"Ок-биле адаар ажык уннер" 5 класс
план-конспект урока (5 класс)
Кичээлдин хевири: чаа теманын тайылбыры.
Кичээлдин сорулгалары:
1) Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни, оларнын шын бижиирин уругларга тайылбырлап, билиндирери;
2) Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни шын адап, бижип чанчыктырар, оон-биле кады аас чугаазын сайзырадыри;
3) Торээн чер-чуртунга ынак болурунга уругларны кижизидери.
Дерилгези: 5 класстын ооредилге ному, Тыванын картазы, таблица, тест, улегер домактар, сюжеттиг чуруктар, ыры «Тыва Республика», компьютер, проектор.
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
![]() | 20.21 КБ |
Предварительный просмотр:
Темазы: «Өк-биле адаар ажык уннер», 5 класс
Кичээлдин хевири: чаа теманын тайылбыры.
Кичээлдин сорулгалары:
1) Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни, оларнын шын бижиирин уругларга тайылбырлап, билиндирери;
2) Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни шын адап, бижип чанчыктырар, оон-биле кады аас чугаазын сайзырадыри;
3) Торээн чер-чуртунга ынак болурунга уругларны кижизидери.
Дерилгези: 5 класстын ооредилге ному, Тыванын картазы, таблица, тест, улегер домактар, сюжеттиг чуруктар, ыры «Тыва Республика», компьютер, проектор.
Кичээлдин чорудуу.
Организастыг кезээ: 1. Башкынын созу.
Кичээлдин сорулгаларын уругларга дамчыдар.
Онаалга хыналдазы.
1. Шулук-биле ажыл.
Бажынга онаалга кылдыр мергежилге 176-да Тыва Республика деп шулуктун узундузун шээжилеп алыр турган. Ук шулук ыры апарган болгай, шупту дыннап, харын-даа ырлажып турар бис. Бугу класстын оореникчилери ырынын припевин ырлаптар.
2. Слайдылар-биле ажыл.
Уруглар ырыны ырлажып турда, компьютерде Тыва дугайында, оон каас-чараш бойдузун коргускен слайдылар чоруп турар.
Катаптаашкын: 1. Улегер домак-биле ажыл.
Кижи – чурттуг, куш – уялыг. (Улегер домактын утказы-биле кижизидилге ажылы чорудар).
- Улегер домактын утказын канчаар билип тур силер, тайылбырлап корунерем.
- Улегер домакты кыдырааштарынарга бижип алынар.
- Бердинген улегер домакта ажык уннерни тыпкаш, адаан шыйыптынар.
- Ам шын кылдыр адап корунерем, канчаар адаттынып турар-дыр?
- Шын-дыр, уруглар, ок-биле адаттынып турар ышкажыл, силер уннернин адаттынарын эге класстарга ооренген силер.
Туннел: ажык уннернин адаттынары база онзагай болур.
2. Карта-биле ажыл.
Бистин торээн чуртувус – Тыва Республика. Картага баргаш, Тыванын найысылалын, торээн сууру Тожунун Ийни айтыр.
Чаа теманын тайылбыры:
- Состер оюну.
Башкы состер адаарга, уруглар баштайгы ажык уннун транскрипциязын бижиир. Чурт, кижи, куш, Тыва, ада, баш.
- Бижип алган уннеривис кандыг ажык уннер болду, уруглар?
- Шын-дыр, бердинген ажык уннер шупту ок-биле адаар уннер-дир.
2. Таблица-биле ажыл.
Ок-биле адаар ажык уннерни чангыс ужук-биле бижиир | ||
кыш | дуву | дош |
дагаа | ыт | койгун |
борт | идик | кеш |
Ок-биле адаар ажык уннернин ужуктеринге ъ (кадыг демдек) немеп бижиири:
Аът, эът, оът, каът, чаъс, дуъш, аъш-чем, чуък, чоъп – 9 сос.
Оларнын иштинден укталган хевирлеринге ъ (кадыг демдек) биживес состер:
Чоъп, чаъс, чуък, дуъш, аъш-чем
Чоптээр, частаар, чуктээр, душтээр, аштаныр-чемненир (канчаар?)
Чоптуг, частыг, чуктуг, душтеки, аштыг-чемниг (кандыг?)
