Презентация «Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер» (7 класс)
презентация к уроку (7 класс)

Слайд 1

«Улуг-Хемни ң агымы дег к ү шт ү г , ак-к ө к Тывавысты ң дээри дег арыг , бора хектин эдери дег өтк ү т , алдын-сарыг сыгырганы ң ырлаары дег элдептиг т ө рээн дылым! Сенде хову-ш ө лдерни ң делгемнери , тайга-та ң дыларны ң бедиктери , кыла ң х ө лдерни ң оожум-топтуу , оран-делегейни ң оът-сигенини ң айдызы , а ң -ме ң инин кышкызы си ң ген. Өрг ү н-ковей улустарны ң дылдарыны ң аялгаларыны ң аразынга мө ң ге шагда хомусту ң ү н ү бооп ча ң гыланып чор, өлчей-кежиктиг, хайыралыг т ө рээн дылым!» Шулуу Сат.

Слайд 2

Сула шимчээшкин

Слайд 3

Каттыштырар Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер Аңгылаштырар Удурланыштырар болгаш, биле, база азы, ийикпе, ийикпе азы, чок болза, бир болза, бирде, та, чамдыкта; азы… азы, чок болза… чок болза, бир болза… бир болза, бирде… бирде, та… та, чамдыкта… чамдыкта а, ынчалза-даа, ындыг-даа болза, ындыг болза-даа, ынчалзажок, ын-дыг болзажок, харын, ынчаарга Биче сек

Слайд 4

Каттыштырар Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер Аңгылаштырар Удурланыштырар салбас катаптавас эвилелдер-биле холбашканда, салбас; катаптаар эвилелдер-биле холбашканда, эвилелдернин мурнунга салыр эвилелдерниң мурнунга салыр Чижээ Биче сек

Слайд 5

Каттыштырар Чагырыштырбас эвилелдер дузазы-биле холбашкан чаңгыс аймак кежигүннер Аңгылаштырар Удурланыштырар Кур черлер часкы чаагай үеде чидиг ногаан болгаш ак-көк хээзи-биле каастанып алган. Чүгле ында-кайда ховуларда арат ашактың ийикпе азы аныяк оолдуң буга суун аштап турары көстүр. Бо доштар оон-даа ынай бадар. Ында та кандыг оран, та кандыг чурт бар чүве? Каа-Хемнин доштары тус бүрүде айыылдыг черлерни иткилежип, ынчалза-даа таварып эртер. Чижээ Биче сек

Слайд 6

Чижээ: Куштарның чамдыктары хөлдерде чоргаар эштип чоруур, а өскелери дистиндир шуужуп алган чоруп каарлар. (С. Тока «Араттың сөзү». Эге. Каа-Хем.) Чагырыштырбас эвилелдер нарын домакты база каттыштырып чоруур. Нарын домак дээрге ийи кол сөстүг болгаш ийи сөглекчилиг домак болур. 1 2

Слайд 7

Каттыштырар Аңгылаштырар Удурланыштырар болгаш, биле, база азы, ийикпе, ийикпе азы, чок болза, бир болза, бирде, та, чамдыкта; а, ынчалза-даа, ындыг-даа болза, ындыг болза-даа, ынчалзажок, ын-дыг болзажок, харын, ынчаарга

Слайд 8

Каа-Хемниң эрии

Слайд 9

А) каттыштырар, холбаштырар, аңгылаштырар Б) удурланыштырар, аңгылаштырар, каттыштырар 1 . Чагырыштырбас эвилелдерниң бөлүктерин айыт.

Слайд 10

А) каттыштырар Б) аңгылаштырар 2. Кандыг эвилел-биле холбашканда чаңгыс аймак кежигүннерниң аразынга биче сек салбазыл?

Слайд 11

3. Удурланыштырар эвилел кирип турар чаңгыс аймак кежигүннерлиг домакты тып. А) Мерген шапкын болгаш дааш-шимээнниг хап бадып чыдар. Б) Кыжын Мерген кылын терең хар дүвүнче чаштына бээр, ынчалза-даа удувас.

Слайд 12

А) салыр Б) салбас 4. «биле» домакка эвилел уткалыг ажыглаттына бергенде дефис демдекти салыр бе, салбас бе?

Слайд 13

А)харын Б)болгаш 5. Чүү деп эвилел моол дылда дөмейлежип турарыл?

Слайд 14

Частырыг чок болза - «5» 1-2 частырыглыг болза - «4» 3-4 частырыглыг болза - «3» 5-тен хөй болза - «2» Демдек салырының негелдези:

Слайд 16

Кичээнгейлиг болганынар дээш четтирдим!