Уран номчулга
проект (10 класс) по теме

Слайд 1

Уран номчулга м ɵɵ рейи «Уран с ɵ стен угаан сергээр »

Слайд 2

Л еонид Борандаевич Чадамба 1918 чылдың март 18-те Таңды Тываның Тожу кожуунунуң Хоң -Ш ɵ л деп черге т ɵ рүттүнген .

Слайд 3

Леонид Борандаевич Чадамба Прозачы Шүлүкчү Очулдурукчу Чогаалчы

Слайд 4

Леонид Борандаевич Чадамба ССРЭ- ниң Дээди Совединиң болгаш область Совединиң депутады ; Тыва АССР- ни ң культуразыны ң алдарлыг ажылдакчызы ; 1945 чылдан ССРЭ- ни ң Чогаалчылар эвилелини ң кежигүнү

Слайд 5

Ѳ ɵ редилге номнарының автору Эң баштайгы уругларга бижээн « Үжүглелди ң » база «Тыва дыл », «Т ɵ рээн чугаа » деп ɵɵ редилге номнарының автору.

Слайд 6

Леонид Борандаевич Чадамба – тыва чогаалдың база уруглар чогаалының үндезилекчилериниң бирээзи .

Слайд 7

« Терекчигеш » деп баштайгы шүлү ү н 1933 чылда парлаткан ( үзүндү ) Кыштың соогу кылыктыг -дыр, Хыраа , хары кылын - даа -дыр Кызыл чанагаш туруп алган Кымны манап турарын ол терекчигеш ?

Слайд 8

« Салгакчылар » деп уругларга ному 1963 чылда үнген .

Слайд 9

1980 чылда чырыкче үнген .

Слайд 10

1987 чылда чырыкче үнген .

Слайд 11

Сергей Бакизович Пюрбю 1913 чылдың сентябрь 13-те амгы Улуг-Хем кожууннуң Эъжим сумузунга т ɵ рүттүнген .

Слайд 12

Чогаалчының ɵ г- бүлези Ѳ ɵ нүң ишти – Нина Дмитриевна, уруу - Лена Оглу - Александр

Слайд 13

2003 чылда шүлүкчүнүң уруу болгаш уйнуу Уруу – Глушакова Елена Сергеевна Уйнуу – Глушакова Евгений Владимирович

Слайд 14

Чогаадыкчы ажылы 1939 чылда чогаалчының бирги үнген ному

Слайд 15

2003 чыл Сергей Бакизович Пюрбюнүң 90 харлаанынга тураскаадып « Аныяк чогаалчыларга дуза » деп номнуң ийиги үндүрүлгези

Слайд 16

Репрессиялаткан үезинде 1948-1954 чылдарны чогаадыкчы ажыл-чорудулгазының чечектелиишкининиң үезинде , хоругдал адаанга сталинчи лагерьге эрттирген .

Слайд 17

С. Б. Пюрбю - ш үлүкчү 1939 чылда « Чечек » деп бирги тыва поэма; 1942 чылда «Кызыл коъш » деп бирги тыва балладаны чогааткан . 1944 чылда « Эртенгини ң ыры » ш үлүктер чыындызы

Слайд 19

С. Б. Пюрбю - драматург « Дургуннар » 1975 чылда «Кызыл үер » « Найырал » « Ынакшылды камнаар херек »

Слайд 20

С. Б. Пюрбю - очулдурукчу А. С. Пушкинни ң «Евгений Онегин» А. Н. Толстой «Хаджи-Мурат» В. У. Шекспир «Ромео и Джульетта» Л. Ошанин «Пусть всегда будет солнце» «Широка страна моя родная»

Слайд 22

С. Б. Пюрбюн үң шүлүктеринге бижиттинген ырылар « К үскү сесерликке » «Белек» « Ѳшпес одум » « Дембилдей » « Часкы кежээ » «К ɵ нгүрей » « Аныяк кадарчы дугайында ыр » « Шагаан-Арыг » « Аленажыым » « Авайымны » оон-даа ɵ ске

Слайд 23

Степан Агбаанович Сарыг-оол 1908 чылдың ноябрь 17-де Таңды-Тываның Ары-Өвүр Торгалыының Кадыгбай деп черге Түлүш Агбаан деп араттың өг-бүлезинге төрүттүнген .

Слайд 24

Степан Агбаанович Сарыг-оол 1921 чылда Тыва Арат Республика тургустунганда нам, аревэ хорааларынга чарылгалап эгелээн 1934 чылда “ Аревэ шыны ” солуннуң редакторунга ажылдаан . ТАР-ның профэвилелдер Төп Комитединиң даргазынга , ном үндүрер черниң редакторунга , эртем ажылдакчызынга , “ Улуг-Хем ” альманахтың харыысалгалыг редакторунга ажылдаан . 1930-1934 чылдарда Чөөн чүк улузунуң Коммунистиг университединге өөренип турган тыва сургуулдар-биле кады дооскан .

Слайд 25

Төрелдери: С. Сарыг-оол , чээни Т. Кызыл-оол , акызы Т. Дадар-оол , Лена Кызыл-оол биле Мария Черноусова Сарыг-оол

Слайд 26

Чогаал ажылын 1930 чылдар үезинде эгелээн . “Эрге-шөлээ бисте турда ” деп шүлүү 1934 чылда “ Аревэ шыны ” солунга парлаттынган .

Слайд 27

“ Саны-Мөге”, “ Алдын-Кыс ” деп шүлүглелдери, “ Оттуг-терге ”, “ Ол-ла Маскажык ” деп чечен чугаалары “Белек” деп тоожузу , “ Алдан-дургун ” деп романы тыва чечен чогаалдың алдын курлавырын тургускан . Тыва дылда өөредилге номнарын , тыва тоолдар чыындыларын чырыкче үндүрген . 1942 чылдан бээр Тыва Арат Республиканың , 1945 чылдан эгелеп ССРЭ- ниң Чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү .

Слайд 30

Олег Карламович Саган- оол 1912 чылда декабрь 19-та Чөөн-хемчик кожууннуӊ Шеми суурга төрүттүнген .

Слайд 31

1944 чылда Тываныӊ чогаалчылар эвилелин удурткан

Слайд 32

Чогаадыкчы ажыл-чоруу 1941 ч – « Ужуражыышкын » 1950-1960 ч- «Баян-Таланыӊ кижизи » « Кежиктиг сылдыс », «Чүткүл», « Бир көдээ советте », « Ырлап берейн » 1967 ч- « Дөспестер » 1970 ч- « Төрээн кижилер »