манай инженер», - гэжэ ехэ багагүй бултадаа хүндэлдэг юм.(110 үгэ)

Даабари №15

  1. Нюдэ сабшаха зуура – түргэн
  2. Хэбтэhэн хони бодхоохогүй - номгон
  3. Дүрбэн тэгшэ….
  4. Долоон хототой…..
  5. Бүдүүн хүзүүтэй…..
  6. Хэлэ амаа бүлюудэхэ……
  7. Дээрэ зүрхэтэй…….
  8. Амыень татаха…..
  9. Нарин хүн……
  10. Бүдүүн хүн……
  11. Хахад бэетэй…..
  12. Ута хушуутай…….  

Изложени

Хун шубуунда шүтэдэг заншал

Агын буряадууд ехэ нарилжа сахидаг заншалтай. Тэрэнь юун гээшэб гэхэдэ, хун шубуунай абяа дуулаа hаа,hү тараагаа барин, газаашаа гаража, дээшэнь сасажа, хойноhоонь үргэдэг байгаа. Хун шубууе алахань тон хорюултай, алаа, эхэеэ алаhантай адли саглашагүй муухай, зэрлиг ябадал, hалашагүй ехэ нүгэл гэжэ тоологдодог hэн. Юундэ энэ шубууе шүтэдэг болоhон юм? Энээн тухай иимэ домог бии.

Хабар байгаа гэхэ. Үндэр тэнгэрихүб хүхэ, үлгэн дэлхэй ноб ногоон. Эгээл энэ үедэ Барга Баатарай  хүбүүн Хоридой Мэргэн Байгал далайн эрьеэр агнажа, хатуу хара номоёо гартаа баринхай, харбаhан шубуудаа бүhэдөө хабшууланхай ябаба ха. Гэнтэ дуулан гэхэдэнь, хаанаб даа дээрэнь ганганалдаха абяан соностобо. Тэрэнэй толгойгоо үргэжэ, байра дээрээ тойрожо харахадань, сэлмэг үдэрэй сэнхир огторгойн толон доро сайбалзан, хун шубууд зэлэ татан ниидэбэ. Модоной саана Хоридой мэргэнхүбүүнэй бэеэ нюугаад хаража байтараа шубууд ганганалдаhаар далайн эрьедэ буужа, арhаяа хаян, сэбэр hайхан басагад болошолой.

Тиигээд далайн уhа руу орожо шунгаба. Хоридой Мэргэн хүбүүн үзөө хараагүй юумэнэй гайхан гэлын байтараа, hэмээхэн мүлхижэ арhануудтань ошоод,  нэгэнэйнь арhа абажа нюужархиба. Басагад шунгажа садаад, дээрэ гаража хубсалаад, hөөргөө хун шубууд болоод дэгдэшэбэ.  Харин сагаан шарайтай, гоё гулдагар бэетэй, елэн хара үhэеэ үбдэгтөө хүрэтэр надхуулhан басаган үлэшэбэ. Хоридой Мэргэн үбгэндөө арбан нэгэн хүбүү түрэбэ.Хүдэр хүбүүд үндыжэ, хүлэг моритой дүрөөдэ хүрэбэд, хүйтэн хабарай  шэрүүндэ дадабад, морин эрдэниие ургалбад.(196 үгэ)

Диктант№5

«Жэрхи»

Энээхэн бишыхан шуран амитаниие барасай дүүтэн гэжэ нэрлэдэг. Теэд жэрхи барастал адли бэетэй хүндэлэн hудалтай

бэшэ, харин тархиhаа доошо hүүл хүрэтэр табан  hудалтай байдаг.

Жэрхи угаа ажалша юм. Намарай эхинhээ саhанай оротор ургамалнуудай үрэhэ, хушын hамар түүжэ нөөсэлдэг.

Хариин жэрхиин  нүхые харахада, тэрэнэй ариг сэбэрые, нарин нягтые гайхахаар.

Жэрхи дунда зэргээр таба - найман килограмм сэбэр hамар хоёр-гурбан нүхэн соо дарадаг. Юундэб гэхэдэ, хушын hамар гурба - дүрбэн жэлдэ нэгэ удаа баян ургаса үгэдэг.

Зарим тайгын эзэн-баабгайшье жэрхиин «амбарнуудые» hандаажа, нөөсэлhэн хүнэhыень эдижэрхидэг.

Иихэдээ жэрхи гансашье бэеэ бэшэ, харин баабгайешье тэжээлсэнэ ха юм.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Рабочие программы по бурятскому языку

Тип программы: общеобразовательнаяПрограмма написана на основеРегионального стандарта начального и основного общего образования по бурятскому языку как государственному языку Республики Бурятия (прика...

Рабочая программа по бурятскому языку как второму 2-4 классы

Рабочая программа  разработана  в соответствии с Федеральным законом Российской Федерации от 29 декабря 2012г. N273-ФЗ «Об образовании в Российской Федерации»; Планом действий по модернизаци...

Рабочая программа по английскому языку для 9класса

   Настоящая Рабочая программа по английскому языку разработана для обучения учащихся   9 класса МБОУ «Благовещенская ООШ», осваивающих основную образовательную ...

Рабочая программа по бурятской литературе в 9классе

Рабочая программа по бурятской литературе в 9классе...