Беренче космонавт Юрий Гагаринның тууына 80 ел тулуга багышланган кичә
методическая разработка по теме

Беренче  космонавт  Юрий Гагаринның тууына  80  ел  тулуга багышланган  кичә.                                                                 

Гыйззәтуллина Руфия Закиевна                                                                                                                            Иске Салман төп гомуми белем бирү мәктәбенең                                                                                          физика укытучысы.

Максат : Галәмгә  очкан  беренче  очучы-космонавт Юрий  Гагаринның  хезмәт  батырлыгы  белән  танышу , аның  тормышы  һәм  илебезгә  галәм өлкәсендә  күрсәткән  уңышлары  мисалында  укучыларда  әхлакый  сыйфатлар  формалаштыру.

Җиһазлау: Юрий Гагарин  портреты һәм  аның  тормышын  чагылдыручы  слайдлар, компьютер,космонавтика  һәм  космонавтларга  багышланган  китаплар  күргәзмәсе.

Кичә  барышы:

Эпиграф:                                                                                                                                                                 Җирдә кеше булу өчен                                                                                                                                      Кеше күпме юллар үтә!                                                                                                                                                                 Ашкын ,кешем !Сине җирдә                                                                                                                                       Еллар көтә,юллар көтә.                                                                                                                                              Зөлфәт                                                                                                                                                                     Җыр  “Ашкын  кешем”                                                                                                                                                                                                                                                          1нче слайд.                                                                                                                                                               1 нче укучы:                                                                                                                                                                                1961 елның 12 апрель  иртәсендә Байконур  космодромыннан  кызыл  скафандр кигән  берәү атлый.Аның шлемына эре хәрефләр белән “СССР” дип язылган.Менә ул ракетага якынлаша.                                                                                                                                                          2 нче укучы:                                                                                                                                                                        1961 елның 12 апреле.Советлар Союзының барлык радиостанцияләре шатлыклы хәбәр җиткерә:”Мәскәү вакыты белән 10 сәгать 2 минут”.ТАСС хәбәр итүенчә,галәм киңлегенә кеше очкан.Бар җиһан тынып калгандай була.Океаннар һәм илләр өстеннән очып үткән Юрий Гагарин турында бөтен Җир шары халкы сөйли.

3 нче укучы                                                                                                                                                    Тышта яз иде                                                                                                                                                   Күкләр зәп-зәңгәр                            
Таралды кинәт                            
Шатлыклы хәбәр                                                                                                                                                           4 нче укучы                          

Кеше галәмдә!                                                        
Бу нинди яхшы                                                  
Димәк ,ул аның                                                                
Ишеген ачты.                                                                                                                                                             5 нче укучы                                                                    
Юрий Гагарин-                                                                                                                                                                                                                                                                                           Исеме аның.                                                                                                                                                                Ул хәбәр итә                                                                                                                                                           Биектән барын.                                                                                                                                                       6 нчы укучы.                                                                                                                            Таулар,елгалар,                                                                                                                                              Шәһәрләр күркәм:                                                                                                                                                Дала һәм кырлар                                                                                                                                                         Ямь-яшел үлән.                                                                                                                                                      7 нче укучы.                                                                                                                                                           Ул Галәм гизеп.                                                                                                                                                                         Исән-сау төште.                                                                                                                                                                            Ни бар соң җирдә                                                                                                                                     Кешедән көчле!                                                                                                                                                 8 нче укучы:                                                                                                                                                                             Дөньяда беренче мәртәбә  бортына кеше утырткан “Восток” космик корабле Җир тирәли орбитага чыгарылды. Ул җир шарын 108 минут эчендә әйләнеп чыкты. Галәмнең очсыз-кырыйсыз киңлекләрен  беренче булып   очучы-космонавт Юрий Гагарин күрде..Шуңа да аны “Галәм пионеры “ дип атадылар. Кешелекнең      гасырлар буе хыялланганы тормышка  ашты....                                                                                                                                                         Җыр “Кояш дуслары”                                                                                                                         1нче укучы:

Гагарин ул – галәм пионеры,                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               ........                        Укучылар белән дус булган.                                                                                                                Безнең хыял – безнең идеаллар                                                                                                                 Галәмгә дә барып кушылган.                                                                                                                  2 нче укучы                                                                                                                                                        Гагарин ул – галәм пионеры                                                                                                                                                       Безгә үрнәк, иң зур өлге ул.                                                                                                                              Безнең сафта бергә атлап бара                                                                                                      Һәр тантана, бәйрәм көнне ул.                                                                                                                                             2 нче слайд.                                                                                                                                                          3 нче  укучы:                                                                                                                                                                         Ниндирәк кеше булган соң Юрий Гагарин? Гагаринның тормыш юлына тукталып узыйк. Юрий Алексеевич Гагарин 1934 елның 9 мартында Смоленск өлкәсенең Гжатск районында Клушино авылында колхозчы семьясында туган.

