Внеклассное мероприятие к празднику Сагаалган
методическая разработка

Буряад Республикын hуралсалай ба эрдэм ухаанай министерство

Ивалгын аймагай эрдэм hуралсалай таhаг

Гэльбэрын дунда hургуули

Классhаа гадуур хэшээл

«Сагаан hарын амар мэндэ! »

                                                                                                           Бэлдэгшэ: Дашиева С.Н,

                                                                                                          буряад хэлэнэй багша

Хохоорин, 2018

Сагаан һарын амар мэндэ!

Зорилго: түрэл арадайнгаа Сагаалганай ёһо заншал һурагшадта гүнзэгыгөөр ойлгуулан, арадайнгаа аман зохёолдо дуратайгаар хүмүүжүүлэн, найр наада үнгэргэжэ, үндэһэн ёһо заншалаа һэргээн, сахижа ябахыень һургаха.

Хэрэгсэлнүүд: Сагаан эдеэн, хадагууд, хүгжэмэй фонограмма, медиапроектор, 12 жэлэй литэ, үхибүүдэй ажалнууд: һэеы гэрхэнүүд, зурагууд, ханын газетэнүүд.

Һайндэрэй нээлгын үе

Багша: Амар сайн, амгалан болтогой! Та бүгэдэндэ Гэльбэрын дунда һургуулиин багшанарай ба һурагшадай зүгһөө халуун амар мэндэ!

Сагаан хэшэгээр, Сагаалганаар!

Буурал һамбай Байгалһаа

Уурал надхан сайбалзаад,

Баян дэлгэр зоноороо

Майдар жаргал угталсаад,

Золтойл байна даа Буряаднай,

Зүлгы тэнюун тоонтомнай.

Мүнхэ наһаар,

Мүнгэн һараар,

Саган хэшэгээр,

Сагаалганаар,

Амар мэндээ, амар мэндээ!   (М.Чойбонов)

Саган һараар! Шэнэ гараһан  могой  жэлээр та бүгэдэниие амаршалаад,

Хододоо сэсэн бодолтой, сэбэр байдалтай,

Үнэн нүхэдтэй, үнэр дүүнэртэй,

Буян жаргалтай, баян хэшэгтэй ябахатнай болтогой!         

Хүтэлэгшэ: (Дарима) Амар сайн, хүндэтэ нүхэд! Мүнөөдэр манда ерэһэн айлшадые буряад арадайнгаа ёһо гуримаар угтажа, найр наада үнгэргэхэбди.

 (Даба-Самбу)  Хүндэтэ айлшад, орогты,

                  Хүлеэн угтан байнабди!

                  Сагаан эдеэнһээмнай хүртэгты!  (айлшад сагаан эдеэнһээ ама хүрөөд, хойморто гаража һууна)

 (Дарима) Арюун Сагаан һараар, арад зоной найраар!

                Сагаан сэдьхэлһээ бэе бэеэ Сагаалганаар золгоёл даа! Мэндээ!

Угтамжын хатар «Хурамшамни»  гэһэн дуун доро (үгэнь А.Бадаевай, хүгжэмынь А.Андреевэй)

(багша дуулана, басагад хатарна)

(Даба-Самбу)

Һайхан юм даа , Буряаднай,

Һаруул Эхэ нютагнай.

Шэнэ жэлээр, шэнын нэгэнээр!

Сагаан һараар, Сагаалганаар!

(Эржена)

Могой жэлэй Сагаалган

Найдал түрүүлжэ ерэг лэ!

Үндэр баян һуудалай

Үлзы заяа үршөөг лэ!

(Дэлгэр)

Сагаан һарын эрилтээр

Сагай байдал һайжараг лэ!

Сахилгаан хурса гэрэлтэй

Сахюусаднай хараг лэ!

Багша

Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ

Бэлиг хүн боложо түрэһөөрнай

Нэгэ наһамнай нэмэбэ,

Найр наадан дэлгэрэг.

Арадаймнай нааданууд

Аман зохёолһоо эхитэй.

Оньһон үгэнүүд, үреэлнүүд,

Урданай дуунууд, таабаринууд.

Наадан дээрээ ерыт, нүхэд!

Представление

1.Дэлгэр Эржена хоёр тайзан дээрэ.

Үхибүүд наада харуулна (дуу андалдаан, алта нюулга, барилдаан, hээр шаалга, ёохор).

Ёохорой һүүлдэ үхибүүд айлшадтаа үреэлнүүдые хэлэнэ:

Бии бэлигтэй, дүүрэн хэшэгтэй

Ута наһатай, удаан жаргалтай һуухатнай болтогой!

Арад зомнай жаргалтай байг,

Адуу малнай арьбинтай байг!

Хүбүүд, басагад бэлигтэй байг,

Хүгшэд, үбгэд буянтай байг!

Ерэһэн шэнэ луу  жэлдэ

Айл аймагтаа, арад зондоо

Ута наһа, удаан жаргал үреэел!

Жэл бүри жэгдэ амгалан

Он бүри омог дорюун

Сагаалжа, ногоолжо байял даа!

Багша:

Һайндаа, үхибүүд! Баярлаабди!

(шүлэг «Сагаалган» Жаркова Женя уншана)

Багша: Хүндэтэ манай айлшад! Нюдэнэй хужар, шэхэнэй шэмэг болгон найр наадыемнай хараһандатнай халуун баярые хүргэнэбди!

Түрэл Хурамша нютаг тухай дуугаа Сагаан һарын бэлэг болгон тандаа дуулахамнай.

Үгэнь ба хүгжэмынь Владимир Запхановай. (6-7-дохи ангиин hурагшад дуулана)

Зай, иигээд уулзалгамнай түгэсэбэ, дахин уулзатараа БАЯРТАЙ!