"Лексика" разделым иктешлымаш
план-конспект урока (5 класс)

Урокын паспортшо

Класс: 5

Эртарыме жап: 45 минут

Эртарыме вер: марий йылме да литератур кабинет

Эртарыме предмет (дисциплина): марий  йылме

Урокын темыже: «Лексика» разделым иктешлымаш

Урокын типше:  шинчымашым  системыш кондымаш да иктешлымаш

Урокын видше: урок - путешествий

Урокын цельже:  «Лексика» раздел дене йоча – шамычын  шинчымашыштым тергаш

Урокын задачыже – влак:

Туныктымо:

- « Лексика» раздел дене шинчымашыштым системыш пурташ;

- синоним, антоним, омоним, кÿэмалтше ойсавыртыш – влакын йылмыште верыштым палемден кодаш;

Моштымаш:

-  группышто пашам ыштыме навыкым вияндаш;

- словарь дене ыштыме навыкыштым пенгыдемдаш;

- творческий шÿлышыштым виянден колташ, йылме лывыргылыкым пурташ.

Воспитательный:

Шочмо калыкын йÿлажым, фольклоржым палаш да шымлаш  кумыландаш

Эртарыме дидактический  йöн:шымлен кычалмаш;

 Частный метод – влак: ваш кутыраш келыштарыме диалог, упражнений – влак дене паша.

Кучылтмо материал: презентаций, картычке – влак,  рушла – марла мутер

Урок радам.

I-ше этап. Оргмомент.

II-шо этап.Урокын цельже дене палдарымаш. Но теме дене палдараш ок кÿл. Проблемым шынден,  урок мучаште тунемше - влак шке гыч лукшаш улыт.

III- шо этап.Шинчымашым системыш пуртымаш да иктешлымаш.

Урок – путешествий( Презентаций йöным кучылтмаш).

 Путешествийыш каяшлан котомкам погымаш.  Сÿретыште  улшо мут – влакым котомкаш оптымаш.

1 .«Л» станций: Мут да тудын значенийже.

 2. « Е» станций: Синоним. Омоним. Антоним.

3. «К» станций.  Кÿэмалтше ойсавыртыш.(Фразеологический оборот)

4. «С» станций.. Архаизм. Неологизм. Профессионализм. Диалектизм.

5 . «И» станций. Марий йылмысе мут-влак кушеч лектыныт.Кÿсынлымö мут- влак. 

6. «К» станций. Калыкмут- влак.

7. « А» станций. «Лексика» алан. Тунемше - влакым урокын темышке лукмаш.

IV-ше этап. Урокым иктешлымаш.

V-ше этап.Мöнгысö паша. Сочинений «21курымын тунемшыже «Лексика» аланыште»

1 слайд        Лексика аланыш каяш корным почман.Айста                  

                                   рюкзакышкына мут – влакым оптена.Тыгай заданий:      

                                  сÿретыште кö шукырак мутым муэш да рюкзакышкыже

                                  опта.Кажныже доска деке лектын, у мутым воза.

 Мутер паша.        Вис-вис, ÿдыр, рвезе,пырыс, кайык – влак,пеледыш –

                                    влак,копшанге(жук),(с.94),кечшудо(подсолнечник)          

                                   стр.290, ужава

2 слайд.                    Путешествийым тÿналына.

3 слайд.                       Кажне путешествийыш карт кÿлеш. Айста корнынам

                                  ончалына.  (Карт почеш умылтарымаш: кажне

                                  станцийыште ала- могай паша пуалтеш. Тиде пашам                

                                 шуктымеке веле ме умбакыже корным шуен кертына.)    

4 слайд                              Л станций  Меран- пеш онай янлык.

                                        Пуымо предложенийыште МЕРАН мутлан                

                                   Лексический  ден грамматический значенийыштым  

                                        ончыкташ.

5 слайд                                         МЕРАН

лексический       грамматический

значений                   значений

предмет,                    лум мут,им.п.

янлык, ошо               ед.ч.,чонан,

да сур тусан             предложен.

                            подлеж. Лиеш

6 слайд

        Е станций   Шинчымашым ончыкто

                                          Палемдыме шомак – влак   мо лийыт?

Йоча пÿкеныште шинча.

Тудо  йомакым сайын

шинча.

Ты радамыште  уто мутым

палемдыза?

1.Куанаш

2.Сöрасаш

3.Йывырташ

4.Веселанаш

Антонимлан пример

 – влакым кондыза

7 слайд        К станций

                Палемдыме ойсавыртышын чын значенийжым

             ончыктыза.Кузе тиде ойсавыртыш маналтеш?

        Керек – мыняр ойло – эре шке мурыжымак мура.

                                      Уремыште парням шуралтен ок кой.

8 слайд                             С станций. Возен шукто.

                                   Тоштемше мутым вес семынже архаизм маныт.

                                 Неологизм – тиде у мут – влак.

                                Посна кундемыште гына кучылталтше мут- влакым                          

                                   диалектизм маныт.

                                  Профессионализм – тиде посна профессий дене            

                                кучылталтше мут – влак.

9 слайд

        И станций. Мут-влак  марий йылмыш могай вес  

                                 йылме гыч пуреныт?

        Курезе, кÿсле, окна, понар, сакыр.

                                 Грузди, гусли, окно, фонарь, сахар

10 слайд        К станций. Калыкмутым шуйо.

                                    Ава деч посна нигö илен ок керт.    

        Кö пашам ок ыште, тудо ок коч.

        Кö тунемеш, тудо шуко пала.

11 слайд.        А станций. Путешествий мучашке лишемеш.

                                    Могай аланыш толын шуынна?ЛЕКСИКА.

Мый тылат-йолташ улам.           Тый мылам–йолташ улат

Ме,те,нуно-чыланат

Ик еш гае улына.

              Весела мыланажат,

              Весела  тыландажат,

              Весела чылаланат,

              Муралтен кушталтена.

Мöнгысö паша.

Сочинений «21курымын тунемшыже «Лексика» аланыште»