3 нче слайд.                                                                                                                                                        4 нче укучы

Юраның әти-әнисе-гади колхозчылар.Әтисе, Алексей Иванович Гагарин (1902—1973), - балта остасы,

әнисе, Анна Тимофеевна Матвеева (1903—1984), -  фермада эшләгән.

4 нче слайд.                                                                                                                                                          5 нче укучы :

 Юра кечкенәдән үк бик кызыксынучан малай булып үсә.1941 елда урта мәктәпкә укырга керә, ләкин гитлерчылар башлаган сугыш аның укуын бүлә. 1943 нче елның 9 апрелендә  Кызыл Армия авылны  немецлардан азат итә.Мәктәптә уку башлана.Юра яштәшләре белән парта арасына утыра.Ул вакытта дәфтәрләр булмаганлыктан,гәҗит һәм обой битләре кисәкләренә язарга туры килә.                                                                                 6 нчы укучы.                                                                                                                                                         Бала чакта,безнең кебек,                                                                                                                                                                                    Укучы булган ул да.                                                                                                                              Җыенгандыр шундый кыен                                                                                                                                  Һәм шундый ерак юлга.                                                                                                                         7нче укучы                                                                                                                          Саклангандыр,бәлки,һаман                                                                                                                        Күңелендә хезмәт җыры.                                                                                                                                                                            Һәм ул булды киң Галәмнең                                                                                                                             Беренче пионеры.

       5 нче слайд                                                                                                                                                           8 нче укучы.                                            

Мәктәптә яхшы укый.Гаиләнең матди хәле начар була.Сугыш тәмамланганнан соң, Гагариннар  семьясы Гжатск шәһәренә күчә.1949 елның декабрендә Ухтом шәһәр комитеты Юрий Гагаринны комсомол сафларына кабул итә. 1949 нчы елның маенда    Гжатск урта мәктәбенең   6 классын      тәмамлый.

          Җыр “Өйрәтәләр мәктәпләрдә”

6 нчы слайд.                                                                                                                                                         1 нче укучы                                                                                                                                                                       1949 елның 30 сентябрендә Люберцы шәһәрендәге 10 нчы һөнәр  училищесына укырга керә .1951 елның июнендә училищены бик яхшы    билгеләренә тәмамлап эретүче һөнәре ала.                                                                                                                                                                                    7 нче слайд.                                                                                                                                                                         2 нче укучы

1951 нче елның   августында  Ю.Гагарин  Саратов   индустриаль техникумына укырга керә..   1954  нче елның 25 нче октябрендә беренче тапкыр  Саратовтагы аэроклубка  килә .                                                                                                                   1955 нче елны   индустриаль техникумын « 5» билгеләренә генә тәмамлый , ә 10 октябрьдә  аэроклубны. ЯК-18 самолетында «Дубки»аэродромыннан   беренче  тапкыр һавага күтәрелә.

8 нче слайд.                                                                                                                                                                                                        3 нче укучы.                                                                                                                                                            1955 нче елның 27 нче октябрендә Юрий Гагаринны армиягә алалар һәм Оренбург шәһәрендәге Ворошилов исемендәге хәрби авиация училищесына укырга җибәрәләр.  1957 нче елның 25 нче октябрендә укуын тәмамлый һәм Төньяк флотның     (Мурманск өлкәсе) авиация полкында очучы булып хезмәт итә. 1959 нчы елга кадәр суммар очышы 265 сәгать тәшкил итә.                                                                                                                                                                  
9 нчы слайд.                                                                                                                                                     4 нче укучы                                                                                                                                                  1959 нчы елның 9 нчы декабрендә Гагарин космонавтлар группасына кандидат итеп алуларын үтенеп гариза яза.Бер атнадан аны медицина тикшерүе үтү өчен Мәскәүгә чакырталар.1960 нчы елның 3 нче мартында Гагаринны космонавтлыкка кандидат итеп кабул итәләр.                                                                                                                                                       10 нчы слайд.                                                                                                                                               5 нче укучы.
1961 елның 12 апрелендә  дөньяда  беренче очучы-космонавт,ватандашыбыз Юрий Алексеевич Гагарин   “Восток” кораблендә  Җир тирәли космик очыш ясый. Бу батырлыгы өчен аңарга Советлар Союзы Герое дигән исем бирелә.

