Литературно-музыкальное композиция "Человек - хозяин прекрасного".
классный час (9 класс) на тему

МУНИЦИПАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ

“ДЖАЛИЛЬСКАЯ СРЕДНЯЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА №2”

ЧЕЛОВЕК – ХОЗЯИН ПРЕКРАСНОГО.

(ГҮЗӘЛЛЕККӘ  КЕШЕ  ХУҖА)

(литературно музыкальная композиция)

Подготовлено учителями татарского языка и литературы

Шайдуллиной Чулпан Камилловной и классным руководителем 9 б класса

Зямиловой Гульнур Раисовной

При участии учащихся 9 б класса

Джалиль, 2010.

ЧЕЛОВЕК – ХОЗЯИН ПРЕКРАСНОГО.

Часть I

В математике есть своя красота как в живописи и в поэзии.

“Предмет математика настолько серьезен, что полезно не упускать случаи сделать его немного занимательным” – писал выдающийся ученый XVII века      Б. Паскаль. В математике издревле существует шуточные задачи, решают их люди не только ради развлечения. Задача-шутка позволяет глубоко проникнуть в суть правил, лучше запомнить.

Вот курьез, связанный со свойствами чисел 12345679 если умножить на 9, то получиться число, записанное только из цифры 1. А если умножить на 18, то получится число, записанное только цифрой 2. А если умножить его на 27, как вы думаете, какой цифрой будет записано полученное число? (Да, верно, цифрой 3).

В глубокой древности условия задач давали в стихах.

Я изваяние из злато. Поэты то злато в дар принесли

Хоризий принес половину всей жертвы,

Фестия часть восьмую дала, десятую – Солон.

Часть двадцатая – жертва певца Фемисона.

А девять – все завершивших талантов –

Обет, Аристоником данный.

Сколько же злата поэты все вместе в дар принесли? (Ответ 40).

Математика вечно живое дерево науки. У математики есть свой язык – это формулы. Математика дисциплинирует ум, логическое мышление. Тот быстрее сообразит,  смекнет, угадает, кто больше упражняется, решает арифметические задачи, мастерит, занимается отгадыванием различных математических загадок.

Не только руки, ноги и тело требует тренировки, но и мозг человека требует упражнений. Решение задач головоломок, математических ребусов развивает логическое мышление, скорость реакции. Ведь недаром говорят, что математика – это гимнастика ума.

Игра со зрителями. “Отгадай загадку”.

Треугольная доска,
А на ней три волоска,
Волосок тонкий,
Голосок звонкий. (Балалайка)

Три братца – один впереди,
Два позади бегут
И догнать одного не могут. (Трех колесный велосипед)

В книге шесть листов простых,
А седьмой – золотой. (Дни недели, золотой воскресенье)

Приказало солнце: “Стой,
Семицветный мост крутой!” (Радуга)

Брат с братом через дорогу живут,
А друг друга не видят. (Глаза)

Кто в году четыре раза переодевается? (Земля)

Четыре ноги, а ходить не может. (Стол, стулья)

Ведущая:

Поспорили Квадрат и Треугольник, кто из них важнее. И вот что из этого вышло. (Сценка)

Жили-были два брата:
Треугольник с Квадратом,
Старший – квадратный,
Добродушный, приятный,
Младший – треугольный,
Вечно недовольный.

Стал расспрашивать квадрат.

Квадрат:

Почему ты злишься, брат? (Тот кричит)

Треугольник:

Смотри:
Ты полней меня и шире.
У меня углов лишь три,
У тебя же их четыре.

Квадрат:

“Брат! Я же старше, я – квадрат”. (И сказал ещё нежнее)
Неизвестно, кто нужней!

Ведущая:

Настала ночь, и к брату,
Натыкаясь на столы,
Младший лезет воровато
Срезать старшему углы
Уходя, сказал счастливый:

Треугольник:

Приятных я тебе желаю снов.
Спать ложился – был квадратный,
А проснулся – без углов. (Срезает углы у квадрата)

Ведущая:

Но наутро младший брат
Страшной мести был не рад.
Поглядел он – нет квадрата.
Онемел… Стоял без слов…
Вот так месть! Теперь у брата
Восемь новеньких углов.

Игра со зрителями. Я начинаю пословицу, а вы её продолжаете:

1. На семь бед один ответ.

2. Не имей 100 рублей, а имей сто друзей.

3. Одна голова хорошо, а две лучше. 

4. Семь раз отмерь, один раз отрежь.

5. Один пашет, а семеро руками машут. 

6. Лучше один раз увидеть, чем сто раз услышать.

7. Сам не дерусь, семерых боюсь.

Ведущая:

О цифрах и числах можно сказать в шутливой форме с помощью частушек.

Послушайте, как это сделают наши девочки, исполняя частушки.

Ведущая:

(О семерке)

Особенно большим почтение в древности была окружена семерка.

Когда-то семерка была предельным числом, что подтверждает пословица:

“Лук от семи недуг”. Семь стало священным числом. Его считали магическим. Это объяснялось ещё и тем, что человек воспринимает окружающий мир через семь отверстий в голове (два глаза, два уха, две ноздри, рот).

Сейчас мы будем играть в игру, которая называется “Хлоп”. Играют семь человек. Играющие поочередно называют последовательные числа натурального ряда. Но вместо чисел, кратных 7, оканчивающихся на 7, говорят слово “Хлоп”. Тот, кто сбивается, выбывает из игры. Выигрывает последний оставшийся.

Часть II

ГҮЗӘЛЛЕККӘ  КЕШЕ  ХУҖА

(литературно-музыкальная композиция)

Сәхнәдә күл, чишмә, урман аланы күренешләре.

Айрат:        Табигатьне яратыйк, дип

                Зурлар бик күп сөйлиләр.

                Ә үзләре, сизеп торам,

                Табигатьне сөймиләр.

                Иң матур урынны табып

                Учаклар яндыралар.

                Без белгәнне дә белмиләр:

                Чүп-чарлар калдыралар.

Ренат:        Җәннәт бакчасыдай җирне

                Маллардан таптаталар.

                Канатлары ныгып беткәч

                Кыр казларын аталар.

                Без сулыйсы һаваларга

                Төтеннәр тараталар.

                Өлкәннәр дә үзләренчә

                Табигать яраталар. 

Алинә:        Җир елый. Ишетәсезме? 

                Мин ишетәм!

                Челтерәп аккан чишмәләрем

                Нигә кипкән?

                Җир елый. Ишетәсезме?

                Мин ишетәм!

                Сандугачлы талкайларны

                Кемнәр кискән?

                Табигатьне кемнәр шулай

                Әрәм иткән?        

                Кешеләрдә миһербанлык

                Кая киткән?

                Җир елый. Ишетәсезме?

                Мин ишетәм!

                Бу гүзәллек, бу җир шары

                Яшәр микән?

Бака күле күренеше.

Сәхнәгә кулына кармак һәм чиләк тоткан Ренат чыга:

Ренат:        Айрат, әйдә тизрәк, Бака күленә балыкка барабыз. Узган ел анда карплар күп булган иде, быел тагын да күбрәктер инде.

Айрат:        Әйдә, югары очтан барабыз.

Ренат:        Түгәрәк күл бар бездә,

                Безнең авыл янында,

                Шаулый яшел камышлар

                Аның тирә-ягында.

Айрат:        И-их! Көзге кебек ялтырап

                Җем-җем килә сулары,

                Балык тотып, су кереп,

                Ни тора кайтулары.

Ренат:        Айрат, син сал кармакны,

                Мин кабатлыйм такмакны:

                Балык, кап-кап-кап,

                Яр өстендә ялтырап ят!

Айрат:        Әйдә, мин дә такмаклыйм:

                Балык, кап-кап-кап,

                Яр буенда ялтырап ят!

1. Ник эләкми соң бу балык?

Ренат:        Белмим шул, ник эләкмидер.

                Монда әллә нинди сасы ис тә килә.

Айрат:        Фу-у, әйе шул. Ренат, кара әле, минем калкавыч бата. Эләкте, эләкте!

                Балык эләкте! (Тарта, чыгара алмый).

                Булыш әле, Ренат (Икәүләшеп тарталар. Ертык итек тартып чыгаралар).

Ренат:        Менә сиңа балык! Ертык итек күлдә ята. Күлебез чүп белән тулган бит.

Айрат:        Ә янына тирес түккәннәр. Шуңа ис килә икән бит.

Күлдән су анасы килеп чыга.

Су анасы:        Кемнәр йөри борчып мине,

                Монда сезгә ни кирәк?

                Калтырап тора йөрәк,

                Исән калу бар теләк.

Ренат:        Без балыкка килгән идек, Су анасы.

Су анасы:        Күлебез бик чиста иде,

                Хәзер чирли башлады.

                Балыкларга, бакаларга

                Яшәр урын калмады.

Айрат:        Әллә Бака күлендә балыклар да калмады?

Су анасы:        Балык түгел, бакалар да яши алмас,

                Йөзим дисә, аякларын суза алмас.

                Менә шуңа бакалар да авыр хәлдә,

                Җитәкчеләр күз төшерми шушы хәлгә.

2. Бакалар, бәлки сез булышырсыз?

Ренат:        Әй, малайлар, килегез әле, күлне чистартыйк чүп-чардан. Капчыкларга тутырыйк та илтеп салыйк чүп базына. Зурларга да әйтик: башка монда чүп түкмәсеннәр.

Капчык тоткан малайлар керә, чүп-чарларны җыялар.

Су анасы:        Әй, дусларым, карагыз әле, бөтен җир яктырып китте, биисе килә башлады.

Айрат:        Рәхмәт сиңа, Су анасы.

Суга баручы кызлар күренә. Татар халык киемнәреннән, иңнәрендә бизәкле көянтә-чиләкләр.

Ренат:        Кызлар, кая барасыз?

Диана:        Кушай чишмәсенә суга барабыз. Әбием авырып китте, чишмә суын эчсәм, тереләм, ди.

Ренат:        Ярый, кызлар, чишмәгә бездән сәлам әйтегез.

Малайлар чыгып китә. Кызлар чишмә буенда.

Алсу:                Диана, син беләсеңме, Кушай чишмәсе кая кадәр ага?

Диана:        Беләм, Каспий диңгезенә кадәр.

Алсу:                Ничек инде?

Диана:        Менә тыңла. Кушай чишмәсе Шәңгәлче инешенә агып төшә, инеш – Зәйгә, Зәй – Камага, Кама – Иделгә, Идел Каспий диңгезенә коя. Аңлыдыңмы инде?

Алсу:                Әйе, аңладым. Килә-килә тамак та кипте, су эчеп алыйк әле.

Чишмә:        Зинһар, минем суны эчмәгез, тәмсез булыр ул сезгә. Чүпләремне алыгыз, агарга булышыгыз.

Алсу:                Кара әле, дустым, нинди начар кешеләр ял иткәннәр монда. Чүп тутырып, чишмә юлын бикләгәннәр. Әйдә, чишмәгә булышыйк. (Чүпләрне җыялар, чишмә чылтыравы ишетелә).

Диана:                Челтер-челтер чишмә ага,

        Һич тә тыймалы түгел.

        Ә сулары шундый салкын,

        Эчеп туймалы түгел.

3. Мондый чишмә янында ял итеп алсак та ярый, шулай бит, дустым.

Кызлар татар халык биюе башкаралар.

Алсу, Диана: Сау бул чишмә, рәхмәт тәмле суың өчен.

Урман күренеше. Урманга гөмбәгә баручы балалар күренә. Кулларныда кәрҗиннәр.

Булат:        Гәмбә җыям, гөмбә җыям,

                Агын җыям, алын җыям,

                Майлысын да, баллысын да –

                Бик яратам барысын да.

                Әй гөмбәләр, сез кайда?

                Үсәсезме урманда?

                Кая гына киткәннәр?

                Качканнар да беткәннәр.

                Таптым таптым, гөмбә таптым (бала шешә күтәрә).

                Менә сиңа табыш: -ә-ә!

                Гөмбә түгел, бу – шешә!

                Куак төбендә чүп-чар.

                Кайда монда бөҗәкләр?

Кырмыска килә.

Данил:        Әй, Кырмыска, Кырмыска,

                Өмет бармы тормышта?

Кырмыска:         Тормыш анысы ярыйсы,

                Тик кай яктан карыйсы.

                Кайчак урманга чыгып,

                Өемә таяк тыгып,

                Малайлар туздыралар,

                Ярышлар уздыралар.

                Их, бер ярыш уздырып,

                Үз өйләрен туздырсаң!

Музыка фонында Күбәләк очып керә.

Данил:        Әй, Күбәләк, Күбәләк,

                Синең тормыш түгәрәк.

Күбәләк:        Түгәрәген түгәрәк,

                Булып кара күбәләк!

                Табылырмы бер чара?

                Бик бозылды бит һава.

                Даруын да сибәләр,

                Агуын да сибәләр,

                Безнең җаннар көяләр,

                Канатларым кибәләр.

Данил:        Бөҗәкләргә дә бу урманда бик рәхәт түгел икән.

Куян күренә.

Данил:        Әй, Куянкай, йомшаккай,

                Кил бирегә, матуркай.

Куян:                Куркам, куркам балалардан.

                Кичә генә бер шук малай

                Тартты минем колагымнан.

Музыка фонында Кош керә. Бер генә канаты селкенә.

Кош:                Сез, балалар, беләм мин,

                Кошларны яратасыз.

                Оя ясап куясыз,

                Кыш көне ашатасыз.

                Ләкин бер начар малай

                Кошлар яратмый бугай.

                Атты ул рогаткадан

                Сындырды канатымны. (Елый)

Данил:        Ах, нинди нәни кошкай,

                Авыртамы канатың?

                Дәваларбыз, майларбыз,

                Төзәтербез без аны.

(Балалар кошның канатын дәвалыйлар).

Кош:                Карагыз әле, карагыз,

                Канатларым селкенә.

                Хәзер инде минем дә

                Бик-бик биисем килә. (Бии).

Фирдәвес:        Әйдәгез әле, дуслар,

                Ашыгыйк без ярдәмгә.

                Урмандагы тормышны

                Әйләндерик бәйрәмгә.

                Җыеп түгик чүп-чарларны,

                Чистартыйк аланнарны. (Аланны чистарталар).

                Һава сафланды,

                Дөнья ямьләнде,

                Урман җанланды.

“Барган идем урманга” җырын башкаралар (Г.Латыйп сүз., В.Әхмәтшин көе).

Алинә:        И күңелле бу урманда,

                Табигать кочагында!

                Менә шуны истә тоту

                Кирәктер шул чагында:

                Агачларны сындырмагыз!

                Кош оясын ватмагыз!

                Суларны да пычратмагыз!

                Пыяла-чүп атмагыз!

                Эссе чакта, коры чакта

                Урманда ут якмагыз!

Барысы бергә: Табигать ул – безнең әни.

                     Табигатьне саклагыз!