- Ном-биле ажыл.
Номда дурумну уругларга дынзыг кылдыр номчудар, 4 уругдан номчаан чуулунун утказын айтырар.
- Немелде материал.
Тыва дыл эртемдени Каадыр-оол Алексеевич Бичелдей тыва дылда ок-биле адаар ажык уннер дугайында эртем ажылы бижээн. Оонуу-биле алырга, адап турарывыс октун ажык уннеринге шуптузунга ъ (кадыг демдекти_ бижиир деп саналдап турар (слайдыларны коргузер).
Быжыглаашкын.
1. Физминутка.
Психологтуг релаксация. Чаъс деп состун утказы-биле холбап, уругларга чаъстын унунун чаражын, кижинин сагыш-сеткили оон-биле кады арыгланып турар кылдыр холдарынын салаалары-биле столду оожумундан дургенинге чедир токкуладыр соктаар.
- Уруглар, бойдустун болуушкуннары – чаъс, хар бистин амыдыралывыста база улуг рольду ойнап, сагыш-сеткиливисти арыглап турар-дыр ийин.
- «Ыыттава»с диктант.
Башкы слайдыларда чуруктарны коргузерге, уруглар состерни бижиир.
Койгун, бижек, далган, аът, чечек, дулгуур.
Туннел: Бижээн состерин адаар, ажык уннерни шын адаар.
- Ном-биле ажыл.
Номда 185 мергежилгени кыдырааштарынга кууседир.
Туннел.
- Тест-биле ажыл.
Карточкаларда созуглелде хой сектер орнунга чогуур черинге ъ (кадыг демдекти) киирип бижиир. Шын бижилгезин самбырада слайдыда харыыдан хынаар.
Туннел: харыыларын уруглар удур-дедир хынажыптар. Демдээн башкы кыдырааштарга салып бээр.
Унелээри: 0-1 – «5», 2-4 – «4», 5-7 – «3», 8-10 – «2».
- – Богунгу темадан бис боттарывыска ажыктыг чуну билип алдывыс, уруглар?
- Бистин амыдыралывыска ок-биле адаар ажык уннернин ужур-дузазы чуде деп бодаар силер?
- Шын бижилге дурумнерин шингээдип алыры-биле бердинген таблицаны карточка кылып алгаш, ургулчу кичээлдерге ажыглаар бис.
Демдектер салыры.
Онаалга бээри.
Бажынга ооренген теманы катаптап, номчуур. Ада-иези-биле словарьлыг диктант бижиир, бажынынын иштинде ок-биле адаттынып турар ажык уннерлиг состерни тып бижиир.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
![](/sites/default/files/pictures/2013/03/03/picture-215275-1362289333.jpg)
Ажык кичээл 7 кл "Кол сос биле соглекчинин аразында тире"
1)Оореникчилерге кандыг таварылгада кол сос биле соглекчинин аразынга тирени шын салырын чедип алыр .2)уругларнын аас болгаш бижимел чугаа сайзырадылгазы.3)оореникчилерни ава кижиге хундуткелди,ынакшы...
![](/sites/default/files/pictures/2019/02/15/picture-1114190-1550224774.jpg)
Чаа тема тайылбыры кичээл: Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер (7 класс)
Чаа тема тайылбыры кичээл: Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер (7 класс)...
![](/sites/default/files/pictures/2019/02/15/picture-1114190-1550224774.jpg)
Презентация «Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер» (7 класс)
Презентация «Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер» (7 класс)...
![](/sites/default/files/pictures/2020/01/16/picture-1207410-1579165150.jpg)
Ок-биле адаар ажык уннерлиг состер, оларны шын бижиири
5-ки класска тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы болгаш презентациязы. "Ок-биле адаар ажык уннерлиг состер. Оларны шын бижиири"...
![](/sites/default/files/pictures/2022/02/20/picture-1388948-1645361331.jpg)
«Өк-биле адаар ажык үннер»
Разработка урока по родному языку для 5 5-ки класска тыва дылга кичээлТемазы: «Өк-биле адаар ажык үннер»Кичээлдин хевири: Чаа теманын тайылбыры.Кичээлдин сорулгалары: 1) Ө...