Конспект открытого урока
план-конспект урока

МКОУ «Нижнеказанищенская СОШ №2 имени Наби Ханмурзаева»

Онгаргъан: Джамавова Л.Ю.

Къумукъ адабиятдан ачыкъ дарсны планы 4 клас

Дарсны темасы:   Магьамматамин Акъмурзаев

                                   «Не татлидир ана тил!»

Дарсны мурады:  яшланы шаирни яшаву ва яратывчулугъу булан таныш      

                                            этмек;

                                            яшланы ана тилге бакъгъан сюювюн артдырмакъ;                                  

                                           чебер охувну мердешлерин давам этмек;

                                           сёз байлыгъын артдырмакъ.

Гёрсетив алатлар: компьютор, проектор, карта, шарлар яшлагъа,    

                                            карандашлар.

Дарсны эпиграфы: Халкъыбызгъа, элибизге,

                                               Юрек салып шону бил.

                                               Адам болмакъ учун бизге

                                               Тарыкъ азиз ана тил!

                                                                                                 М. Атабаев.

Дарсны барышы:

1. Къурум мюгьлет.

-Салам, яшлар!

-Салам, муаллим!

-Салам, гьюрметли къонакълар!

 -Бугюн ана тил дарсны юрютежекмен мен. Мени атым Зуният Сайпуллаевна.

-Яшлар, бу дарс насипли дарслардан бириси болсун!

 Юреклеригиз шатлыкъдан толсун!

 Яшавда къайгъы недир билмегиз!

Бешлер тюгюл сиз гёрмегиз!

2. Янгы дарсны гечив.

Магьамматамин Акъмурзаев «Не татлидир ана тил!»

Гиришив сёз.

-Бугюнгю дарсны мен шулай шиъру булан башламагъа сюемен

Башлап сагъа тынглагъанман бешикде,

Башлап сени эшитгенмен анамдан.

………  ………  анасыдай сюймеген.

Ана элин сюе десе инанман.

                                             А. Жачаев.

-Яшлар, шу шиъруда бюртюклени орнуна тюшюрюлген сёзлени салайыкъ.                                             (Ана тилин)

    -Ана тилден башлана, адамны бир-биревге бакъгъан сюювю.

       Оьсюп гелеген яшларда ана тилде сёйлемеге, ана тилни уьйренмеге «ана» деген башлай. Бизин къумукъ тилибиз татли, арив, уллу ва гючлю тил. Гьар ана тилде, гьар инсангъа гюнню шавласы йимик ярыкъ бере. Гелигиз биз шо ярыкъны сёнмеге къоймай, ана тилибизни бек билейик, ону тазалыгъын сакълайыкъ, гьар даим де биз къумукъ миллет экенибизге оьктем болайыкъ.

      Ана тилни гележеги де, ва бугюнгю гьалы да, яшлар, сизден оьсюп гелеген яш наслулардан гьасил бола. Бизин тилибиз сют йимик таза, бал йимик сюзюк тил.

-Яшлар, нечик ойлашасыз, бизин дарсыбыз негер багъышлана.

       (ана тилге)

-Мени де бар яшлар бир арив ана тилге багъышлангъан шиъруларым.

             Дюньяланы ачагъан,

             Алтын ачгъыч-ана тил.

             Адам болмагъа сюйсенг,

             Башлап ана тилни бил.

             Ана тилинг- арив тил,

             Ана тилинг – яхшы тил.

             Яхшы яш бусанг, вёре.

             Ана тилинг яхшы бил.

-Яшлар, сизин арагъызда да бардыр ана тилге багъышлангъан шиърулар билегенлеригиз.

 (яшлар шиърулар охуй ана тилни гьакъында)

-Бизин къумукъ шаирлерибизде ана тилни гьакъында кёп шиърулар язгъан.

-Йырчы Къазагъыбыз, Абусупьяныбыз, таш къая йимик къатты Анварыбыз, чартлатып чыгъагъан сёзлю Агьматыбыз, олай дагъы да кёп шаирлерибиз бар.

  - Таза ана тилде сёйлене къумукъ театрны сагьнасында да.

  - Шолай бир спектакльны гесегине къарайыкъ.

 ( «Молла Насрутдин» деген театрны гесегин саламан)

-Яшлар, биз къарагъан спектакльны атын арагъызда билегенигез ёкъму?

- Молла Насрутдинни ролюн ойнайгъан актёрну атын ким биле?

 ( Магьамматамин Акъмурзаев)

 Яратывчулукъ ёлу.

-Дагъыстанны ат къазангъан артисти 1930 нчу йылда тувгъан.

1952 йылдан башлап къумукъ театрны сагьнасында чалышгъан.

« Молла Насрутдин», «Айгъази», «Умалат-Бек» деген ва олай башгъа пьесаларда ойнагъан.

 М. Акъмурзаев шиъруларда яза болгъан.

- Бугюн биз сизин булан «Не татлидир ана тил» деген шиърусу булан таныш болажакъбыз.

-Шиъруну охугъунча ялкъгъаныбызны язайыкъ.

Физминутка.

Аякъ къагъып, къол силлеп,

Къолларыбызны тюзлеп.

Къанат къагъып учайыкъ

Астаракъ олтурайыкъ.

Муаллимге тынглайыкъ.

-Шиъруну охуйгъанда бизге маънасы четим тиеген сёзлер ёлугъажакъ, шоланы уьстюнде ишлейик.

Сёзлюк иш:

Хата- ошибка

Талчыгъа- волнение, переживание.

Гюрентав- название местности.

Тамаза- уважаемый, почтенный старик.

Бакъдым- ухаживать, присматривать.

Челек- ведро

Къарыш-пядь

Мактап- школа.

Муаллимни уьлгюлю охуву.

Яшланы чебер охуву.

3. Янгы дарсны беклешдирив.

-Къумукъ тилде къайсы миллетлер сёйлей.

   (къумукъ миллет)

-Яшлар, сизин алдыгъызда Буйнакский районну  карталары бар, гелигиз биз картадан къумукъ юртланы табайыкъ.

  (Яшлар картадан къумукъ юртланы табып атларын язалар. 2 минут   бериле бу ишге. Яшлагъа гьар рядгъа бирер кагъыз бериле. Шо кагъызгъа картагъа къарап юртланы атларын яза, ёлдашына бере, ёлдашы такрарламай заман битгенде кагъыз кимникъолунда буса, шо ручкада алып чыгъа. Юртланы охуй ва санавун токъташдыра. Лап кёп юртланы атын язгъан команда арив къыйматлар ала. )

4. Рефлексия.

………………………………гелдим.

……………………………..билдим.

………………………………англадым.

……………………………..ушатдым.

-Яшлар доскада берилген сёзлер жумлаланы ахыры. Бир-нече сёз къошуп жумлалар къурайыкъ. Ахыры шу сёзлер булан битеген кюйде.

Оьзюбюз билмейген кюйде гиччи шаирлерде болуп къалдыкъ.

5. Уьйге иш.

1. гёнгюнден бир-нече бёлюкню уьйренмек.
2. «Ана тилим» деген темагъа гёре сочинение язмакъ.
3. Ушатгъан гесекге гёре сурат этмек.