"Эйәртеүле ҡушма һөйләмдәр.Икмәк-ил байлығы" (дәрескә презентация)
презентация к уроку (9 класс) по теме

Слайд 6

ИКМӘК БУЛҺА ТАБЫНДА, СӘЙ ТӘМЛЕРӘК ТАҒЫН ДА !

Слайд 7

Мәҡәлдәрҙең дауамын тап : 1. Икмәк булһа 2. Тир тамған 3.Ерҙе эшкәртергә иренмәһәң 4.Хеҙмәте барҙың 5.Ергә эйелһәң 6. Кемдең эше бар 1. шуның ашы бар. 2. ул һине туйҙырырға иренмәҫ 3. ер уңдырышлы була. 4. байлыҡ килә. 5. йыр ҙа булыр. 6. хөрмәте бар.

Слайд 8

Мәҡәлдәр Икмәк булһа йыр ҙа булыр. Тир тамған ер уңдырышлы була. Кемдең эше бар шуның ашы бар. Хеҙмәте барҙың хөрмәте бар. Ергә эйелһәң байлыҡ килә. Ерҙе эшкәртергә иренмәһәң ул һине туйҙырырға иренмәҫ .

Слайд 9

Мәҡәлдәр 1. Икмәк булһа, йыр ҙа булыр. 2.Тир тамған ер уңдырышлы була. 3. Кемдең эше бар, шуның ашы бар. 4.Хеҙмәте барҙың хөрмәте бар. 5.Ергә эйелһәң, байлыҡ килә. 6.Ерҙе эшкәртергә иренмәһәң, ул һине туйҙырырға иренмәҫ.

Слайд 10

Миҫалдар Бәйләү сараһы Тыныш билдәләре 1 Икмәк өсөн көрәш барғанда ,бер кем дә ситтә ҡалмай. Килеш ялғауы өтөр 2 Баҫыуҙарҙа иген йыйылып бөткәндән һуң игенсе еңел һулап ҡуя. Килеш ялғауы, һуң бәйләүесе 3 Бураң тулы булһа күңелең тыныс булыр. 4 Кем эшләмәй шул ашамай. 5 Йылы ямғыр уҙғас игендәр дәррәү күтәрелде. 6 Ысыҡ кибеү менән комбайндар баҫыуға сыҡты. 7 Күренеп тора уңған халыҡ йәшәй еремдә. 8 Эше ниндәй ашы шундай. 9 Әсәйем һалған икмәк тәме һис тә онотолмай.

Слайд 11

Эйәрсән һөйләмде баш һөйләмгә бәйләүсе саралар.Тыныш билдәләре Миҫалдар Бәйләү сараһы Тыныш билдәләре 1 Икмәк өсөн көрәш барғанда ,бер кем дә ситтә ҡалмай. Килеш ялғауы өтөр 2 Баҫыуҙарҙа иген йыйылып бөткәндән һуң ,игенсе еңел һулап ҡуя. Килеш ялғауы, һуң бәйләүесе өтөр 3 Бураң тулы булһа, күңелең тыныс булыр. ШАРТ ҠЫЛЫМ ЯЛҒАУЫ өтөр 4 Кем эшләмәй,шул ашамай. Мөнәсәбәт һүҙ өтөр 5 Йылы ямғыр уҙғас, игендәр дәррәү күтәрелде. Хәл ҡылым ялғауы өтөр 6 Ысыҡ кибеү менән, комбайндар баҫыуға сыҡты. бәйләүес өтөр 7 Күренеп тора : уңған халыҡ йәшәй еремдә. интонация Ике нөктә 8 Эше ниндәй - ашы шундай. Мөнәсәбәт һүҙ һыҙыҡ 9 Әсәйем һалған икмәк тәме һис тә онотолмай. Сифат ҡылым ялғауы Тыныш билдәһе ҡуйылмай

Слайд 12

1-се эш « Шулай ҙа яҙ яҙ инде.Ауылда ғәҙәти булмаған йәнлелек һиҙелгәс,Миҙхәт менән Мотаһар ҙа өйҙә ятып түҙә алманы.Әсәләре тыйып китһә лә, тупһаға сығып ултырҙылар.Ә бер аҙҙан ҡыйыулыҡ итеп епшек ҡарға баҫтылар.Талды ат итеп ялан аяҡ әле был яҡҡа, әле теге яҡҡа саптылар. » ( Ф.Аҡбулатова . « Атай икмәге») Т екстан эйәртеүле ҡушма һөйләмдәрҙе яҙып алығыҙ, бәйләнеү сараларын күрһәтегеҙ.

Слайд 13

2-се эш Ғүмер баҡый беҙҙә шулай килгән Һуң ятҡандар иртә торғандар. Йәйге ҡояш башын ҡалҡытҡансы Инде бер тын ураҡ урғандар. Бабай әйтә кешеләрҙең бәхете Ҡояш менән бергә сыға, ти. Ҡояш сыҡҡан мәлде күрмәүселәр Бәхетһеҙҙәр ана шуға, ти. (Ә.Атнабаев)

Слайд 14

Алдынғы игенселәр Мәҡсүтов Фәнис - алдынғы механизатор,ВДНХ-ның бронза миҙалы,Хеҙмәт Ҡыҙыл байраҡ ордены кавалеры. Йәнбәков Барый- « Башҡортостандың атҡаҙанған механизаторы » тигән маҡтаулы исемгә лайыҡ булған. Дәүләтшин Камил-алдынғы комбайнер, «социалистик ярыш ударнигы» (1976, 1980 йылдар) Йомағужин Рәшит Сабир улы- 19 65 -1980 йылдарҙа « Победа» колхозы рәйесе.

Слайд 15

3 -сө эш ...Вәлетдин ҡыҙыл сепрәк өҫтөнә ете киҫәк икмәкте теҙеп ҡуйҙы.Етебеҙгә лә өлөш сыҡты.Әммә ғәҙел үк булманы.Иң ҙур киҫәк миңә,иң бәләкәйе башлыҡҡа эләкте.Шулай ҙа теге сер бирмәне.Тик мин һиҙеп торам:был икмәк минең эсемә аш булып бармаясаҡ.Дөрөҫ килеп сыҡманы.Шәһиҙулла минән биш йәшкә өлкән.Дәү кешегә өлөштөң дә ҙурырағы булырға тейеш.Алмашырға кәрәк...Шулай тип уйлап торғанда,теге үҙ киҫәген умырып тешләп алды...Өс-дүрт ҡабымлыҡ икмәгем ҡалғас,уны Шәһиҙуллаға һондом: -Мә,ағай,ашап бөтөр. -Үҙең аша. -Мин туйҙым инде,валлаһи. -Ант итмә.Бирһәң,былай ғына бир. Ҡорһаҡҡа аҙыҡ ингәс,аяҡҡа ҡеүәт ҡайтты.Мин йыш ҡына шундай уйға ҡалам:йоҙроҡ саҡлы ғына икмәк киҫәгендә купме тылсым бар.Асыҡҡанда шуны ашаһаң,донъя йәмләнә лә китә.Бына әле лә...Эргәлә генә бер ҡош һайрап ебәрҙе, бойҙай өҫтөнән шашып ел йүгереп үтте.Ҡояш та ул тиклем өтөп бармай хәҙер.Бөтәһе лә ана шул бер һыныҡ икмәктән ». ( М.Кәрим « Оҙон-оҙаҡ бала саҡ »).