Буряад заншал hайхан даа...
план-конспект занятия (6 класс)

Буряад заншал hайхан даа!

Зорилго: Yндэhэн еhо заншалаа hэргээн, сахижа ябахыень hургаха

2) Тγрэл арадайнгаа  еhо заншал hурагшадтаа гγнзэгыгɵɵр ойлгуулан, арадайнгаа аман зохеолдо дуратайгаар хγмγγжγγлэн наада γнгэргэхэ.

Хэшээлэй ябаса:

«Заншал соомнай халуухан сай,

Заншал соомнай хани барисаан,

Заншал соомнай галай бадараан!»

( Ц-Д Дондокова )

- Мγнɵɵдэр бидэ буряад арадайнгаа еhо заншал hэргылжэ хэшээл наада γнгэргэхэбди.

Энэ наадамнай иимэ шатануудhаа бγридэхэ:

1. Уг гарбал
2. 2) Заншалта найр нааданууд
3. 3) Хэн hγбэлгэн бэ?
4. Yреэл тогтохо болтогой!
5. Буряад арадайм нааданууд
6. Наадан дээрээ ерээбди даа!

Хэмжээ ябуулгын ябаса:

Айлшадые угталга. Хүхэ  хадагуудаар айлшадые угталга ( һурагшад дүрбэлжэн мүрнүүдые хэлэн, айлшадтаа барина).

Сэдьхэл ухаан бодолой

Сэбэр һайханиие гэршэлэн,

Эд бараан, зѳѳриин

Элбэг байлгые һүлдэлэн,

Хүхэ үнгын хадагуудаа

                 Айлшан бүхэндэ барюулхамнай   Тайбан энхые хүсэн,

              Һайн һайханиие үршѳѳнэбди

hурагша уран гоёор уншана:

                                     « Уян hайхан буряад хэлээрээ

                                       Урин зөөлэхэнөөр хэлэжэ hураял,

                                       Уг изагуураа, удха заяагаа

                                       Улам сэгнэжэ, Yргэн ябаял!

                                       Баршад хёмороотой энэ сагта

                                       Буряад хэлэеэ, буряад нэрэеэ,

                                       Баабай, эжы, айл аймагаа

                                   Бурхан шэнгеэр сахижа ябая!

4.  Багша: «Буряад хэлэн тухай поэт юун гэжэ хэлэнэб?»

1)        Буряад зон эртэ урда сагhаа баян түүхэтэй, жэнхэни түрэл хэлэтэй, hайн hайхан ёhо заншалаар элбэг баян арад юм.

 «Буряад зон уг гарбалаа адагынь 7 γе хγрэтэр мэдэхэ ёhотой. Таанар хэдые мэдэхэ гээшэбта? Шагная.»

2)Ямар заншалта hайндэрнγγд бииб, нэрлэе

( Сагаалган, Сурхарбаан, Алтаргана )

 2 таабари γгтэнэ, тайлбарииень зураха

3) Хэн hγбэлгэн бэ?

         Асуудалнууд:

    - тγрэhэн эсэгэ (аба)

    - тγрэhэн эхэ (эжы)

    - абын эсэгэ (γбгэн аба)

    - абын эхэ (хγгшэн эжы)

    - эжын эсэгэ (нагаса баабай)

    - эжын эжы ( нагаса эжы)

    - хγбγγнhээ гараhан хγбγγн (аша хγбн)

    - хγбγγнhээ гараhан басаган (аша басаган)

    - басаганhаа гараhан хγбγγн (зээ хγбγІн)

    - басаганhаа гараhан басаган (зээ басаган)

    - эжын аха дγγнэр ( нагаса тала)

    - абын аха дγγнэр (абга тала)

4)Yхибγγд, мγнɵɵ γреэлнγγдые хэлэхэбди. Yреэлнγγд ямар байдаг бэ ? Хаана хэлэдэг бэ?

5)Буряад арадай нааданууд

Шагай, шагай, шагайхан-

Шагай наадан гайтайхан.

Ёрхоо зүбѳѳр барижа,

Ёһоор харбан наадая

6)Еохор

7. Тобшолол

Еhо заншалаа сахижа, сэсэн арадайнгаа hургаалнуудыесээжэ зγрхэндɵɵхадуужасаашань γргэлжэлγγлжэ ябаял даа

. Оньhон YгэнYYдые хэлэлгын мYрысөөн.

     а. Угаа уhанда хаяхагYй.

     б.  Гансаhаа газар дYYрэхэ.

     в. ТYрэл зоной тYhөө нэгэ, нютаг зоной Yгэ нэгэ.

     г. Төөрижэ ябаhаар, тYрэлөө олохо, зобожо ябаhаар, золоо олохо.

    д.  ТYрэл hайнтай, муутай, тYлеэн Yмхитэй, ульhатай.

    е.  ТYрэлэй hайн наашаа гэхэ, тYрэлэй муу саашаа гэхэ.

    ё.  ХYбYYтэ хYн бэридээ YргYYлхэ, басагата хYн хYрьгэндөө YргYYлхэ.

    ж. ТYгэншэлхэдөө тYрэлөө мэдэхэ,Yншэрхэдөө Yриеэ бэдэрхэ.

    з.  Худа урагай холонь дээрэ, уhа тYлеэнэй ойронь дээрэ.