6 нчы укучы.

              Сәгать  теле секундларны саный                                                                         Ракетаның люгы төбендә.                                                                                                                         Ишетәм төсле космос лачынының                                                                                                                      <<Киттек!>> дигән сүзен бүген дә.                                                                                                                      7 нче укучы.                                                                                                                                                Космос  эрасының башы иде,                                                                                                        Трассасы әле өр-яңа.                                                                                                                                                               Бигрәк матур икән бу космостан                                                                                                           Түм-түгәрәк зәңгәр Җир-ана.                                                                                                                                                  8 нче укучы.                                                                                                                                                   Җир уллары Җирдә генә калмас,                                                                                                                    Серләр дәшә Галәм күгенә.                                                                                                                      Алар тиздән йолдызларга очар,                                                                                                                      Заман офыклары күгенә.

            Җыр “Яратыгыз”                                                                                                                                                                11 нче слайд                                                                                                                                                                        1 нче укучы.                                                                                                                                 Юрий Гагаринның гаиләсе нык була.Ул Валентина Ивановна Горячевага өйләнә.Аларның Лена  белән Галя исемле ике кызлары үсә.                                                                                       12 нче слайд .                                                                                                                                                            2 нче укучы.                                                                                                                  1968 елда Юрий Гагарин Казанга килә. Беренче космонавтның иң популяр чагы. Казан халкы аны олылап каршылый,ихлас күңелдән кунак итә.                           Гагаринга Казан да,мәһабәт Идел дә,татар халкы да бик ошый.Аның иң яратканы мәшһүр аш-су остасы Юныс Әхмәтҗанов әзерләгән татар ризык-лары була.Юрий Алексеевичның өчпочмак,гөбәдия,тутырган тавыкларны ашаганы булмаган икән.Рәхмәт әйтеп ул Юныс абыйны кочаклап ала,авто-графлы фотосурәтен бүләк итә.Соңыннан бергәләшеп истәлеккә фоторәсемгә дә төшәләр.                                                                                                                                           13 нче слайд.                                                                                                                                            3 нче укучы.                                                                                                                                              1968 нче елның 17 нче февралендә Жуковский исемендәге академияне тәмамлый.Гагарин очышка әзерләнә.1968 нче елның 27 марты.10 сәгать31 минут.Бернәрсә дә һәләкат булачагын искәртми.Гагарин очкан самолет Владимир өлкәсе  Киржачск  районы Новоселово  авылыннан  2,5 км ераклыкта төшеп югала.                                                                                                                                       14,15,16,17 нче слайдлар.                                                                                                                                            4 нче укучы.                                                                                                                  Планетабызның беренче космонавты,Советлар Союзы Герое,полковник Юрий Гагаринның гомере 34 яшендә вакытсыз өзелә.Аның күпме эшләнмәгән эше, сыналмаган самолетлары,космонавтика өлкәсендәге ачылмаган ачышлары тормышка ашырылмыйча калды.Аның исеме белән урамнар, шәһәрләр, мәктәпләр аталган.                                                                                                                         18 нче слайд.                                                                                                                                       5 нче укучы                                                                                                                                       <<Һәрбер эш,кечкенәме яки зурмы,ул кешелек файдасына башкарылырга тиеш.Мин-бәхетле,чөнки халкым бәхетенә бу изге эшне башкардым >>--дип яза   Юрий Гагарин галәм киңлекләрен өйрәнүче журналист Губаревка.  

                       6 нчы укучы.                                                                                                                                                     Егерме беренче гасыр кешесе мин-                                                                                                                      Туры килгән гомер шул чорга,                                                                                                                        Замандашым Айга,йолдызларга                                                                                                         Космик корабльләр очыра.

7нче укучы.                                                                                                                                                   Хыяллары чынга аша аның,                                                                                                                                     Аңа ача бәхет ишеген,                                                                                                                                   Чорыбызның бөеклеге шунда:                                                                                                                               Яшәү мәгънәсенә төшенү...

Җыр ”Юкка түгел,юкка түгелдер”