Кызыл-Эник Кудажынын чогаалдарынга оюн-кичээл
план-конспект урока (9 класс)

Кызыл – ЭникКыргызович Кудажынын

90 харлаан

оюнунга турааскаткан   «Уйгузу чок Улуг-Хемим» деп

республика чергелиг конференция

«Кызыл-Эник  Кудажынын «Ыржым булун», «Ырак булут»,

«Ырлыг булак» деп чогаалдарында аас чогаалын кииргени»

Конференциянын киржикчизи

Ондар Чимит-Доржу Байырович аттыг

Кызыл-Тайга ортумак школазынын тыва дыл, чогаал башкызы

Монгуш Анюта Чымбаевна

К-Э.К.Кудажынын 90 харлаанюбилейингетурааскадып

чоруттунганкичээл – оюн

Сагынгыртывынгырларныноюну

Сорулгазы:

1. Торээндылынга, тывачогаалгасонуургалыноттурары. К-Э.К.Кудажынынчогаадыкчыажылы – билетаныштырып, ооредир, билиинханыладыр.
2. Аасболгашбижимелчугаазынсайзырадыр.
3. Сагынгыр, тывынгырболурунга, тывачогаалдарга, тывадылынгаынакболурункижизидери.

Дерилгези: чогаалчынынчуруу, чогаалдарданузундулер, чогаалчынынномнарынынделгелгези, чогаалдарынгачураанчуруктар, чуруттунархерекселдер, шииойнаарынгахерекматериалдар.

Оюннунчорудуу:

1. Организастыгкезээ.

• Психологтугуе:

Алдынхунум

Ак-кок дээрим,

Аргаарыым,

Агымсуум,

Даглар, шолдерим,

Далай, холдерим,

Эжим, оорум,

Башкыларымэкии ,экии! (Хулумзуржупмендилежир)

2. Оюннунтемазын, сорулгазындамчыдары

- Бохун бис Тыванын база биркайгамчыкчогаалчызы К-Э.Кудажынын школа программазынчекириптурарчогаалдарынга, чогаадыкчыажыл-чорудулгазынгасагынгыр, тывынгырларныноюнун 10-11 класстарнынаразынгаэрттирер – дир бис, уруглар. Оюннуннегелделеринбашбурунгаарсилергеберипкаантурган мен. Бажынгаонаалгаболгашболуктераттыг,  кыйгырыглыг, чангысаайхептигболуруалбанболгай.  Шупту белен келгенхевирлигболуктерникоорумгечараш – тыр. Ынчангашоюннунбиргидаалгазынчекириптер – дир бис.

        3. Оюннунчорудуу

1 – гидаалга:Болуктернинады, кыйгырыы, байырчедириишкиннери.

1 – гиболук – «Чеченчогаал»

Кыйгырыы: Чеченчогаал – амыдыралкорунчуу»

2-ги болук – «Тывынгырлар»

Кыйгырыы: «Тыва черин, тывадылын, тывадылын – ожуктунушдажыол – дур»

2 – гидаалга: Угаанныглармоорейи

1. К-Э.К. Кудажыкаяаторуттунгенил?
2. К_Э.К.Кудажыкажанторуттунгенил?
3. Эн-не баштайгычогаалычул?
4. Эн-не баштайгыномунунады?
5. «Тараанынкамнанар, олдээшамы-тынывыстыберипчораан бис…» депкайычогаалдабижээнил?
6. «Маргылдаанычежемейниндынназа-даа,

манаачуглеийихолдаркиришпээннер..»

7. Кымдепмаадырыл? Чуудепчогаалдынмаадыры-дыр»

А. …Чувеыыттавас, ааспырак, кайы-хамаанчокаалдаргабарбас, чулувессалыургулчукарарабергенчоруурдогуйбергенашаккижи.

Б. Турзаузун, тутсамогедепулустунчугаалажыркижизининбирээзи. Ошкукежичолдактондан, хыралып калган кара дотпекежикалбакхаптыгаборттен, эптепкаанэликкежидортегер кара чувурден, кырынданчаргашогдешкикедиргенчымчакидиктенбуткенхептиг. Оонаптаразыгделгемхорээчодурдытдег, тырындурт-сынныг, кадапкаанадагашдегтендишдивесбуттарлыг…

        8. Чогаалчынындайынтемазынгабижиттингенчогаалынынадын, жанырынтодарадыр.

         9. Чогаалчынын эн-не каттырынчыгчогаалын, оонжанрынынтодарадыр.

        10. К-Э.К.Кудажынынчечен-мерген утка-шынарлыгчогаалдарыдээшкандыгаткатолептигболганыл?

        11. К-Э.К.КудажыТыванынчогаалчыларэвилелин каш чылудуртупажылдааныл?

3-ку даалга – Талантылармоорейи: Бажынгаонаалга.

К-Э.К.Кудажынынчогаалдарынгасценажытканкоргузуглермоорейи. Болуктербелеткенипалганынынаайы-биле шиижиткенчогаалдарныойнапкууседир.

4-ку даалга– Чеченнермоорейи.

К-Э.К.Кудажыгатураскаатканшулукчогаадыр база чогаадыгбижиирмоорей.

Шулуктуболукшуптукиржипбижиир. Чогаадыгныболукбурузунден  1 оореникчигеуебээргебижиир.

Туннелиншииткекчилерундуруптуннээр.

4. Туннели

1. Болукбурузунуналганбаллынсанап, туннээри. Тиилекчилернишаннаар.
2. Чогаалчынынчогаадыкчыажылдарынгачаабилипалганчуулдеринтуннээр.
3. Сагынгыр, тывынгырлароюнунункайы-хиреуругларгасолун, таарымчалыгболганындараазындадемдектербилетуннепкодурер: