Контрольная работа по бурятской литературе 9 класса. Декабристын бэһэлиг
учебно-методический материал (9 класс)

Шалгалтын хүдэлмэри №1

1. “Декабристын бэһэлиг”  юундэ баримтата зохёол болоноб?
2. Хэд арад зонойногоо эрхэ сүлөөгэй түлөө тэмсэлдэ бодоо һэм?
3. Хэды декабристнууд Сибирь руу сүлэгдэһэн байнаб?
4. Декабристнууд Буряад ороной хаагуур нютагжаһан, һуурижаһан байнаб?
5. Декабристнууд Селенгинск тосхон ерэһэнһээ эхилжэ, зониие ямар юумэндэ һургааб?
6. Нэгэдэхи бүлэгэйнь нэгэдэхи хуби соо хаана, юун болоноб?
7. Нэгэдэхи бүлэгэй хоёрдохи хуби соо хаанахи үйлэ харуулагданаб?
8. Нэгэдэхи бүлэгэй хоёрдохи хубиин хабаадагша нюурнуудынь хэд болоноб?

Шалгалтын хүдэлмэри №2

1. Бүлэгэй гурбадахи хуби соохи үйлэ хаана болоноб?
2. Николай Бестужевые хэн юугээрнь тухайлжа, тагшуулшадта барюулнаб?
3. Хоёрдохи бүлэг соохи үйлэ хэрэгүүд хаана болоноб?
4. Хоёрдохи бүлэгэй нэгэдэхи хуби соо үйлэнь хэзээ, хаана болоноб?
5. Энэ хуби соо уран зохёолшо ямар һанал, бодол баталнаб?
6. Хоёрдохи бүлэгэй хоёрдохи хуби соо хаана болоһон үйлэ үгтэнэб?
7. Һүбэлгэн ухаатай Үхэршэн юун гэжэ ойлгожо эхилнэб?
8. Хэд буряад арадай һүбэлгэн ухаае, дууша, хүгжэмшые үндэр дээрэ сэгнэнэб?

Шалгалтын хүдэлмэри №3

1. Хоёрдохи бүлэгэй хоёрдохи хубиин үйлэнь хэзээ, хаана болоноб?
2. Хэды жэлэй туршада декабристнууд туулган, хаалганда ябанаб?
3. Аха дүү Бестужевтан станогоор юунүүдые урланаб?
4. Мария Волконская Александра Муравьёва хоёр хэд болоноб?
5. Драма соо юунүүд мүнхэ дурасхаалта тэмдэг болоноб?
6. Гурбадахи бүлэгэй нэгэдэхи хубиин үйлэ хэзээ, хаана болоноб?
7. Аха дүү Бестужевууд хэды жэл Петровско заводто байгааб?
8. Аха дүү Бестужевууд хаана һуурижааб?

Шалгалтын хүдэлмэри №4

1. Гурбадахи бүлэгэй хоёрдохи хуби соо үйлэ хэзээ, хаана болоноб?
2. Энэ хубиин үйлын гол түлэбынь юун болоноб?
3. Гэнэн сэдьхэлтэй, сэбэр шарайтай Гэрэлма хэн болоноб?
4. Гурбадахи бүлэгэй һүүлшын хуби соохи үйлэ хаана болоноб?
5. Николай Бестужев Петровско заводто байхадаа хэниие аргалһан байгааб?
6. Николай Бестужев хэдытэй байхадаа алтан һайхан дэлхэйтэйеэ хахасанаб?
7. Николай Бестужев хэды жэл эрхэ сүлөөгүй байгааб?

Харюунууд

Шалгалтын хүдэлмэри №1

1. «Д.б.» 1825-1855 онуудта болоһон үнэн бодото үйлэ хэрэгүүд дээрэ үндэһэлжэ бэшэгдэһэн , тиимэһээ баримтата зохёол болоно.
2. Дворянска революционернүүд хаанда ба хаанай засагта буһалгаа үүсхэжэ, арад занойнгоо эрхэ сүлөөгэй түлөө тэмсэлдэ бодоо һэн.
3. 121 декабристнууд Сибирь руу тэхэрилтэгүйгөөр сүлэгдэһэн байна.
4. Декабристнууд Буряад ороной Селенгинск тосхондо (мүнөө Новоселенгинск)-аха дүү Николай ба Михаил Бестужевууд, К.Торсон, Баргажанда- В ба М Кюхельбекернүүд, Бэшүүрэй аймагай Подлопатки тосхондо – А ба П Борисовууд, Турунтаево һууринда- Е Оболенский, Батурино һууринда- И Шимков, Верхнеудинскэдэ (Улаан-Үдэ)- А Муравьев ба Я Андреевич, Түнхэн тосхондо-Ю Люблинский ба В Толстой, Кабанскда- М Глебов һуурижаһан байна.
5. Декабристнууд Селенгинск тосхон ерэһэнһээ эхилжэ, зониие таряан ба мал ажалай дүй дүршэлдэ, түрүү аргада, буряад үхибүүдые эрдэм номдо һургаһан.
6. Нэгэдэхи бүлэгэйнь нэгэдэхи хуби соо Ород гүрэнэй далай дээрэхи ажал ябуулгые харуулһан Петербургдахи музей соо болоһон үйлэ үлтөөтэй. Хойто зүгэй нюуса бүлгэмэй гэшүүдэй һүүлшын бэлэдхэл харуулагдана.
7. Нэгэдэхи бүлэгэй хоёрдохи хуби соо Бестужевуудай эжын гэртэ болоһон үйлэ,  декабристнууд илалта туйлажа шадангүй сохигдоно гэжэ  харуулагдана.
8. Нэгэдэхи бүлэгэй хоёрдохи хубиин хабаадагша нюурнуудынь Елена Бестужева, Архип, Михаил ба Николай Бестужевтан.

