"Ок-биле адаар ажык уннер" 5 класс
план-конспект урока (5 класс)

Саны Светлана Хемер-ооловна

Кичээлдин хевири: чаа теманын тайылбыры.

Кичээлдин сорулгалары: 

1) Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни, оларнын шын бижиирин уругларга тайылбырлап, билиндирери;

2) Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни шын адап, бижип чанчыктырар, оон-биле кады аас чугаазын сайзырадыри;

3) Торээн чер-чуртунга ынак болурунга уругларны кижизидери.

Дерилгези: 5 класстын ооредилге ному, Тыванын картазы, таблица, тест, улегер домактар, сюжеттиг чуруктар, ыры «Тыва Республика», компьютер, проектор.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл 5_kl_ok-bile_adaar_azhyk_unner.docx20.21 КБ

Предварительный просмотр:

Темазы: «Өк-биле адаар ажык уннер», 5 класс

Кичээлдин хевири: чаа теманын тайылбыры.

Кичээлдин сорулгалары: 

1) Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни, оларнын шын бижиирин уругларга тайылбырлап, билиндирери;

2) Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни шын адап, бижип чанчыктырар, оон-биле кады аас чугаазын сайзырадыри;

3) Торээн чер-чуртунга ынак болурунга уругларны кижизидери.

Дерилгези: 5 класстын ооредилге ному, Тыванын картазы, таблица, тест, улегер домактар, сюжеттиг чуруктар, ыры «Тыва Республика», компьютер, проектор.

Кичээлдин чорудуу.

Организастыг кезээ: 1. Башкынын созу.

Кичээлдин сорулгаларын уругларга дамчыдар.

Онаалга хыналдазы.

1. Шулук-биле ажыл.

Бажынга онаалга кылдыр мергежилге 176-да Тыва Республика деп шулуктун узундузун шээжилеп алыр турган. Ук шулук ыры апарган болгай, шупту дыннап, харын-даа ырлажып турар бис. Бугу класстын оореникчилери ырынын припевин ырлаптар.

2. Слайдылар-биле ажыл.

Уруглар ырыны ырлажып турда, компьютерде Тыва дугайында, оон каас-чараш бойдузун коргускен слайдылар чоруп турар.

Катаптаашкын: 1. Улегер домак-биле ажыл.

Кижи – чурттуг, куш – уялыг. (Улегер домактын утказы-биле кижизидилге ажылы чорудар).

- Улегер домактын утказын канчаар билип тур силер, тайылбырлап корунерем.

- Улегер домакты кыдырааштарынарга бижип алынар.

 - Бердинген улегер домакта ажык уннерни тыпкаш, адаан шыйыптынар.

- Ам шын кылдыр адап корунерем, канчаар адаттынып турар-дыр?

- Шын-дыр, уруглар, ок-биле адаттынып турар ышкажыл, силер уннернин адаттынарын эге класстарга ооренген силер.

Туннел: ажык уннернин адаттынары база онзагай болур.

2. Карта-биле ажыл.

Бистин торээн чуртувус – Тыва Республика. Картага баргаш, Тыванын найысылалын, торээн сууру Тожунун Ийни айтыр.

Чаа теманын тайылбыры:

  1. Состер оюну.

Башкы состер адаарга, уруглар баштайгы ажык уннун транскрипциязын бижиир. Чурт, кижи, куш, Тыва, ада, баш.

 - Бижип алган уннеривис кандыг ажык уннер болду, уруглар?

 - Шын-дыр, бердинген ажык уннер шупту ок-биле адаар уннер-дир.

2. Таблица-биле ажыл.

                   Ок-биле адаар ажык уннерни чангыс ужук-биле бижиир

кыш

дуву

дош

дагаа

ыт

койгун

борт

идик

кеш

Ок-биле адаар ажык уннернин ужуктеринге ъ (кадыг демдек) немеп бижиири:

Аът, эът, оът, каът, чаъс, дуъш, аъш-чем, чуък, чоъп – 9 сос.

Оларнын иштинден укталган хевирлеринге ъ (кадыг демдек) биживес состер:

Чоъп, чаъс, чуък, дуъш, аъш-чем

Чоптээр, частаар, чуктээр, душтээр, аштаныр-чемненир (канчаар?)

Чоптуг, частыг, чуктуг, душтеки, аштыг-чемниг (кандыг?)

  1. Ном-биле ажыл.

Номда дурумну уругларга дынзыг кылдыр номчудар, 4 уругдан номчаан чуулунун утказын айтырар.

  1. Немелде материал.

Тыва дыл эртемдени Каадыр-оол Алексеевич Бичелдей тыва дылда ок-биле адаар ажык уннер дугайында эртем ажылы бижээн. Оонуу-биле алырга, адап турарывыс октун ажык уннеринге шуптузунга ъ (кадыг демдекти_ бижиир деп саналдап турар (слайдыларны коргузер).

Быжыглаашкын.

 1. Физминутка.

Психологтуг релаксация. Чаъс деп состун утказы-биле холбап, уругларга чаъстын унунун чаражын, кижинин сагыш-сеткили оон-биле кады арыгланып турар кылдыр холдарынын салаалары-биле столду оожумундан дургенинге чедир токкуладыр соктаар.

- Уруглар, бойдустун болуушкуннары – чаъс, хар бистин амыдыралывыста база улуг рольду ойнап, сагыш-сеткиливисти арыглап турар-дыр ийин.

  1. «Ыыттава»с диктант.

Башкы слайдыларда чуруктарны коргузерге, уруглар состерни бижиир.

Койгун, бижек, далган, аът, чечек, дулгуур.

Туннел: Бижээн состерин адаар, ажык уннерни шын адаар.

  1. Ном-биле ажыл.

Номда 185 мергежилгени кыдырааштарынга кууседир.

Туннел.

  1. Тест-биле ажыл.

Карточкаларда созуглелде хой сектер орнунга чогуур черинге ъ (кадыг демдекти) киирип бижиир. Шын бижилгезин самбырада слайдыда харыыдан хынаар.

Туннел: харыыларын уруглар удур-дедир хынажыптар. Демдээн башкы кыдырааштарга салып бээр.

Унелээри: 0-1 – «5», 2-4 – «4», 5-7 – «3», 8-10 – «2».

  1.  – Богунгу темадан бис боттарывыска ажыктыг чуну билип алдывыс, уруглар?

- Бистин амыдыралывыска ок-биле адаар ажык уннернин ужур-дузазы чуде деп бодаар силер?

- Шын бижилге дурумнерин шингээдип алыры-биле бердинген таблицаны карточка кылып алгаш, ургулчу кичээлдерге ажыглаар бис.

Демдектер салыры.

Онаалга бээри.

Бажынга ооренген теманы катаптап, номчуур. Ада-иези-биле словарьлыг диктант бижиир, бажынынын иштинде ок-биле адаттынып турар ажык уннерлиг состерни тып бижиир.

 


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Ажык кичээл 7 кл "Кол сос биле соглекчинин аразында тире"

1)Оореникчилерге кандыг таварылгада кол сос биле соглекчинин аразынга тирени шын салырын чедип алыр .2)уругларнын аас болгаш бижимел чугаа сайзырадылгазы.3)оореникчилерни ава кижиге хундуткелди,ынакшы...

Ажык кичээл "Синонимнер" 5 класс

Ажык кичээл "Синонимнер" 5 класс...

Чаа тема тайылбыры кичээл: Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер (7 класс)

Чаа тема тайылбыры кичээл: Чагырыштырбас эвилелдер  дузазы-биле холбашкан  чаңгыс аймак кежигүннер (7 класс)...

Презентация «Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер» (7 класс)

Презентация «Чагырыштырбас эвилелдер  дузазы-биле холбашкан  чаңгыс аймак кежигүннер» (7 класс)...

Ок-биле адаар ажык уннерлиг состер, оларны шын бижиири

5-ки класска тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы болгаш презентациязы. "Ок-биле адаар ажык уннерлиг состер. Оларны шын бижиири"...

«Өк-биле адаар ажык үннер»

Разработка урока по родному языку для 5 5-ки класска тыва дылга кичээлТемазы: «Өк-биле  адаар ажык  үннер»Кичээлдин хевири: Чаа теманын тайылбыры.Кичээлдин сорулгалары: 1) Ө...