Шалгалтын хүдэлмэри №2

1. Бүлэгэй гурбадахи хуби соохи үйлэ Кронштадтахи сайлалгын гэр соо болоно.
2. Николай Бестужевые сайлалгын гэрэй эзэн эхэнэр  алтан бэһэлигээр тухайлжа, тагшуулшадта барюулна.
3. Хоёрдохи бүлэг соохи үйлэ хэрэгүүд Шэтэдэ, Хоридо ба Петровско заводто болоно.
4. Хоёрдохи бүлэгэй нэгэдэхи хуби соо үйлэнь1828 оной зун, Шэтын каземадай шорон хаалганай үндэр хашаа дотор  болоно.
5. Энэ хуби соо уран зохёолшо ьүрүүшын хубисхалта буһалгаанай түлөөлэгшэдэй үйлэ хэрэг хэтэдэ мүнхэ байха гэһэн  һанал, бодол батална.
6. Хоёрдохи бүлэгэй хоёрдохи хуби соо 1830 оной август һарын тэн багаар Хори нютагта  болоһон үйлэ үгтэнэ.
7. Һүбэлгэн ухаатай Үхэршэн эзэн хаантай эрхэеэ буляалдаһан зэной жэшээгээр шэнэ һонирхолтой бодол толгойдоо түрүүлэн, ажабайдалаа ондоо янзаар хаража,  ойлгожо эхилнэ.
8. Ород арадай түлөөлэгшэд буряад арадай һүбэлгэн ухаае, дууша, хүгжэмшые үндэр дээрэ сэгнэнэ.

Шалгалтын хүдэлмэри №3

1. Хоёрдохи бүлэгэй гурбадахи хубиин үйлэнь 1832 оной намар Петровско заводой хаалган соо болоно.
2. Арбан зургаан  жэлэй туршада декабристнууд туулган, хаалганда ябана.
3. Аха дүү Бестужевтан станогоор хараалта гэнжынгээ хара түмэрые мүнгөөр хяазалжа, дурасхаалта бэһэлигүүдые  урлана.
4. Мария Волконская Александра Муравьёва хоёр үбгэдөө дахажа Сибирь ерэһэн үнэн сэдьхэлтэ һамгад болоно.
5. Драма соо бэһэлигүүд мүнхэ дурасхаалта тэмдэг болоно.
6. Гурбадахи бүлэгэй нэгэдэхи хубиин үйлэ 1839 оной зун Буряадай хүдөө нютагта болоно.
7. Аха дүү Бестужевууд юһэн  жэл Петровско заводто байгаа.
8. Аха дүү Бестужевууд Сэлэнгэ нютагта, Галуута нуурай шадархи Сэлэнгэ мүрэнэй эрьедэ һуурижаа.

Шалгалтын хүдэлмэри №4

1. Гурбадахи бүлэгэй хоёрдохи хуби соо үйлэ 1848 оной намарай эхин үеэр Сэлэнгын эрьедэхи  Бестужевуудай гэртэ болоно.
2. Энэ хубиин үйлын гол түлэбынь Николай Бестужевай сэбэр шарайтай Гэрэлма гэжэ нэрэтэй басагантай гэрлээд, гэртээ асарһан тухай болоно.
3. Гэнэн сэдьхэлтэй, сэбэр шарайтай Гэрэлма буряа басаган болоно.
4. Гурбадахи бүлэгэй һүүлшын хуби соохи үйлэ Сэлэнгын эрьедэхи  Николай Бестужевай гэртэ болоно.
5. Николай Бестужевые  хэн аргалнаб?

Николай Бестужевые  Эмшэн Петр Андреевич Кельберг аргална.

6. Николай Бестужев жаран дүрбэнэйнгөө наһан дээрэ алтан һайхан дэлхэйтэйеэ хахасана.
7. Николай Бестужев гушаад жэл эрхэ сүлөөгүй байгаа.

1. Ц. Галановай «Саран хүхы» ямар үргэлжэлһэн зохёол болоноб:

А) роман

Б) туужа

В) хөөрөөн

2. Зохёол соогоо автор юу харуулааб?
3. Зохёолой гол геройнууд хэд болоноб?
4. Виктор Горбуновые хэн абарааб?